NǓ E MƐ WINNYAWINNYA LƐ NƆ KANBYƆ LƐ É
Nɛ̌ Un ka Nɔ Sɔnǔ Gbɔn?
Etɛwu a ka ɖó na sɔ́ ayi ɖó nǔ e a nɔ dó lɛ é jí? Ðó nǔ e a nɔ dó lɛ é nɔ ɖɔ xó. Xó alɔkpa tɛ ɖɔ wɛ nǔ e a nɔ dó lɛ é ka ɖè?
Fɛ́ca atɔn kpo lee è na nyì alɔ nú ye gbɔn é kpo
Fɛ́ca #1: Televiziɔn nɔ xlɛ́ lee è ɖó na nɔ sɔnǔ gbɔn é mɛ.
Theresa e nyí mɛ winnyawinnya ɖé é ɖɔ: “Hweɖelɛnu ɔ, nǔ e ɖò zo jí é ɖé nɔ dɔn mì, ɖó un mɔ bɔ è jla ajɔ̌ tɔn azɔn mɔkpan wutu. Enyi nǔ alɔkpa e mɛ lɛ nɔ dó é ɖé cí ayi towe mɛ ɔ, é sixu vɛwǔ ɖɔ a ni gɔn nǔ wà ye ɖɔhun.”
Ðyɔvǐ lɛ kɛɖɛ wɛ ajɔ̌jlajla lɛ nɔ dɔn ǎ. Wema The Everything Guide to Raising Adolescent Boys ɖɔ: “Nǔzinzan e ɖò zo jí lɛ é nɔ dɔn sunnu lɛ lɔmɔ̌. Ye tlɛ nɔ kpò ɖò vǔ tawun có, ajɔ̌jlatɔ́ lɛ nɔ ko jɛ ye dɔn jí.”
Gbeta ɖagbe ɖé: Biblu ɖɔ: “Gbɛtɔ́ e ayivɔ vún ɔ nɔ ɖi nǔ nú nǔ e è ɖɔ n’i lɛ bǐ; mɛ e ayi tɔn ka ɖò te ɔ nɔ lin tamɛ cobo nɔ wà nǔ.” (Nùnywɛxó 14:15) Sɔgbe xá nugbodòdó enɛ ɔ, kplɔ́n bo nɔ gbéjé ajɔ̌jlajla e nɔ dín lɛ é kpɔ́n ganji. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, enyi a mɔ bɔ è jla nǔzinzan ɖé bɔ é fyɔ́n mɛ dín, mɔ nukúnnú, alǒ ɖè mɛ̌ xlɛ́ hǔn, kanbyɔ hwiɖée ɖɔ:
‘Enyi un jɛ nǔ sɔ́ jí gbɔn mɔ̌ ɔ, mɛ̌ wɛ ka na ɖu lè tɔn?’
‘Gbɛzán alɔkpa tɛ è ka na mɔ ɖɔ un nɔ zán?’
‘Gbɛzán enɛ ka sɔgbe xá mì, bo lɛ́ sɔgbe xá nǔ e un ɖi nǔ na lɛ é tawun à?’
Wěɖexámɛ dó nǔsisɔ wu: Sɔ́ aklunɔzán gbla ɖokpo ɖó te, bo kpɔ́n nǔzinzan ɖěɖee sín ajɔ̌ è nɔ jla ɖò kpaà mɛ lɛ é kpo ee nɔ dín ɖò televiziɔn jí lɛ é kpo ganji. Gbɛzinzan alɔkpa tɛ ye ka nɔ sɔ́ ɖó ajo? Ye ka hɛn wɛn alɔkpa ɖé nu b’ɛ na zɔ́n bɔ a na mɔ ɖɔ é byɔ ɖɔ emi ni nɔ sɔnǔ gbɔn alɔkpa ɖě wɛ à? Mɛ winnyawinnya e nɔ nyí Karen é ɖɔ: “È nɔ gbidi kɔ nú mɛ tawun ɖɔ è ni sɔnǔ bo b’acɔ́ bonu nǔ vɔ ɖ’ewu, lobo xlɛ́ ‘agbaza mɛtɔn e nyɔ́ kpɔ́n bɔ nǔ vɔ ɖ’ewu é.’ Ajɔ̌jlatɔ́ ɖěɖee tuùn enɛ lɛ é nɔ yawu dɔn mɛ winnyawinnya lɛ tawun.”
Fɛ́ca #2: Nɔ sɔnǔ mɛ bǐ ɖɔhun bo na cí ye ɖɔhun.
Mɛ winnyawinnya e nɔ nyí Manuel é ɖɔ: “Enyi nǔzinzan ɖé ɖò zo jí ɔ, mɛ bǐ nɔ jló na dó. Enyi hwɛ ma dó ǎ ɔ, ye na mɔ xó ɖɔ dó wǔ we.” Mɛ winnyawinnya e nɔ nyí Anna é yí gbè nú xó enɛ bo ɖɔ: “É nyí è ni dó nǔ e ɖò zo jí é sín xó wɛ ǎ, è ni wà nǔ mɛ lɛ bǐ ɖɔhun wɛ nyí xó ɔ.”
