1-3. Petro o vhona mini ḽeneḽo ḓuvha ḽe ha bvelela zwithu zwinzhi nahone ho itea mini vhusiku?

PETRO o vha o tou goga maanḓa o fara thanda ya u tshimbidza tshikepe musi vha tshi khou alavha vhusiku. Naa vhuṅai-ṅai he a vhu vhona thungo ya vhubvaḓuvha, ho vha vhu tshi sumbedza uri mapfuvhi a vho tswuka? Muṱana na mahaḓa awe zwo vha zwi tshi vho rema nge a alavha vhusiku hoṱhe. Muya wa maanḓa we wa vhudzula na mavhudzi awe, wo ita uri Lwanzhe lwa Galilea lu halifhe vhukuma. Magabelo o kuḓa tshenetsho tshikepe tsha u rea khovhe, a ṋukala tshoṱhe musi a tshi hashiwa nga eneo maḓi a rotholaho. Fhedzi a bvela phanḓa na u alavha.

² Petro na khonani dzawe vho sia Yesu e eṱhe murahu ngei khunzi-khunzini. Ḽeneḽo ḓuvha vho vhona Yesu a tshi kanzwa gogo ḽa vhathu vha re na nḓala nga zwinkwa zwi si gathi na khovhe. Nga ṅwambo wa zwenezwo, vhathu vha ṱoḓa u ita Yesu Khosi, fhedzi a si tende u ḓidzhenisa kha zwa politiki. O vha o ḓiimisela u thusa vhafunziwa vhawe uri na vhone vha si ḓidzhenise kha zwa politiki. U itela uri a ṱutshele ḽeneḽo gogo, a ṱuṱuwedza vhafunziwa vhawe uri vha dzhene tshikepeni vha ye kha khunzi-khunzi i re kha iṅwe thungo, ene a ya thavhani u itela u rabela e eṱhe.—Marko 6:35-45; vhalani Yohane 6:14-17.

³ Ṅwedzi wo vha u nṱha ha ṱhoho musi vhafunziwa vha tshi ṱuwa, ho tou salanyana uri u tshene woṱhe; zwino wo vha u tshi vho sunguvhela thungo ya vhukovhela. Naho zwo ralo, vho kona u tou alavha khilomithara dzi si gathi fhedzi. A vho ngo kona u amba nga nṱhani ha uri vho vha vho goga maanḓa musi vha tshi khou alavha, na nga ṅwambo wa muya we wa vha u tshi khou vhudzula khathihi na magabelo. Zwi vhonala uri Petro o vha a tshi khou ḓihumbulela zwithu zwawe.

4. Ndi ngani Petro e tsumbo yavhuḓi ine ra tea u i edzisa?

⁴ Ho vha hu na zwithu zwinzhi zwe a vha a tshi nga humbula nga hazwo!  Petro o vha o no fhedza miṅwaha i fhiraho mivhili a tshi khou tshimbila na Yesu wa Nazareta nahone ho itea zwithu zwinzhi tshifhingani tshenetsho. O guda zwithu zwinzhi, fhedzi ho vha hu tshee na zwinzhi zwine a tea u zwi guda. U ḓiimisela hawe u guda—u lwa nga maanḓa u itela u kunda zwithithisi zwi ngaho u timatima na nyofho—zwo mu ita uri a vhe tsumbo yavhuḓi ine ra tea u i edzisa. Kha ri vhone uri ndi ngani.

5, 6. Petro o tshila vhutshilo ha mufuda-ḓe?

⁵ Petro a nga si vhuye a hangwa ḓuvha ḽe a ṱangana na Yesu ngaḽo. Andrea murathu wawe, o mu ḓisela mafhungo a takadzaho, a ri: “Ro wana Messia.” Vhutshilo ha Petro ho mbo ḓi thoma u shanduka nga murahu ha u pfa eneo maipfi. O vha a sa ḓo dovha a tshila u fana na u thomani.—Yoh. 1:41.

