1, 2. Hubita ang panaw ni Maria, ug ipatin-aw kon nganong dili kini sayon alang niya.

SI Maria naglisod pagpaayon-ayon sa iyang posisyon samtang nagsakay sa asno. Taudtaod na silang nagpanaw. Nag-una niya si Jose nga maoy nagguyod sa asno paingon sa Betlehem. Sa makausa pa, nabatyagan ni Maria nga mitindak ang bata sa iyang sabakan.

² Ang Bibliya nag-ingon nga niining tungora si Maria “talianak na.” (Luc. 2:5) Samtang milabay sila sa kaumahan, lagmit natingala ang pipila ka mag-uuma kon nganong mopanaw pa ang usa ka babayeng talianak na. Nganong moadto man si Maria sa Betlehem nga layo man ni sa Nasaret, ang iyang pinuy-anan?

3. Unsang pribilehiyo ang nadawat ni Maria, ug unsay gusto natong masayran bahin kaniya?

³ Nagsugod ang tanan pipila ka bulan ang miagi sa dihang kining batan-ong Hudiya nakadawat ug talagsaon kaayong pribilehiyo. Iyang ipanganak ang usa ka bata nga mahimong Mesiyas, ang Anak sa Diyos! (Luc. 1:35) Sa dihang hapit na siyang manganak, kinahanglang himoon nila kini nga panaw. Tungod niini, si Maria nag-atubag mga kahimtang nga nagsulay sa iyang pagtuo. Tan-awon nato kon unsay nakatabang niya sa pagpabiling lig-on.

4, 5. (a) Nganong miadto si Jose ug Maria sa Betlehem? (b) Unsang tagna ang natuman pinaagi sa mando ni Cesar?

⁴ Dili kay si Jose ug Maria ra ang nagpanaw. Di pa dugay, si Cesar Agusto nagmando nga magparehistro ang tanan niyang ginsakpan. Busa ang mga tawo kinahanglang mopauli sa ilang lungsod nga natawhan aron magparehistro. Unsay gibuhat ni Jose? Ang asoy nag-ingon: “Tuod man, mitungas usab si Jose gikan sa Galilea, sa siyudad sa Nasaret, ngadto sa Judea, sa siyudad ni David, nga ginganlag Betlehem, tungod sa iyang pagkasakop sa balay ug banay ni David.”—Luc. 2:1-4.

⁵ Dili kay naatol lang nga si Cesar nagluwat ug mando niining panahona. Usa ka tagna nga gisulat mga 700 ka tuig una pa niana  ang nag-ingon nga ang Mesiyas matawo sa Betlehem. Karon diha poy laing lungsod nga ginganlag Betlehem, ug kini 11 kilometros lang gikan sa Nasaret. Apan, ang tagna espesipikong nag-ingon nga ang Mesiyas matawo sa “Betlehem Eprata.” (Basaha ang Miqueas 5:2.) Aron makaabot nianang gamayng baryo gikan sa Nasaret, kinahanglang mopanaw ug mga 130 kilometros nga bukirong dalan agi sa Samaria. Niana nga Betlehem si Jose angayng magparehistro, kay mao kanay pinuy-anan sa pamilya ni Haring David—diin nahisakop si Jose ug ang iyang asawa.

6, 7. (a) Unsay nakapalisod sa panaw ni Maria paingon sa Betlehem? (b) Nganong dakog epekto sa mga desisyon ni Maria ang pagkahimo niyang asawa ni Jose? (Tan-awa usab ang footnote.)

