መጽሓፍ ቅዱስ ናይ 66 ቅዱሳት መጻሕፍቲ እኩብ እዩ። ተጻሒፉ ኺውዳእ ድማ ኣስታት 1600 ዓመታት ኣቢሉ እዩ ወሲዱ። መጽሓፍ ቅዱስ መለኮታዊ መልእኽቲ፡ ማለት “ቃል ኣምላኽ” ዝሓዘ እዩ።—1 ተሰሎንቄ 2:13።

ኣብዛ ዓንቀጽ እዚኣ፦

•  ንመጽሓፍ ቅዱስ ዚምልከት ሓቅታት

•  ትሕዝቶ መጽሓፍ ቅዱስ እንታይ እዩ፧

•  መጽሓፍ ቅዱስ ተቐይሩ ድዩ፧

•  ብዙሕ እተፈላለየ ትርጉማት መጽሓፍ ቅዱስ ዘሎ ስለምንታይ እዩ፧

•  ሓደ መጽሓፍ ክፍሊ መጽሓፍ ቅዱስ ኪኸውን ዝወሰኖ መን እዩ፧

•  ዝጠፍኡ መጻሕፍቲ መጽሓፍ ቅዱስ ኣለዉ ድዮም፧

•  ጥቕስታት መጽሓፍ ቅዱስ ብኸመይ ከም ዚርከብ

•  ዝርዝር መጻሕፍቲ መጽሓፍ ቅዱስ

•    ንመጽሓፍ ቅዱስ መን እዩ ጽሒፍዎ፧ ደራሲ መጽሓፍ ቅዱስ፡ ኣምላኽ እዩ። ይኹን እምበር፡ ኣስታት 40 ዝዀኑ ሰባት ተጠቒሙ እዩ ኣጽሒፍዎ። ሙሴ፡ ንጉስ ዳዊት፡ ማርቆስ፡ ማቴዎስ፡ ሉቃስ፡ ከምኡ እውን ዮሃንስ a ገለ ኻብቶም ሰባት እዮም ነይሮም። ኣምላኽ ሓሳባቱ ኣብ ኣእምሮ ናይቶም ጸሓፍቲ ብምግባር መልእኽቱ ኸም ዚጽሕፍዎ ገይርዎም።—2 ጢሞቴዎስ 3:16።

   ንኣብነት፦ ሓደ ኣካያዲ ስራሕ፡ ጸሓፊቱ ንዕኡ ወኪላ መልእኽቲ ኽትጽሕፍ ይእዝዛ ንበል። ዋላ እውን ፍረ ነገሩ ጥራይ እንተ ሃባ፡ ደራሲ ናይቲ መልእኽቲ እቲ ኣካያዲ ስራሕ እዩ። ብተመሳሳሊ፡ ኣምላኽ መልእኽቱ ንምጽሓፍ ሰባት እኳ እንተ ተጠቐመ፡ ደራሲ መጽሓፍ ቅዱስ ባዕሉ እዩ።

•   መጽሓፍ ቅዱስ መዓስ እዩ ተጻሒፉ፧ መጽሓፍ ቅዱስ ብ1513 ቅ.ክ. እዩ ኺጽሓፍ ጀሚሩ። ኣስታት 1600 ዓመታት ጸኒሑ ኣብ ከባቢ 98 ድ.ክ. ከኣ ተዛዚሙ።

•   እቲ በዅሪ መጽሓፍ ቅዱስ ኣበይ ኣሎ፧ እቲ በዅሪ ጽሑፋት መጽሓፍ ቅዱስ ክሳዕ ሕጂ ኸም ዘሎ ዚገልጽ ሓበሬታ የለን። እዚ ዝዀነሉ ምኽንያት ከኣ፡ መጽሓፍ ቅዱስ ኣብ ከም ጳጲሮስን ብራናን ዝኣመሰሉ ብቐሊሉ ኺበላሸዉ ዚኽእሉ ናውቲ እዩ ተጻሒፉ። ይኹን እምበር፡ ክኢላታት ቀዳሕቲ ንመጻኢ ወለዶ ንምዕቃብ፡ ንትሕዝቶ መጽሓፍ ቅዱስ ተጠንቂቖም ኪቐድሕዎ ጸኒሖም እዮም።

