Murowe mpantta wa sirimuhina

Murowe mpantta wa myaha sirimuhina

MURU 1

“Nnamwi Akhwiye, Nlelo Onnilavula”

“Nnamwi Akhwiye, Nlelo Onnilavula”

1. Ti pani aakhoottiherya Adamu ni Eva okela muJardim ya wEdeni, nave exeeni Abeli yaaphavela awe wira yiiraneye?

ABELI aavarerya nikoto nawe na ipwittipwitthi saakukhula awe opuro wowaattamela mwaako. Nto nuumala oweha ottaiwene ahoona waarya waatutha maitho. Owo aanisuwela wira opuro ole, yaahikhala ekatana yaavarela mooro okathi wotheene, ekhoottihaka wira ohikhale mutthu aarowa ovolowa ojardim wa Edeni. Nnaamwi anamuyari awe, yaatonko okhala opuro ole, awo ni anaaya khiyeemereriwa otthikela okela mujardim. Vano, niire ola okathi wa emakaaripi, epheyo ennivaviha ikharari sa Abeli, nto owo onniweha osulu omuupuwelaka Mpattuxa awe. Khiyuupuwela so: niireke pinaatamu onootthikela wataana ni Muluku? Tthiri eyo ti etthu Abeli yaatepexa awe ophavela.

2-4. Enamuna xeeni Abeli enilavula awe ni hiyo olelo-va?

2 Olelo-va, Abeli onnilavula ni nyuwo. Niireke munniwerya omwiiwa? Woonasa wene nyuwo pooti ohimyaka wira khivaniweryaneya. Tthiri, mwaana owo a nenli a Adamu okhwiiye khalai. Erutthu awe yoopakeya etthaya okhala wira soovira iseekulu sinaattamela 60. Voohimya sa alipa-ookhwa, Biibiliya onihimya so: “alipa-òkhwa khansuwela-tho etthu”. (Mus. 9:5, 10) Ohiya-vo, Abeli khonalavule nnakhala nuulumo nimosa nilempwale mBiibiliyani. Nto vaniweryaneya sai ohimmwaka wira onnilavula ni hiyo?

3 Murummwa Paulo uupuxeriwaka ni Muluku aahilepa masu yaamuhimya Abeli, oriki: “Anamwi akhwiye, nlelo onnilavula”. (Mmusome aHéberi 11:4.) Nto Abeli onilavula sai? Mwaha wa waamini wawe. Abeli ti pinaatamu oopacerya oonihenrye etthu yootepexa otthuneya—waamini. Ntakiheryo nawe olelo-va nookhalana owerya wuulupale, okhanle ahu ootakiha. Akhala wira ninnitakiha waamini wawe, vanrowa okhalaka ntoko wira Abeli onilavula ni hiyo mwa enamuna eniiweya saana.

4 Okhala wira Abeli onilavuliwa vakhaani mBiibiliyani, niireke ehaavo etthu eniixutta ahu sa yena? Nrowe niwehe.

Owo Aayariwe “Wopajeryani w’Olumwenku”

5. Yesu aaphavela ohimya exeeni ni masu oowi Abeli aayariwe “wopajeryani w’olumwenku”? (Nwehe-tho enoota.)

5 Tthiri Abeli aayariwe wuupaceryani wa apinaatamu. Ohoolo waya Yesu aahimuhimya Abeli okhala mutthu aakhala “wopajeryani w’olumwenku”. (Mmusome Luka 11:50, 51.) Yesu aahimya atthu yaale yaarowa okhalana eparakha ya woopoliwa etampi. Nnaamwi Abeli aari mutthu a neexexe, vanooneya wira yena tori mutthu oopacerya wooniwa ni Muluku okhala mutthu oowaamini aaphwanela woopoliwa. * Tthiri okathi Abeli aayariwa awe, khaakhanle mutthu aarina mweettelo wooloka.

6. Anamuyari awe Abeli, yaari atthu a enamuna xeeni?

6 Nnaamwi elapo yaari esya, yaahikhumelela etthu yootakhala wa apinaatamu. Anamuyari awe Abeli, Adamu ni Eva, yaari atthu ooreera waaweha ni aikuru. Masi voolakelela awo yaahihiya omwiiwelela Muluku. Ahinatthi ottheka yaari atthu oomalela yaarowa okhalaka voohimala. Nuumala omutthekela Yehova Muluku yaahoomoliwa mParayiisu ojardim wa Edeni. Mwaha woophavela opuha waya paahi, voohuupuwela mureerelo wa anaaya, yaahipahula makhalelo aya ooloka ni ekumi yoohimala.Maph. 2:15–3:24.

