1. Ndi tshifhio tshifhinga tshi kulaho nungo vhukuma vhutshiloni ha Petro?

PETRO a nga si vhuye a hangwa tshenetsho tshifhinga tshi pfisaho vhuṱungu musi vha tshi livhanya zwifhaṱuwo. Naa nḓila ye Yesu a vha o mu sedza ngayo yo sumbedza uri o kulea nungo kana o mu sinyutshela? A ri na vhuṱanzi nazwo; mafhungo o hevhedzwaho a sokou ri “Murena a rembuluwa a lavhelesa Petro.” (Luka 22:61) Fhedzi musi a tshi mu lavhelesa, Petro o zwi vhona uri o ita vhukhakhi vhuhulwane. O ṱhogomela uri o ita zwe Yesu a dzula o zwi amba, zwe Petro a vha o ombedzela uri a nga si ḓo vhuya a vuwa o zwi ita—o landula Muṋe wawe ane a mu funa. Tsho vha tshi tshifhinga tshi ṱungufhadzaho kha Petro, khamusi tsho vha tshi tshifhinga tshe a kulea nungo u fhira naho hu lini vhutshiloni hawe.

2. Petro o vha o tea u guda ngudo ifhio nahone ri nga vhuyelwa hani nga mafhungo awe?

² Ho vha hu tshee na fulufhelo. Nga ṅwambo wa uri Petro o vha e muthu a re na lutendo luhulwane, o vha a tshee na tshibuli tsha u khakhulula vhukhakhi hawe na u guda iṅwe ya ngudo khulwane dza Yesu. Yo vha i ngudo ya u hangwela. Muṅwe na muṅwe washu u fanela u guda yeneyi ngudo, nga zwenezwo kha ri vhone nḓila ye Petro a guda ngayo yeneyi ngudo i konḓaho.

3, 4. (a) Ndi mbudziso ifhio ye Petro a i vhudzisa Yesu nahone Petro a nga vha o vha o humbula mini? (b) Yesu o sumbedza hani uri Petro o vha o ṱuṱuwedzwa nga muya we wa vha wo anda misini yeneyo?

³ Hu ṱoḓaho u vha miṅwedzi ya rathi nga phanḓa musi Petro e muḓihaya wa hawe ngei Kapernaume, o vhudzisa Yesu a ri: “Murena, musi wahashu a tshi nkhakhela ndi fanela u mu hangwela lungana? Naa ndi nga mu hangwela lwa sumbe?” Zwi vhonala uri Petro o humbula uri nga u hangwela lwa sumbe zwi sumbedza uri u na mafunda. Hafhu vharangaphanḓa vha vhurereli vha misini yawe vho vha vha tshi funza uri muthu u tea u hangwela muṅwe luraru fhedzi! Yesu o fhindula a ri: “U songo mu hangwela lwa sumbe fhedzi, fhedzi u mu hangwele lwa fusumbe-sumbe (77).”—Mat. 18:21, 22.

⁴ Naa Yesu o vha a tshi khou eletshedza Petro uri u fanela u dzula a tshi khou vhalela vhukhakhi vhune muthu a mu itela hone? Na  khathihi; musi a tshi vhudza Petro uri a hangwele lwa 77 nṱhani ha lwa sumbe, o vha a tshi khou amba uri a ro ngo fanela u vhalela uri ro hangwela muthu lungana. (1 Vhakor. 13:4, 5) Yesu o sumbedza uri Petro o vha o ṱuṱuwedzwa nga muya wa vhathu vha mbilu mmbi wa u sa hangwela, we wa vha wo anda misini yeneyo, wa u vhalela uri wo hangwela muthu lungana zwa tou nga wo ṅwala mulandu wawe kha bugu ya zwikolodo. Naho zwo ralo, vhane vha ṱoḓa u edzisa Mudzimu vha tea u hangwela vhaṅwe lunzhi-lunzhi.—Vhalani  1 Yohane 1:7-9.

