1, 2. (a) Ndi ngani Hanna o vha a songo takala musi a tshi khou lugiselela u fara lwendo? (b) Ri nga guda mini kha mafhungo a Hanna?

HANNA o vha o farakanea nga u ita ndugiselelo dza lwendo, a tshi lingedza u sa humbula nga ha thaidzo dzawe. Tsho vha tshi tshi tea u vha tshi tshifhinga tshi takadzaho; munna wawe Elikana o vha a tshi anzela u ṱuwa na muṱa woṱhe kha dzenedzi nyendo dza ṅwaha muṅwe na muṅwe u itela u rabela thebanekeleni ngei Silo. Yehova o vha a tshi ṱoḓa uri zwenezwi zwifhinga zwi takadze. (Vhalani Doiteronomio 16:15.) A zwi timatimisi uri Hanna o vha a tshi takalela honoho vhuṱambo u bva vhuṱukuni hawe. Fhedzi zwino zwithu zwo vha zwo mu shandukela.

² O vha o fhaṱutshedzwa nga munna ane a mu funa. Naho zwo ralo, Elikana o vha e na muṅwe mufumakadzi. Onoyo mufumakadzi o vha a tshi pfi Penina nahone zwi vhonala uri o vha o ḓiimisela u tambudza Hanna. Penina o vha a tshi takalela u vhaisa Hanna nga zwenezwo zwifhinga zwa vhuṱambo ha ṅwaha muṅwe na muṅwe. O vha a tshi zwi ita hani zwenezwo? Mbudziso ya ndeme ndi ya uri lutendo lwe Hanna a vha e nalwo kha Yehova lwo mu thusa hani uri a konḓelele vhuimo he ha vhonala vhu tshi konḓa vhukuma? Arali na sedzana na khaedu dzine dza ita uri ni si tsha takala, mafhungo a Hanna a nga ni ṱuṱuwedza vhukuma.

3, 4. Ndi dzifhio thaidzo mbili khulwane dze Hanna a sedzana nadzo, nahone ndi ngani iṅwe na iṅwe yadzo yo vha i khaedu?

³ Bivhili i bula thaidzo mbili khulwane dze Hanna a vha e nadzo. Thaidzo ya u thoma o vha a tshi nga kona u sedzana nayo, fhedzi ya vhuvhili o vha a nga si kone u ita tshithu ngayo. Tsha u thoma ndi uri munna wawe o vha e na muṅwe mufumakadzi, nahone onoyo mufumakadzi o vha a sa funi Hanna na luthihi. Tsha vhuvhili ndi uri o vha e muumba. Honoho vhuimo vhu a ṱungufhadza kha mufumakadzi naho e ufhio ane a ṱoḓa u vha na vhana; fhedzi misini ya Hanna na u ya nga mvelele ya tshenetsho tshifhinga, zwo vha zwi tshi vhavha vhukuma. Muṱa muṅwe na muṅwe wo vha u tshi lavhelela uri vhana vha ise phanḓa dzina ḽa muṱa. U vha muumba zwo vha zwi tshi dzhiiwa hu u semiwa hu shonisaho.

⁴ Khamusi Hanna o vha a tshi nga kona u konḓelela vhuimo hawe arali o vha a sa dinwi nga Penina. Zwithu a zwi tshimbili zwavhuḓi muṱani we munna a vhinga vhafumakadzi vhanzhi. U vhangisana, dzinndwa na u tsikeledzea zwo vha zwo anza vhukuma mbinganoni dzo raloho. Eneo  maitele o vha a sa tshimbidzani na tshilinganyo tsha mbingano tshe Mudzimu a tshi vhea tsimuni ya Edeni tsha uri munna a vhinge mufumakadzi muthihi. (Gen. 2:24) Nga zwenezwo, Bivhili i sasaladza maitele a u vhinga vhafumakadzi vhanzhi nahone zwe zwa itea muṱani wa Elikana zwi sumbedza zwavhuḓi uri eneo maitele ho ngo tea.