7, 8. Etthu xeeni Eva aalavunle awe nuumala omuyara Kayini ni exeeni yuupuwela awe?

7 Nuumala woomoliwa ojardim, Adamu ni Eva yaahipacerya ohaawa. Hata vari siiso, nuumala omuyara mwaana oopacerya yaahinvaha nsina na Kayini, wala “Etthu Yooyariwa”, nto Eva khuhimya wira ‘Kojaliwa n’Apwiya; komuyara mwan’aka mwamulopwana’. Masu Eva yaalavunle aya, yooniherya wira nlelo yaanuupuwela yoolaiherya Yehova aapakale awe oJardim, wira muthiyana mmosa aarowa okumiherya “osúlu”, yoowo ohoolo waya aarowa ompwetexa mutakhali aawokale Adamu ni Eva. (Maph. 3:15; 4:1) Niireke Eva uupuwela wira aari muthiyana aahimmwale ni eprofesia ele ni wira Kayini taari “osúlu”?

8 Akhala wira uupuwela siiso, aahiwoka vanceene. Yaarowa otepexa wiiwoka akhala wira Adamu ni Eva yaahimuleela Kayini wira aari “osúlu”, maana mwaha woohimalela Kayini aarowa woonaka wira taarina efaita waavikana atthu otheene. Nuumala Eva omuyara mwanaya a nenli, khiyaittottompe ntoko siirale aya wanipacerya. Awo yaahinvaha nsina na Abeli nenno nintaphulela etthu ya “ethiru”. (Maph. 4:2) Niireke nsina nlo nnooniherya wira khiyaamoonela vatthu Abeli, nto khiyamoonela vatthu Kayini? Khininsuwela.

9. Olelo exeeni anamuyari ekhanle aya oowiixutta voohimya sa anamuyari oopacerya?

9 Ale arina anamwane anoowerya wiixutta etthu sa anamuyari ale oopacerya. Niireke masu anyu ni sowiira sanyu sinniwiixuttiha aniinyu okhala oowiixinnuwiha, a nrima, ni makhalelo oowiihelana? Wala niireke munrowa owiixuttiha omphenta Yehova Muluku ni okhala mpatthani aya? Vooriipiha murima anamuyari ale khiyaavahale ntakiheryo nooloka. Masi, anaaya yaahikhalana nlipelelo nooloka.

Abeli Annuwihale Sai Waamini Wawe?

10, 11. Miteko xeeni saavara awe Kayini ni Abeli, ni etthu xeeni yooloka yaarina awe Abeli?

10 Okathi anamwane ale anli yannuwa aya, Adamu aaniwiixuttiha miteko sootthuneya wira akhaliherye emusi aya. Nto Kayini aahiixutta olima; nto Abeli aahiixutta muteko wa okhapelela inama.

11 Masi, Abeli aahipaka etthu emosa yootepexa okhalana efaita. Nuuvira iyaakha, aahipacerya omwaamini Muluku, ohoolo waya enamuna ela yooreera ya waamini yaahihimmwa ni murummwa Paulo. Nkahaya muupuwele! Okathi ole Abeli khaarina mutthu aakhanle awe ootakiha waamini wawe. Nto aawenrye sai opacerya omwaamini Yehova Muluku? Nrowe nithokorerye itthu tthaaru saamukhalihenrye waamini.

12, 13. Moota xeeni oweha soopattuxiwa sa Yehova waamukhalihenrye aya Abeli okhalana waamini woolipa?

12 Soopattuxiwa sa Yehova. Ekeekhai wira Yehova ahiiriha etthaya okhala yoolamphwa, nto khumela miiwa ni makukhu anihoma yaaxankiha okathi woolima. Masi nlelo etthaya yaaniwerya okumiherya yoolya wa emusi ya Abeli. Masi sihaavo itthu sahaalaphiwe ntoko inama, axinuuni, ihopa, myaako, maratta, miro, iphareya, erimu, meeku, nsuwa, mweeri ni itheneeri. Khula mpantta aaweha awe, Abeli aanoona niphento nuulupale na Yehova, ankhili awe, ni oreera wawe murima mwaha wa itthu iya aapattuxale awe. (Mmusome aRoma 1:20.) Tthiri, wuupuwelela saana itthu iyo waahilipiha waamini wa Abeli.