5. Ri nga vhona lini ndeme ya u hangwela vhaṅwe?

⁵ Petro ho ngo ṱaṱa khani na Yesu. Fhedzi naa ngudo ya Yesu yo mu kwama mbilu? Nga zwiṅwe zwifhinga ri vhona ndeme ya u hangwela vhaṅwe musi ri tshi ṱhogomela nḓila ine ra ṱoḓa u hangwelwa ngayo nga maṱo matswuku. Ngauralo kha ri dovhe ri haseledze nga ha zwiitea zwa musi Yesu e tsini na u fa. Nga tshenetsho tshifhinga tshi konḓaho, Petro o ita vhukhakhi vhunzhi he ha ṱoḓa uri Muṋe wawe a mu hangwele.

6. Petro o aravha hani musi Yesu a tshi khou lingedza u funza vhaapostola nga ha u ḓiṱukufhadza, fhedzi Yesu a mu ita mini?

⁶ O vha e madekwana a ndeme—vhusiku ha u fhedza ha vhutshilo ha Yesu kha ḽifhasi. Yesu o vha a tshe na zwithu zwinzhi zwe a vha a tshi ṱoḓa u zwi funza vhaapostola vhawe—sa tsumbo, o vha a tshi kha ḓi ṱoḓa u vha funza nga ha u ḓiṱukufhadza. Yesu o vha vhetshela tsumbo ya u ḓiṱukufhadza nga u vha ṱanzwa milenzhe, mushumo we kanzhi wa vha u tshi itwa nga vhalanda vha vhuimo ha fhasi-fhasi. U thomani Petro o timatima zwe Yesu a vha a tshi khou ṱoḓa u zwi ita. Nga zwenezwo, a hana u ṱanzwiwa milenzhe. Nga murahu ha zwenezwo, a humbela uri Yesu a mu ṱanzwe milenzhe, zwanḓa na ṱhoho! Yesu ho ngo mu fhelela mbilu, fhedzi o mu ṱalutshedza o dzika nga ha ndeme ya zwenezwo na zwine zwa amba zwone.—Yoh. 13:1-17.

7, 8. (a) Ndi dzifhio dziṅwe nḓila dze Petro a dovha a linga ngadzo u sa fhela mbilu ha Yesu? (b) Yesu o bvela hani phanḓa a tshi sumbedza vhuthu na u hangwela?

⁷ Nga murahunyana ha zwenezwo, Petro o dovha a linga u sa fhela mbilu ha Yesu. Vhaapostola vho vhangisana nga ha uri muhulwane ndi nnyi vhukati havho, na Petro o shela mulenzhe kha wonoyo muvhango u shonisaho une wa sumbedza u ḓikukumusa. Naho zwo ralo, Yesu o vha khakhulula nga vhuthu nahone a ita na u vha khoḓela zwithu zwavhuḓi zwe vha zwi ita; uri vho fulufhedzea kha Muṋe wavho. Naho zwo ralo, o dzula o amba uri vhoṱhe vho vha vha tshi ḓo mu ṱutshela. Petro a amba uri u ḓo ima na Yesu hu sa londwi lufu. Naho zwo ralo, Yesu o porofita uri Petro o vha a tshi ḓo landula Muṋe wawe luraru nga eneo madekwana mukukulume u sa athu lila luvhili. Petro o hanedza Yesu a dovha a amba nga u ḓikukumusa uri o vha a tshi ḓo fulufhedzea u fhira vhaṅwe vhaapostola vhoṱhe!—Mat. 26:31-35; Marko 14:27-31; Luka 22:24-28; Yoh. 13:36-38.

⁸ Naa Yesu o vha e tsini na u fhelela Petro mbilu? Zwi re zwone ndi  uri nga tshenetshi tshifhinga tshi konḓaho, Yesu o dzula o livhisa ṱhogomelo kha pfaneleo dzavhuḓi dza vhaapostola vhawe vha songo fhelelaho. O vha a tshi zwi ḓivha uri Petro u ḓo mu landula, fhedzi o ri: “Ndo u rabelela uri lutendo lwau lu si fhele, musi wo no rembuluwa, u khwaṱhise vharathu vhau.” (Luka 22:32) Nga zwenezwo, Yesu o sumbedza uri u fulufhela uri Petro u ḓo rembuluwa kha vhukhakhi hawe nahone a bvela phanḓa a shuma nga u fulufhedzea. Wonoyo ndi muya wavhuḓi lungafhani wa vhuthu na wa u hangwela!