Gbeta ɖagbe ɖé: Biblu ɖɔ: “Mi ma nɔ wà nǔ lee gbɛ̀ ɔ nɔ wà gbɔn é ó.” (Hlɔmanu lɛ 12:2) Sɔgbe xá wěɖexámɛ enɛ ɔ, kpɔ́n nǔ e mɛ nǔzinzan towe lɛ ɖè é bo kanbyɔ hwiɖée ɖɔ:
‘Nǔ taji tɛ lɛ ka nɔ sísɛ́ mì bɔ un nɔ cyan nǔzinzan ce lɛ?’
‘Nǔzinzan e azɔ̌xwé nukúnɖeji lɛ bló é didó ka nɔ ɖò taji nú mì wɛ à?’
‘Un ka nɔ tɛ́n kpɔ́n bo na sɔ́ nǔzinzan ce lɛ dó hu jì nú mɛ ɖevo lɛ wɛ à?’
Wěɖexámɛ dó nǔsisɔ wu: Ma nɔ kpɔ́n nǔ e ɖò zo jí (bɔ mɛ lɛ nɔ yí gbè na lɛ é) alǒ nǔ e ko cá (bɔ mɛ lɛ ma sɔ́ nɔ kpɔ́n jɛ tɔn jí ǎ lɛ é) kpowun ó, loɔ, nɔ ɖeji dó hwiɖée wu ganji, bonu linlin mɛ ɖevo lɛ tɔn ni ma wà nǔ dó wǔ towe ó. Enyi a nɔ vo ɖò hwiɖée mɛ ganji ɔ, a sɔ́ na nɔ ba ɖɔ emi na nɔ wà nǔ mɛ ɖevo lɛ ɖɔhun ǎ.
Fɛ́ca #3: Enyi nǔsisɔ ɔ ɖè mɛ̌ xlɛ́ ganji ɔ, é nɔ nyɔ́ tawun.
Ðyɔvǐ e nyí Jennifer é yí gbè ɖɔ: “È na ɖɔ xó jɔ xó ɔ, é nɔ wá sù hweɖelɛnu bɔ nǔzinzan e na ylɔ axi lɛ é didó nɔ jló mɛ, ɖi nǔzinzan e hwegli tawun é, ee fyɔ́n mɛ dingan é, alǒ ee ma kpé mɛ ganji ǎ é.”
Gbeta ɖagbe ɖé: Biblu ɖɔ: “Mi ma nú acɔ́ɖónú wěxo tɔn lɛ . . . wɛ mi na nɔ dó ba acɔ́ na ó. Loɔ, acɔ́ xomɛ tɔn wɛ mi na nɔ ba.” (1 Piyɛ́ɛ 3:3, 4) Sɔgbe xá wěɖexámɛ enɛ ɔ, lin tamɛ dó nǔ e na dɔn mɛ hugǎn é jí: ɖɛkpɛ wěxo tɔn, alǒ ɖɛkpɛ xomɛ tɔn.
Wěɖexámɛ dó nǔsisɔ wu: Acɔ́ e na jɛ we hugǎn é wɛ nyí jlɛjininɔ. Nugbǒ wɛ ɖɔ mɛ sukpɔ́ ɖó jijɔ enɛ égbé ǎ. Amɔ̌, lin tamɛ dó nǔ elɔ jí:
A ka ko ɖɔ xó xá mɛɖé, bɔ éyɛ ɖesu kɛɖɛ wu ɖɔ xó dó wɛ jɛn é ɖè kpowun kpɔ́n à? Nǔ e nyla é wɛ nyí ɖɔ bɔya mɛ ɔ tlɛ ɖ’ayi wu ɖɔ emi ko ɖ’afɔ ɖɛ̌ jí nú we bǐ mlɛ́mlɛ́ à!
Xóɖɔɖókpɔ́ ɖé ɖɔhun ɔ, nǔzinzan towe sixu dɔn ayi wá hwiɖesunɔ kɛɖɛ jí, bo na vɛ́ kpɔ́n nú mɛ e lɛlɛ̌ dó we lɛ é
Enyi a ma sɔnǔ ɖó jlɛ̌ jí ǎ ɔ, a na cí mɛ enɛ ɔ ɖɔhun. Nǔsisɔ towe na ɖò ɖiɖɔ wɛ ɖɔ ‘mi kpɔ́n mì,’ bɔ enɛ sixu zɔ́n bɔ a na vo ɖò hwiɖée mɛ ǎ, alǒ, a na nɔ mɔ hwiɖée, alǒ wè lɛ bǐ. É sixu lɛ́ zɔ́n bɔ è na sɔ́ nukún alɔkpa lɛ bǐ dó kpɔ́n we.
Ma jla nǔ e a ma ɖò sisa wɛ ǎ é ó, loɔ, tɛ́n kpɔ́n bo nɔ jlɛ̌ jí. Ðyɔvǐ e nɔ nyí Monica é ɖɔ: “Jlɛjininɔ wɛ nyí ɖɔ a ɖó na sɔnǔ gǎn’máa towe ɖɔhun ǎ. Nǔ ɔ kpowun wɛ nyí ɖɔ a ni ɖó sísí nú hwiɖesu kpo mɛ ɖevo e lɛlɛ̌ dó we lɛ é kpo.”
