“Xwégbezɔ́ e mɛ̌si mɛtɔn zɔ́n mɛ lɛ é wiwa kaka jɛ gan 1:00 mɛ ayitéhɔnnu nɔ ci mɛ. Nǔ ɖokpo géé e nɔ jló mɛ é wɛ nyí ɖɔ è ni yì mlɔ́ ayǐ.”—David.

 “Hweɖelɛnu ɔ, un nɔ nɔ wunzɛn bo nɔ ɖò nǔ kplɔ́n wɛ kaka bɔ é nɔ xò gan 4:30 ayitéhɔnnu tɔn, bɔ enɛ gudo ɔ, un nɔ fɔ́n gan 6:00 mɛ zǎnzǎn bo nɔ yì wemaxɔmɛ. É sɔgbe ɖebǔ ǎ!”—Theresa.

 Xwégbezɔ́ e mɛ̌si towe nɔ zɔ́n we lɛ é nɔ hú agbɔ̌n we wɛ à? Enyi xósin towe nyí ɛɛn hǔn, xóta elɔ na d’alɔ we tawun bɔ é na kpa we.

•  Etɛwu mɛ̌si lɛ ka nɔ zɔ́n xwégbezɔ́ lɛ mɛ?

•  Wlɛnwín nǔkplɔnkplɔn tɔn lɛ

•  Nǔ e gbɛ̌ towe lɛ nɔ ɖɔ lɛ é

 Nǔ gegě wutu wɛ; ɖé lɛ ɖíe, xwégbezɔ́ lɛ nɔ . . .

•   zɔ́n bɔ nukúnnúmɔjɛnǔmɛ mɛtɔn nɔ gbló ada

•   kplɔ́n mɛ lee è na nyí mɛɖejid’ewu gbɔn é

•   bló bɔ nǔwukpíkpé e è ɖó bo na bló tuto nú hwenu mɛtɔn lɛ é nɔ kpɔ́n te

•   d’alɔ mɛ bɔ è nɔ mɔ nukúnnú jɛ nǔ e è kplɔ́n ɖò klási lɛ é mɛ lobo zán a

 “Xwégbezɔ́ lɛ zínzɔ́n wemaxɔmɛví lɛ nɔ zɔ́n bɔ mɛ̌si lɛ nɔ kúdeji ɖɔ ye na zán nǔ e emi kplɔ́n ye lɛ é, b’ɛ kún na nyí ɖɔ ye byɔ tó ɖě mɛ bo tɔ́n gbɔn ɖevo mɛ kpowun ó.”—Marie.

 Ðò taji ɔ, nǔlinlɛn kpo nǔnywɛ xwitixwiti kpo nɔ zɔ́n bɔ nǔwukpíkpé e è ɖó bo na ɖeɖɛ tagba lɛ é nɔ kpɔ́n te. Akɔwé lɛ lɛ́ ɖɔ ɖɔ é sixu sɔnǔ nú nǔwukpíkpé yɔyɔ̌ ɖevo lɛ ɖò taká mɛtɔn mɛ bo na lɛ́ na hlɔnhlɔn ye. Enɛ wu ɔ, xwégbezɔ́ lɛ cí azɔ̌ kplɔnkplɔn taká mɛtɔn ɖɔhun!

 Enyi xwégbezɔ́ lɛ hɛn lè wá nú we kpo é gbɔ kpo hǔn, tuùn ɖɔ nǔɖe wɛ bɔ a sixu xógló ɖò gbɛzán towe mɛ ǎ. Wɛnɖagbe ɔ wɛ nyí ɖɔ: Enyi a ma tlɛ sixu ɖ’acɛ dó xwégbezɔ́ nabi e è nɔ zɔ́n we lɛ é jí ǎ ɔ, a ka sixu kpéwú bo ɖè táan e é na byɔ bɔ a na fó é kpò. Nǔ mǐ ni kpɔ́n lee a na bló gbɔn é.

 Enyi é ɖò wuvɛ̌ nú we wɛ bonu a na wà xwégbezɔ́ towe hǔn, tuùn ɖɔ é kún nyí gǎndidó gegě wɛ na gbɔ nǔ ɔ ó, loɔ tamɛ linlin dó lee a na w’azɔ̌ gbɔn é jí kpo sɔxwixwe kpo wɛ na d’alɔ. Tɛ́n nǔ e bɔ d’ewu lɛ é kpɔ́n.

•   Wlɛnwín Nǔkplɔnkplɔn Tɔn 1: Blǒ tito jɛ nukɔn. Biblu ɖɔ: “Mɛ e nɔ kú hǔn bo nɔ tò nǔ e wà gbé é ja ɔ, nɔ mɔ nǔ gegě ɖ’emɛ.” (Nǔnywɛxó 21:5) Azɔ̌wanú nǔkplɔnkplɔn tɔn towe lɛ bǐ ni ɖò alɔ jí nú we, enɛ ɔ, é na byɔ ɖɔ a ni ɖò te sí wɛ ɖò azɔ̌ ɔ kɔn ǎ.

