Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

1 YATICHÄWI

“Jiwatäkchisa, parlaskakiwa”

“Jiwatäkchisa, parlaskakiwa”

1. Edén jardinar jan mantapjjañapatakejja, ¿kunas utjäna, ukat kunsa Abel waynitojj wal munäna?

KUNJAMSA qollu parkinakan uwijanakapajj wali sum manqtʼasisipkäna ukwa Abel waynitojj uñtaskäna. Ukat jukʼamp khurir uñtasajja, mä chhayphu qhana qhanaskirwa uñjarakïna. Ukanjja, Edén jardinar jan mantapjjañapatakiw mä aqkir espadajj muyuskäna. Nayrajj Abel waynitun awk taykapaw ukan jakasipjjäna, ukampis janiw ni jupanakasa ni wawanakapasa ukar mantjjapjjasapänti. Jaypʼu thayaw thaytʼasin Abelan ñikʼutap chʼaskaptayäna ukampis jupajj alajjpach uñtataw Taqe kun Lurir Diosapat lupʼiskäna. ¡Diosampi ukat jaqenakampejj sumankthapipjjaspa ukwa wal munäna!

2-4. ¿Kunjamsa Abelajj jichhürunakan parlistu?

2 Abelajj jichhürunakan parlaskakistuwa. ¿Jumajj istʼtati? “¡Kamisarak ukhamänisti!” sasin inas sischisma. Adanan uka payïr yoqapajja, wali jaya tiempow jiwatäjje. Chʼakhanakapas niya sojjta waranqa maranakaw laqʼäjje. Ukat “jiwatanakajj janiw kunsa yatipkiti” sasaw Bibliajj qhanañchi (Ecl. 9:5, 10). Janirakiw Abelan kuna arsutapas Biblian utjkiti. Ukhamajj ¿kunjamsa parlistaspa?

3 Pablojj Diosan amuytʼayatäsajj Abelat akham sänwa: ‘Iyawsäwip utjatap laykojja, jiwatäkchisa, parlaskakiwa’ sasa (Hebreos 11:4 liytʼasiñapawa). Ukhamajj iyawsäwip toqew Abelajj parlistu. Taqenit sipansa, jupaw nayraqat iyawsäwinïtap uñachtʼayawayi. Niyakejjay iyawsäwinïchïnjja, jupat yateqasiraksnawa. Jiwasatï iyawsäwipat yatjjatañäni ukat yateqasirakiñäni ukhajja, Abelajj cheqapunis parlkistaspa ukhamäniwa.

4 Ukampis Bibliajj jukʼakwa Abelat parli, ukhamajj ¿kunjamsa iyawsäwipatsa ukat jupatsa yateqassna? Uk jichhajj uñjañäni.

‘Aka oraqejj qalltkäna’ ukhaw jakasïna

5. Abelajj ‘aka oraqejj qalltkäna’ ukhaw jakasïna, sasin Jesusan arunakapajja, ¿kamsañs muni? (Qhanañchäwip uñjjattʼäta.)

5 Jaqen jakäwipajj qalltkäna ukhaw Abelajj nasïna. Ukat walja maranak qhepatjja, Abelajj ‘aka oraqejj qalltkäna’ ukhaw jakasïna sasaw Jesusajj sarakïna (Lucas 11: 50, 51 liytʼasiñapawa). Oraqe sasinjja, juchat qhespiñatak suytʼäwinïpki uka jaqenakatwa Jesusajj parlaskäna. Jaqen jakäwipajj qalltkäna ukhata, Abelajj pusïr jaqëkchïnsa, juparuw nayraqat Diosajj juchat qhespiyañatak uñjpachäna. * Cheqas Abelajj janiw suma jaqenak taypin jilsuwaykänti.

6. ¿Abelan awk taykapajj kunjamäpjjänsa?

6 Jaqen jakäwipajj ukhakiw qalltaskäna, ukampis walja llakinakaw utj-jjäna. Adanampi Evampejj suma uñnaqtʼani ukat wali chʼamani jaqenakäpjjpachänwa. Ukhamarus jan walinwa uñjasjjapjjäna. Qalltanjja, janiw juchanïpkänti ukat wiñayatakiw jakasipjjañapäna. Ukampis Jehová Dios contra saytʼasipjjatap laykuw Edén jardinat jaqsuyasipjjäna. Munañapar sarnaqasajja, kuna jan walinsa wawanakapajj uñjasipjjani ukjja armasjjapjjänwa ukat wiñay jakañsa aptʼasipjjarakïnwa (Gén. 2:15–3:24).