⁶ Monunot ba si Maria sa desisyon ni Jose nga magparehistro? Kon buot hunahunaon, malisdan siya pagbiyahe. Lagmit mao pay pagsugod niadto sa tinghunlak, busa posibleng mag-ulan kay natapos na ang ting-init. Haom usab ang pamulong nga ‘mitungas gikan sa Galilea,’ kay ang Betlehem nahimutang sa bungtod nga may gihabogong 760 metros. Hago kaayo kini, kay gawas nga nagpanaw na sila sulod sa pipila ka adlaw, tungason pa gyod ang maong dapit. Tingali mas dugay kini nga panaw kay lagmit magsigeg pahulay si Maria tungod sa iyang kahimtang. Niini untang panahona, mas gusto sa usa ka batan-ong babaye nga magpabilin duol sa iyang pamilya ug mga higala kinsa andam motabang sa dihang magbati na siya. Sa way duhaduha, nagkinahanglan siyag kaisog sa paghimo niini nga panaw.

 ⁷ Bisan pa niana, si Lucas misulat nga si Jose miadto “aron magparehistro uban ni Maria.” Miingon usab siya nga si Maria “gihatag [kang Jose] diha sa kaminyoon ingon sa gisaad.” (Luc. 2:4, 5) Dako kaayog epekto sa mga desisyon ni Maria ang pagkahimo niyang asawa ni Jose. Iyang gilantaw ang iyang bana ingong iyang ulo maylabot sa espirituwal nga mga butang ug iyang gidawat ang hinatag-sa-Diyos nga papel ingong katabang pinaagi sa pagpaluyo sa mga desisyon sa iyang bana. * Busa iyang gibuntog kining posibleng pagsulay sa iyang pagtuo pinaagi sa pagsunod sa iyang bana.

8. (a) Unsa pa kahay laing nagtukmod kang Maria sa pag-adto sa Betlehem uban kang Jose? (b) Sa unsang paagi ang ehemplo ni Maria makapadasig sa mga matinumanon karon?

⁸ Unsa pa kahay nagtukmod kang Maria nga mosunod? Nahibalo ba siya sa tagna nga ang Mesiyas ipanganak sa Betlehem? Walay giingon ang Bibliya bahin niana. Apan posible nga nahibalo siya, kay ang mga lider sa relihiyon ug bisan ang ordinaryong mga tawo nahibalo man niana. (Mat. 2:1-7; Juan 7:40-42) Pamilyar usab si Maria sa Kasulatan. (Luc. 1:46-55) Bisan unsa pay hinungdan sa pagpanaw ni Maria, tungod ba kini kay iyang gisunod ang iyang bana o ang mando sa hari, o tungod kay gitagna kini ni Jehova, si Maria usa  gayod ka maayong ehemplo. Pabilhan pag-ayo ni Jehova ang mapaubsanon ug masinugtanong mga tawo. Sa atong adlaw, ang ehemplo ni Maria makapadasig gayod sa mga matinumanon kay kadaghanan sa mga tawo karon dili mapinasakopon.

9, 10. (a) Unsay lagmit gihunahuna ni Maria ug Jose samtang nagkaduol sa Betlehem? (b) Diin magpalabay sa kagabhion si Jose ug Maria, ug ngano?

⁹ Lagmit nakaginhawag luag si Maria sa dihang nalantawan na niya ang Betlehem. Samtang nagtungas sila ug naagian ang mga kahoyng olibo—usa sa mga prutas nga ulahing pupoon—hayan naghunahuna si Maria ug Jose sa kasaysayan niining gamayng baryo. Gamay kaayo kini kon itandi sa ubang siyudad sa Juda, sama sa giingon ni manalagnang Miqueas; apan dinhi natawo si Boaz, Noemi, ug si David, kapig usa ka libo ka tuig na ang milabay.

¹⁰ Pag-abot nila ni Maria ug Jose, nagpunsisok ang mga tawo sa baryo. Diha nay daghang nangabot aron sa pagparehistro, mao nga wala na silay kasak-an. * Wala silay laing mahimo kondili magpalabay na lang sa kagabhion diha sa usa ka kuwadra. Atong mahanduraw ang kabalaka ni Jose samtang nagtan-aw sa iyang asawa nga nag-antos sa nagkagrabeng kasakit nga karon pa lang masinati niini. Dinhi pa gyod siya maatli sa iyang pagbati.