5. Ndi ngani Penina o vha a tshi ṱoḓa u pfisa Hanna vhuṱungu, nahone o mu vhaisa hani?

⁵ Elikana o vha a tshi funa Hanna u fhira Penina. U ya nga sialala ḽa Tshiyuda, hu vhonala uri o thoma a vhinga Hanna nahone nga murahu ha miṅwaha a vhinga Penina. Hu sa londwi uri zwone ndi zwifhio, Penina we a vha e na vivho ḽihulwane, o wana nḓila nnzhi dza u pfisa Hanna vhuṱungu. Penina o ḓipfa a khwine vhukuma kha Hanna nge a vha a tshi kona u vha na vhana. Penina o vha na vhana vhanzhi nahone tshifhinga tshoṱhe musi a tshi vha na ṅwana, zwo vha zwi tshi ita uri a ḓipfe e wa ndeme. Nṱhani ha u pfela Hanna vhuṱungu na u mu khuthadza, Penina o vha a tshi tou ṋaṋa u mu ṱokonya. Bivhili i amba uri Penina o ṱungufhadza Hanna “nga zwiambo, a mu goḓa.” (1 Sam. 1:6) Penina o vha a tshi ita zwenezwi zwithu nga khole. O vha a tshi ṱoḓa u vhaisa Hanna nahone vhukuma a mu vhaisa.

6, 7. (a) Hu sa londwi nḓila ye Elikana a lingedza ngayo u khuthadza Hanna, ndi ngani a tshi nga kha ḓi vha a songo mu vhudza mafhungo oṱhe? (b) Naa u vha muumba ha Hanna zwi amba uri Yehova o vha a sa mu funi? Ṱalutshedzani. (Sedzani ṱhaluso i re magumoni a siaṱari.)

⁶ Zwi vhonala uri tshibuli tshe Penina a vha a tshi tshi funesa ndi tsha musi hu tshi farwa lwendo lwa ṅwaha muṅwe na muṅwe u itela u rabela ngei Silo. Elikana o vha a tshi ṋea ṅwana muṅwe na muṅwe wa Penina—“vhana vhawe vha vhatuka na vha vhasidzana”—mikovhe ya zwiṱhavhelo zwine vha ḓo zwi ṋekedza Yehova. Fhedzi samusi Hanna o vha e si na vhana, o vha a tshi ṋewa mukovhe muthihi fhedzi. Nga zwenezwo, Penina a ḓiita khunzi kha Hanna, a mu humbudza nga ha vhuumba hawe nahone onoyo mufumakadzi wa khuvhe a lila, a fhelelwa na nga dzangalelo ḽa zwiḽiwa. Elikana o zwi ṱhogomela uri mufunwa wawe Hanna o vha o tsikeledzea nahone a sa ḽi tshithu, nga zwenezwo a lingedza u mu khuthadza. A vhudzisa a ri: “Hanna, U lilela’ni? U litshela’ni u ḽa? Mbilu yau yo ṱungufhalela’ni? Naa nṋe a tho ngo U eḓana nda fhirisa vhatukana vha ná fumi naa?”—1 Sam. 1:4-8.

⁷ Zwi takadzaho ndi uri Elikana o zwi ṱhogomela uri Hanna o vha a tshi tsikeledzwa nga nṱhani ha u vha muumba. Vhukuma Hanna o livhuha nḓila ye munna wawe a mu khwaṱhisedza ngayo nga vhuthu uri u a mu funa. * Fhedzi Elikana ho ngo amba nga ha vengo ḽa Penina; nahone  Bivhilini a hu na hune ra pfa hu tshi ambiwa uri Hanna o mu vhudza nga haḽo. Khamusi o zwi ṱhogomela uri u bvukulula zwine zwa khou itwa nga Penina zwi ḓo nga u kudza mavhivhi muliloni. Naa Elikana o vha a tshi ḓo piringulula yeneyo thaidzo? Naa Penina o vha a sa ḓo tou ṋaṋa u nyala Hanna nahone khamusi vhana vhawe na vhalanda vha tevhela tsumbo yawe? Zwo vha zwi tshi ḓo ita uri Hanna a tou ṋaṋa u ḓipfa sa mbengwa-mbudzi-ya-gwebwe.

8. Musi no sedzana na zwithu zwi sa ri tshithu zwi pfisaho vhuṱungu kana u shayea ha khaṱulokwayo, ndi ngani zwi tshi khuthadza u humbula uri Yehova ndi Mudzimu wa khaṱulokwayo?