9, 10. (a) Petro o khakhululwa hani tsimuni ya Getsemane? (b) Vhukhakhi ha Petro vhu nga ri humbudza mini?

⁹ Nga murahu musi vhe tsimuni ya Getsemane, zwo ṱoḓea uri Petro a khakhululwe lunzhi. Yesu o humbela Petro, Yakobo na Yohane uri vha dzule vho fhaṱuwa musi ene a tshi ya u rabela. Yesu o vha o tsikeledzea vhukuma nahone a tshi ṱoḓa thikhedzo, fhedzi Petro na vhaṅwe vho mbo ḓi farwa nga khofhe nahone vha eḓela lunzhi-lunzhi. Yesu o amba maipfi a tevhelaho ane a sumbedza u pfela vhuṱungu na u hangwela: “Mbilu i a zwi funa, fhedzi ṋama a i na maanḓa.”—Marko 14:32-41.

¹⁰ Ho mbo ḓi swika gogo, ḽo fara maḓenzhe ḽo ḓiṱama nga mabanga na dzithonga. Tshenetsho tsho vha tshi tshifhinga tsha u ita zwithu nga vhuronwane na nga vhuṱali. Fhedzi nga nṱhani ha maṱaṱa, Petro o mbo ḓi tumula nḓevhe ya Malixo, mulanda wa tshifhe muhulu, nga banga. Yesu a khakhulula Petro o dzika, a fhodza nḓevhe ya onoyo mulanda, nahone a ṱalutshedza maitele a u sa shumisa vhuvemu ane a kha ḓi livhisa vhatevheli vhawe na ṋamusi. (Mat. 26:47-55; Luka 22:47-51; Yoh. 18:10, 11) Petro o vha o no ita vhukhakhi vhunzhi he ha ṱoḓa uri Muṋe wawe a mu hangwele. Vhukhakhi hawe vhu nga ri humbudza uri roṱhe ri a khakha lunzhi. (Vhalani Yakobo 3:2.) Roṱhe ri ṱoḓa uri Mudzimu a ri hangwele ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe. Naho zwo ralo, zwihulu zwo vha zwi tshee phanḓa kha Petro vhusiku honoho. O vha a tshi kha ḓi ḓo ita vhukhakhi vhuhulwane.

11, 12. (a) Petro o sumbedza hani tshivhindi musi Yesu o no farwa? (b) Petro o kundwa hani u ita zwe a amba uri u ḓo zwi ita?

¹¹ Yesu o vhudza ḽeneḽo gogo uri arali ḽi tshi khou ṱoḓa ene, ḽi fanela u litsha vhaapostola vhawe vha ṱuwe. Petro o sokou ṱanzwa maṱo a lavhelesa musi gogo ḽi tshi vhofha Yesu. Nga murahu, Petro a shavha u fana na vhaṅwe vhaapostola.

¹² Musi Petro na Yohane vha tshi khou shavha vho mbo ḓi swika vha ima, khamusi tsini na nnḓu ya Anasi we a vha e Tshifhe Muhulu, he Yesu a thoma u sengiswa hone. Musi Yesu a tshi bviswa henefho, Petro na Yohane vho tevhela “nga kule.” (Mat. 26:58; Yoh. 18:12, 13) Petro o vha e si goswi. Ho vha hu tshi ṱoḓea tshivhindi tshihulwane uri a mu tevhele. Gogo ḽo vha ḽo ḓiṱama nahone Petro o vha o no huvhadza muṅwe waḽo. Naho zwo ralo, Petro ho ngo sumbedza lufuno lwe a amba  uri u nalwo—lwa u ḓiimisela u fa na Muṋe wawe arali zwi tshi ṱoḓea.—Marko 14:31.

13. Ndi ifhio nḓila nthihi fhedzi yo teaho ya u tevhela Kristo?

¹³ U fana na Petro, vhanzhi ṋamusi vha ṱoḓa u tevhela Kristo vhe “nga kule”—nga nḓila ine ha sa ḓo vha na muthu ane a ḓo zwi ṱhogomela. Fhedzi samusi Petro o zwi ṅwala nga murahu, nḓila nthihi fhedzi yo teaho ya u tevhela Kristo ndi nga u sendela tsini nae nga hune ra nga kona ngaho, u edzisa tsumbo yawe kha zwithu zwoṱhe, hu sa londwi zwine zwa nga itea.—Vhalani 1 Petro 2:21.