⁶ Petro o vha a tshi dzula Kapernaume, muḓi une wa vha khunzi-khunzini i re thungo ya devhula ha dzivha ḽi re na maḓi a si na muṋo, ḽa Lwanzhe lwa Galilea. Ene na Andrea vho vha vha tshi shuma na Yakobo na Yohane, vharwa vha Sebedeo, kha bindu ḽa u rea khovhe. Petro o vha a tshi dzula na mufumakadzi wawe, mme a mufumakadzi wawe na Andrea, murathu wawe. Zwi tou vha khagala uri u ṱunḓela muṱa wo raloho nga u rea khovhe zwo vha zwi tshi ṱoḓa uri vha shume nga maanḓa nahone vha vhe na vhutsila. Ri nga humbula nga ha vhusiku vhunzhi he vha vhu fhedza vha tshi khou ita wonoyo mushumo—vhanna vha tshi khou posa mambule vhukati ha zwikepe zwivhili nahone vha kokodzela tshikepeni khovhe dze vha dzi fasha kha dzivha ḽeneḽo. Ri nga dovha ra humbula nga ha mushumo u konḓaho we vha u ita nga masiari musi vha tshi khethekanya khovhe nahone vha dzi rengisa, vha tshi luka na u ṱanzwa mambule avho.

7. Petro o pfa mini nga ha Yesu nahone ndi ngani eneo mafhungo o vha a tshi takadza?

⁷ Bivhili i ri vhudza uri Andrea o vha e mufunziwa wa Yohane Mulovhedzi. A zwi timatimisi uri Petro u tea u vha o takadzwa vhukuma nga zwe murathu wawe a vha a tshi mu vhudza zwone nga ha mulaedza wa Yohane. Ḽiṅwe ḓuvha Andrea o vhona Yohane a tshi sumba Yesu wa Nazareta nahone a ri: “Vhonani Ngwana ya Mudzimu!” Andrea a mbo ḓi vha mutevheli wa Yesu nahone nga u fhisea a vhudza Petro enea mafhungo a takadzaho ane a ri: Messia o swika! (Yoh. 1:35-40) Nga murahu ha vhushandukwa ngei Edeni, miṅwahani ya 4000 nga phanḓa ha zwenezwo, Yehova Mudzimu o fulufhedzisa uri hu ḓo ḓa muthu o khetheaho ane a ḓo ṋea vhathu fulufhelo ḽa vhukuma. (Gen. 3:15) Andrea o ṱangana na onoyu Mutshidzi, Messia nga dzawe! Na Petro a gidimela u ya u ṱangana na Yesu.

8. Dzina ḽe Yesu a ḽi ṋea Petro ḽi amba mini nahone ndi ngani vhaṅwe vha tshi kha ḓi timatima ḽeneḽo dzina?

⁸ Nga tshenetsho tshifhinga, Petro o vha a tshi ḓivhiwa nga ḽa Simoni. Fhedzi Yesu a mu lavhelesa nahone a ri: “‘Iwe Simoni murwa wa Yohane, u ḓo vhidzwa Kefa’ (musi zwi tshi ṱalutshedzelwa zwi amba uri Petro).” (Yoh. 1:42) “Kefa” ndi dzina ḽo ḓoweleaho ḽine ḽa amba “tombo.” Zwi vhonala uri maipfi a Yesu o vha e a vhuporofita. O zwi vhona hu tshee nga phanḓa uri Petro u ḓo vha tombo—o vha a tshi ḓo vha ṱhuṱhuwedzo  yo khwaṱhaho, i sa dzinginyei nahone o vha a tshi ḓo fulufhedzea vhukati ha vhatevheli vha Kristo. Naa Petro o ḓivhona nga yeneyo nḓila? Zwi a timatimisa. Na vhaṅwe vhavhali vha musalauno vha mafhungo a Evangeli a vha dzhii Petro nga yeneyo nḓila. Vhaṅwe vha amba uri bvumbo yawe nga nḓila ye ya dzumbululwa ngayo Bivhilini, i mu sumbedza sa muthu ane a vha muya murwela-hoṱhe, a songo dzikaho, ane a dzulela u shandu-shandula mavhonele awe.