Oweha itthu soopattuxiwa, waahimwiiriha Abeli waamini wira ookhala mPattuxa oophenta

13 Tthiri Abeli aaniviriha okathi munceene omuupuwelelaka Yehova. Vano nkahaya muupuwele Abeli okhapelelaka ipwittipwitthi sawe. Muteko wa okukhula wala makampusi onivekela weetta vanceene. Owo aaniroiha inama sawe mmaxepani, otturuuruni, muxerexere mwa miro aaphavelaka malaxi ni makukhu ooripelela wira inama silyeeke, ni ehime ya maasi ni opuro wooreerela omumuliha inama. Mwa inama sotheene sipattuxiwe ni Muluku, ipwittipwitthi ti sootepa otthuneya okhapeleliwa, nto khiyakhala ntoko sipakiwe wira apinaatamu akhapeleleke ni waakiherya. Nto niireke Abeli aanoona-tho wira owo aatthuneya olakiheriwa, waakiheriwa ni mutthu mukina orina ankhili ni ikuru onvikana yena? Moohaaniherya owo ahooniherya muupuwelo owo okathi aapaka awe mavekelo, nto eyo yaanitepa olipiha waamini wawe.

14, 15. Moota xeeni soolaiherya sa Yehova saamwiirinhe aya Abeli okhalana itthu sinceene sowuupuwelela?

14 Soolaiherya sa Yehova. Adamu ni Eva woonasa wene yaahimuleela mwanaya ole, itthu saakhumelenle oJardim ya wEdeni yeeyo yaawiirinhe awo woomoliwa. Nto Abeli aanisuwela itthu sinceene saakhanle awe owuupuwela.

15 Yehova aahihimya wira etthaya yaarowa olamphwa. NtoAbeli aanoona miiwa ni makukhu anihoma yaamenle mmathalani. Yehova aahihimya wira okathi woorupala ni wooyara, Eva aarowa woonaka owereya vanceene. Okathi Abeli aayareliwe awe anna awe, aanoona masu awo yiiraneyaka. Yehova aahihimya wira Eva aarowa ophavelaka ophentiwa ni okhapeleliwa vanceene ni iyawe, masi Adamu aarowa omuhasulaka Eva. Abeli aaniwerya woona itthu iyo sooriipiha murima sikhumelela vatthokoni. Wa khula etthu, Abeli aaniwerya woona wira masu a Yehova khula okathi teekeekhai ni oororomeleya. Tthiri, Abeli aahikhalana mathowa manceene a waamini yoolaiherya ya Muluku voohimya sa “osúlu” yoowo muhoolo mwaya waarowa omaliha makhalelo ootakhala yaakumiheriwe wEdeni.Maph. 3:15-19.

16, 17. Makerubi a Yehova yaamwiixuttinhe exeeni Abeli?

16 Arumeyi a Yehova. Abeli khaawerya omoona pinaatamu ooloka aareerela omutakiha, masi valaponi saahikhala soopattuxiwa sikina sooloka aakhanle awe ootakiha. Okathi Adamu ni Eva yoomoliwe aya oJardim, Yehova aahipaka marehereryo wira anaaya ahikele mParayiisu. Wira okhoottihe okeliwa muJardim, Yehova ahaapweha makerubi, malaikha a vameekhaya yaakunxe ekatana ya mooro yaarukurerya mukhora.Musome Maphattuwelo 3:24.

17 Nkahaya muupuwele etthu Abeli yoona awe wa makerubi ale owo oryeene mmiravo. Okhala wira awo yaarina irutthu sa opinaatamu, Abeli aaniwerya woona malaikha ale aikuru. Nave okathi aaweha awe ‘ekatana’ ele yaamakela ovarela mooro erukureryaka, tthiri yaanimwiiriha woova. Niireke okathi annuwa awe aanoona wira makerubi ale yaaninyoonyiwa nto khiyoolowela muteko aya? Nnaari. Othana ni ohiyu, khula mwaakha, ni iyaakha sinceene saavira,malaikha ale oowerya yaanivikaniha weemela opuro waapwehiwe aya. Nto Abeli aahoona wira Yehova Muluku ookhalana arumeyi axariya ni oororomeleya ahinoolowela muteko aya. Nto mwaha wa malaikha ale, Abeli aaniwerya woona enamuna emosa ya okhala oororomeleya ni omwiiwelela Yehova, etthu yahiiraneya wa atthu a emusi awe. Tthiri ntakiheryo na malaikha ale naahilipiha waamini wawe.

