Mẹdelẹ sọgan dọ dọ lẹdogbedevomẹ hogbe dopodopo tọn bibasi tlọlọ wẹ na gọalọna wehiatọ de nado mọnukunnujẹ kandai dowhenu tọn lọ mẹ to gigọ́ mẹ. Ṣigba, e ma nọ yinmọ to whelẹponu. Lẹnnupọndo whẹwhinwhẹ́n ehelẹ ji:

• Ogbè voovo awe ma nọ sọzẹn pẹpẹ. Heblugbe plọnmẹtọ S. R. Driver wlan dọ ogbè lẹ “nọ gbọnvo, e ma yin to aliho he mẹ hogbe lẹ nọ yin yiyizan te mẹ kẹdẹ gba, ṣigba . . . to aliho he mẹ linlẹn lẹ nọ yin tito to hodidọ de mẹ te ga.” Ogbè dopodopo wẹ tindo aliho nulẹnpọn tọn etọn titi. “Enẹwutu,” Mẹplọntọ Daho Driver zindonukọn dọ, “aliho hodidọ tọn ogbè de tọn nọ gbọnvona ogbè devo tọn.”

• Ogbè egbezangbe tọn depope ma sọzẹn pẹpẹ hẹ Heblugbe, Alamaikigbe po Glẹkigbe he yin yiyizan to Biblu mẹ po, enẹwutu lẹdogbedevomẹ hogbe dopodopo tọn bibasi tlọlọ sọgan nọma họnwun, kavi tlẹ sọgan hẹnmẹ buali pete to whedelẹnu.

• Zẹẹmẹ hogbe de kavi hodidọ de tọn sọgan diọ sọgbe hẹ lẹdo hodidọ tọn he mẹ e yin yiyizan te.

Lẹdogbedevomẹ-basitọ de sọgan penugo nado basi lẹdogbedevomẹ hogbe dopodopo tọn sọn ogbè dowhenu tọn lọ mẹ to fidelẹ, ṣigba e dona tin to aṣeji taun.

Apajlẹ delẹ die he do lehe lẹdogbedevomẹ hogbe dopodopo tọn bibasi tlọlọ sọgan hẹnmẹ buali do hia:

• Owe-wiwe lẹ yí hogbe lọ lẹ “amlọn” po “damlọn” po zan nado dlẹnalọdo amlọndidọ to paa mẹ po amlọndidọ to okú mẹ po. (Matiu  28:13; Owalọ lẹ 7:60) Eyin hogbe ehelẹ yin yiyizan nado dlẹnalọdo okú, lẹdogbedevomẹ-basitọ Biblu tọn lẹ sọgan yí hogbe delẹ zan taidi “damlọn to okú mẹ” nado gọalọna wehiatọ egbezangbe tọn lẹ ma nado biọ bẹwlu mẹ.—1 Kọlintinu lẹ 7:39; 1 Tẹsalonikanu lẹ 4:13; 2 Pita 3:4.

• Apọsteli Paulu yí hogbe de zan to Efesunu lẹ 4:14 mẹ he sọgan yin lilẹdogbedevomẹ to paa mẹ dọ “to ajikún gbẹtọ tọn hihò mẹ.” Hodidọ yẹhiadonu tọn hohowhenu tọn ehe dlẹnalọdo aṣa lọ nado nọ yí ajikún lẹ do blumẹ. To suhugan ogbè lẹ tọn mẹ, hogbe ehelẹ ma na tindo zẹẹmẹ sọmọ eyin yé yin lilẹdogbedevomẹ domọ poun. Aliho he họnwun hugan nado de zẹẹmẹ hogbe ehelẹ tọn tọ́n wẹ nado basi lẹdogbedevomẹ yetọn dọ “ayiha gigẹdẹ gbẹtọ lẹ tọn.”

• To Lomunu lẹ 12:11 mẹ, hodidọ Glẹki tọn de yin yiyizan he to paa mẹ zẹẹmẹdo “gbigbọ he hùnagbán.” Hogbe ehelẹ ma de zẹẹmẹ lọ tọ́n to Gungbe mẹ, enẹwutu wẹ hodidọ lọ do yin lilẹdo “hunzo to gbigbọ-liho” to lẹdogbedevomẹ ehe mẹ.

