1, 2. (a) Rogo gini gene ga Eriya aboro adu rogo rungo? (b) Eriya adu rogo ginipai Bagangara Karumera yo?

ERIYA angere rii gu ndurumo aboro naadungura tiyo ku pavuru Bagangara Karumera. Wa rago avura du kindi na wiri bitimo wiso, Eriya aima rengba ka bi gu rungo na zingo naadu kpakpu aboro yo wenengai. Gu bakere ugure namangi tipa agarã biata na beberehe aima mbu serõho tiyo.

² Anebi 450 nga ga Bara yó adu kina dagba agu aboro naadungura tiyo re, na i aye na bakere rukö na ngbaduyo kini gbi agbi be sogote kuti Eriya, nangia ga Yekova nebi. Mbata fu gu regbo re, gbigbita nakindo nangia Izebere aima imo badungu ga Yekova amoyambu, ono gi kumba re aru kindi nyanyaki ka sovura kuti iriso Bara. Ono da kuti gini regbo? Isoke agu aboromotumo nga ga Bara yó aberẽ gupai nga bangisa kumba wa gure nika gunde agunde beyo na ko adianga beyo te. (1 Aba. 18:4, 19, 20) Bakindo Aba aima ye a rii gako ngbagida. Ko asogo Eriya a ni kerehe.

3, 4. (a) Tipagine rengbehe arengba kadu ti ni nga Eriya aduadu na bete gunde tooni? (b) Gini asanahe i nika karagapai sani?

³ Gu uru re adu kia ti agu aʹuru naadu mbata rogo ga Eriya raka. Wa Eriya aangera kini bi aboro i nitiria, ko aima inoho nga aboro nika ino gupai aino ni gu uru re nga Mbori du na ome gbe susi gbigbita aboro. Ko adu wai ti gu regbo re? Wa ko “adu ni boro . . . wa kina rani,” ko arengbe arengba ka gunde. (Oni gedi Yakoba 5:17.) Wa aboro akeko kirikiri nga aguyo naadunga na idapase ya, na agu aboromotumo nangia abaimiaboro, ko abi tiko nga ko nisako.—1 Aba. 18:22.

⁴ Gine naye na gi kerepai re kurii aYisaraere? Ginipai gi pangbanga re ayugoho furoni? Oni bingo gu kpiapai Eriya amoihe nga ga idapase na wai rengbehe ka undo rani areme.

5, 6. (a) Gini kere vura naadu Yisaraere yo? (b) Wai Bakindo Aba aba bakere gberarago ti Yekova?

⁵ Eriya aima bi gu ziazia irisombori naadu rogo gako ringara  aboro nisikoho kusayo kini simbihe ku sande tipa dungu agarã. Bakere vura aima du Yisaraere yo dagba ndikidi irisombori na zirehe, dagba iriso Yekova Mbori na iriso kpiahe nga gu nangia ga agu arikaaboro naadu pati Yisaraere. Ti rago Eriya, badungu aYisaraere naambu iriso Yekova ki tona kaa iriso agu akpiahe nangia ga agu arikaaboro re.

⁶ Bakindo Aba aima ba bakere gberarago ti Yekova ni kerehe. Ko adi Izebere, nangia wiri bakindo nga ga Sidona. Izebere adiberã ka gbandaka pa iriso Bara rogo ringara Yisaraere dũ na ka nyasariipa iriso Yekova kusayo. Aba azogo riko furi ni kina ipo. Ko adua yekaru na bamotumo fu Bara na kini ngbembatayo rogo kuko fu gu mbori apagano re.—1 Aba. 16:30-33.

7. (a) Gine nasa pa iriso Bara si du ni bagbegberẽpai? (b) Nibipa bagizo gu ugure naadu ti rago Eriya, gine nayugo gupai nga Ziazia Kekeapai avundongo fugoho te? (Oni bi sanduki abi a.)

⁷ Gine nasa pa iriso Bara si du ni bagbegberẽpai? Si azomia aYisaraere kini di yó kusayo ti ndikidi Mbori. Si angia bagbegberẽ pambori a na si anaamanga aboro gbegberẽ. Si adu na sunge banambara rogoho nga gu i anaamangaha yekaru yo, na kere ngbatunga sino kodaba, na sunge zo agude ni motumo. Yekova akedi Eriya fuo Aba ko ndu ka pepa gu ugure fuko nika manga daho ga Mbori nebi nika pepa digidoho ni. (1 Aba. 17:1) Dungu agarã asusi mbata fu Eriya kuru gbayaga fu Aba na ki gumbapa gupai fuko nga ko dungura aboro na agu anebi nga ga Bara yó ku Bagangara Karumera yo. *