Ekumi awe yotheene, Abeli aaniwerya woona wira makerubi ale yaari arumeyi oororomeleya ni oomwiiwelela Yehova

18. Ninkhaliheriwa sai olelo wira nikhalane waamini woolipa?

18 Etthu yaalipihale waamini wa Abeli, waari wuupuwelela itthu sotheene Yehova saamoonihenrye awe orweela wa soopattuxiwa sawe, soolaiherya saapakale awe, ni ntakiheryo na makerubi Tthiri ntakiheryo na Abeli nihaana oniixuttiha itthu sinceene! Vanceenexa, amiravo anoowerya woona wira hata ahirina ntakiheryo nooloka vatthokoni vaya, vanniweryaneya okhalana waamini wooloka wa Yehova Muluku. Vano hiyo ninniwerya woona itthu sotheene sipattuxiwe, Nuulumo na Muluku noomalela, ni atthu anceene oororomeleya akhanle ahu oowaatakiha, tthiri ti vookhweya okhalana waamini woolipa olelo-va.

Exeeni Yiirihale Mukuttho wa Abeli Okhala Wooloka?

19. Nuuvira okathi etthu xeeni Abeli uupuwelenle awe opaka?

19 Okathi waamini wa Abeli wannuwa aya, owo aahiphavela enamuna ya wooniherya ni miteko sawe, wira aanimwaamini Muluku. Masi, etthu xeeni pinaatamu yaarowa awe onvaha Mpattuxa a olumwenku wotheene yeeyo Yehova ahaarina awe? Ekeekhai wira Muluku khonitthuneya ovahiwa etthu wala okhaliheriwa ni apinaatamu. Masi nuuvira okathi, Abeli aahoona etthu yeeyo uupuwela awe wira anvaha Yehova ni murima awe wotheene yaarowa okhala etthu yooloka, ni wooniherya omphenta wawe Tiithi awe a wiirimu, ni woona wira moohaaniherya Yehova aamusiveliwa.

Abeli aahivaha mukuttho awe mwaha wowaamini, masi Kayini khaarina waamini

20, 21. Exeeni Kayini ni Abeli yaapanke aya wira anvahe Yehova mukuttho, nto owo aakhunle sai?

20 Abeli aahilokiherya wira onvahe Muluku epwittipwitthi emosa. Owo aahithanla epwittipwitthi yoopacerya oyariwa yoolokexa yaarina awe, nuumala ohita aahithanla epantte yoolokexa. Okathi omosaru, nave Kayini aaniphavela onvekela Yehova mareeliho, nto khulokiherya itthu sa mmatta wira onvahe. Masi yoolakela ya Kayini yaari yoovirikana ni Abeli. Nto ovirikana iwo waahooneya okathi yaavahasa aya mukuttho.

21 Woonasa wene anamwane ale oowanli yaahimuteka altari nto khupattiha mooro wira apahe mukuttho aya; nipuro nle vaaniweryaneya owoona makerubi, yaawo yaari arumeyi a Yehova oowooneya valaponi okathi ole. Nto Yehova oonenle sai? Hiyo ninsoma so: Yehova ‘ahisiveliwa n’Abeli ni sovaha sawe’. (Maph. 4:4) Biibiliya khonihimya enamuna Yehova aarumenle awe wira ooniherye osiveliwa wawe ni yoovaha ya Abeli.

22, 23. Xeeni Yehova ohalaka osiveliwa ni yoovaha ya Abeli?

22 Xeeni Muluku ohalaka osiveliwa ni yoovaha ya Abeli ohiya ya Kayini? Niireke waari mwaha wa ele yaavanhe awe Abeli? Abeli aavanhe ekumi ya mwaamunama, vaavo aamwarenxe awe ephome ya enama ele. Niireke Abeli aanisuwela wira yoovaha ele yaahikhalana efaita yuulupale? Iseekulu sinceene muhoolo mwaya nuumala Abeli wiiviwa, Muluku aahirumeela mukuttho wa mwaapwittipwitthi wira ooniherye ele yaarowa awe opaka onvahaka mukuttho Mwanawe oomalela, yoowo okhanle “mwapwittipwitthi a Muluku”, yoowo ephome awe yaamwarexiwe ohitthenke. (Yoh. 1:29; Okh. 12:5-7) Ekeekhai wira Abeli khaasuwelexa oratteene wira ephome yookhalana efaita yuulupale.

23 Etthu enisuwela ahu tiila: Abeli aahivaha etthu yoolokexa aarina awe. Tthiri Yehova aahisiveliwa ohiya yoovaharu paahi, masi aahisiveliwa-tho ni murima wa mutthu ole aavaha. Abeli aahivaha mukuttho mwaha womphenta Yehova ni omwaamwini wawe veekeekhai.