⁸ Hu sa londwi uri Elikana o vha a tshi ḓivha kana a sa ḓivhi nga vhuḓalo zwithu zwi sa ri tshithu pfisaho vhuṱungu zwe zwa vha zwi tshi khou itwa nga Penina, Yehova Mudzimu o zwi vhona zwoṱhe. Ipfi ḽawe ḽi ri vhudza uri o zwi vhona zwoṱhe, nahone ḽi ṋea tsevho i re na maanḓa kha naho e nnyi ane a vha na vivho na vengo. Kha ḽiṅwe sia, vhathu vha si na mulandu na vha re na mulalo, u fana na Hanna, vha nga khuthadzwa nga u ḓivha uri Mudzimu wa khaṱulokwayo u lulamisa zwithu zwoṱhe nga tshifhinga tshawe na nga nḓila yawe. (Vhalani Doiteronomio 32:4.) Khamusi Hanna o vha a tshi zwi ḓivha zwenezwo, ngauri o humbela thuso kha Yehova.

9. Ri nga guda mini kha tsumbo ya Hanna ya u ḓiimisela u fara lwendo lwa u ya Silo naho a tshi ḓivha zwe zwa vha zwi tshi ḓo itwa nga Penina?

⁹ Vha muṱani vho fhinduwa vha ita zwiḽa na zwiḽa. Muṅwe na muṅwe o vha a tshi khou ḓilugisela u fara lwendo, u katela na vhana vhaṱuku. Wonoyo muṱa muhulwane wo vha u tshi ḓo tshimbila khilomithara dzi fhiraho 32 u ya Silo u tshi buḓa nga thavhani dza shango ḽa Efuraimi. * Lwonolwo lwendo lwo vha lu tshi ḓo dzhia ḓuvha ḽithihi kana mavhili nga milenzhe. Hanna o vha a tshi ḓivha zwine zwa ḓo itwa nga Penina. Naho zwo ralo, Hanna ho ngo sala hayani. Nga zwenezwo a vhetshela vhagwadameli vha Mudzimu tsumbo yavhuḓi u swika na ṋamusi. A si vhuṱali u tendela nḓila i si yavhuḓi ine vhaṅwe vha ḓifara ngayo i tshi ri thivhela u gwadamela Mudzimu. Arali ra i tendela, ri ḓo pfukwa nga phaṱhutshedzo dzine dza tea u ri khwaṱhisa uri ri konḓelele.

10, 11. (a) Ndi ngani Hanna o ṋenga a ya thebanekeleni? (b) Hanna o tevhulela hani Khotsi awe wa ṱaḓulu zwi re mbiluni yawe nga thabelo?

¹⁰ Nga murahu ha u tshimbila ḓuvha ḽoṱhe nḓilani dza masonge-songe dzi re thavhani, wonoyo muṱa muhulwane wa fheleledza wo swika Silo. Wonoyo muḓi wo vha u tshikwarani tsho tangwaho nga zwikwara zwihulwane. Musi vha tshi khou sendela, Hanna a nga vha o humbula nga ho dzikaho nga zwine a ḓo zwi amba musi a tshi rabela Yehova. Musi vha tshi tou swika, vho mbo ḓi ḽa vhoṱhe sa muṱa. Hanna a mbo ḓi ṋenga nahone a ya thebanekeleni ya Yehova. Ho vha hu na Eli, Tshifhe Muhulu, o dzula tsini na muṋango. Fhedzi Hanna ho ngo mu vhona nge a vha o humbula nga ha zwine a ḓo zwi amba musi a tshi rabela Mudzimu wawe. Samusi  o vha e henefho thabenekeleni, o vha e na vhungoho ha uri thabelo yawe i ḓo pfiwa. Arali ho vha hu si na muthu we a vha a tshi ḓo pfesesa vhuimo hawe, Khotsi awe wa ṱaḓulu o vha a tshi ḓo vhu pfesesa. O humbula nga ha zwithu zwine zwa mu pfisa vhuṱungu nahone a thoma u lila.