9. Yehova na Murwa wawe vha sedza mini nahone ni humbula uri ndi ngani ri tshi fanela u fulufhela mavhonele avho?

⁹ Petro o vha a tshi khakha nahone Yesu o vha a tshi vhu ḓivha honoho vhukhakhi. Fhedzi samusi Yesu o vha a tshi fana na Yehova, Khotsi awe, o vha a tshi sedza zwithu zwavhuḓi kha vhathu misi yoṱhe. Yesu o vhona pfaneleo nnzhi dzavhuḓi kha Petro nahone a ṱoḓa nḓila yavhuḓi ya u mu thusa uri a dzi sumbedze. Na ṋamusi Yehova na Murwa wawe vha ṱoḓa zwithu zwavhuḓi kha riṋe. Zwi nga kha ḓi ri konḓela u tenda uri hu na zwithu zwinzhi zwavhuḓi zwine vha nga zwi wana kha riṋe. Naho zwo ralo, ri fanela u fulufhela mavhonele avho nahone ri sumbedze uri ro ḓiimisela uri vha ri gudise na u ri vhumba, u fana na Petro.—Vhalani 1 Yohane 3:19, 20.

10. Petro a nga kha ḓi vha o vhona mini, fhedzi o vhuyelela kha u ita mini?

¹⁰ Zwi vhonala uri Petro o ṱuwa na Yesu kha dziṅwe nyendo dza u huwelela dze a dzi fara. Nga zwenezwo, a nga kha ḓi vha o vhona Yesu a tshi ita vhuṱolo hawe ha u thoma, musi a tshi shandula maḓi uri a vhe waini munyanyani ngei Kana. Zwa ndeme vhukuma ndi uri o pfa mulaedza wa Yesu u mangadzaho na u ṋeaho fulufhelo, une wa amba nga ha Muvhuso wa Mudzimu. Hu sa londwi zwithu zwavhuḓi zwe a zwi pfa na u zwi vhona, o vhuyelela kha bindu ḽawe ḽa u rea khovhe. Naho zwo ralo, nga murahu ha miṅwedzi yo vhalaho, Petro o dovha a ṱangana na Yesu nahone nga tshenetsho tshifhinga, Yesu a ramba Petro uri a mu tevhele lwa tshoṱhe.

11, 12. (a) Petro o ita mini vhusiku hoṱhe? (b) Petro a nga vha o vha a tshi khou humbula mini musi o thetshelesa Yesu a tshi khou funza?

¹¹ Petro o vha a tshi kha ḓi tou bva u kulwa nungo nge a bva nga ḽitswu vhusiku hoṱhe. Vharei vha khovhe vho posa mambule avho lunzhi-lunzhi, fhedzi vha si fashe tshithu. Petro a nga vha o shumisa tshenzhelo yawe yoṱhe na vhutsila u itela u fasha khovhe, a lingedza fhethu ho fhamba-fhambanaho henefho dzivhani hune khovhe dza nga ḽela hone. A zwi timatimisi uri ho vha na zwifhinga zwe ene, u fana na vharei vhanzhi vha khovhe, a tama ngavhe o vha a tshi nga kona u sedza maḓini eneo o dzikuwaho, a vhona fhethu hune ha vha na khovhe nnzhi kana a dzi ita uri dzi fashwe nga mambule awe. Ndi ngoho uri eneo mahumbulele o vha a tshi ḓo ita uri a tou ṋaṋa u kulea nungo. Petro o vha a sa ḓidzingadzi nga u rea khovhe; o vha a tshi rea khovhe u itela u kanzwa vha muṱani wawe. Mafheleloni a ya khunzi-khunzini a songo fasha tshithu. Mambule o vha o tea u ṱanzwiwa. O vha a tshi kha ḓi ṱanzwa mambule musi Yesu a tshi ḓa khae.

 ¹² Yesu o vha o pwanyeledzwa nga gogo ḽa vhathu, ḽo thetshelesa nga vhuronwane zwine a khou zwi amba. Samusi o vha o tangwa nga vhathu vhanzhi, Yesu a ṋamela tshikepe tsha Petro nahone a mu humbela uri a tshi sendedzele kule ha khunzi-khunzi. Yesu a funza ḽeneḽo gogo nahone ipfi ḽawe ḽo vha ḽi tshi pfala zwavhuḓi musi e henefho maḓini. Petro u katela na vhathu vhe vha vha vhe khunzi-khunzini, vha thetshelesa nga vhuronwane. Ho ngo vhuya a netiswa nga u thetshelesa Yesu a tshi amba nga ha tshiṱoho tshihulwane tshe a vha a tshi huwelela ngatsho—tshine tsha vha Muvhuso wa Mudzimu. Yo vha i tshi ḓo vha ndugelo yavhuḓi lungafhani u thusa Kristo uri a phaḓaladze wonoyu mulaedza u ṋeaho fulufhelo shangoni ḽeneḽo ḽoṱhe! Fhedzi naa o vha a tshi ḓo kona u ita zwenezwo? Petro o vha a tshi ḓo ṱunḓela hani vha muṱani wawe? Khamusi Petro o dovha a humbula nga ha vhusiku vhulapfu ho fhiraho he a vhu fhedza a songo fasha tshithu.—Luka 5:1-3.