14. Petro o ita mini vhusikuni ha musi Yesu a tshi khou sengiswa?

¹⁴ Petro o tevhela Yesu nga u tou dodela u swikela khoroni dza iṅwe nnḓu khulwane ya Yerusalema. Ho vha hu muḓini wa Kayafa, tshifhe muhulu o pfumaho na a re na maanḓa. Kanzhi yeneyo miḓi yo vha i na muṱa muhulwane, nga phanḓa hu na khoro. Petro o swika khoroni nahone a si tendelwe u dzhena. Samusi Yohane o vha o no vha nga ngomu nahone a tshi ḓivha tshifhe muhulu, o amba na mulinda-muṋango uri a tendele Petro uri a dzhene. Zwi tou nga Petro o xela-xelana na Yohane; nahone ho ngo lingedza u dzhena nḓuni u itela uri a ime tsini na Muṋe wawe. O dzula muṱani, he ha vha hu na vhaṅwe vhalanda na vhashumeli vha tshi khou dzedza muliloni, vha tshi khou vhona ṱhanzi dza mazwifhi dzi tshi dzhena dzi tshi bva hune Yesu a khou sengiswa hone.—Marko 14:54-57; Yoh. 18:15, 16, 18.

15, 16. Ṱalutshedzani nḓila ye vhuporofita ha Yesu nga ha u landulwa luraru ha khunyelela ngayo.

¹⁵ Tshedza tsha mulilo tsho ita uri musidzana we a ṱanganedza Petro khoroni a mu vhone zwavhuḓi. O vha a tshi kha ḓi mu humbula. O mu pomoka a ri: “Na iwe wo vha u na Yesu wa Galilea!” Nge Petro a vha a songo vhuya a zwi lavhelela, o landula Yesu a amba uri ha mu ḓivhi—a ita na u amba uri ha ḓivhi zwe zwa vha zwi tshi khou ambiwa nga onoyo musidzana. A mbo ḓi ya a ima tsini na khoro ya muḓi, a tshi khou lingedza u ḓidzumba, fhedzi muṅwe musidzana o mu vhona nahone a dovha a amba zwi fanaho a ri: “Hoyu munna o vha e na Yesu wa Nazareta.” Petro a ana a ri: “A thi mu ḓivhi houḽa munna!” (Mat. 26:69-72; Marko 14:66-68) Khamusi ndi nga murahu ha musi Petro o no landula Yesu lwa vhuvhili musi a tshi pfa mukukulume u tshi lila, fhedzi o vha o no ḓaḓa vhukuma lwe a sa humbule vhuporofita he Yesu a vhu bula awara dzi si gathi dzo fhiraho.

¹⁶ Nga murahunyana ha zwenezwo, Petro o vha a tshi kha ḓi lingedza u ḓidzumba uri vhathu vha si mu vhone. Fhedzi ha ḓa tshigwada tsha vhathu vhe vha vha vho ima muṱani. Muṅwe wavho o vha e shaka ḽa Malixo, mulanda we Petro a mu tumula nḓevhe. A amba na Petro a ri: “Naa a tho ngo u vhona u nae ngei tsimuni?” Petro a vhona u nga u tea u vha ita uri vha vhone uri vha khou mu zwifhela. Nga zwenezwo, a ana uri ha mu ḓivhi, zwi vhonala uri o vha a tshi khou amba uri u tea u welwa nga mafhanza arali hu uri u khou zwifha. Lwo vha lu lwa vhuraru Petro a tshi landula Yesu. Musi a tshi tou fhedza u amba zwenezwo  mukukulume wa mbo ḓi lila—lwo vha lu lwa vhuvhili Petro a tshi u pfa vhusiku honoho.—Yoh. 18:26, 27; Marko 14:71, 72.

17, 18. (a) Petro o ita mini musi a tshi ṱhogomela uri o khakhela Muṋe wawe nga nḓila khulwane? (b) Petro a nga vha o ḓivhudzisa mini?