   Gɔ́ na ɔ, ba fí e a na nɔ bɔ nǔɖe ma na fɛ́ ayi towe ǎ é. Mɛɖé lɛ mɔ ɖɔ xɔ e mɛ fí bǐ ɖò tóó bɔ weziza ɖè ganji é ɖé nɔ nyɔ́ tawun. Mɛ ɖevo lɛ nɔ vo bo nɔ w’azɔ̌ ganji ɖò fí e ma nyí xwé yetɔn gbè ǎ é, ɖi wemasɛxwetɛn ɖé mɔ̌.

   “Azɔ̌wanú e nɔ d’alɔ mɛ bɔ è nɔ bló tito é ɖé ɖiɖó, ɖi wema e mɛ a sixu wlan xwégbezɔ́ e mɛ̌si towe zɔ́n we lɛ é dó é mɔ̌ sixu d’alɔ we, bɔ a na bló tito nú táan towe kpo nǔnywɛ kpo. Enyi a tuùn xwégbezɔ́ e a ɖó na wà é kpo hwenu e é na ɖu é kpo ɔ, adohu adohu na gɔ́ gbɛzán towe mɛ dín ǎ.”—Richard.

•   Wlɛnwín Nǔkplɔnkplɔn Tɔn 2: Blǒ tito nú azɔ̌ towe. Biblu ɖɔ: “È ni bló nǔ lɛ bǐ . . . kpo tito kpo.” (1 Kɔlɛntinu lɛ 14:40) Hɛn enɛ d’ayi mɛ bo sɔ́ kɛ́n azɔ̌ ɖěɖee a na wà jɛ nukɔn lɛ é kpo ee a na wà bɔ d’ewu lɛ é kpo tɔn.

   Mɛɖé lɛ nɔ ba na bɛ́sín azɔ̌ e vɛwǔ hugǎn lɛ é jí. Nú mɛ ɖevo lɛ ɔ, enyi ye fó azɔ̌ e bɔkun lɛ é jɛ nukɔn ɔ, é nɔ na hlɔnhlɔn ye ɖò ee kpò lɛ é kɔn. Sɔ́ wlɛnwín e na w’azɔ̌ nú hwɛ hugǎn é.

   “Enyi è sɔ́ kɛ́n nǔ e è jló na wà lɛ é tɔn bo tuùn hwenu e è na wà ɖokpo ɖokpo dó é ɔ, é nɔ d’alɔ mɛ tawun. Mɔ̌ mɛ ɔ, a na kpé xwégbezɔ́ towe lɛ wu bo wà, bɔ ye na nɔ cí nǔ e hú agbɔ̌n we é ɖɔhun ǎ.”—Heidi.

•   Wlɛnwín Nǔkplɔnkplɔn Tɔn 3: Jɛ azɔ̌ jí. Biblu ɖɔ: “Mi nɔ bí dó azɔ̌ wu; mi ma nɔ ɖi fɔnlín ó.” (Hlɔmanu lɛ 12:11) Enyi azɔ̌ ɖevo lɛ tlɛ dɔn we gbɔn ɖebǔ hǔn, ma jó ye dó nú ye ni fin hwenu e sín hudo a ɖó bo na fó xwégbezɔ́ towe lɛ é ó.

   Nǎnǎɖónúnǔtɔ́ lɛ ɔ, ye na ɖibla gɔn azɔ̌ yetɔn lɛ fó dó ganmɛ, alǒ zɔn kplakpla jí ɖ’ékɔn; hwɛhwɛ ɔ, ye sɔ́ nɔ xwetɛ́ bo nɔ kplɔ́n nǔ alǒ w’azɔ̌ lee é ɖó na nyí gbɔn é ǎ. Enyi a nɔ yawǔ bɛ́ xwégbezɔ́ towe lɛ ɔ, a sixu nyi alɔ nú adohu adohu kpo wuvɛ̌ kpo e ma ɖò dandan ǎ lɛ é.

   “Enyi un bɛ́ xwégbezɔ́ e mɛ̌si ce na mì é hwenu e un gosin azɔ̌mɛ tlolo é, alǒ nú un bɛ́ azɔ̌ ɖé hwenu e è na mì é tlolo ɔ, ado sɔ́ nɔ hu mì d’ewu ɖò nukɔnmɛ ǎ; azɔ̌ ɖevo ka nɔ lɛ́ wá ján d’emɛ ǎ.”—Serina.

   WĚÐEXÁMƐ: Nɔ wà xwégbezɔ́ towe lɛ hwe ɖokpo ɔ nu ɖò azǎn ɖokpo ɖokpo jí. É na na hlɔnhlɔn mɛɖéejiɖuɖe towe bo na lɛ́ d’alɔ we bɔ a na nɔ xwedó tito towe lɛ ɖò gbesisɔmɛ.