13, 14. Yesu o itela Petro vhuṱolo vhufhio nahone Petro a aravha hani?

¹³ Musi Yesu a tshi fhedza u amba, o vhudza Petro a ri: “Sendedza tshikepe hu re na tivha, ni ṱharamudze mambule aṋu uri ni kone u fasha.” Petro o timatima. A ri: “Mufunzi, ro ḓinetisa vhusiku hoṱhe nahone ri si fashe tshithu, fhedzi samusi wo amba, ri ḓo ṱharamudza mambule.” Petro o vha a tshi kha ḓi tou bva u ṱanzwa mambule. Vhukuma, Petro o vha a sa ṱoḓi u dovha a ṱharamudza mambule awe—zwihuluhulu nga ṅwambo wa uri khovhe dzo vha dzi sa ḓo ḽela nga tshenetsho tshifhinga! Naho zwo ralo, o thetshelesa, khamusi a ṋea ngafhadzo vhashumisani nae vhe vha vha vhe kha tshiṅwe tshikepe uri vha vha tevhele.—Luka 5:4, 5.

¹⁴ Petro o pfa tshileme tshi songo ḓoweleaho musi a tshi thoma u kokodza mambule awe. O mangala, a kokodza nga maanḓa awe oṱhe, nahone a sa athu ya ngafhi a vhona khovhe nnzhi dzi tshi khou thamukana ngomu ha mambule! Nga u ṱavhanya, a vhidza vhanna vhe vha vha vhe kha tshiṅwe tshikepe uri vha ḓe vha vha thuse. Musi vha tshi khou mu thusa, zwa mbo ḓi vhonala uri dzenedzo khovhe dzoṱhe dzi nga si fhelele tshikepeni tshithihi. Vha ḓadza zwikepe zwivhili, fhedzi dza ḓi sala dzi nnzhi—zwenezwo zwikepe zwa thoma u nupela nge zwa vha zwi tshi khou lemelwa nga khovhe. Petro a akhamala zwihulu. O vha o no ḓi vhona maanḓa a Kristo, fhedzi zwa zwino o mu kwama nga ho livhaho. Onoyu munna o ita uri khovhe dzi fashwe nga mambule! Petro a dzhenwa nga nyofho. A gwadama nahone a ri: “Murena, a tho ngo fanelea u vha tsini hau, ngauri ndi muitazwivhi.” O ḓipfa a sa fanelei na luthihi u konana na muthu ane a vha na vhukoni ha u shumisa maanḓa a Mudzimu nga yeneyo nḓila.—Vhalani Luka 5:6-9.

15. Yesu o funza hani Petro uri ho vha hu si na tshiitisi tsha uri a timatime na u ofha?

¹⁵ Yesu a amba nae nga vhuthu a ri: “U songo ofha. U bva zwino u ḓo vha murei wa vhathu.” (Luka 5:10, 11) Hetshi tsho vha tshi si tshifhinga  tsha u timatima kana u ofha. Petro o vha e si na tshiitisi tshi pfalaho tsha u timatima nga ha zwiitea zwa ḓuvha na ḓuvha zwi ngaho u fasha khovhe; ho vha hu si na tshiitisi tshi pfalaho tsha uri a ofhe nga ṅwambo wa vhukhakhi na vhushayanungo hawe. Yesu o vha e na mushumo muhulwane we a vha o tea u u ita, vhuḓinḓa he ha vha vhu tshi ḓo kwama vhumatshelo ha vhathu. O vha a tshi shumela Mudzimu ane ‘u hangwela hawe ha vha huhulu.’ (Yes. 55:7) Yehova o vha a tshi ḓo ṱhogomela zwishaiwa zwa Petro, zwa ṋama na zwa muya.—Mat. 6:33.

16. Petro, Yakobo na Yohane vho aravha hani musi Yesu a tshi vha ramba nahone ndi ngani yeneyo yo vha i phetho yavhuḓi vhukuma?