¹⁷ Ho vha hu si kale Yesu o bvela nnḓa vurannḓani o lavhelesa muṱani. Nga tshenetsho tshifhinga, samusi zwo ṱaluswa mathomoni a yeneyi ndima, Yesu o mbo ḓi livhanya tshifhaṱuwo tshawe na tsha Petro. Petro a ṱhogomela nḓila khulwane ye a khakhela ngayo Muṋe wawe. Petro o mbo ḓi bva henefho muṱani, o tsikeledzea nga u ḓivhona mulandu. A mbo ḓi livha mikotoni ya wonoyo muḓi, nḓila yo vhonetshelwa nga ṅwedzi we wa vha u tshi vho sunguvhela, we wa vha wo tshena wo tou mboo. Maṱo o mbo ḓi ḓala miṱodzi. A si tsha vhona nḓila. A ṱhukhula tshililo, a lila lu ṱungufhadzaho.—Marko 14:72; Luka 22:61, 62.

¹⁸ Musi muthu a tshi ṱhogomela uri o ita vhukhakhi vhuhulwane, zwi a leluwa uri a humbule uri a nga si hangwelwe. Petro a nga vha o ḓivhudzisa arali a tshi ḓo hangwelwa. Naa o vha a tshi ḓo hangwelwa?

19. Petro a nga vha o ḓipfa hani nga nṱhani ha vhukhakhi hawe, fhedzi ri zwi ḓivha hani uri ho ngo fulufhuwa?

¹⁹ Petro u tea u vha o pfa vhuṱungu vhuhulwane nga maḓautsha na musi zwiitea zwa ḓuvha zwi tshi khou bvela phanḓa. Edzani u humbula nḓila ye a ḓivhona ngayo mulandu musi Yesu a tshi fa nga murahu ha u tambudzwa tshifhinga tshilapfu ḽeneḽo ḓuvha! Petro a nga vha o ḓisola musi a tshi humbula nga ha vhuṱungu he a vhu inga Muṋe wawe nga ḓuvha ḽa u fhedza ḽa vhutshilo Hawe kha ḽifhasi. Hu sa londwi nḓila ye a vha o ṱungufhala ngayo, Petro ho ngo fulufhuwa. Hezwi ri zwi ḓivha nga ṅwambo wa uri mafhungo a ri vhudza uri nga murahunyana o vha e na vhaṅwe vhafunziwa. (Luka 24:33) A zwi timatimisi uri vhaapostola vhoṱhe vho ḓisola nga zwe vha zwi ita honoho vhusiku vhu konḓaho, zwenezwo zwo ita uri vha khuthadzane.

20. Ri nga guda mini kha Petro nga ha phetho ya vhuṱali ye a i ita?

²⁰ Petro o dzhia phetho ya vhuṱali vhukuma. Musi mushumeli wa Mudzimu a tshi ita tshivhi, zwa ndeme a si vhuhulwane ha tshivhi tshe a tshi ita, fhedzi ndi u ḓiimisela hawe u dovha a vuwa nahone a lugisa mafhungo awe. (Vhalani Mirero 24:16.) Petro o sumbedza lutendo lwa vhukuma nga u kuvhangana na vhaṅwe vhafunziwa, naho o vha o nyabwa. Musi muthu o ṱungufhala kana a tshi khou ḓisola, a nga kha ḓi ṱoḓa u vha e eṱhe, fhedzi zwenezwo zwi na khombo. (Mir. 18:1) Ndi zwa vhuṱali u konana na vhatendi nga inwi nahone zwi ḓo ita uri ni dovhe ni khwaṱhe muyani.—Vhaheb. 10:24, 25.

21. Nga ṅwambo wa uri Petro o vha e na vhaṅwe vhafunziwa, ndi afhio mafhungo e a a pfa?

 ²¹ Nga ṅwambo wa uri Petro o vha e na vhaṅwe vhafunziwa, o kona u pfa muvhigo u tshusaho wa uri tshitumbu tsha Yesu tsho vha tshi si tsheeho tshaloni. Petro na Yohane vho gidimela tshaloni he Yesu a vha o vhulungwa hone, he na muṋango wa hone wa vha wo shatiwa. Ndi Yohane we a thoma u swika samusi zwi tshi vhonala uri ndi ene we a vha a tshi kha ḓi vha muṱuku. O timatima u dzhena musi a tshi wana muṋango wa tshalo wo vulea. Petro ho ngo timatima. Naho Petro o vha a tshi khou femeleka nga ṅwambo wa uri o vha a tshi khou gidima, o mbo ḓi swika a dzhena. A wana tshitumbu tshi siho!—Yoh. 20:3-9.