8. Ginipai ani awirikaha areme ti gu pangbanga du tipa iriso Bara?

⁸ Ginipai ani awirikaha areme ti gi vura re? Kura aboro rengbe ka berã gupai nga gu pangbanga du tipa Bara, wiripai ho rengbe ani ka wirikaha ti ni te, wa ani abingo ayekaru na abamotumo nga gu i aduaha fu Bara pati rani areme ya. Ono anga gi pangbanga re nga kungbo pangbanga te. (Rom. 15:4) Gu fugo nga “Bara” rogoyo nga “baira.” Yekova aya fu gako aboro wẽ i siako ni gayo “bara,” watadu gu bairayo duwa kumbayo. (Yes. 54:5) Ya mo oni aidanga kuti gupai nga dungu aboro nara fu dungu abaira areme te? Singia aboro namangasunge na gayo raka ka dofuo marã, sunge, ambaro, kodaba, watadu kura badungu ambori aboro airiso yó kuba Yekova, i nasia baira yó asia. (Mt. 6:24; oni gedi ARomo 6:16.) Dungu agu apai naadu rogo pa iriso Bara namanga areme wakina gu naadu ti gu regbo  re. Pa berã ani kurii gu vura naadu dagba Yekova na Bara re rengbe ka undo rani ani mangi wene siapai areme nibipa da ani ka iriso ní.

9. (a) Gine nasa Bagangara Karumera si du ni wene ba tipa ka yugo gu ziree nga ga airisi Bara? (Oni bi gu kekeapai abi a du bandu waraga yo.) (b) Ginipai Eriya apehe fu aboro?

⁹ Boro aniru rii Bagangara Karumera yo ki bi gu kpasakpasa rago nga ga Kisona na kini bi Bakere Baime (Mediterena) mbembedi gbiati agu abaagangara nga ga Rebanona tuturũ ku nodiyo. * Ono ho uru atona ka kura ni rogo gu uru re, apai adu ni kerehe. Kpio aru barii gu mbudusende Yekova afuhe fu awiri  Abarayama re. Si adu ti gu regbo re ni gu ringara uru nazoho zanga bi rungoho, na ga Mbori aboro nagbarasihe mbiko gayo zanga berã! Wa agu aboro re adunguratiyo, Eriya andu koyo du yó ni ki ya fuyo: “Rago adu waĩ oni nidu na berãpai ue? Ka ngia Yekova nga Mbori, oni peke ko; ka si ngia Bara, oni peke kina ko.”—1 Aba. 18:21.

10. Wai ga Eriya aboro adu na “berãpai ue,” na gini nyanyakipa pai bangiriyo ago ti ni?

¹⁰ Wai aYisaraere adu na “berãpai ue”? Agu aboro re aainongo gupai tigayo nga si naida i sia boro gbua sa nga guni i kaa iriso ní te, singia Yekova watadu Bara. I aberẽhe tigayo nga i rengbe arengba ka iriso yó dunduko ue, nga ki ta manga asino iriso Bara amanga kini sana Yekova Mbori asana a tipa undo. Si nawira gupai nga i aberẽhe nga Bara nikaa fu maku kurii gayo aũati na anya, “Yekova nga ga arimbasa ko” kini bandayo tigako ba vura yo. (1 Sam. 17:45) Bangiriyo aima go ti nyanyakipa pai sa, nga gu bangiri badungu aboro nago ti ni areme a. Yekova aidanga boro ta irisoko kini irisi kura he te. Ko naida ani irisi kina ko sa, na ko rẽarẽ ani irisi kina ko. Ko aidanga na gu ngbatunga iriso i afuhe fuko ono si kidu ni vunduvunduhe na ngbatunga airiso nga ga kpiahe te. Ko sogo gure ni kerehe!—Oni gedi Gate 20:5.

11. Oni naberãha nga gu fugo Eriya agumbaha rii Bagangara Karumera yo rengbe ka undo rani ani wisigi tirani na gaani irisombori wai?

¹¹ Agu aYisaraere re adu na “berãpai ue” wakina gu boro naida ka ndu ngba agene ue ti bangisa regbo. Badungu aboro namanga gu ingahe re areme, nga ka mbu kura “abara” i rimi ka turã pa iriso Yekova kusayo. Gu fugo Eriya agumbaha fuyo re si aida si sarani ani wisigi tirani ka ino gini apai peresi ani paha mbatayo na wai du gaani irisombori.

12, 13. (a) Gini asada Eriya aya i mangihe? (b) Wai rengbe ani ka yugo gupai nga ani na kido kina wai Eriya adu na ni?

