Skip to content

PERGUNTA HUSI JOVEN SIRA

Oinsá mak haʼu bele kontrola hanoin negativu?

Oinsá mak haʼu bele kontrola hanoin negativu?

 Ita mak ema hanesan saida?

  •   Sempre pozitivu

     “Haʼu koko atu sente kontente hela deʼit. Haʼu hakarak oin-midar no kontente loron-loron.”—Valerie.

  •   Sempre negativu

     “Se buat diʼak ruma akontese, haʼu lalais deʼit atu deskonfia no sente katak buat ruma la loos.”—Rebecca.

  •   Hanoin neʼebé loos

     “Se haʼu sempre pozitivu, haʼu sei laran-kraik kuandu haʼu-nia hakarak la sai realidade. Maibé se haʼu sempre negativu, haʼu sei triste nafatin. Tan neʼe, diʼak liu atu iha hanoin neʼebé loos no simu realidade.”—Anna.

 Tanbasá importante atu kontrola hanoin negativu?

 Bíblia hatete katak “ema neʼebé laran-kontente, nia moris ho ksolok loron ba loron”. (Provérbios 15:15) Neʼe katak ema neʼebé hatene kontrola hanoin negativu no iha hanoin pozitivu sei moris kontente. Ema hanesan neʼe baibain iha belun barak. Sé mak hakarak habelun ho ema neʼebé sempre hanoin negativu no la kontente?

 Maski Ita mak ema neʼebé sempre pozitivu, maibé susar oioin bele kona Ita-nia moris. Porezemplu:

  •   Ita rona notísias kona-ba funu, terrorizmu ka krime.

  •   Ita hasoru problema iha família.

  •   Ita halo sala ruma no iha fraku ruma neʼebé Ita presiza luta hasoru.

  •   Belun ida hakanek Ita-nia laran.

 Keta finje deʼit hanesan problema sira-neʼe nunka akontese no mós labele hanoin negativu beibeik kona-ba buat sira-neʼe. Koko atu hanoin iha dalan neʼebé loos tanba neʼe bele ajuda Ita atu la hanoin negativu demais, no ajuda mós Ita atu simu realidade tuir situasaun.

Maski udan boot, maibé sei para. Hanesan neʼe mós ho Ita-nia problema

 Buat neʼebé Ita bele halo

  •   Labele hanoin katak Ita presiza sai perfeitu.

     Bíblia hatete: “La iha ema laran-loos ida iha rai neʼebé sempre halo deʼit buat diʼak no nunka halo sala.” (Eclesiastes 7:20) Ita mak ema sala-naʼin neʼebé iha fraku oioin no halo sala beibeik. Maibé neʼe laʼós katak Ita la iha folin.

     Atu iha hanoin neʼebé loos: Koko atu hadiʼa Ita-nia fraku, maibé labele hanoin katak Ita tenke sai perfeitu. Joven ida naran Caleb hatete: “Haʼu koko atu la fokus deʼit ba haʼu-nia sala no sai hirus ba haʼu-nia an. Diʼak liu haʼu aprende husi haʼu-nia sala no hakaʼas an atu hadiʼa.”

  •   Keta kompara Ita-nia an ho ema seluk.

     Bíblia hatete: “Ita labele sai foti an, labele buka atu manán deʼit, no labele laran-moras ba malu.” (Galásia 5:26) Porezemplu, bainhira haree foto sira iha média sosiál, karik Ita sai triste tanba ema la konvida Ita atu ransu hamutuk. Neʼe bele halo Ita hirus no sente katak Ita-nia belun sira la gosta tan Ita.

     Atu iha hanoin neʼebé loos: Simu realidade katak dala ruma ema konvida Ita maibé dala ruma lae. No mós, foto sira neʼebé Ita haree iha média sosiál baibain ema tau deʼit ida neʼebé jeitu nian. Joven ida naran Alexis hatete: “Baibain ema tau deʼit foto sira neʼebé haree jeitu liu. Maibé ida baibain deʼit sira la tau.”

  •   Koko atu buka dame liuliu iha família laran.

     Bíblia hatete: “Se bele karik, hakaʼas an atu moris iha dame ho ema hotu.” (Roma 12:18) Ita labele kontrola ema seluk nia hahalok, maibé Ita bele kontrola Ita-nia hahalok rasik. Ita bele hili atu buka dame.

     Atu iha hanoin neʼebé loos: Kuandu problema mosu iha família laran, diʼak atu la halo problema neʼe sai boot maibé buka dame ho Ita-nia família, hanesan Ita halo ba Ita-nia belun sira. Joven ida naran Melinda hatete: “La iha ema ida mak perfeitu. No dala ruma, ita sai hirus ka hakanek ema seluk nia laran. Maibé, ita ida-idak iha responsabilidade atu hili se ita buka dame ka buka problema.”

  •   Aprende atu hatudu agradese.

     Bíblia hatete: “Sempre hatudu agradese bá.” (Koloso 3:15) Se Ita mak ema neʼebé hatene agradese, Ita bele fokus ba buat neʼebé pozitivu iha Ita-nia moris duké hanoin barak kona-ba buat neʼebé Ita la gosta.

     Atu iha hanoin neʼebé loos: Ita presiza simu realidade kona-ba Ita-nia problema, maibé labele haluha kona-ba buat diʼak sira neʼebé iha Ita-nia moris. Joven ida naran Rebecca hatete: “Loron-loron, haʼu hakerek buat diʼak ida neʼebé haʼu sente. Haʼu hakarak fó-hanoin haʼu-nia an katak maski iha problema maibé tuir loloos iha mós buat diʼak barak neʼebé haʼu presiza agradese.”

  •   Kuidadu atu hili sé mak sei sai Ita-nia belun.

     Bíblia hatete: “Ransu hamutuk ho ema aat sei estraga toman diʼak.” (1 Korinto 15:33) Se Ita ransu beibeik ho ema neʼebé sempre muramura, kritika, ka hanoin negativu, lakleur Ita mós sei sai hanesan sira.

     Atu iha hanoin neʼebé loos: Se Ita-nia belun iha hanoin negativu tanba iha problema, Ita bele halo buat ruma atu ajuda sira, maibé keta husik sira-nia problema afeta demais Ita. Feto joven ida naran Michelle hatete: “Keta habelun demais ho ema neʼebé hanoin negativu. Iha matemátika, se númeru negativu soma ho númeru negativu, rezultadu sei sai númeru negativu neʼebé boot liután.”

 Buka informasaun liután

 Ita moris iha tempu neʼebé Bíblia hatete katak “loron ikus sira sei iha problema barak neʼebé susar atu tahan”. (2 Timóteo 3:1) Maski mundu neʼe nakonu ho problema barak, maibé ita bele iha hanoin pozitivu. Lee “Tanbasá mak mundu nakonu ho terus?