22. Ndi mini zwe zwa ita uri Petro a si tsha ṱungufhala na u timatima?

²² Naa Petro o tenda uri Yesu o vuswa? U thomani ho ngo tenda, naho vhafumakadzi vha fulufhedzeaho vho mu vhudza uri vharuṅwa vho ḓa vha vha ḓivhadza uri Yesu o vuswa. (Luka 23:55–24:11) Fhedzi musi ḓuvha ḽi tshi sala ḽi tshi kovhela, Petro o vha a songo tsha ṱungufhala nahone o vha a si tsha timatima. Yesu o vha a tshi khou tshila, fhedzi e tshivhumbiwa tsha muya tshi re na maanḓa! O ḓivhonadza kha vhaapostola vhawe vhoṱhe. Naho zwo ralo, hu na zwiṅwe zwithu zwe a zwi ita a sa athu bvelela khavho. Nga ḽeneḽo ḓuvha vhaapostola vho ri: “Na ngoho, Murena o vuswa, o vhonwa nga Simoni!” (Luka 24:34) Nga hu fanaho, nga murahu muapostola Paulo o ṅwala nga ha ḽeneḽo ḓuvha ḽi swayeaho ḽe Yesu a “ḓivhonadza kha Kefa nga murahu a ḓivhonadza kha vha fumi-mbili (12).” (1 Vhakor. 15:5) Kefa na Simoni ndi maṅwe madzina a Petro. Yesu o ḓivhonadza khae nga ḽeneḽo ḓuvha—zwi vhonala uri Petro o vha e eṱhe.

23. Ndi ngani Vhakriste vhane vha ita tshivhi ṋamusi vha tshi tea u humbula mafhungo a Petro?

²³ Bivhili a i ri vhudzi zwe zwa itea nga tshenetsho tshifhinga tshi kwamaho maḓipfele musi Yesu na Petro vha tshi ṱangana. Zwo fhelela vhukati havho vhe vhavhili. Nga maṱo a muhumbulo, ri nga vhona nḓila ye Petro a kwamea ngayo maḓipfele musi a tshi vhona Murena wawe ane a mu funa a tshi khou tshila hafhu nahone a vha na tshibuli tsha u dovha a bula nḓila ine a ḓisola na u rembuluwa ngayo. Petro o vha a tshi ṱoḓa u hangwelwa nga maṱo matswuku. A zwi timatimisi uri Yesu o mu hangwela nga mbilu yoṱhe. Vhakriste vhane vha ita tshivhi ṋamusi vha fanela u humbula mafhungo a Petro. Ri songo vhuya ra humbula uri Mudzimu a nga si ri hangwele. Yesu u edzisa Khotsi awe nga ho fhelelaho, ane ‘u hangwela hawe ha vha huhulu.’—Yes. 55:7.

24, 25. (a) Ṱalusani zwe zwa itea vhusikuni ha musi Petro a tshi khou rea khovhe Lwanzheni lwa Galilea. (b) Petro o ita mini musi a tshi vhona vhuṱolo he ha itwa nga Yesu nga matsheloni a ḓuvha ḽe ḽa tevhela?

²⁴ Yesu o vhudza vhaapostola vhawe uri vha ye Galilea, he a vha a tshi ḓo ṱangana navho hone. Musi vha tshi swika, Petro o mbo ḓi phetha nga ḽa u ya u rea khovhe Lwanzheni lwa Galilea. O vha o ṱuwa na  vhaṅwe vhathu vho vhalaho. Petro a dovha a ḓiwana e dzivhani ḽe a vha a tshi anzela u ya khaḽo tshifhingani tsho fhiraho. Phosho ya tshikepe musi tshi tshi khou tshimbila, magabelo a lwanzhe na u hwasa ha mambule zwanḓani zwawe, zwi nga kha ḓi vha zwo mu humbudza zwithu zwa kale. Vhenevho vhanna vho bva nga ḽitswu, a vho ngo fasha khovhe na nthihi zwayo honoho vhusiku.—Mat. 26:32; Yoh. 21:1-3.

