Gosip balu mak perigu tebes—porezemplu, se ema ida habelar lia-bosok kona-ba Ita ho neon atu estraga Ita-nia naran diʼak. Gosip seluk ladún sériu, maibé bele hakanek Ita-nia laran, liuliu se ema neʼebé habelar gosip mak Ita-nia belun diʼak!​—Salmo 55:12-14.

 “Haʼu foin rona katak kolega ida konta haʼu-nia vida ba ema seluk, no nia hatete katak haʼu la hanoin ema seluk. Neʼe hakanek tebes haʼu-nia laran! Haʼu la komprende tanbasá mak nia bele koʼalia hanesan neʼe.”​—Ashley.

 Faktu: Maski ema neʼebé habelar gosip mak Ita-nia belun ka lae, maibé Ita la kontente kuandu rona katak ema balu koʼalia buat neʼebé aat kona-ba Ita.

 Ema gosip tanba razaun balu, porezemplu:

 Iha interese. Ita ema gosta atu ransu malu. Tan neʼe Ita gosta koʼalia ba malu no mós koʼalia kona-ba ema seluk. Tuir loloos, Bíblia anima ita atu buka mós “ema seluk nia diʼak”.​—Filipe 2:4.

 “Tópiku neʼebé ema gosta liu atu koʼalia mak kona-ba ema seluk!”​—Bianca.

 “Haʼu koʼalia nakloke deʼit, haʼu gosta atu hatene saida mak akontese ba ema ruma no koʼalia kona-ba neʼe ho ema seluk. Haʼu la hatene tanbasá, maibé haʼu gosta halo nuneʼe.”​—Katie.

 Baruk. Iha Bíblia nia tempu, ema balu “iha toman atu uza deʼit sira-nia tempu deskansa hodi konta ka rona ba buat ruma neʼebé foun”. (Apóstolu 17:21) Hanesan neʼe mós ho ohin loron!

 “Dala ruma se la iha buat ruma akontese, ema inventa fali istória hodi bele iha tópiku atu koʼalia.”​—Joanna.

 La fiar an. Bíblia fó avizu ba ita atu la kompara ita-nia an ho ema seluk. (Galásia 6:4) Triste tanba ema balu neʼebé la fiar an, gosta habelar gosip neʼebé negativu kona-ba ema seluk.

 “Gosip neʼebé negativu hatudu buat ruma kona-ba ema neʼebé habelar gosip. Dala barak ida-neʼe hatudu katak sira sente laran-moras kona-ba ema ruma. Sira habelar gosip tanba sira hakarak hatudu katak sira mak diʼak liu ema neʼe.”​—Phil.

 Faktu: Gosta ka la gosta, ema sei koʼalia kona-ba ema seluk, inklui mós Ita.

 Ita labele hapara gosip hotu kona-ba Ita, maibé Ita bele hili dalan neʼebé Ita hasoru situasaun neʼe. Se Ita hatene katak ema habelar daudaun gosip kona-ba Ita, Ita iha opsaun rua.

 OPSAUN 1: Husik liu deʼit. Dala barak, solusaun neʼebé diʼak liu mak husik deʼit—liuliu se gosip neʼe ladún sériu. Halo tuir Bíblia nia matadalan: “Keta sente an lalais, tanba hahalok sente an lalais mak hela iha ema beik nia laran.”​—Eclesiastes 7:9.

 “Ema ida habelar gosip katak haʼu namora ho joven mane ida—mane neʼebé haʼu nunka hasoru! Neʼe komik tebes toʼo halo haʼu hamnasa deʼit.”​—Elise.

 “Naran diʼak ajuda Ita atu kontra hasoru gosip. Maski gosip aat kona-ba Ita habelar bá-mai, maibé se Ita iha ona naran diʼak, ema barak sei la fiar gosip neʼe. Ita-nia naran diʼak mak proteje Ita.”​—Allison.

 Ideia: Hakerek (1) saida mak ema neʼe hatete kona-ba Ita no (2) liafuan neʼe halo Ita sente oinsá. Se Ita ‘hanoin deʼit iha Ita-nia laran’, karik fasil atu husik neʼe liu deʼit.​—Salmo 4:4.

 OPSAUN 2: Koʼalia ba ema neʼebé habelar gosip neʼe. Dala ruma, Ita sente katak gosip neʼe sériu tebes no Ita tenke koʼalia ba ema neʼebé habelar gosip neʼe.

 “Se Ita bá koʼalia ho ema ida neʼebé habelar gosip kona-ba Ita, nia bele haree katak buat neʼebé nia habelar ikusmai Ita sei rona. No Ita mós bele esplika no rezolve problema neʼe.”​—Elise.

 Antes Ita bá hasoru ema neʼebé habelar gosip kona-ba Ita, hanoin uluk Bíblia nia matadalan no pergunta sira tuirmai neʼe.

•   “Kuandu ema ida hatán kedas antes nia rona buat hotu, neʼe mak hahalok beik.” (Provérbios 18:13) ‘Haʼu hatene buat hotu kona-ba situasaun neʼe ka lae? Ema neʼebé fó-hatene haʼu kona-ba gosip neʼe komprende ho loloos situasaun neʼe ka lae?’

•   “Ema hotu tenke lalais atu rona, la ansi atu koʼalia, no neineik atu hirus.” (Tiago 1:19) ‘Agora mak tempu diʼak atu hasoru ema neʼebé habelar gosip ka lae? Haʼu iha hanoin neʼebé loos kona-ba situasaun neʼe ka lae? Ka diʼak liu haʼu hein ba loron balu tan hodi sente kalma antes hasoru nia?’

•   “Buat hotu neʼebé imi hakarak ema halo ba imi, imi mós tenke halo ba sira.” (Mateus 7:12) ‘Se haʼu mak ida neʼebé habelar gosip, haʼu sei hakarak haʼu-nia maluk halo saida mai haʼu? Haʼu sei hakarak sira atu koʼalia ba haʼu iha dalan oinsá kona-ba problema neʼe? Haʼu hakarak sira atu hatete liafuan saida no hatudu hahalok saida atu rezolve problema neʼe?’

 Ideia: Antes hasoru ema neʼebé habelar gosip neʼe, hakerek uluk lai saida mak Ita sei koʼalia ba nia. Tuirmai, hein ba semana ida ka rua, no lee fali buat neʼebé Ita hakerek tiha ona, no haree toʼok se Ita presiza troka liafuan ruma ka lae. No mós, koʼalia kona-ba problema neʼe ho inan-aman ka belun ida neʼebé maduru, no husu sira-nia matadalan.

 Faktu: Tuir loloos, gosip neʼebé ema habelar mak buat ida neʼebé Ita labele kontrola. Maski nuneʼe, Ita bele iha kbiit atu la husik gosip mak kontrola fali Ita!