7, 8. Cainajj naskäna ukhajja, ¿kamsänsa Eva warmejja, ukat kunsa amuypachäna?

7 Edén jardinat jaqonukutäjjasinjja, Adanampi Evampejj wali chʼam tukusaw jakjjapjjäna. Ukhamäkchïnsa, Caín sat jilïr wawapajj nasïna ukhajja, Evajj akham sänwa: ‘Mä yoqall wawanëjjtwa, Jehová Diosan yanaptʼapampi’ sasa. ¿Kunatsa ukham sispachäna? Mä ‘warmiw mä wawanini’ ukat uka wawarakiw Adanampiru ukat Evampir pantjasiykäna uka ñanqhar tukjani, sasin Jehová Diosajj Edén jardinan siskäna uka arunakatwa jupajj amtaspachäna (Gén. 3:15; 4:1, NM). Ukhamajja, kuntï Jehová Diosajj profecian mä warmit arskäna ukajja, ¿jupäkaspas ukhamti Evajj amuyaspachäna? Ukat ¿Cainas jutaniw sat ‘wawäkaspas’ ukhamti amuyarakpachäna?

8 Ukham amuychïna ukhajja, pantjasïnwa. Ukat uka amuyumpitï Cainar uywsupchïna ukhajja, jukʼamp jachʼa jachʼa tukuñapatakiw Cainar yanaptʼasipkäna. Tiempompejja, Evajj mayampwa mä yoqall wawa ususïna ukampis jupatjja janiw kuns kamskänti. Uka wawajj Abel satänwa, uka sutejj inas “jan valorani” sañ munchispa (Gén. 4:2). Ukhamajj ¿Abelat sipansa Cainaruw Evajj jukʼamp munasïna sissnati? Inas ukhamächïna, janiw yatktanti.

9. ¿Kunsa jichhürunakan awk taykanakajj nayrïr awk taykasat jan yateqasipjjañapäki?

9 Kunjamsa Adanampi Evampejj wawanakapar uywapjjäna, uka toqetwa jichhürunakan awk taykanakajj wal amuytʼasipjjañapa. Awk taykanaka, arunakamampisa ukat lurawïnakamampisa, ¿Jehová Diosar munasipjjañapataki ukat amigopäpjjañapatakejj wawanakamar yatichasipktati? Jan ukajj ¿jachʼa jachʼa tukuri, jupanakatakik taqe kuns muniri ukat jupanakan askip thaqherïpjjañapatakich nuktʼasipkta? Nayrïr awk taykajj janiw wawanakapar sum uywapkänti. Ukampis wawanakapajj janiw jan suytʼäwinïpkiti.

¿Kunjamatsa Abelajj iyawsäwinïpachäna?

10, 11. Abelasa ukat Cainasa, ¿kunansa irnaqapjjäna, ukat kunatakis Abelajj jukʼamp chʼamachasïna?

10 Familiar yanaptʼañatakejj kunjamsa irnaqapjjaspa ukwa Adanajj pä yoqanakapar yatichpachäna. Cainajj yapu lurañwa yateqäna ukat Abelajj uwija awatiñwa yateqarakïna.

11 Ukampis Abelajj jukʼampwa luräna. Marat maratjamaw jukʼamp iyawsäwinïñatak chʼamachasïna. Qhepatjja, Apóstol Pablow ukham iyawsäwinïñat qellqarakïna. Ukampis janiw khitit yateqasiñas Abelatakejj utjkänti. Ukhamajja, ¿kunas iyawsäwinïñatak yanaptʼäna? Uk kimsa toqet uñjañäni.

12, 13. ¿Kunjamsa Diosan luratanakap uñjañajj jukʼamp iyawsäwinïñapatak Abelar yanaptʼäna?

12 Jehová Diosan luratanakapa. Jehová Diosaw Oraqer maldecïna, ukatwa chʼaphin alinaka ukat jan wali qoranakajj alïna, yapuchañajj wali chʼamäjjänwa. Ukhampachasa, Abelan familiapatakiw Oraqejj achunak churaskakïna. Cheqansa, uywanakasa, jamachʼinakasa, chawllanakasa; qollunakasa, qotanakasa, jawiranakasa, lamar qotanakasa; alajjpachasa, qenayanakasa, Intisa, phajjsisa ukat warawaranakasa janiw maldecitäpkänti. Ukhamajj kawkhar uñtasasa, Diosan wali munasirïtapsa, yatiñanïtapsa ukat khuyaptʼayasirïtapsa sumwa Abelajj uñjäna (Romanos 1:20 liytʼasiñapawa). Uka toqet taqe chuym lupʼisaw jukʼamp iyawsäwinïna.

