1, 2. Sa unsang paagi nausab ang kalibotan sukad sa adlaw ni Noe, ug unsay pagbati ni Abram niana?

SI Abram mitan-aw sa ziggurat o templo nga nagbuntaog diha sa iyang lungsod sa Ur. * Banha kaayo didto, ug nag-utbo ang aso. Ang mga saserdote sa diyos nga bulan naghalad na usab. Handurawa si Abram nga mitalikod ug naglingolingo, nga nagkulismaot ang nawong. Sa iyang pagpauli miuliot siya sa panon sa mga tawo diha sa kadalanan, nga lagmit naghunahuna sa idolatriya nga kaylap sa Ur. Mikaylap na gayod sa kalibotan ang bakak nga pagsimba sukad sa adlaw ni Noe!

² Si Noe namatay duha ka tuig una matawo si Abram. Dihang si Noe ug ang iyang pamilya migula sa arka human sa dakong Lunop, ang maong patriarka naghalad kang Jehova nga Diyos, kinsa, sa baylo, nagpatunghag balangaw. (Gen. 8:20; 9:12-14) Nianang panahona, ang putli lang nga pagsimba ang naglungtad sa kalibotan. Apan karon, samtang ang ikanapulong kaliwatan gikan kang Noe mikaylap sa yuta, diyutay na lang ang nagsimba kang Jehova. Kadaghanan sa mga tawo nagsimba sa paganong mga diyos. Bisan ang amahan ni Abram nga si Tera nalangkit sa idolatriya, tingali naghimog mga diyosdiyos.—Jos. 24:2.

3. Nganong lahi si Abram sa kadaghanan, ug unsay atong makat-onan kaniya?

³ Si Abram lahi sa kadaghanan tungod sa iyang pagtuo sa Diyos. Gani, sa ulahi si apostol Pablo giinspirar sa pagtawag kaniya nga “amahan sa tanan nga nagbatog pagtuo”! (Basaha ang Roma 4:11.) Atong tan-awon kon unsay nakapalig-on sa pagtuo ni Abram. Sa ingon, makakat-on kita kon unsaon pagpalig-on ang atong pagtuo.

4, 5. Lagmit kang kinsa nakakat-on si Abram bahin kang Jehova, ug nganong makaingon kita nga posible kana?

⁴ Sa unsang paagi nakakat-on si Abram bahin kang Jehova nga Diyos? Nahibalo kita nga si Jehova may matinumanong mga alagad sa yuta niadtong panahona. Usa si Sem kanila. Bisag dili siya ang kamagulangan sa mga anak ni Noe, sagad siya ang unang hisgotan. Lagmit tungod kana kay si Sem may talagsaong pagtuo. * Pipila ka panahon human sa Lunop, si Noe nagtawag kang Jehova ingong “Diyos ni Sem.” (Gen. 9:26) Si Sem nagpakitag pagtahod kang Jehova ug sa putli nga pagsimba.

⁵ Nahimamat ba ni Abram si Sem? Posible. Handurawa si Abram ingong bata pa. Seguradong nalipay siya sa pagkahibalo nga may buhi pa siyang katigulangan, kinsa nakasaksi sa mga panghitabo sa milabayng kapig 400 ka tuig! Nakita ni Sem ang pagkadaotan sa kalibotan sa wala pa ang Lunop, ang dakong Lunop nga naghinlo sa yuta, ang pagsugod sa unang kaliwatan samtang nagdaghan ang tawo, ug ang daotang mga adlaw sa pagrebelde ni Nimrod sa Torre sa Babel. Ang matinumanong si Sem wala moapil sa maong rebelyon. Busa, dihang gilahugay ni Jehova ang pinulongan sa mga nagtukod sa torre, si Sem ug ang iyang pamilya padayong naggamit sa orihinal nga pinulongan, ang pinulongan ni Noe. Ang maong pamilya naglakip kang Abram. Nan, seguradong nagdako si Abram nga dakog pagtamod kang Sem. Dugang pa, buhi pa si Sem sa halos tibuok kinabuhi ni Abram. Busa si Abram lagmit nakakat-on bahin kang Jehova gikan kang Sem.

6. (a) Sa unsang paagi gipakita ni Abram nga nakakat-on siyag dakong leksiyon bahin sa Lunop? (b) Unsang matang sa kinabuhi ang natagamtam ni Abram ug Sarai?

⁶ Bisan unsa pa man, si Abram nakakat-og dakong leksiyon bahin sa Lunop. Naningkamot siya sa paglakaw uban sa Diyos sama kang Noe. Mao nay hinungdan nga si Abram nagsalikway sa idolatriya ug lahi sa kadaghanan sa Ur, tingali bisan sa iya mismong pamilya. Apan, nakakaplag siyag maayong kauban sa kinabuhi. Siya naminyo kang Sarai, kinsa may talagsaong katahom ug dakong pagtuo kang Jehova. *  Bisag walay anak, ang maong magtiayon nagmalipayon gayod sa pag-alagad kang Jehova. Gisagop usab nila ang nailo nga pag-umangkon ni Abram, si Lot.