• To Yẹwhehodidọ Osó ji tọn Jesu tọn he diyin lọ mẹ, e yí hogbe delẹ zan he nọ saba yin lilẹdogbedevomẹ dọ “Donanọ wẹ wamọnọ lẹ to gbigbọ mẹ.” (Matiu 5:3, Biblu Wiwe lọ—Gun Alada) Ṣigba, to ogbè susu mẹ, hogbe ehelẹ lilẹdogbedevomẹ tlọlọ nọ hẹn zẹẹmẹ lọ dózin. To ninọmẹ delẹ mẹ, lẹdogbedevomẹ tlọlọ de sọgan hẹnmẹ lẹndọ mẹhe yin “wamọnọ lẹ to gbigbọ mẹ” tindo awugbopo apọ̀nmẹ tọn de kavi dọ dolilo po nujikudo po whèdo yé. Ṣigba, nuhe Jesu to pinplọn gbẹtọ lẹ tofi wẹ yindọ ayajẹ yetọn sinai do yinyọnẹn dọ yé tindo nuhudo anademẹ Jiwheyẹwhe tọn ji, e ma yin do pekọ hinhẹnwa na nuhudo agbasa tọn yetọn lẹ ji gba. (Luku 6:20) Enẹwutu, lẹdogbedevomẹ delẹ taidi “mẹhe yọnẹn dọ yé tindo nuhudo gbigbọmẹ tọn lẹ” kavi “mẹhe yọnẹn dọ yé tindo nuhudo Jiwheyẹwhe tọn lẹ” wẹ sọgbe hugan.—Matiu 5:3; The New Testament in Modern English.

• To lẹdo hodidọ tọn susu mẹ, hogbe Heblugbe tọn he yin lilẹdo “awuwhàn” nọ saba bẹ zẹẹmẹ dopolọ hẹn taidi hogbe Gungbe tọn dopolọ, enẹ wẹ nado gblehomẹ na nugbonọ-mayin họntọn vivẹ́ de tọn wutu kavi nado donukunkẹn do nutindo mẹdevo lẹ tọn go. (Howhinwhẹn lẹ 6:34; Isaia 11:13) Ṣigba, hogbe Heblugbe tọn dopolọ sọ nọ tindo zẹẹmẹ dagbe to whedelẹnu. Di apajlẹ, e sọgan yin yiyizan nado dlẹnalọdo “zohunhun” kavi ojlo zogbe hihọ́-basinamẹ tọn he Jehovah nọ tindo na devizọnwatọ etọn lẹ kavi nado dlẹnalọdo lehe ewọ nọ “biọ mẹdezejo mlẹnmlẹn” do. (Eksọdusi 34:14; 2 Ahọlu lẹ 19:31; Ezekiẹli 5:13;  Zekalia 8:2) E sọ sọgan dlẹnalọdo “zohunhun” he devizọnwatọ nugbonọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ nọ tindo na ewọ po sinsẹ̀n-bibasi etọn po kavi lehe yé ma nọ “kẹalọyi agbàwhinwhlẹn hẹ [ẹ] to aliho depope mẹ” do.—Salmu lẹ 69:9; 119:139; Sọha lẹ 25:11.

• Hogbe Heblugbe tọn he nọ saba yin yiyizan nado dlẹnalọdo alọ gbẹtọ tọn tindo zẹẹmẹ he gbloada taun. Hogbe ehe sọgan yin lilẹdo “aṣẹpipa,” “alọtútlú,” kavi “huhlọn” sọgbe hẹ lẹdo hodidọ tọn he mẹ e sọawuhia te. (2 Samuẹli 8:3; 1 Ahọlu lẹ 10:13; Howhinwhẹn lẹ 18:21) Na nugbo tọn, hogbe voovo lẹ wẹ yin yiyizan to Gungbe mẹ nado basi lẹdogbedevomẹ hogbe dopo ehe tọn to Owe Wiwe lẹ—Lẹdogbedevomẹ Aihọn Yọyọ Tọn mẹ.

Na whẹwhinwhẹ́n ehelẹ wutu, lẹdogbedevomẹ Biblu tọn bibasi bẹ nususu hẹn hú hogbe dowhenu tọn dopodopo lilẹdogbedevomẹ tlọlọ to whelẹponu. Lẹdogbedevomẹ-basitọ de dona yí lẹnpọn dagbe zan nado ṣinyan hogbe he sọgbe hugan to ogbè etọn mẹ lẹ nado de linlẹn kandai dowhenu tọn lọ tọn lẹ tọ́n. Humọ, dandannu wẹ e yin dọ hodidọ dopodopo ni yin tito to aliho he sọgbe hẹ nubiọtomẹsi ogbè lọ tọn lẹ mẹ, na lẹdogbedevomẹ lọ nido bọawu hihia.

To ojlẹ dopolọ mẹ, awuvivo zẹjlẹgo yiyizan nado diọ kandai dowhenu tọn lọ do alọ egbezangbe tọn ji dona yin didapana. Mẹhe nọ basi lẹdogbedevomẹ Biblu tọn sọgbe hẹ nukunnumọjẹnumẹ etọn titi poun sọgan slokọna zẹẹmẹ kandai dowhenu tọn lọ tọn. Gbọnna? E sọgan gbọn nuṣiwa dali yí pọndohlan etọn titi gando zẹẹmẹ kandai dowhenu tọn lọ tọn go dogọ kavi de nudọnamẹ titengbe he to kandai lọ mẹ delẹ sẹ̀. Enẹwutu, dile etlẹ yindọ lẹdogbedevomẹ Biblu tọn bibasi sọgbe hẹ nukunnumọjẹnumẹ mẹtọn titi sọgan bọawu hihia, awuvivo zẹjlẹgo ehe sọgan glọnalina wehiatọ nado mọnukunnujẹ owẹ̀n tangan kandai lọ tọn mẹ to whedelẹnu.