¹¹ Muvhili woṱhe wa Hanna wo vha u tshi khou tetemela nge a vha a tshi khou lila lu ṱungufhadzaho, a tshi amba na Yehova mbiluni. Meme dzawe dzo thengenya musi a tshi khou bula vhuṱungu hawe. O fhedza tshifhinga tshilapfu a tshi khou rabela, a tevhulela Khotsi awe zwi re mbiluni yawe. Naho zwo ralo, ho ngo sokou humbela Mudzimu uri a khunyeledze lutamo lwawe lwa u vha na ṅwana. Hanna o vha a sa khou sokou swela u wana phaṱhutshedzo dzi bvaho ha Mudzimu, fhedzi o vha a tshi ṱoḓa u mu ṋea zwine a nga kona. Nga zwenezwo a ita muano, a amba uri arali a vha na ṅwana wa mutukana, u ḓo mu ṋekedza uri a shumele Yehova vhutshilo hawe hoṱhe.—1 Sam. 1:9-11.

12. Samusi zwo sumbedzwa kha tsumbo ya Hanna, ri tea u humbula mini musi zwi tshi ḓa kha thabelo?

¹² Nga zwenezwo, Hanna o vhetshela vhashumeli vhoṱhe vha Mudzimu tsumbo musi zwi tshi ḓa kha thabelo. Yehova u humbela vhathu vhawe nga vhuthu uri vha ambe nae vho vhofholowa, vha sa timatimi, vha tevhulele mbilaelo dzavho khae u fana na ṅwana ane a fulufhela mubebi wawe a re na lufuno. (Vhalani Psalme ya 62:8; 1 Vha-Thesalonika 5:17.) Muapostola Petro o hevhedzwa uri a ambe maipfi a tevhelaho a khuthadzaho nga ha u rabela Yehova: ‘Ni mu hwese mbilaelo dzaṋu dzoṱhe, ngauri u a ni ṱhogomela.’—1 Petro 5:7.

13, 14. (a) Ndi zwifhio zwe Eli a ṱavhanya u zwi humbulela Hanna? (b) Hanna o vhea hani tsumbo i swayeaho ya lutendo nga nḓila ye a fhindula ngayo Eli?

¹³ Naho zwo ralo, vhathu a vha pfesesi na u pfela vhuṱungu u fana na Yehova. Musi Hanna a tshi khou lila nahone a tshi khou rabela, a tshenuswa nga ipfi ḽa muthu. Ḽo vha ḽi ipfi ḽa Eli, tshifhe muhulu, we a vha o ḓi mu sedza. O ri: “U ḓo fhedza lini u ita zwa mudzia-u-kambiwa; ranga U yo’ kambuluwa.” Eli o vha o vhona u thengenya ha meme dza Hanna, u lila hawe na nḓila ye a vha o pfa ngayo vhuṱungu. Nṱhani ha u thoma a vhudzisa uri ho tshinyala’ni, o mbo ḓi phetha nga ḽa uri o kambiwa.—1 Sam. 1:12-14.

¹⁴ Hanna u tea u vha o pfa vhuṱungu lungafhani musi a tshi pomokwa zwithu zwi si na mutheo, nga tshifhinga tshe a vha o vhaisala ngatsho—nahone a tshi pomokwa nga muthu a re na vhuimo vhu ṱhonifheaho! Naho zwo ralo, o dovha a vhea tsumbo i swayeaho ya lutendo. Ho ngo tendela u sa fhelela ha muthu hu tshi mu thithisa u gwadamela Yehova. O fhindula Eli nga ṱhonifho nahone a ṱalutshedza vhuimo hawe. Khamusi a tshi ṱhogomela uri o khakha, Eli a fhindula nga ipfi ḽi sumbedzaho u ḓisola a ri: “Tshimbila zwau wó rula mbilu; Mudzimu wa Isiraele u ḓo U ṋea zwe wa mu humbela.”—1 Sam. 1:15-17.

15, 16. (a) Hanna o kwamea hani nga u vhudza Yehova zwi re mbiluni na u mu gwadamela thebanekeleni? (b) Ri nga tevhela hani tsumbo ya Hanna musi ro sedzana na zwiimo zwi pfisaho vhuṱungu?