7. Sa unsang paagi gisundog sa mga sumusunod ni Jesus si Abram?

⁷ Wala gayod ibaylo ni Abram si Jehova sa idolatriya sa Ur. Siya ug si Sarai andam nga mahimong lahi gikan nianang idolatrosong dapit. Kon buot natong maugmad ang tinuod nga pagtuo, gikinahanglan nato ang susamang tinamdan. Angay nga andam usab kitang malahi sa uban. Si Jesus miingon nga ang iyang mga sumusunod ‘dili bahin sa kalibotan,’ busa ang kalibotan magdumot kanila. (Basaha ang Juan 15:19.) Kon gisalikway ka sa imong pamilya o sa komunidad tungod sa imong desisyon nga moalagad kang Jehova, hinumdomi nga wala ka mag-inusara. Imong gisundog ang maayong panig-ingnan ni Abram ug Sarai kinsa naglakaw uban sa Diyos.

8, 9. (a) Unsa ang dili-malimtang kasinatian ni Abram? (b) Unsay mensahe ni Jehova kang Abram?

⁸ Usa ka adlaw niana, si Abram may dili-malimtang kasinatian. Nakadawat siyag mensahe gikan kang Jehova nga Diyos! Wala idetalye sa Bibliya kon sa unsang paagi, apan kini nag-ingon nga “ang Diyos sa kahimayaan” nagpakita sa maong matinumanong tawo. (Basaha ang Buhat 7:2, 3.) Tingali pinaagi sa usa ka manulonda, daklit nga nakita ni Abram ang makapahinganghang kahimayaan sa Soberano sa uniberso. Mahanduraw nato ang dakong kalipay ni Abram nga makita ang kalainan tali sa buhing Diyos ug sa way-kinabuhing mga idolo nga gisimba sa iyang mga katalirongan.

⁹ Unsay mensahe ni Jehova kang Abram? “Biya gikan sa imong yuta ug gikan sa imong mga paryente ug umadto sa yuta nga akong ipakita kanimo.” Wala isulti ni Jehova kon asa kana—ipakita lang niya kana kang Abram. Apan, una, kinahanglang biyaan ni Abram ang iyang yutang natawhan ug mga paryente. Sa kultura sa karaang Tungang Sidlakan, hinungdanon kaayo ang pamilya. Ang pagbiya sa usa ka tawo sa iyang mga paryente ug pagbalhin sa halayong dapit sagad giisip nga usa ka daotang hitabo; alang sa uban, mas grabe pa sa kamatayon!

10. Nganong lagmit sakripisyo ang pagbiya ni Abram ug Sarai sa ilang balay sa Ur?

¹⁰ Ang pagbiya ni Abram sa iyang yuta naglangkit ug sakripisyo. Dayag nga ang Ur maoy bibo ug adunahang siyudad. (Tan-awa ang kahon nga “ Ang Siyudad nga Gibiyaan ni Abram ug Sarai.”) Ang mga nakubkoban sa mga arkeologo nagpakita nga dihay dagkong balay sa karaang Ur; ang uban may 12 o kapin pang mga lawak alang sa pamilya ug mga sulugoon, nga naglibot sa binakbakan-ug-bato nga hawanan. Kini may suplay sa tubig, mga kasilyas, ug imburnal.  Hinumdomi usab nga tigulang na si Abram ug Sarai; lagmit kapin na sa 70 anyos si Abram, ug si Sarai kapin sa 60. Seguradong gusto gayod ni Abram nga si Sarai mahimong komportable ug inatiman—nga maoy tinguha sa tanang maayong bana. Handurawa ang ilang kabildohay bahin sa ilang mga pangutana ug kabalaka labot niini nga sugo. Lagmit nalipay gayod si Abram nga gidawat ni Sarai kini nga hagit! Sama kaniya, si Sarai andam mobiya sa ilang hamugawayng pagpuyo.

11, 12. (a) Unsang mga pagpangandam ug desisyon ang kinahanglan nilang himoon una mobiya sa Ur? (b) Hubita ang adlaw sa ilang paggikan.

¹¹ Kay nakadesisyon na si Abram ug Sarai, daghan silag angayng buhaton sama sa pag-empake ug pag-organisar sa ilang panaw. Unsay ilang dad-on, ug unsay ilang ibilin? Apan labawng hinungdanon, kinahanglan sab silang modesisyon maylabot sa ilang pamilya, mga sulugoon, ug ilabina sa tigulang nang si Tera. Nakadesidir sila nga dad-on si Tera ug atimanon kini. Lagmit kinabubut-on siyang miuban kanila, kay ang asoy nag-ingon nga siya, ingong patriarka, nanguna sa iyang pamilya paggula sa Ur. Sa walay duhaduha, gitalikdan niya ang idolatriya. Ang pag-umangkon ni Abram nga si Lot miuban usab kanila.—Gen. 11:31.