•   Wlɛnwín Nǔkplɔnkplɔn Tɔn 4: Nɔ sɔ́ ayi ɖó azɔ̌ towe jí. Biblu ɖɔ: “Nɔ sɔ́ nukún towe lɛ ɖó nǔ e ɖò nukɔn towe é jí dáán.” (Nǔnywɛxó 4:25, nwt) Enyi a jló na xwedó wěɖexámɛ enɛ hwenu e a ɖò nǔ kplɔ́n wɛ é ɔ, a ɖó na nyi alɔ nú nǔ e na fɛ́ ayi towe lɛ é, ɖò taji ɔ, nǔnywɛ xwitixwiti sín nǔ lɛ.

   Ɛntɛnɛti jí yiyi kpo nǔ winwlan sɛ́dó mɛ kpo sixu zɔ́n bɔ a na zán ganmɛ e xwégbezɔ́ towe wiwa byɔ é donu we cobo fó. Amɔ̌, enyi a nɔ sɔ́ ayi ɖó azɔ̌ towe jí ɔ, a na ɖibla mɔ ɖɔ é kún nyí adohu adohu kɛɖɛ wɛ é nɔ ɖekpo ó, loɔ a na lɛ́ mɔ hwenu e a na gbɔjɛ na é gegě.

   “Alokan, ɔdinatɛ́ɛ, ayihundida video jí tɔn kpo televiziɔn kpo nɔ zɔ́n bɔ ayi sísɔ́ ɖó azɔ̌ mɛtɔn jí nɔ vɛwǔ. Alokan ce kpo nǔ e ɖò akpa ce bo na fɛ́ ayi ce lɛ é kpo cící wɛ nɔ d’alɔ mì.”—Joel.

•   Wlɛnwín Nǔkplɔnkplɔn Tɔn 5: Nɔ nɔ jlɛ̌ jí. Biblu ɖɔ: “Mɛ lɛ bǐ ni tuùn ɖɔ [a] nɔ nɔ jlɛ̌ jí.” (Filipunu lɛ 4:5, nwt) Enyi a nɔ yí gbɔjɛ klewun hwenu e é byɔ dó é ɔ, xwégbezɔ́ wiwa na bɔkun nú we. Tɔ́n bo ɖi zɔnlin, kun kɛkɛ afɔdókwín towe, abǐ kánwezun.

   Enyi a kpó ɖò mimɔ wɛ ɖɔ xwégbezɔ́ lɛ sukpɔ́ dó emi hǔn, ɖɔ nú mɛ̌si towe lɛ. Enyi ye mɔ ɖɔ a ɖò tintɛnkpɔn wɛ nǔgbo bo na wà nǔ e wu a kpé é bǐ ɔ, é sixu sísɛ́ ye bɔ ye na bló huzuhuzu ɖé lɛ.

   “Ma jó adohu adohu xwégbezɔ́ lɛ tɔn dó bonu ye xò awǎjijɛ towe yí ó. Nɔ dó gǎn e wu a kpé é bǐ. É jɛxa ɖɔ nǔɖe lɛ ni xò fífá ayi mɛ tɔn towe yí ǎ; xwégbezɔ́ lɛ ɖò nǔ enɛ lɛ mɛ.”—Julia.

 Kanbyɔ hwiɖée ɖɔ:

•   Etɛ lɛ sín hudo un ka na ɖó bo na wà xwégbezɔ́ ce?

•   Hwetɛnu un ka na wà xwégbezɔ́ ce b’ɛ na nyɔ́ nú mì hugǎn?

•   Fitɛ un ka na nɔ bɔ ayi ce na nɔ nǔ jí hugǎn?

•   Nɛ̌ un ka sixu nyi alɔ nú nǎ nǎ ɖiɖó nú nǔ gbɔn?

•   Etɛ lɛ wɛ sixu bló bɔ un na dán lɛjɛlɛjɛ ɖò azɔ̌ ce kɔn?

•   Nɛ̌ un ka sixu nyi alɔ nú nǔ e na fɛ́ ayi ce lɛ é, ɖi alokan alǒ nǔ mɔhun ɖevo lɛ gbɔn?

•   Nɛ̌ un ka sixu nɔ jlɛ̌ jí ɖò lee un na wà xwégbezɔ́ ce lɛ gbɔn é kɔn gbɛn?

 NǓFLÍNMƐ TAJI: Kúdeji ɖɔ a mɔ nukúnnú jɛ nǔ e xwégbezɔ́ e mɛ̌si towe na we é byɔ lɛ é mɛ. Enyi a ɖó nǔkanbyɔ ɖé hǔn, kanbyɔ mɛ̌si towe cobo gosin klási ɔ.