•   “ብሉይ ኪዳን” ከምኡ እውን “ሓድሽ ኪዳን” እንታይ እዩ፧ እቲ ብልምዲ ብሉይ ኪዳን ዚብሃል፡ ነቲ መብዛሕትኡ ብእብራይስጢ b እተጻሕፈ፡ ቅዱሳት ጽሑፋት እብራይስጢ እውን ዚብሃል ክፍሊ ናይ መጽሓፍ ቅዱስ የመልክት። እቲ ሓድሽ ኪዳን ዚብሃል ድማ፡ ነቲ ብግሪኽኛ እተጻሕፈ፡ ክርስትያናዊ ቕዱሳት ጽሑፋት ግሪኽኛ እውን ተባሂሉ ዚጽዋዕ ክፍሊ የመልክት። ክልቲኡ ኽፋል ብሓንሳእ፡ ቅዱሳት ጽሑፋት c ተባሂሉ እውን ዚጽዋዕ ሓደ ምሉእ መጽሓፍ የቕውም።

•   መጽሓፍ ቅዱስ እንታይ ሒዙ ኣሎ፧ እተፈላለየ ኽፋላት መጽሓፍ ቅዱስ፡ ታሪኽን ሕግን ትንቢትን ግጥምን ምስላታትን መዝሙራትን መልእኽትታትን ዝሓዘ እዩ።—“ ዝርዝር መጻሕፍቲ መጽሓፍ ቅዱስ” ርአ።

 መጽሓፍ ቅዱስ፡ ሰማይን ምድርን በቲ ዅሉ ዚኽእል ኣምላኽ ከም እተፈጥረ ዚሕብር ሕጽር ዝበለ መግለጺ እዩ ዚጅምር። ኣምላኽ፡ ብመጽሓፍ ቅዱስ ኣቢሉ ሰባት ምእንቲ ኺፈልጥዎ በቲ የሆዋ ዚብል ስሙ ይላለዮም።—መዝሙር 83:18።

 መጽሓፍ ቅዱስ ብዛዕባ እቲ ኣብ ስም ኣምላኽ ዝወረደ ጸለመን ኣምላኽ ድማ ንስሙ ኸመይ ገይሩ ልዕል ኬብል ምዃኑን ይገልጽ።

 መጽሓፍ ቅዱስ ብዛዕባ እቲ ኣምላኽ ንሰባትን ንምድርን ዘለዎ ዕላማ ይገልጽ እዩ። ብዘይካዚ፡ ኣምላኽ ኣብ መጻኢ ነቲ ጠንቂ መከራ ደቂ ሰብ ኬጥፍኦ ምዃኑ ይሕብር።

 መጽሓፍ ቅዱስ ንመዓልታዊ ህይወት ዚኸውን ተግባራዊ ምኽሪ ይህብ። ነዚ ዚስዕብ ኣብነታት የጠቓልል፦

•   ጽቡቕ ርክብ ንምምዕባል። “ከምቲ ሰባት ኪገብሩልኩም እትደልይዎ ዘበለ ዅሉ፡ ንስኻትኩም እውን ከምኡ ግበሩሎም።”—ማቴዎስ 7:12።

   ትርጉሙ፦ ንኻልኦት ከም ነፍስና ገይርና ኽንሕዞም ኣለና።

•   ውጥረት ንምስናፍ። “ጽባሕ ናይ ርእሳ ጭንቀት ኣለዋ እሞ፡ ብዛዕባ ጽባሕ ኣይትጨነቑ።”—ማቴዎስ 6:34።

   ትርጉሙ፦ ብዛዕባ መጻኢ ኻብ ልክዕ ንላዕሊ ኻብ ምጭናቕ፡ ብዛዕባ መዓልታዊ ህይወት ምሕሳብ ዝሓሸ እዩ።

•   ሕጉስ ሓዳር ንምምስራት። “ነፍሲ ወከፍኩም ንሰበይቱ ኸም ርእሱ ገይሩ የፍቅራ፣ እታ ሰበይቲ እውን ንሰብኣያ ብዙሕ ተኽብሮ።”—ኤፌሶን 5:33።

   ትርጉሙ፦ ፍቕርን ኣኽብሮትን ንዕዉት ሓዳር ቀንዲ ረቛሒ እዩ።

 ኣይፋልን። ሊቃውንቲ ነቲ ሎሚ ዘሎ መጽሓፍ ቅዱስ ምስቲ ናይ ጥንቲ ኢደ ጽሑፋት ድሕሪ ምውድዳሮም፡ ካብቲ ናይ መጀመርታ መልእኽቲ መጽሓፍ ቅዱስ ፍልልይ ከም ዘይብሉ ዀይኑ እዮም ረኺቦምዎ። እዚ ኸኣ ርዱእ እዩ። ከመይሲ ኣምላኽ፡ ሰባት ንመልእኽቱ ኼንብብዎን ኪርድእዎን ዚደሊ እንተ ደኣ ዀይኑ፡ መልእኽቱ ኸይቅየር ኪሕልዎስ ርትዓዊዶ ኣይኰነን፧ d—ኢሳይያስ 40:8።