¹² Sa kataposan, miabot ang adlaw sa ilang paggikan. Handurawa nga nagtapok sila diha sa gawas sa paril sa siyudad ug sa trinseras sa Ur. Ang mga kamelyo ug asno kargado na, ang kahayopan natigom na, ug ang pamilya ug mga sulugoon andam na. Silang tanan naghinamhinam sa pagpanaw. * Tingali ang tanan naghulat sa senyas ni Abram sa paggikan. Sa kataposan, migikan na gayod sila, nga bug-os nagbiya sa Ur.

13. Sa unsang paagi ang mga alagad ni Jehova karon nagpakitag tinamdan nga susama nianang kang Abram ug Sarai?

¹³ Karon, daghang alagad ni Jehova ang nakadesidir sa pagbalhin sa dapit diin mas dakog panginahanglan sa magwawali sa Gingharian. Ang uban nagtuon ug laing pinulongan aron mapalapad ang ilang ministeryo. O misulay sa lainlaing paagi sa pagsangyaw nga wala pa nila masulayi. Ang maong desisyon sagad nagkinahanglag sakripisyo—ang pagkaandam mobiya sa ilang materyal nga kaharuhay. Dalayegon gayod ang maong tinamdan, ug susama gayod kana sa tinamdan ni Abram ug Sarai! Kon ipasundayag nato kana nga pagtuo, makasalig ta nga si Jehova magahatag kanato ug labaw pa kay sa atong gihatag kaniya. Gantihan gayod niya kadtong nagpakitag pagtuo kaniya. (Heb. 6:10; 11:6) Gibuhat ba niya kana kang Abram?

14, 15. Hubita ang ilang panaw gikan sa Ur paingon sa Haran. Nganong nakadesidir si Abram nga mopuyo sa Haran sa makadiyot?

¹⁴ Sila inanayng naanad sa ilang rutina sa pagpanaw. Mahanduraw tingali nato si Abram ug Sarai nga nagsakay sa kamelyo o kaha nagbaktas, ang ilang kabildohay miduyog sa tinagingting sa mga kampanilya nga nagbitay sa sangon sa kahayopan. Sa ngadtongadto, bisan ang dili kaayo eksperyensiyadong mga magpapanaw nahanas sa pagpatindog ug paghipos sa tolda ug pagtabang kang Tera sa pagsakay sa kamelyo o asno. Mipaingon sila sa amihanang-kasadpan, nga namaybay sa Suba sa Euprates. Nanglabay ang mga adlaw, ug sila padayong nagpanaw.

¹⁵ Sa kataposan, human sa 960 kilometros nga panaw, sila nakaabot sa pormag balay-sa-putyokan nga mga payag sa Haran, usa ka malamboong siyudad nga tagboanan sa mga negosyanteng gikan sa Sidlakan ug Kasadpan. Didto, mihunong sila ug namuyo sa makadiyot. Tingali dili na makasugakod si Tera sa panaw.

16, 17. (a) Unsang pakigsaad ang nakapadasig kang Abram? (b) Sa unsang paagi gipanalanginan ni Jehova si Abram sa iyang pag-estar sa Haran?

¹⁶ Sa ulahi, si Tera namatay sa edad nga 205. (Gen. 11:32) Apan si Abram nahupayan pag-ayo dihang si Jehova may mensahe na  usab kaniya. Gisubli sa Diyos ang instruksiyon nga iyang gihatag didto sa Ur, ug gipasangkad pa ang iyang mga saad. Si Abram mahimong “usa ka dakong nasod,” ug ang mga panalangin mahimong mabatonan sa tanang pamilya sa yuta tungod kaniya. (Basaha ang Genesis 12:2, 3.) Tungod niini nga pakigsaad tali kaniya ug sa Diyos, si Abram nadasig sa pagpadayon sa iyang panaw.

¹⁷ Apan, niining higayona mas daghan silag dad-onon, kay gipanalanginan ni Jehova si Abram sa iyang pag-estar sa Haran. Ang asoy naghisgot sa ‘tanang manggad nga ilang natigom ug sa mga kalag nga ilang nabatonan sa Haran.’ (Gen. 12:5) Aron mahimong nasod, gikinahanglan ni Abram ang materyal nga mga butang ug mga sulugoon—usa ka dakong panimalay. Dili sa tanang higayon nga padatoon ni Jehova ang iyang mga alagad, apan siya magatagana sa ilang panginahanglan aron matuman nila ang iyang kabubut-on. Uban sa maong mga panalangin, si Abram padayong nagpanaw paingon sa dapit nga wala niya mahibaloi.