24. (a) Xeeni ohimmwaka wira etthu yahaalokale khahiyo yaari yoovaha ya Kayini? (b) Mwa enamuna xeeni Kayini aalikana awe ni atthu anceene mahiku ala?

24 Masi Kayini yaahimukhumelela etthu yoovirikana. Yehova ‘khasiveliwe ni Kayini ni sovaha sawe’. (Maph. 4:5) Eyo khiyaakhumelenle mwaha woohiloka yoovaha ya Kayini; maana Nlamulo na Muluku ohoolo waya naneemya wira mutthu ovaheke mukuttho wa itthu sa mmatta. (Onam. 6:14, 15) Masi Biibiliya olavulaka sa Kayini oni: “Miteko sa Kayini sari sotakhala”. (Mmusome 1 Yohani 3:12.) Voolikana ni atthu anceene a mahiku ala, Kayini oona wira khula etthu yaarowa awe opaka yammusivela Muluku. Tthiri owo khaamwaamini wala omphenta Yehova, tivonto muupuwelo ni miteko sawe saahooniherya eyo.

25, 26. Yoolopola xeeni Yehova yanvahale awe Kayini, nto exeeni owo aapanke awe nnaamwi aalopoliwe?

25 Okathi yoole Kayini oonale awe wira khiyeemereriwe yoovaha awe ni Yehova, niireke owo aahiphavelasa otthara ntakiheryo na Abeli? Nnaari. Owo aahipacerya omunyokha muhima awe. Yehova aahoona ele yiiraneya vamurimani va Kayini, nto mwa niphento, Yehova aahimukhaliherya. Yehova aahimulopola wira mweettelo ole aarina awe wammwiiriha opaka etampi khumuhimeerya wira “Mwiraru sorera, ekhove anyu enimokòkolani”, eyo yooniherya wira Kayini aahaana ohiya mweettelo ole woohiloka.Maph. 4:6, 7.

26 Kayini khaaphavenle wiiwelela yoolopola ele ya Yehova. Owo aahimukuxa muhima awe oororomeleya oriki nrowe omatta. Nto omatta weiwe Kayini aahimutuphela Abeli khumwiiva. (Maph. 4:8) Nto Abeli mutthu oopacerya wiiviwa mwaha wa etiini yaatthara awe ni mwaha woomuroromela Muluku. Nnaamwi owo aiviwe, Yehova khonamuliyale.

27. (a) Exeeni ennikupaliha wira Abeli onrowa ohihimuxiwa tthiri? (b) Ninrowa owerya sai omoona Abeli muhoolo ahihimuxiwa?

27 Mwa nthoonyeryo, ephome ya Abeli yanimukhuwelela Yehova Muluku, wira omphukele Kayini mwaha woomwiiva Abeli. Tthiri Yehova aahimphukela Kayini, mwaha wootakhala wawe murima ni omwiiva wawe Abeli. (Maph. 4:9-12) Yootepexa otthuneya okhala wira waamini wa Abeli onnilavula ni hiyo olelo-va. Nnaamwi Abeli aakhanle iseekulu sinceene sivinre ni aakhanle mahiku vakhaani, voovirikana ni atthu a okathi ole, Abeli aahirumeela saana okumi awe. Owo okhwiiye osuwelaka wira aaniphentiwa ni weemereriwa ni Tiithi awe a wiirimu, Yehova. (aHéb. 11:4) Hiyo ninnaamini wira Abeli kholiyalinwe ni Yehova, nto onrowa ohihimuxiwa wira akhaleke mparayiisu valaponi. (Yoh. 5:28, 29) Niireke nyuwo munimoopowa wira mwakumane ni Abeli? Tthiri munoowerya vakhala wira munoomwiiwa saana Abeli alavulaka ni otakiha waamini wawe wuulupale.

^ etti. 5 Masu oowi “wopajeryani w’olumwenku” anilikanyihiwa ni waala epyo, ni anivarihana ni oyariwa wa apinaatamu, tivonto moolumo awo anivarihana ni wuupaceryani wa apinaatamu. Nto xeeni Yesu ohalaka ohimya wira Abeli aayariwe “wopajeryani w’olumwenku”, voohimuromola Kayini aari oopacerya oyariwa? Soothanla ni sowiira sa Kayini sooniherya wira aaroolakela omurukunuwela Yehova Muluku. Ntoko anamuyari awe, Kayini onikhala ntoko khoniphwanela ohihimuxiwa ni woopoliwa.