Diosan luratanakap uñjasaw Abelajj jukʼamp iyawsäwinïna

13 Abelajj Jehová Diosat lupʼiñatakejj tiempo apsuspachänwa. Cheqans uwij awatirinakajj wal sarnaqapjjañapäna. Ukhamajj qollu patanaka, vallenaka, jawiranak pasasaw kawkhantï suma pastosa, umasa ukat samartʼañatakis mä cheqajj utjkäna, ukawjanakaruw Abel waynajj uwijanakapar anakpachäna. Jïsa, yaqha animalanakat sipansa, uwijanakaw jaqen suma uñjatäñataki, irpatäñataki ukat jarkʼaqatäñatak luratäpkaspas ukhamänjja. Ukampis wali yatiñani ukat chʼamani Diosamp yanaptʼatäña, irpatäña ukat jarkʼaqatäñjja, ¿Abelajj amuyaspachänti? Jïsa, ukwa Diosar mayisirakpachäna. Taqe ukanakaw jukʼamp iyawsäwinïñatak yanaptʼäna.

14, 15. Jehová Diosan arsutanakapajja, ¿kunjamsa wal lupʼiñapatak Abelar yanaptʼäna?

14 Jehová Diosan arsutanakapa. Kunatsa Edén jardinat jaqonukutäpjjäna ukjja, Adanampi Evampejj wawanakaparojj yatiyapjjpachänwa. Ukatwa Abelajj taqe ukanakat wal lupʼpachäna.

15 Oraqejj maldecitäniw sasaw Jehová Diosajj säna. Abelajj uka arunak phoqhasir uñjänwa. Oraqenjja, chʼaphin alinaka ukat jan wali qoranakakiw jiljjäna. Ukat Evarojja, usur jaqëkasasa ukat wawa ususkasasa wal tʼaqhesita sasaw Diosajj sarakïna. Uka arunak phoqhasirjja, Abelajj uñjarakïnwa. Ukatjja, munasiñampi ukat suma uñjatäñsa wal munarakïta, ukampis chachamajj apnaqarakïtamwa sasarakiw Diosajj Evar säna. Uka arunak phoqhasirsa, Abelajj uñjawayänwa. Taqe ukanak uñjasaw Diosan arunakap phoqhasitap amuyäna. Ukhamajj mä ‘wawa’ toqew kuna jan walinakatï Edén jardinan qalltawayi ukanak chhaqtayä, sasin Jehová Diosajj siskäna uka arunakarojja, taqe chuymaw Abelajj confiyasirakïna (Gén. 3:15-19).

16, 17. ¿Kunsa Abelajj querubines sat angelanakat yateqasïna?

16 Jehová Diosan servirinakapa. Abelatakejj janiw khiti jaqes yateqasiñatak utjkänti, ukampis yaqhanakaw aka Oraqen utjäna. Jehová Diosajj Adanampir Evampir Edén jardinat jaqonukkäna ukhajja, jan khitins mantañapatakiw querubines sat jilïr angelanak punkur usküna. Ukat ‘mä aqkir espadaw ukan muyuskarakïna’ (Génesis 3:24 liytʼasiñapawa). *

17 Ukanksnas ukham amuyasiñäni: Abelajj querubines sat jaqer tukut wali chʼamani angelanakaruw uñchʼukiski. Ukat wali ajjsarkayarakiw ‘espadajj’ nina aqas jan saytʼas muyuskaraki. Abelajj janipuniw uka angelanakar qarita, samartʼaskiri, jan ukajj qʼala aynachtʼatsa uñjirïkänti. Jan ukasti urunakasa, maranakasa, pasjjchïnjja uka angelanakajj janipuniw onjjtapkänti. Jupanakar uñjasaw Jehová Diosar taqe chuyma servirinak utjatap Abelajj yateqäna, familiapajj janiw ukhamäpkänti. Cheqansa, uka angelanakar uñjañaw jukʼamp iyawsäwinïñatak yanaptʼäna.

Querubines sat angelanakajj kunjamsa Jehová Diosar taqe chuyma servipjjäna, istʼapjjäna ukjja, jiwañapkamaw Abelajj uñjawayäna

18. ¿Kunanakas jukʼamp iyawsäwinïñatakejj jichhürunakan yanaptʼistu?