18. (a) Kanus-a nasinati ni Abram ang labing hinungdanong hitabo sa kasaysayan sa pagpakiglabot sa Diyos sa Iyang katawhan? (b) Unsa pang hinungdanong mga hitabo ang nahitabo sa Nisan 14 sa ulahing katuigan? (Tan-awa ang kahon nga “ Hinungdanong Petsa sa Kasaysayan sa Bibliya.”)

¹⁸ Human sa pipila ka adlaw nga panaw gikan sa Haran, sila nakaabot sa Carkemis, diin ang mga magpapanaw sagad motabok sa Euprates. Tingali niining dapita nasinati ni Abram ang labing hinungdanong hitabo sa kasaysayan sa pagpakiglabot sa Diyos sa Iyang katawhan. Dayag nga sa ika-14ng adlaw sa bulan nga gitawag sa ulahi ug Nisan, sa tuig 1943 B.C.E., nga si Abram ug ang iyang panimalay mitabok sa suba. (Ex. 12:40-43) Sa habagatan nahimutang ang yuta nga gisaad ni Jehova nga ipakita kang Abram. Nianang adlawa, miepekto ang pakigsaad sa Diyos kang Abram.

19. Unsay nalakip sa saad ni Jehova kang Abram, ug unsa tingaliy nahinumdoman ni Abram?

¹⁹ Si Abram mipanaw pahabagatan latas sa maong yuta, ug sila mihunong duol sa dagkong kahoy sa More, duol sa Sekem. Didto, si Abram nakadawat na usab ug mensahe gikan kang Jehova. Niining higayona ang saad sa Diyos naghisgot sa binhi, o kaliwat, ni Abram, nga maoy manag-iya sa yuta. Nahinumdoman kaha ni Abram ang  tagna ni Jehova sa Eden, nga naghisgot sa usa ka “binhi,” o kaliwat, nga sa ulahi magluwas sa katawhan? (Gen. 3:15; 12:7) Posible. Tingali anam-anam na niyang nasabtan nga bahin siya sa dakong katuyoan ni Jehova.

20. Sa unsang paagi gipabilhan ni Abram ang pribilehiyo nga gihatag ni Jehova kaniya?

²⁰ Gipabilhan gayod ni Abram ang pribilehiyo nga gihatag ni Jehova kaniya. Samtang siya nagpanaw latas sa maong yuta—sa walay duhaduha mabinantayon, sanglit gipuy-an pa kini sa mga Canaanhon—si Abram mihunong ug naghimog mga halaran alang kang Jehova, una duol sa dagkong kahoy sa More, dayon duol sa Bethel. Siya nagtawag sa ngalan ni Jehova, tingali nagpahayag sa iyang tim-os nga pasalamat sa Diyos samtang iyang gipamalandong ang kaugmaon sa iyang kaliwat. Lagmit gisangyawan sab niya ang mga Canaanhon nga anaa sa duol. (Basaha ang Genesis 12:7, 8.) Siyempre, may dagko pang hagit nga magsulay sa pagtuo ni Abram. Sa kamaalamon, si Abram wala maghandom sa kaharuhay nga iyang gibiyaan sa Ur. Siya nagpokus sa umaabot. Ang Hebreohanon 11:10 nag-ingon bahin kang Abram: “Siya nagpaabot sa siyudad nga may tinuod nga mga patukoranan, nga ang magtutukod ug magbubuhat niini nga siyudad mao ang Diyos.”

21. Kon itandi kang Abram, unsay atong nahibaloan bahin sa Gingharian sa Diyos? Unsay determinado nimong buhaton?

²¹ Kon itandi kang Abram, mas daghan kitag nahibaloan bahin sa maong mahulagwayong siyudad—ang Gingharian sa Diyos. Nahibalo kita nga ang Gingharian nagmando na sa langit ug sa dili madugay magtapos niining daotang sistema sa kalibotan. Nahibalo sab kita nga ang dugay nang gisaad nga Binhi ni Abram, si Jesu-Kristo, nagmando na sa maong Gingharian. Pagkadakong pribilehiyo unya alang kanato nga makita si Abraham nga mabanhaw ug sa kataposan makasabot na sa bug-os kon sa unsang paagi natuman ang katuyoan sa Diyos! Gusto ba nimong makita nga tumanon ni Jehova ang tanan niyang saad? Nan, padayong sundoga ang gihimo ni Abram. Ipakita ang pagsakripisyo sa kaugalingon, pagkamasinugtanon, ug lalom nga pagpabili sa mga pribilehiyo nga gihatag ni Jehova kanimo. Samtang imong sundogon ang pagtuo ni Abram, ang “amahan sa tanan nga nagbatog pagtuo,” sa diwa, siya mahimo usab nga imong amahan!