Nuyise agọ̀ lẹdogbedevomẹ-basitọ de tọn sọgan bẹpla azọ́n etọn po awubibọ po. Di apajlẹ, Matiu 7:13 dọmọ: “Gblagada wẹ aliho lọ he nọ planmẹ yì vasudo.” Vlavo na nuyise agọ̀ lẹdogbedevomẹ-basitọ delẹ tọn wutu, yé ko yí hogbe lọ “olọnzomẹ” zan kakati nido yin nuhe hogbe Glẹkigbe tọn lọ zẹẹmẹdo na taun tọn, enẹ wẹ “vasudo.”

Lẹdogbedevomẹ-basitọ Biblu tọn de sọ dona nọ flindọ hogbe he bọawu bọ mẹlẹpo, etlẹ yin glesi, lẹngbọhọtọ po whèhutọ lẹ po nọ zan to paa mẹ lẹ wẹ yin yiyizan nado kàn Biblu. (Nẹhemia 8:8, 12; Owalọ lẹ 4:13) Enẹwutu, lẹdogbedevomẹ Biblu tọn dagbe de nọ hẹn owẹ̀n he  e bẹhẹn họnwun na ahunjijlọnọ lẹ mahopọnna fie yé wá sọn. Hogbe he họnwun bo nọ yin yiyizan to paa mẹ bosọ bọawu lẹ wẹ dona yin yiyizan kakati nido yin dehe mẹsusu ma jẹakọ hẹ lẹ.

Lẹdogbedevomẹ-basitọ Biblu tọn susu wẹ ko desọn ojlo mẹ bo de oyín Jiwheyẹwhe tọn, yèdọ Jehovah sẹ̀ sọn lẹdogbedevomẹ egbezangbe tọn lẹ mẹ matin whẹwhinwhẹ́n depope, mahopọnna dọ oyín enẹ sọawuhia to alọnuwe Biblu tọn hohowhenu tọn lẹ mẹ. (Pọ́n Nudọnamẹ Dogọ A4.) Lẹdogbedevomẹ susu wẹ nọ yí tẹnmẹ-yinkọ lẹ taidi “Oklunọ” do diọtẹnna oyín enẹ, podọ devo lẹ tlẹ nọ ṣinyọnyẹ oyín Jiwheyẹwhe tọn ji pete. Di apajlẹ, to lẹdogbedevomẹ delẹ mẹ, odẹ̀ Jesu tọn he tin to Johanu 17:26 mẹ hia dọmọ: “Yẹn ko hẹn we zun yinyọnẹn na yé,” podọ to Johanu 17:6 mẹ, e hia dọmọ: “Yẹn ko do we hia mẹhe hiẹ na mi lẹ.” Ṣigba, aliho he sọgbe nado lẹ́ odẹ̀ Jesu tọn do gbedevomẹ wẹ: “N’ko hẹn oyín towe zun yinyọnẹn na yé,” podọ “N’ko do oyín towe hia mẹhe hiẹ na mi” lẹ.

Dile e yin didọ to hodidọ jẹnukọn Lẹdogbedevomẹ Aihọn Yọyọ Tọn Glẹnsigbe tọn tintan mẹ do, “Mí ma nọ basi lẹdogbedevomẹ Owe-wiwe lẹ tọn sọgbe hẹ nukunnumọjẹnumẹ mítọn titi. Mí nọ wà nuhe go mí pé lẹpo nado basi lẹdogbedevomẹ to aliho tlọlọ tọn mẹ dile e sọgan yọnbasi do, to fie hodidọ yẹhiadonu tọn Glẹnsigbe egbezangbe tọn na dotẹnmẹ etọn te podọ to fie lẹdogbedevomẹ tlọlọ mọnkọtọn ma na hẹn linlẹn lọ dózin te.” Gbọnmọ dali, Wedegbẹ́ Lẹdogbedevomẹ Biblu Aihọn Yọyọ Tọn ko dovivẹnu nado nọ jlẹkaji dile yé to hogbe he sọzẹn hẹ dowhenu tọn lẹ yizan bosọ to didapana aliho hodidọ tọn he doglẹ kavi he sọgan hẹn linlẹn lọ dózin lẹ, to ojlẹ dopolọ mẹ. Taidi kọdetọn de, Biblu ehe sọgan yin hihia po awubibọ po bọ wehiatọ sọgan deji mlẹnmlẹn dọ owẹ̀n gbọdo he e bẹhẹn ko yin lilẹdogbedevomẹ po nugbonọ-yinyin po.—1 Tẹsalonikanu lẹ 2:13.