11. (a) Nganong ang mga babaye makasabot kang Maria? (b) Sa unsang mga diwa nga si Jesus “panganay”?

¹¹ Ang mga babaye makasabot sa kahimtang ni Maria. Mga 4,000 ka tuig una pa niana, gitagna ni Jehova nga ang tanang babaye mobatig kasakit sa pagpanganak tungod sa ilang napanunod nga sala. (Gen. 3:16) Lagmit mibati niana si Maria. Hinuon, si Lucas wala maghisgot sa kasakit nga gibati ni Maria. Igo lang siyang miingon: “Nanganak siya sa iyang anak nga lalaki, ang panganay.” (Luc. 2:7) Oo, ang “panganay” ni Maria natawo na—ang kamagulangan sa iyang mga anak, nga labing menos miabot ug pito. (Mar. 6:3) Apan, kining bataa lahi sa iyang mga igsoon. Dili lang siya panganay ni Maria kondili “panganay [usab] sa tanang kalalangan” ni Jehova, siya ang bugtong Anak sa Diyos!—Col. 1:15.

12. Diin gipahigda ni Maria ang masuso, ug nganong lahi ra kaayo ang gipakita sa mga drama, dibuho, ug mga belen karon?

¹² Niining tungora nga ang asoy naghisgot sa gibantog nga detalye: “Iyang giputos siya ug mga bakbak ug gipahigda siya sa pasungan.” (Luc. 2:7) Ang mga drama, dibuho, ug mga belen, wala magpakita sa tinuod nga panghitabo. Apan, tagda kon unsa gayoy tinuod nga kahimtang. Ang pasungan maoy butanganag pagkaon sa mga binuhing hayop. Busa ang pamilya anaa sa kuwadra, usa ka dapit nga  baho ug hugaw kaayo. Sa pagkatinuod, kon duna lay kapilian, walay ginikanan nga gustong manganak niining dapita. Kadaghanan sa mga ginikanan gusto gayong ihatag sa ilang anak ang kinamaayohan. Labi na gayod nga buot usab ni Maria ug Jose nga ihatag ang kinamaayohan ngadto sa Anak sa Diyos!

13. (a) Sa unsang paagi gibuhat ni Maria ug Jose ang ilang maarangan bisan pa sa ilang kahimtang? (b) Sa unsang paagi maugmad sa maalamong mga ginikanan karon ang prayoridad nga susama nianang kang Jose ug Maria?

¹³ Apan, ang maong kahimtang wala makapahigawad nila; hinunoa, gihimo nila ang ilang maarangan. Matikdi, pananglitan, nga giatiman gayod ni Maria ang masuso, nga giputos kinig bakbak aron dili tugnawon, dayon gipahigda kini sa pasungan, ug gibantayan pag-ayo aron walay daotang mahitabo niini. Wala magpadaog si Maria sa iyang kabalaka sa ilang kahimtang nga mapugngan na hinuon siya sa pagbuhat sa labing maayo nga iyang maarangan. Nahibalo usab sila ni Jose nga ang labing hinungdanong butang nga ilang mahimo alang sa bata mao ang pagtudlo kaniya sa paghigugma sa Diyos. (Basaha ang Deuteronomio 6:6-8.) Karong adlawa, ang maalamong mga ginikanan nag-ugmad ug susamang mga prayoridad samtang ilang gimatuto ang ilang mga anak niining kalibotang dili diyosnon.

14, 15. (a) Nganong naghinamhinam ang mga magbalantay nga makakita sa bata? (b) Unsay gibuhat sa mga magbalantay human nila makita si Jesus sa pasungan?