 መብዛሕትኦም ኣንበብቲ ነቲ ብጥንታዊ ቛንቋ እተጻሕፈ መጽሓፍ ቅዱስ ኪርድእዎ ኣይክእሉን እዮም። ይኹን እምበር፡ መጽሓፍ ቅዱስ፡ “ንዅሎም ኣህዛብን ነገዳትን ቋንቋታትን” ዚኸውን “ብስራት” ዝሓዘ እዩ። (ራእይ 14:6) ስለዚ ሰባት፡ መልእኽቲ ኣምላኽ ብግቡእ ምእንቲ ኺርድእዎ፡ መጽሓፍ ቅድስ በቲ ኺርድእዎ ዚኽእሉ ቛንቋ ኪትርጐም ኣድላዪ እዩ።

 ሰለስተ ዓይነት ኣገባብ ኣተራጕማ መጽሓፍ ቅዱስ እዩ ዘሎ።

•   ቃል ብቓል ዚግበር ትርጉም። እዚ ኣተራጕማ እዚ፡ ብቐጥታ ነቲ ቓል እዩ ዚትርጕም።

•   ሓሳባት ምትርጓም። ነቲ ኣብ በዅሪ ቛንቋ ዘሎ ሓሳብ ኬመሓላልፍ ዚኽእል ቃላት ተጠቒምካ ዚግበር ትርጉም እዩ።

•   ትርጉም ለውጢ ሓረግ። ናይ ቃላት ለውጢ ብምግባር ከተንብቦ ቐሊል ብዝዀነ መገዲ ዚግበር ትርጉም እዩ። ይኹን እምበር፡ ለውጢ ሓረግ ተጠቒምካ ዚግበር ትርጉም ኣብ ገለ እዋን ነቲ መልእኽቲ ኸም ዘይመሓላለፍ ኪገብር ይኽእል እዩ።

 ጽቡቕ ኣተራጕማ መጽሓፍ ቅዱስ ነቲ ቃል ብቓል ትርጉም ምስ ርዱእ ዝዀነ ዘመናዊ ቓላት ብምውህሃድ መልእኽቲ ኣምላኽ ንደቂ ሰባት ብንጹር ዜመሓላልፍ እዩ። e

 ኣምላኽ ከም ደራሲኡ መጠን ኣብ መጽሓፍ ቅድስ ዘሎ ትሕዝቶ ዝወሰኖ ባዕሉ እዩ። ኣብ መጀመርታ ኣምላኽ ንጥንታውያን ህዝቢ እስራኤል፡ ከም ሓለውቲ ቅዱሳት ጽሑፋት እብራይስጢ ብምምራጽ፡ ‘እቲ ቕዱስ ቃል ኣምላኽ ንዓታቶም ሕድሪ ሂብዎም እዩ።’—ሮሜ 3:2።

 ኣይፋልን። መጽሓፍ ቅዱስ ምሉእ እዩ። “ዝጠፍአ” መጻሕፍቲ የሎን። ገሊኦም ንነዊሕ እዋን ተሓቢኡ ዝነበረ ጥንታዊ መጻሕፍቲ፡ ክፍሊ መጽሓፍ ቅዱስ እዩ ኢሎም ይኣምኑ እዮም። f ይኹን እምበር፡ መጽሓፍ ቅዱስ ብዛዕባ ሓቅነቱ ናይ ገዛእ ርእሱ መለክዒ ኣለዎ። (2 ጢሞቴዎስ 1:13) ብመሰረት እዚ መለክዒ እዚ፡ ብድራኸ መንፈስ ቅዱስ እተጻሕፈ ቅዱሳት ጽሑፋት፡ ንሓድሕዱ ምሉእ ብምሉእ ይሰማማዕ እዩ። ብዛዕባ እቲ ገሊኦም ክፍሊ መጽሓፍ ቅዱስ እዩ ኢሎም ዚሓስብዎ ናይ ጥንቲ ጽሑፋት ግና እዚ ኺብሃል ኣይክኣልን እዩ። g