18 Jehová Diosan luratanakap uñjasa, kuntï arsuwayki ukanak phoqhasir uñjasa ukat Diosar taqe chuyma servirinakapat lupʼisaw Abelajj jukʼamp iyawsäwinïna. Cheqas Abelan sarnaqäwipajj parlkistaspas ukhamawa. Yaqhep wayn tawaqonakan familiapajj janiw Diosar servipkiti, jupanakaruw Abelan sarnaqäwipajj wal chʼamañchaspa. Kunsay familiapajj lurasipkpan, jupanakajj Diosar servisipkakispawa. Jichhürunakanjja, walja yanaptʼanakaw jukʼamp iyawsäwinïñatakejj utjistu, Diosan luratanakapa, Diosar taqe chuyma servir walja jilat kullakanaka ukat Biblias phoqhatpacharakiw utj-jjestu.

¿Kunatsa Abelan sacrificiopajj jukʼamp sumäpachäna?

19. ¿Kunsa Abelajj amuyäna?

19 Abelajj jukʼamp iyawsäwinïtapjja luräwinakapampiw uñachtʼayañ munäna. Ukampis mä jaqejj ¿kunsa taqe kun Luriri Diosar churaspa? Cheqas janiw kuns churkaspati. Ukampis akwa Abelajj amuyäna, jupatï suma amtampi, kunatï wali sumäki uk Diosar churasapäna ukhajja, wali munasiñampiw Diosajj katoqasispäna.

Abelajj taqe chuymaw Diosar sacrificio loqtäna, Cainajj janiw ukham lurkänti

20, 21. ¿Kuna sacrificionaksa Abelampi Cainampejj Diosar loqtapjjäna, ukat kunjamsa Diosajj Abelan sacrificiopar uñjäna?

20 Abelajj Diosar sacrificio loqtañatakejja, mä qawqha uwijanakwa wakichäna. Ukatakejj jilïr suma jachʼa uwij qallunakwa wakichtʼäna, ukat kawkhatï Diosatakjamäkaspa ukanak ajlltʼasaw sacrificiot loqtäna. Cainajj ukhamarakiw Diosampi askit uñjatäñataki ukat bendicionap katoqañatakejj yapuchkän ukanakat ofrendjam loqtañatak wakichäna. Ukampis jan wali amtampiw uk luräna, ofrendap loqtkäna ukhaw ukajj qhan amuyasïna.

21 Cainampi Abelampejj Diosar sacrificio loqtañatakejj altarsa ukat ninsa wakichapjjpachänwa. Ukat querubines sat angelanak nayraqatanwa loqtapjjpachäna. Uka angelanakakiw uka tiemponjja Diosar yupaychapjjäna. ‘Diosajj Abelaru, ukhamarak ofrendaparusa askitwa uñjäna’ sasaw Bibliajj qhanañchi (Gén. 4:4). Ukhamarus kunjamsa askit uñjatap uñachtʼayäna ukjja janiw qhanañchkiti.

22, 23. ¿Kunatsa Jehová Diosajj Abelan sacrificioparu wali askit uñjäna?

22 ¿Kunatsa Abelarojj askit uñjpachäna? ¿Suma sacrificio loqtatapatti Diosajj Abelar askit uñjpachäna? Jupajj jakkir uwijanakan wilap wartasaw sacrificiot loqtäna. Ukat walja maranak qhepatjja, kunjamsa ‘Diosan Corderopa’, mä arunjja, Yoqapajj loqtasiñapäna ukwa Jehová Diosajj kʼumara ukat jan kamachtʼat uwija loqtayasajj uñachtʼayäna (Juan 1:29; Éxo. 12:5-7). Abelajj janiw taqe ukanak yatkänti.

23 Abelajj sacrificio loqtañatakejja, kunanakapatï utjkäna ukanakatjja, wali sumäkis ukwa Jehová Diosar loqtäna, ukatwa juparusa ukat sacrificioparus wali askit uñjäna. Abelajj Jehová Diosar taqe chuym munasitap layku ukat wali iyawsäwinïtap laykuw ukham luräna.

24. 1) Cainajj waktʼaykäna uka ofrendajj walikïskänwa sasajja, ¿kunatsa sissna? 2) Cainajj jichhürunakan utjki uka jaqenakar uñtasitänwa sasajja, ¿kunatsa sissna?