²⁵ Naho zwo ralo, nga maḓautsha vha pfa muthu a tshi vhidzelela e khunzi-khunzini nahone a vha vhudza uri vha ṱharamudzele mambule avho kha ḽiṅwe sia ḽa tshikepe. Vho mbo ḓi ita nga u ralo nahone vha fasha khovhe dza 153! Petro o vha a tshi ḓivha uri onoyo muthu ndi  nnyi. O mbo ḓi bva tshikepeni nahone a bammbela a ya khunzi-khunzini. Musi vhe khunzi-khunzini, Yesu a ṋea khonani dzawe dzi fulufhedzeaho khovhe yo gotshiwaho kha mahale. A amba na Petro nga ho livhaho.—Yoh. 21:4-14.

26, 27. (a) Ndi tshibuli tshifhio tshe Yesu a tshi ṋea Petro luraru? (b) Yesu o ṋea vhuṱanzi vhufhio ha uri o hangwela tshoṱhe Petro?

²⁶ Yesu o vhudzisa Petro arali a tshi funa Murena wawe “u fhira izwi”—zwi vhonala uri a tshi khou sumba khovhe nnzhi dze vha dzi fasha. Naa Petro o vha a tshi funa bindu ḽa u rea khovhe u fhira Yesu? Samusi Petro o vha o landula Murena wawe luraru, zwino Yesu o mu ṋea tshibuli tsha u khwaṱhisedza luraru phanḓa ha khonani dzawe uri u a mu funa. Musi Petro a tshi amba uri u a mu funa, Yesu a mu vhudza zwine a fanela u zwi ita u itela u sumbedza lwonolwo lufuno: u rangisa tshumelo khethwa u fhira zwithu zwoṱhe, u kanzwa, u khwaṱhisa, na u lisa sambi ḽa Kristo, vhatevheli vhawe vha fulufhedzeaho.—Luka 22:32; Yoh. 21:15-17.

²⁷ Nga zwenezwo, Yesu a khwaṱhisedza uri Petro o vha a tshi kha ḓi vha wa ndeme khae na kha Khotsi awe. Petro o vha a tshi ḓo ita mushumo wa ndeme tshivhidzoni a tshi livhiswa nga Kristo. Honovhu ndi vhuṱanzi havhuḓi lungafhani ha uri Yesu o mu hangwela tshoṱhe! A zwi timatimisi uri Petro o kwamea vhukuma nge a khathutshelwa nahone o guda kha vhukhakhi hawe.

28. Petro o tshila hani u tendelana na dzina ḽawe?

²⁸ Petro o bvela phanḓa a tshi shuma nga u fulufhedzea lwa miṅwaha minzhi. O khwaṱhisa vhahawe, samusi Yesu o mu laedza vhusikuni ha nga phanḓa ha lufu Lwawe. Petro o lisa na u kanzwa vhatevheli vha Kristo nga vhuthu nahone a sa fheli mbilu. Simoni o tshila u tendelana na dzina ḽe Yesu a mu ira ḽone—Petro kana Tombo—nga u vha tsumbo yo khwaṱhaho, ya maanḓa, ine muthu a nga i fulufhela tshivhidzoni. Vhuṱanzi vhunzhi malugana na zwenezwi vhu wanala kha marifhi mavhili e Petro a a ṅwala nga lufuno, ane a vha bugu dza ndeme dza Bivhili. Na eneo marifhi a sumbedza uri Petro ho ngo vhuya a hangwa ngudo ya u hangwela ye a i guda kha Yesu.—Vhalani 1 Petro 3:8, 9; 4:8.

29. Ri nga edzisa hani lutendo lwa Petro na khathutshelo ya Muṋe wawe?

²⁹ U nga ri na riṋe ri nga guda kha yeneyo ngudo. Naa ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe ri a humbela Mudzimu uri a ri hangwele vhukhakhi hashu? Naa ri a ṱanganedza honoho u hangwelwa nahone ra tenda uri u hangwela hawe hu na maanḓa ane a nga ri ita uri ri kune? Naa ri a hangwela vhaṅwe? Arali ri tshi ita nga u ralo, ri ḓo edzisa lutendo lwa Petro—na khathutshelo ya Muṋe wawe.