¹⁶ Petro ho ngo tsha vhuya a ima-ima, o aravha nga u ṱavhanya khathihi na Yakobo na Yohane. “Huno musi vhó sendedza magungwa avho philiphilini, vha ṱutshela zwoṱhe, vha mu tevhela.” (Luka 5:11) Petro o sumbedza lutendo kha Yesu na kha we a mu ruma. Yo vha i phetho yavhuḓi  vhukuma. Vhakriste vhane ṋamusi vha kunda u timatima na nyofho u itela uri vha shumele Mudzimu, na vhone vha vha vha tshi khou sumbedza lutendo. Yehova a nga si vhuye a litsha u ṱhogomela vhane vha mu fulufhela.—Ps. 22:4, 5.

17. Ndi zwithu zwifhio zwe Petro a vha a tshi kha ḓi zwi humbula miṅwahani mivhili u bva tshee a ṱangana na Yesu?

¹⁷ Nga murahu ha miṅwaha i ṱoḓaho u vha mivhili o no ṱangana na Yesu, Petro o alavha vhusikuni ha musi hu tshi khou vhudzula muya u re na maanḓa Lwanzheni lwa Galilea, samusi zwo bulwa mathomoni a yeneyi ndima. Ndi ngoho uri a ri ḓivhi zwe a vha a tshi khou zwi humbula. A nga vha o ḓelwa nga zwithu zwinzhi muhumbuloni wawe! Yesu o vha o fhodza mme a mufumakadzi wa Petro. O ṋekedza Pfunzo ya Thavhani. O sumbedza lunzhi-lunzhi nga zwe a zwi funza na nga mishumo yawe ya maanḓa uri ndi ene Messia, Munangiwa nga Yehova. Musi miṅwedzi i tshi khou ḓi ṱanḓulukana i tshi ya, vhukhakhi ha Petro, vhu ngaho nyofho na u timatima, ho vha ho no fhungudzea. Yesu o vha o no khetha Petro uri a vhe muṅwe wa vhaapostola vha 12! Naho zwo ralo, Petro o vha a tshi ḓo vhona uri o vha a sa athu kunda nyofho na u timatima.

18, 19. (a) Ṱalusani zwe Petro a zwi vhona Lwanzheni lwa Galilea. (b) Yesu o aravha hani khumbelo ya Petro?

¹⁸ Nga tshikhathi tsha vhuṋa tsha vhusiku kana hu ṱoḓaho u vha nga awara ya vhuraru nga matsheloni u swika ḓuvha ḽi tshi ṱavha, Petro o mbo ḓi litsha u tshimbidza tshikepe nahone a dzula a tou tswi! Musi a tshi sedza phanḓanyana—nga seli ha magabelo—a vhona tshithu tshi tshi khou tshimbila! Naa ho vha hu u penya ha magabelo ane a khou vhonetshelwa nga ṅwedzi? Tshithu tsha hone tsho vha tsho onyolowa, tsho tou tswi. Ho vha hu muthu! Ee, ho vha hu muthu nahone o vha a tshi khou tshimbila nṱha ha lwanzhe! Musi onoyo muthu a tshi khou sendela, zwo vha zwi tshi tou nga u khou ṱoḓa u fhira nga thungo havho. Vhafunziwa vho vha vho tshuwa vha tshi humbula uri ndi bono. Onoyo muthu a mbo ḓi amba a ri: “Ivhani na tshivhindi! Ndi nṋe; ni songo ofha.” Ho vha hu Yesu!—Mat. 14:25-28.

¹⁹ Petro a fhindula a ri: “Murena, arali hu iwe, mmbudze uri ndi ḓe ha iwe ndi tshi tshimbila nṱha ha maḓi.” U thomani o vha na tshivhindi. Honovhu vhuṱolo vhu songo ḓoweleaho ho nyanyula Petro lwe a ṱoḓa uri lutendo lwawe lu bvele phanḓa lu tshi khwaṱhiswa. Na ene o vha a tshi ṱoḓa u tshimbila nṱha ha maḓi. Yesu a mu vhidza nga vhuthu uri a ḓe khae. Petro a bva tshikepeni nahone a thoma u tshimbila nṱha ha lwanzhe lu re na magabelo. Edzani u humbula nḓila ye Petro a ḓipfa ngayo musi a tshi kanda na u ima nṱha ha maḓi. U tea u vha o mangala vhukuma musi a tshi khou tshimbila o livha hune Yesu a vha hone. Naho zwo ralo, o mbo ḓi dzhenwa nga nyofho.—Vhalani Mateo 14:29.