¹² Eriya ape gupai nga i mangi asada. Si angia kungbo taata asada. Ko aya fu agu anebi nga ga Bara yó i dua bamotumo ki moi gayo motumo riihe; fuoho, i ki kpari fu gayo mbori tipa ko kedi we kuriihe. Si adu nga Eriya nika mangaha kinawo a. Ko ape gupai nga “gu mbori nikakaragapai ni fu we, kina ko nga ndikidi Mbori.” Eriya aima ino da nga ndikidi Mbori wenengai. Ko aima du na idapase nyanyaki si du ko ambu avurako ti ni i mangi ai gupai i aidaha tipa ka yugo na ni nga Bara nga ndikidi Mbori. Ko aya fu agu anebi nga ga Bara yó i mangi gayo mbata.  Sidu tie, i adi gayo bagara tipa motumo ki tona sunge. *—1 Aba. 18:24, 25.

¹³ Ani arakanga ti gu regbo iiriwoapai amanga te. Ono wa vura duhe wo, Yekova asanga sinoko te. Si naida ani du na kido kutiko kina wai Eriya adu na ni. Ni kpiapai, ho aboro atikango ni na gupai Ziazia Kekeapai ayugoho, ka ani gundenga ti mbuyo i pe gupai i aida ka pehe ya. Wakina Eriya, si naida ani ngere kina koyo du Mbori ni ko rugusi apai. Ani namanga gure nindu ani ku rogo Sangbako nga Ziazia Kekeapai, nga gu i akehe tipa ‘ruga apai.’—2 Tim. 3:16.

14. Wai Eriya amamu ga Bara anebi, na tipagine?

¹⁴ Agu anebi nga ga Bara yó ambakadi gayo motumo ki tona ka kpara fu gayo mbori. I aakpara kini tangbayo kina boro ariyo niya: “Ako Bara, mo karaga pai fu rani!” I akpari wa gure tipa dungu aminiti, si ki da ti dungu asaa. Ono “ka i agia nga fugo na karagapai a ya.” Ho bebere uru ada ni, Eriya atona ka moma yó kini ya wẽ i ‘kpari na wawa kuari gbe,’ i aino wari Bara na bakere sunge tiko awere, watadu ko yari ku nvuoyo tooni, watadu ko nara ara si kini idi boro ndu ka zingisa ko. Eriya aabi pa iriso Bara ni kungbohe, na ko aidi ga Mbori aboro ini nga wo duhe.—1 Aba. 18:26, 27.

15. Wai gupai namangi ga Bara anebi ayugo gupai nga si ni pamungo boro sia kura baira kia ti Yekova?

¹⁵ Fuo ya Eriya fu ga Bara anebi i kpari na wawa kuari gbe, i atona ka tangbayo wa airanzanga, “nidewe tiyo ni asape na abaso wa sinoyo adu, daho kure agbadi ni ti yo.” I akpari ki gi payo nisayo! “Ka i agia nga fugo ya; na karagapai, na fugo gu ni nai a ya.” (1 Aba. 18:28, 29) Nirengo, boro ho nangia Bara te. Bara angia kungbopai gbua Satana akusihe tipa ka gbe aboro kusayo ti Yekova. Na gu rengo duho nga, gu baira boro asia ní angianga Yekova ya, ní naye na kina gberarago, rungo, na zee.—Oni gedi Atambuahe 25:3; 115:4-8.

16. (a) Si nawira gupai nga pa mbakada Eriya bamotumo Bagangara Karumera yo atingidi aYisaraere na ginipai? (b) Wai Eriya ayugu gako kido berewe kuti gako Mbori?

¹⁶ Ho uru adegesi ni, Eriya aguari ka fu gako motumo a. Ko  ambakadi gu bamotumo avura ndikidi irisombori aima agburuwaha ku sande. Ko aduaha na ambia 12, na si nawira gupai nga ko amangihe wo tipa ka tingida agu aYisaraere re na gupai nga, gu Ndika Yekova afuhe fu agu angbatunga Yisaraere naadu 12, si adu kindi kuriyo. Ko ki moi gako motumo rii bamotumo ki zirĩsihe na ime dododo. Ko ki ge due kirikiri pati bamotumo ki hiisihe na ime. A wa ko ambu ga Bara anebi i mangi ai gupai i aida ka mangaha, ko amangi ai gupai ko aida ka mangaha a.—1 Aba. 18:30-35.

17. Wai Eriya ayugu agu apai rogo gako kpee paha anyaki gbe bangiriko, na wai rengbe ani ka wirika gako kpiapai rogo gaani akpee?

¹⁷ Ho ko ambakadi apai ni dunduko, ko akpari fu Yekova. Gu bawene kpee Eriya afuhe ni wiri guruhe re ayugu agu apai paha anyaki bangiriko gbe. Ti tonatonaha, ko aidi aboro ini gupai dunduko nga Yekova nga “Mbori Yisaraere,” angianga Bara ya. Ni uehe, ko aidi aboro dunduko ini gupai nga, ko angia ga Yekova moyambu; taarimo ndu dunduko fu kina Mbori. Ni yangaraha tie, ko ayugu gupai nga pa ga Mbori aboro aduadu tiko kindi, bambiko ko aidi Yekova “sa kpotoyo yo berewe.” (1 Aba. 18:36, 37) Wa i avura ye na dungu arungo mbiko gayo zanga idapase, Eriya aakpinyemuyo kindi. Ho ani akpara ni fu Yekova, si ngba angba gbe ka ani ayugo umbasitise wa gure, na bakabangirise tipa rimo Mbori, na nunga tipa agu aboro naida undo.