¹⁵ Hanna o ḓipfa hani nga murahu ha u vhudza Yehova zwi re mbiluni  yawe na u mu gwadamela thebanekeleni yawe? Mafhungo a ri vhudza zwi tevhelaho: “Musadzi a ṱuwa, a fara nḓila yawe tshifhaṱuwo tshawe tshí sa nga zwiḽa kale.” (1 Sam. 1:18) The Jerusalem Bible i vhalea nga heyi nḓila: “Tshifhaṱuwo tshawe tsha mbo ḓi tsha.” Hanna a ḓipfa o rulwa muhwalo. Zwo vha zwi tshi tou nga o rula muhwalo u lemelaho we wa vha u mahaḓani awe, a u hwesa Khotsi awe wa ṱaḓulu a re na maanḓa mahulwane u fhira awe. (Vhalani Psalme ya 55:22.) Naa hu na thaidzo ine ya nga mu kunda? Hai—a hu na thaidzo ye ya mu kunda zwenezwo, na zwino a i ho nahone i nga si vuwe yo vha hone!

¹⁶ Musi ro tsikeledzea, ro kulea nungo kana ro pfa vhuṱungu, ndi zwavhuḓi uri ri tevhele tsumbo ya Hanna nahone ri ambe ro vhofholowa na ane Bivhili ya mu vhidza “Mupfi wa dzithabelo.” (Ps. 65:2) Arali ra amba nae ri na lutendo, na riṋe-vho ri ḓo wana uri vhuṱungu hashu vhu dzhielwa vhudzulo nga “mulalo wa Mudzimu une wa fhira u ṱalukanya hoṱhe.”—Vhafil. 4:6, 7.

17, 18. (a) Elikana o tikedza hani muano wa Hanna? (b) Ndi mini zwe Penina a zwi ṱhogomela nga ha Hanna?

¹⁷ Nga tsha matshelo nga matsheloni, Hanna a vhuyelela thebanekeleni na Elikana. Zwi vhonala uri o mu vhudza nga ha khumbelo yawe na muano wawe, ngauri Mulayo wa Mushe wo amba uri munna o vha e na ndugelo ya u fhelisa muano wo itwaho nga mufumakadzi wawe arali a sa tendelani nawo. (Num. 30:11-16) Fhedzi onoyo munna a fulufhedzeaho ho ngo fhelisa muano wa mufumakadzi wawe. Nṱhani hazwo, ene na Hanna vho gwadamela Yehova vhoṱhe thebanekeleni vha sa athu humela hayani.

¹⁸ Penina o zwi ṱhogomela lini uri Hanna ha tsha pfa vhuṱungu musi a tshi mu ṱokonya? Muvhigo a u ri vhudzi, fhedzi maipfi ane a ri u “sa nga zwiḽa kale” a sumbedza uri Hanna o mbo ḓi dzula o takala nahone a si tsha vhilaedziswa nga tshithu u bva nga tshenetsho tshifhinga. Penina o ṱavhanya a zwi ṱhogomela uri Hanna o vha a si tsha pfiswa vhuṱungu nga zwiito zwawe zwa u levha. Bivhili a yo ngo tsha dovha ya bula dzina ḽawe.

19. Hanna o fhaṱutshedzwa hani nahone o sumbedza hani uri ho ngo hangwa we a mu fhaṱutshedza?

¹⁹ Musi miṅwedzi i tshi khou ḓi ṱanḓulukana, mulalo wa ngelelo we Hanna a vha e nawo wo mbo ḓi shanduka wa vha dakalo ḽihulu. O mbo ḓi vha muthu wa thovhela! Naho o vha o takala, ho ngo vhuya a hangwa we a mu fhaṱutshedza. Musi mutukana wawe a tshi bebwa, a mu ira Samuele, zwine zwa amba “Dzina ḽa Mudzimu.” Zwi vhonala uri ḽeneḽo dzina ḽo vha ḽi tshi amba u vhidza dzina ḽa Mudzimu samusi Hanna o ita nga u ralo. Nga wonoyo ṅwaha, ho ngo ṱuwa na Elikana na vha muṱani musi vha tshi ya Silo. O sala hayani na mutukana wawe lwa miṅwaha miraru u swika a tshi lumulwa. U bva nga tshenetsho tshifhinga a ḓilugiselela tshifhinga tshee a vha a tshi ḓo fhambana ngatsho na murwa wawe ane a mu funa vhukuma.