20. (a) Ndi mini zwe zwa thithisa Petro nahone ha itea mini? (b) Ndi ifhio ngudo ya ndeme ye Yesu a i gudisa Petro?

²⁰ Petro o vha o tea u dzula o livhisa ṱhogomelo yawe kha Yesu. Ndi Yesu we a shumisa maanḓa a Yehova u itela u thusa Petro uri a tshimbile  nṱha ha lwanzhe lu re na magabelo. Hafhu Yesu o vha a tshi khou ita zwenezwo nga ṅwambo wa lutendo lwe Petro a lu sumbedza khae. Fhedzi Petro o thithisea. Ri a vhala: “A tshi vhona maḓumbu, a ofha.” Petro o sedza magabelo e a vha a tshi khou kuḓa tshikepe, a tshi khou hashela maḓi nṱha nahone a ita bulo, a mbo ḓi dzhenwa nga nyofho. Khamusi o ḓivhona a tshi khou mbwandamela na u nwela khothe dzivhani ḽeneḽo. Musi nyofho yawe i tshi khou engedzea, lutendo lwawe lwo mbo ḓi fhungudzea. Onoyo munna we a vha a tshi vhidzwa Tombo nga ṅwambo wa uri o vhonala a tshi nga kona u ima o khwaṱha, o mbo ḓi thoma u mbwandamela sa guyo nga ṅwambo wa u tseka-tseka ha lutendo lwawe. Petro o vha e mubammbeli-makone, fhedzi ho ngo ḓisendeka nga honoho vhukoni nga tshenetsho tshifhinga. O ṱavha mukosi a ri: “Murena, ntshidze!” Yesu a mu fara nga tshanḓa nahone a mu kokodza. Musi vha tshe nṱha ha maḓi, a ombedzela heyi ngudo ya ndeme kha Petro: “U khou timatima’ni iwe ane wa vha na lutendo luṱuku?”—Mat. 14:30, 31.

21. Ndi ngani u timatima zwi na khombo nahone ri nga hu kunda hani?

²¹ “U khou timatima’ni?” Eneo ndi maipfi o teaho lungafhani! U timatima hu na maanḓa lune hu nga ri tshinyadza. Arali ra hu tendela, hu nga vhulaha lutendo lwashu nahone ha ri ita uri ri mbwandamele nga lwa muya. Ri tea u lwisana naho nga maanḓa! Hani? Nga u dzula ro livhisa ṱhogomelo kha zwithu zwo teaho. Arali ra livhisa ṱhogomelo kha zwithu zwine zwa ri tshuwisa, zwine zwa ri kula nungo, zwine zwa thithisa vhushaka hashu na Yehova na Murwa wawe, u timatima hashu hu ḓo engedzea. Arali ra livhisa ṱhogomelo yashu kha Yehova na Murwa wawe, kha zwe vha zwi ita, zwine vha khou zwi ita na zwine vha ḓo zwi itela vhane vha vha funa, ri ḓo kona u kunda u timatima hune ha nga tshinya lutendo lwashu.

22. Ndi ngani zwi tshi vhuyedza u edzisa lutendo lwa Petro?

²² Musi Petro a tshi khou tevhela Yesu vha tshi khou vhuyelela tshikepeni, o vhona ḓumbu ḽi tshi khou fhungudzea. Lwanzhe lwa Galilea lwa mbo ḓi dzika. Petro na vhafunziwa ngae vha ri: “Nangoho u Murwa wa Mudzimu.” (Mat. 14:33) Musi ḓuvha ḽi tshi ṱavha, mbilu ya Petro i tea u vha yo fhufhuma nga dakalo. O guda u langa u timatima na nyofho. Ndi ngoho uri o vha o tea u ita tshanduko nnzhi musi a sa athu vha Mukriste ane a nga tombo samusi Yesu o zwi amba hu tshee nga phanḓa. Fhedzi o vha o ḓiimisela u bvela phanḓa a tshi lingedza, na u aluwa muyani. Naa no ḓiimisela u ita nga u ralo? Ni ḓo wana zwi tshi vhuyedza u edzisa lutendo lwa Petro.