Go na content

Go na table of contents

KAPITEL TINADRI

A leri fu den fowtu di a meki

A leri fu den fowtu di a meki

1, 2. (a) Na ini sortu situwâsi Yona ben poti ensrefi nanga den botoman? (b) San wi kan leri fu a tori fu Yona?

YONA ben winsi taki a no ben abi fu yere den sani di ben e pasa na en lontu. A ben e yere fa a bigi winti ben e wai èn fa a ben e naki den titei di ben tai na den seiri. A ben e yere tu fa den bigi skwala ben e naki na udu sipi. Ma san ben moro ogri gi Yona fu yere, na a babari di den botoman nanga a kapten fu a sipi ben e meki fu di den ben e feti fu no meki a sipi sungu. Yona ben sabi taki na fu en ede ala den man disi ben o dede!

2 Fa a du kon taki Yona ben de na ini so wan muilek situwâsi? A ben du wan sani di en Gado, Yehovah, no ben feni bun kwetikweti. San a ben du? A de so taki a no ben o man meki en bun baka nanga Gado? Wi kan leri furu te wi e kisi piki tapu den aksi disi. Fu eksempre, a tori fu Yona e leri wi taki srefi sma di abi wan tranga bribi, kan meki fowtu. Wi e leri tu san den sma disi kan du fu meki sani kon bun baka.

Wan profeiti fu Galilea

3-5. (a) San sma e prakseri nofo tron te den e yere a nen Yona? (b) San wi sabi fu Yona? (Luku sosrefi den sani di skrifi na ondrosei fu bladzijde 125.) (c) Fu san ede a profeitiwroko fu Yona no ben makriki gi en?

3 Te sma e prakseri a man Yona, dan nofo tron den e si soso den swakifasi fu en. Fu eksempre, den e prakseri den leisi di a no ben gi yesi na Gado noso di a ben tranga-ede srefi. Ma Yona ben abi bun fasi tu. No frigiti taki Yehovah Gado ben teki Yona fu dini leki en profeiti. Yehovah no ben o teki en fu du so wan seryusu wroko efu a no ben man frutrow en noso efu a no ben de wan reti-ati sma.

Boiti den swakifasi fu Yona, a ben abi bun fasi tu

4 Bijbel e fruteri wi wan tu sani fu Yona di e yepi wi fu kon sabi en moro bun. (Leisi Kownu 14:25.) A ben de fu Gat-Heifer, wan foto di ben de sowan fo kilometer moro fara fu Nasaret, a foto pe Yesus Krestes ben o gro kon bigi sowan aiti hondro yari bakaten. * Yona ben de wan profeiti na a pisi ten di Kownu Yerobeyam II ben e tiri a tin-lo kownukondre Israel. Na a ten dati, Elia ben dede langa ten kaba, èn Elisa, a profeiti di kon baka Elia, ben kon dede tu na a ten di Yerobeyam en papa ben e tiri. Aladi Yehovah ben gebroiki den man disi fu puru na anbegi fu Bâal na ini a heri kondre, toku den Israelsma ben drai baka gi Yehovah. A kownu di ben tiri a kondre ben „tan du sani di Yehovah no feni bun” (2 Kow. 14:24). Dati meki a no ben makriki gi Yona fu du a wroko fu en. Ma toku a tan du a wroko fu en.

5 Ma wan dei wan prenspari sani pasa na ini Yona en libi. Yehovah gi en wan wroko fu du, ma a ben feni taki a muilek srefisrefi. San Yehovah ben wani taki a du?

„Opo go na a bigi foto Ninefei”

6. Sortu wroko Yehovah ben gi Yona, èn fu san ede a ben gersi leki a wroko disi muilek?

6 Yehovah taigi Yona: „Opo go na a bigi foto Ninefei èn taigi den sma drape taki mi si ala den ogri di den e du” (Yona 1:2). Wi kan frustan fu san ede Yona ben feni a wroko disi muilek. Fu doro Ninefei a ben abi fu waka sowan 800 kilometer go na owstusei, èn a ben o teki kande wán mun fu doro drape. Ma a kan taki wan tra sani ben e trobi Yona moro leki a langa waka di a ben o abi fu teki. Na ini Ninefei, Yona ben musu taigi den Asiriasma taki Yehovah ben o strafu den. Ma den Asiriasma ben de sma di ben ogri kefalek. Efu srefi a pipel fu Gado no ben wani arki Yona, dan fa fu den sma dati di no ben e dini Yehovah? Ninefei ben de wan bun bigi foto di sma ben e kari „a foto di e kiri sma”. We dan fa wán-enkri futuboi fu Yehovah ben o man du a wroko fu en drape?​—Nah. 3:1, 7.

7, 8. (a) Fa Yona sori taki a ben de nomonomo fu lowe gi a wroko di Yehovah ben gi en? (b) Fu san ede wi no musu si Yona leki wan fredeman?