20. Hanna na Elikana vho ḓadzisa hani fulufhedziso ḽe vha ḽi itela Yehova?

 ²⁰ Zwi tea u vha zwo mu konḓela u fhambana na murwa wawe. Hanna o vha a tshi zwi ḓivha uri Samuele u ḓo ṱhogomelwa zwavhuḓi ngei Silo, khamusi nga vhaṅwe vhafumakadzi vha shumaho thebanekeleni. Naho zwo ralo, o vha a tshee muṱuku vhukuma nahone a hu na mme ane a takalela u fhambana na ṅwana wawe. Fhedzi Hanna na Elikana vha isa onoyo mutukana nga u ḓifunela na nga dakalo. Vha ṋekedza zwiṱhavhelo nḓuni ya Mudzimu nahone vha sia Samuele na Eli, vha humbudza Eli nga ha muano we Hanna a u ita henefho miṅwahani yo fhiraho.

21. Nḓila ye Hanna a rabela ngayo Yehova i sumbedza hani lutendo lwawe lwo dzikaho? (Sedzani na bogisi “ Thabelo Mbili Dzi Swayeaho.”)

²¹ Nga murahu ha zwenezwo, Hanna a ita thabelo ye Mudzimu a vhona zwo tea uri i ṅwalwe Ipfini ḽawe ḽo hevhedzwaho. Musi ni tshi vhala maipfi awe o ṅwalwaho kha 1 Samuele 2:1-10, ni ḓo zwi ṱhogomela uri mutaladzi muṅwe na muṅwe u sumbedza nḓila ye lutendo lwawe lwa vha lwo dzika ngayo. O renda Yehova nge a shumisa maanḓa awe nga nḓila i mangadzaho—vhukoni hawe vhu sa vhambedzwi na tshithu ha u ṱukufhadza vhane vha ḓihudza, u fhaṱutshedza vho tsikeledzwaho na u fhelisa vhathu kana u vha vusa vhafuni. O renda Khotsi awe nga nḓila yo khetheaho ine a vha mukhethwa ngayo, khaṱulokwayo yawe na u fulufhedzea hawe. Ndi ngazwo Hanna o ri: “A hu na dzhavhelo ḽine ḽa nga Mudzimu washu.” Yehova u a fulufhedzea tshoṱhe nahone ha shanduki, ndi vhukhudo kha vhoṱhe vho tsikeledzwaho na vho farwaho luvhi, vhane vha humbela thuso khae.

22, 23. (a) Ndi ngani ri tshi nga vha na vhungoho ha uri Samuele o aluwa a tshi zwi ḓivha uri vhabebi vhawe vha a mu funa? (b) Yehova o dovha hani a fhaṱutshedza Hanna?

²² Yo vha i ndugelo kha Samuele a re muṱuku u vha na mme ane a vha na lutendo lwo raloho kha Yehova. Naho o vha a tshi ṱuvha mme awe musi a tshi khou ḓi aluwa, ho ngo vhuya a vhona u nga vho mu hangwa. Ṅwaha muṅwe na muṅwe, Hanna o vha a tshi ya Silo, a mu ḓela na tshiambaro tshi si na zwanḓa uri a  tshi ambare musi a tshi shuma thebanekeleni. Tshenetsho tshiambaro tsho vha tsho rungiwa nga nḓila ine ya sumbedza uri o vha a tshi funa na u ṱhogomela murwa wawe. (Vhalani 1 Samuele 2:19.) Edzani u mu vhona nga maṱo a muhumbulo a tshi khou ambadza mutukana wawe tshiambaro tshiswa, a tshi tshi lugisa uri tshi dzule zwavhuḓi nahone a mu lavhelesa o takala, a tshi khou amba nae nga vhuthu na u mu ṱuṱuwedza. Samuele o vha o fhaṱutshedzwa nga u vha na mme o raloho nahone o vha phaṱhutshedzo kha vhabebi vhawe na kha Vhaisiraele vhoṱhe.

²³ Na Hanna ho ngo hangwiwa. Yehova o mu fhaṱutshedza nga u mu ita uri a bebe vhaṅwe vhana nahone a bebela Elikana vhaṅwe vhana vhaṱanu. (1 Sam. 2:21) Naho zwo ralo, khamusi phaṱhutshedzo khulwane kha Hanna yo vha mbofho ye a vha nayo na Khotsi awe Yehova, ye ya bvela phanḓa i tshi khwaṱha musi miṅwaha i tshi khou ḓi ṱanḓulukana. U nga ri zwi nga tou ralo na kha inwi musi ni tshi edzisa lutendo lwa Hanna.