¹⁴ Sa kalit lang natugaw ang kahilom. Ang mga magbalantay sa karnero nagdali pag-adto sa kuwadra, nga naghinamhinam nga makita ang pamilya ilabina ang bata. Makita sa ilang panagway ang dakong kahinam ug kalipay. Gikan pa sila sa kabungtoran diin sila nagpasibsib sa ilang mga panon. * Ilang gisuginlan ang natingalang ginikanan bahin sa talagsaong hitabo nga bag-o pa nilang nasinatian. Didto sa bungtod pagkatungang gabii, usa ka manulonda ang kalit nga nagpakita kanila. Ang himaya ni Jehova misidlak sa palibot, ug ang manulonda miingon kanila nga mao pay pagkatawo sa Kristo, o Mesiyas, sa Betlehem. Ilang makita ang bata nga naghigda sa pasungan, nga giputos sa mga bakbak. Dayon, dihay mas katingalahang panghitabo—ang usa ka dakong pundok sa mga manulonda nagpakita, nga nanag-awit sa paghimaya kang Jehova!—Luc. 2:8-14.

¹⁵ Mao diay nga kining mapaubsanong mga lalaki nagdali pag-adto sa Betlehem! Seguradong nalipay gayod sila sa pagkakita sa  masuso didto sa pasungan sumala sa giingon sa manulonda. Wala nila ililong kining maayong balita. “Gipahibalo nila ang mga pulong . . . Ug ang tanan nga nakadungog nahibulong mahitungod sa mga butang nga gisaysay kanila sa mga magbalantay sa karnero.” (Luc. 2:17, 18) Dayag nga ang mga lider sa relihiyon nianang panahona nagtamay sa mga magbalantay. Apan, tataw nga gipabilhan ni Jehova kining mapaubsanon ug matinumanong mga tawo. Apan, unsay epekto kang Maria niining ilang pagduaw?

16. Sa unsang paagi gipakita ni Maria nga siya mapamalandongon, ug nganong nagpabiling lig-on ang iyang pagtuo?

¹⁶ Seguradong lapoy kaayo si Maria niining tungora, apan namati siya pag-ayo sa tanan nilang gisulti. Ug labaw pa niana ang iyang gihimo: “Si Maria nagtipig niining tanan nga mga pulong, nga naghimog mga panghinapos diha sa iyang kasingkasing.” (Luc. 2:19) Gipalandong gayod niya ang iyang nadungog. Siya nahibalo nga hinungdanon kaayo ang maong mensahe gikan sa manulonda. Gustong pamatud-an kaniya sa iyang Diyos nga si Jehova kon kinsa gayod ang iyang anak ug kon unsa kini ka hinungdanon. Busa wala lamang siya mamati. Iyang gitipigan sa iyang kasingkasing ang gisulti sa manulonda aron iya kining mapalandong pag-ayo sa umaabot nga mga bulan ug mga tuig. Nakatabang gayod kini sa pagpalig-on sa pagtuo ni Maria sa tibuok niyang kinabuhi.—Basaha ang Hebreohanon 11:1.

17. Sa unsang paagi masundog nato si Maria maylabot sa mga kamatuoran sa Bibliya?

¹⁷ Sundogon ba nimo ang ehemplo ni Maria? Ang Pulong ni Jehova dunay daghang hinungdanong kamatuoran bahin kaniya. Apan, makabenepisyo lang kita kon ato kining hatagag pagtagad. Makabaton kitag kaayohan kon regular natong basahon ang Bibliya—kay kini dili lang usa ka obra maestra kondili maoy inspiradong Pulong sa Diyos. (2 Tim. 3:16) Unya, sama kang Maria, kinahanglan natong tipigan sa atong kasingkasing ang maong mga kamatuoran ug palandongon kana pag-ayo. Kon atong palandongon ang atong mabasa sa Bibliya, nga maghunahunag mga paagi diin bug-os pa natong ikapadapat ang tambag ni Jehova, mapalig-on ang atong pagtuo.

18. (a) Sa unsang paagi gituman ni Maria ug Jose ang Moisesnong Balaod sa bata pa si Jesus? (b) Unsay gipadayag sa gihalad ni Jose ug Maria sa templo bahin sa ilang pinansiyal nga kahimtang?