18, 19. (a) Wai Yekova akaragapai kuti ga Eriya kpee? (b) Ginipai Eriya aya fu aboro i mangihe, na tipagine ga Bara anebi aarẽnga ti ni na mbupai ya?

¹⁸ Mbata fu Eriya kpari, gu ndurumo aboro naadu yo abakibangiriyo abaka tigaha na gupai nga pa Yekova rengbe arengba ka kura ni kina ziree, a wa si amangi tipa Bara. Ono fuo kpee, regbo aadunga ho berewe boro bakibangirini te. Pangbanga gupai re naya: “Ga Yekova we ki ti, ki riti zozo motumo, na nyake, na ambia, na nvutu, ki nyoto gu ime naadu due yo dunduko.” (1 Aba. 18:38) Nairiwo gu karagapai re! Aboro aya wai fuo gure?

¹⁹ I atangbayo kuari gbe niya: “Yekova, ko nga Mbori; Yekova, kina ko nga Mbori.” (1 Aba. 18:39) Gu regbo re gu i aini rengo. Ono kada kuti gu regbo re, i aayugongo gayo idapase te. Ka gumba rengo nzunzu, ka ida gupai nga Yekova nga ndikidi Mbori mbiko bi gupai nga we ti ngbangbaturũ yo mbiko gu kpee boro namangihe, anga si nga gupai nzunzu nayugo ga boro idapase  te. Si du Eriya asanayo ti ni i mangi kurapai. Ko aya fuyo i mangi gupai si aima ida i mangihe badungu agarã kusayo, nga ka irisa ga Yekova Ndika. Ga Mbori Ndika aya wẽ si naida i imi zire anebi na airisikpiahe dunduko kusayo. (Pa Rug. 13:5-9) Agu anebi nga ga Bara yó re angia kere avura Yekova Mbori, na i ata ino aino nimangipai kia ti gu ko akpinyemuhe. Ya mo i arẽ na inapai watadu mbupai? Wa ka i ya wai? Gini ngbatunga inapai si aidihe tipa yó baraho i aainanga pai ni fu gu rukutu agude i azora ni motumo fu Bara ya? (Oni gedi Asanza 21:13; Yere. 19:5) Ga Yekova mbupai aarengbanga kadu tipa agu akumba re te! Sidu, Eriya aya fu aboro i yepe goyo kusayo dunduko, na wo i amangihe.—1 Aba. 18:40.

20. Tipagine si arunga ti ni aboro nibakibangiriyo na pa gupai Eriya amangihe nga ka imo agu anebi nga ga Bara yó ya?

²⁰ Kura abatikango du areme nabihe nga runga gupai namangi re te. Kura aboro naberãha nga gupai namangi re rengbe ka sa kura aboro pambori areme i niimi aboro zanga inapai fuyo. Na ngbatunga agu aboro pambori re ima nge areme. Ono tie, Eriya aangianga ngbatunga aguyo re te. Ko amangi kina gupai Yekova aidi ko mangihe. Kurigure, ndikidi aKristano ima ino gupai nga si ni gbigbitapai i pekefuo ga Eriya kpiapai ni dia yó basape ka imo gbegberẽ aboro na ni. Ono i namanga gupai Kristo arugu Petero na ni nga gu du fu aKristano dunduko nga: “Mo mói ga basape ku sirikpa ha yo. Bambiko agu yo dunduko naroga basape i akpi kina be basape.” (Mt. 26:52) Yekova nika keda Wiriko ko ye ka sarangbanga ku mbatayo.

21. Wai du ga Eriya kpiapai ni bawene kpiapai fu gu ndikidi aKristano du areme?

²¹ Gu sunge du kurii Kristano nga ka raka gu raka nga ga idapase. (Yo. 3:16) Gene sa ani amanga gipai re ngbaha nga ka wirika gu ruru aboro naadu mbata, du guni sa nga Eriya. Ko airisi kina Yekova sa, na ko azungodi aboro i mangihe kinawo. Ko akusi gu ziree kuyangura nga ga gu pambori Satana akusihe tipa ka gbe aboro kusayo ti Yekova. Na ko akido kina kuti Yekova ko mbakadi apai, angianga ka kido kina kuti tiko watadu ka manga kina gupai ko akpinyemuhe ya. Eriya aru nyanyaki sa ndikidi irisombori. Ani dunduko, ani wirikinga gako idapase awirika!