24 Ukampis Jehová Diosajj ‘janiw Cainarus ni ofrendaparus askit uñjkänti’ (Gén. 4:5). Cheqansa, ofrenda waktʼaykäna ukajj walikïskänwa. Qhepatjja, Jehová Diosajj israelitanakar Leyinak churkäna ukarjamajja, oraqen achunakapjja ofrendat churapjjarakispänwa (Lev. 6:14, 15). Ukampis “Cainan luratapajj janiw walïkänti” sasaw Bibliajj qhanañchi (1 Juan 3:12 liytʼasiñapawa). Jichhürunakanjja, walja jaqenakaw Dios chuymäpkaspas ukham tukupjje, Cainajj ukhamarakiw tuküna. Ukampis luratanakapampiw jan cheqpach iyawsäwinïtapa ukat Jehová Diosar jan munasitap uñachtʼayäna.

25, 26. ¿Kunjamsa Diosajj Cainar ewjjtʼäna, ukat jupajj kamachänsa?

25 Jehová Diosamp jan askit uñjatäsajja, ¿Cainajj Abel jilapat yateqasiñatakejj chʼamachaspachänti? Janiwa. Antisas jilaparojj wal uñisjjäna. Jehová Diosajj uk amuyasajja, pacienciampiw amuytʼayañ munäna. Kuntï luraskta ukajj jachʼa jucharuw puriyätam sasaw säna. Ukampis ‘jumatejj kunatï askïki uk lurjjätajja, ¿janit jachʼar aptatäkarakisma?’ sasaw jisktʼarakïna (Gén. 4:6, 7).

26 Ukampis Cainajj janiw Diosan ewjjtʼanakaparojj istʼkänti. Mä urojja, Abel jilaparuw pampar sarañäni sasin säna. Ukanwa mä akatjamat katuntasin jilaparojj jiwayjjäna (Gén. 4:8). Abelajj cheqa yupaychäw laykuw arknaqata ukat jiwayat uñjasiwayi. Jupaw nayraqat ukham tʼaqhesiwayi. Jïsa, Abelajj jiwatäjjewa, ukampis janiw sarnaqäwipat armasktanti.

27. 1) Abelajj jaktanipuniniw sasajja, ¿kunatsa sissna? 2) Abelar uñtʼañatakejja, ¿kuns lurañasäspa?

27 Abelan wilapajj kunatï cheqapäki ukarjamar uñjatäñapatakis Diosar artʼaskaspa ukhamänwa. Diosajj uka jan wali luratapatwa Cainarojj cuenta mayïna (Gén. 4:9-12). Cheqansa, Abelajj iyawsäwip toqew jichhürunakan parlistu ukaw jukʼamp wakiskirejja. Niya patak maranakas Abelajj jakawaykchïnjja, uka tiempon jakapkäna uka jaqenakatakejj jukʼa tiempokis jakawaykaspa ukhamänwa. Ukampisa Abelajj sumwa sarnaqawayäna, ukat Jehová Diosan askit uñjatätapsa, wali munatätapsa janïr jiwkasaw yatisjjäna (Heb. 11:4). Ukhamajj Abelajj Diosan amtapankaskiwa, kunapachatï jiwatanakajj jaktanipkani ukhajja, jupajj jaktanirakiniwa (Juan 5:28, 29). ¿Jumajj jupar uñtʼañataki ukankätati? Jumatï Abelar istʼañatak chʼamachasïta ukat iyawsäwipat yateqasirakïta ukhajja, ¡ukankätawa!

^ tʼaqa 5 ‘Aka oraqejj qalltkäna’ siski uka arunakajja, jathas oraqer phawantaskaspa, ukat ukhamatsa wawanïñajj qalltkaspa ukwa amuyayi. Ukhamajja, jaqenakajj aka Oraqen mirantañ qalltjjapjjäna ukaruw uñtayasirakispa. Cainajj nayraqatsa naskchïnjja, ¿kunatsa Jesusajj ‘aka oraqejj qalltkäna’ ukhaw Abelajj jakasïna sasin sispachäna? Cainajj luräwinakapampi ukat amtäwinakapampiw Jehová Dios conträtap uñachtʼayäna. Ukhamajj janiw jupasa ni awk taykapasa jaktanipkaniti ni qhespiyatäpkanisa.

^ tʼaqa 16 Génesis 3:24 (NM): ‘Edén jardinat jaqeru apsjjasinsti, uka jardinat inti jalsu toqeruw querubines sat angelanak Diosajj usküna, ukat mä aqkir espadaw ukan muyuskarakïna, ukhamat jan khitis jakañ qoqar puriñapataki.’