¹⁸ Sa nag-edad nag walo ka adlaw ang bata, gipatuli siya ni Maria  ug Jose sumala sa gilatid sa Moisesnong Balaod, nga nagngalan kaniyang Jesus ingon sa gisugo kanila. (Luc. 1:31) Dayon, sa ika-40 ka adlaw, ila siyang gidala ngadto sa templo sa Jerusalem, nga pipila ka kilometro ang gilay-on gikan sa Betlehem, ug ilang gitanyag ang halad sa pagputli nga gilatid sa Balaod alang sa mga kabos—duha ka tukmo o duha ka salampati. Kon naulaw man sila nga wala sila makaarang sa paghalad ug karnero ug usa ka tukmo, wala na lang nila kana hunahunaa. Bisan unsa pa man, nadasig gayod sila sa ilang pag-adto sa templo.—Luc. 2:21-24.

19. (a) Sa unsang paagi si Simeon naghatag ug dugang mga pulong nga angayng tipigan ni Maria sa iyang kasingkasing? (b) Unsay gibuhat ni Ana sa dihang nakita niya si Jesus?

¹⁹ Usa ka tigulang nga lalaki nga ginganlag Simeon ang miduol nila ug misulti kang Maria ug dugang mga pulong nga iyang pagatipigan sa iyang kasingkasing. Si Simeon gisaaran sa Diyos nga sa dili pa siya mamatay iyang makita ang Mesiyas, ug gipaila kaniya sa balaang espiritu nga ang batang si Jesus mao ang gitagnang Manluluwas. Gipasidan-an usab ni Simeon si Maria bahin sa kasakit nga antoson niya sa umaabot. Siya miingon nga bation ni Maria ang kasakit nga daw milagbas kaniya ang usa ka taas nga espada. (Luc. 2:25-35) Bisan kanang makahahadlok nga mga pulong lagmit nakatabang kang Maria sa paglahutay dihang miabot kanang malisod nga panahon, kapig 30 ka tuig sa ulahi. Gawas kang Simeon, ang manalagnang si Ana nakakita usab sa masusong si Jesus ug nagsulti bahin kaniya  ngadto sa tanan nga nagahulat sa kaluwasan alang sa Jerusalem.—Basaha ang Lucas 2:36-38.

20. Nganong ang pagdala kang Jesus ngadto sa templo sa Jerusalem maoy usa ka maayong desisyon?

²⁰ Maayo ra gyong nakadesisyon si Jose ug Maria sa pagdala sa ilang anak ngadto sa templo ni Jehova sa Jerusalem! Kadto maoy sinugdanan sa tibuok-kinabuhi nga makanunayong pagsimba sa ilang anak didto sa templo ni Jehova. Samtang didto sa templo, ilang gihatag kang Jehova ang ilang maarangan, ug sila nakadawat ug mga instruksiyon ug pagdasig. Makaseguro kita nga pagbiya ni Maria sa templo nianang adlawa mas milig-on ang iyang pagtuo, ug ang iyang kasingkasing natugob sa hinungdanong mga kamatuoran nga iyang mapamalandong ug ikapaambit sa uban.

21. Sa unsang paagi nato maseguro nga mas molig-on ang atong pagtuo sama nianang kang Maria?

²¹ Dalayegon kaayo ang mga ginikanan karon nga nagsunod sa maong ehemplo. Ang mga Saksi ni Jehova kanunayng nagdala sa ilang mga anak ngadto sa Kristohanong mga tigom. Ilang gihimo ang ilang maarangan diha sa pag-alagad sa Diyos, nga nagdasig sa ilang mga isigkamagtutuo. Inigpamauli nila, sila mas molig-on, mas malipayon, ug matugob sa maayong mga butang nga ilang ikapaambit sa uban. Makapalipayng mahimamat nato sila! Kon ato kanang buhaton, ang atong pagtuo mas molig-on, sama nianang kang Maria.