7 Wi no sabi efu Yona ben e prakseri ala den sani disi. Ma wi sabi taki a ben lowe. Yehovah ben taigi en fu go na owstusei. Ma Yona go na west-sei, so fara leki a ben man. A go te na a foto Yope di de na sesyoro. Drape a go na ini wan sipi di ben o go na Tarsis. Son sabiman e taki dati Tarsis ben de na Spanyorokondre. Efu dati de so, dan Yona ben e lowe gowe sowan 3500 kilometer moro fara fu Ninefei. Fu doro te na a tra sei fu a Bigi Se, dan wan sma ben o abi fu teki waka pikinmoro wán yari langa. Yona ben de nomonomo fu lowe gowe fu a wroko di Yehovah ben gi en.​—Leisi Yona 1:3.

8 Disi wani taki dati Yona ben de wan fredeman? Wi no musu de gaw fu denki so. Soleki fa wi o si, a ben de wan man di ben abi furu deki-ati. Ma neleki wi alamala, Yona ben de wan sondu sma di ben meki furu fowtu (Ps. 51:5). Suma fu wi kan taki dati noiti a frede?

9. Fa wi ben kan denki son leisi fu wan wroko di Yehovah gi wi, ma sortu tru tori wi musu memre na den ten dati?

9 Ten na ten, a kan taki wi feni taki Gado aksi wi fu du wan sani di muilek srefisrefi, noso wan sani di wi no man du kwetikweti. Kande wi feni srefi taki a muilek fu preiki a bun nyunsu fu Gado Kownukondre, wan sani di ala Kresten musu du (Mat. 24:14). Ma a makriki gi wi fu frigiti a prenspari tru tori disi di Yesus ben taki: „Gado man du ala sani” (Mark. 10:27). Efu wi frigiti a sani disi son leisi, dan wi sa frustan o muilek a ben de gi Yona. Ma san pasa di Yona lowe gowe?

Yehovah e strafu en trangayesi profeiti

10, 11. (a) San Yona ben e howpu kande di a sipi lusu komoto fu a lanpe? (b) Na ini sortu muilek situwâsi a sipi nanga den botoman ben kon de?

10 Pruberi fu si fa Yona e go na ini a sipi, kande wan sipi fu Feneisia di ben e tyari lai. A ben e luku fa a kapten nanga den tra botoman ben e du muiti fu meki a sipi lusu komoto fu a lanpe. Di Yona si taki moro nanga moro den ben e libi a syoro na baka, dan kande a ben howpu taki a ben wai pasi gi a sani di ben e frede en so. Ma wantronso a weer kenki.

11 Bigi winti bigin seki a se so te, taki kande srefi wan bigi sipi fu a ten disi ben o tapu na ondro den skwala. Wi no sabi o langa den hei skwala disi tan naki a bigi udu sipi di ben kon gersi wan pikin toti boto na ini a bigi se. Bakaten Yona skrifi taki „Yehovah [ben] meki wan bigi winti wai na a se”. Yu denki taki Yona ben sabi a sani disi na a ten di a ben de na ini a sipi? Wi no sabi. Ma a ben si fa den botoman bigin bari kari den difrenti gado fu den, èn a ben sabi taki den gado no ben o yepi den (Lef. 19:4). A tori fu en e taki: „Pikinmoro a sipi sungu” (Yona 1:4). Ma efu Yona ben e lowe gi a Gado fu en, dan fa a ben kan begi a Gado dati?

12. (a) Fu san ede wi no musu de gaw fu krutu Yona fu di a ben e sribi na a ten fu a bigi winti? (Luku sosrefi den sani di skrifi na ondrosei fu bladzijde 128.) (b) Fa Yehovah tyari kon na krin suma ben tyari a rampu kon?

12 Di Yona si taki a no ben man yepi den man, a go na inisei fu a sipi, dan a suku wan presi fu didon. Ne a fadon na ini wan dipi sribi. * Di a kapten fu a sipi feni Yona, a wiki en, èn a begi en fu bari kari a gado fu en tu, neleki den tra man. Fu di den botoman ben kon frustan taki a bigi winti disi no ben de leki san den ben gwenti, meki den iti lòt fu kon sabi suma na ini a sipi ben tyari a rampu disi kon. A no de fu taki dati Yona bigin frede di wan-fru-wan den lòt ben e sori taki nowan fu den sma ben tyari a rampu kon. Heri esi den kon si suma na a sma. Yehovah ben meki a bigi winti wai èn a ben meki den lòt sori go na wán sma, èn dati na Yona!​—Leisi Yona 1:5-7.

13. (a) San Yona fruteri den botoman? (b) San Yona begi den botoman fu du, èn fu san ede?

13 Yona fruteri den botoman ala sani. A taigi den taki a ben de wan futuboi fu na almakti Gado, Yehovah. A ben meki a Gado disi atibron, èn dati meki a ben e lowe gi en. Na fu dati ede a rampu ben e miti den now. Yona ben kan si na a fesi fu den man taki den ben e frede srefisrefi. Ne den aksi en san den musu du nanga en, so taki noti no pasa nanga den èn nanga a sipi. San Yona taigi den? Kande a ben bigin beifi kaba di a prakseri fa a ben o sungu go na ini a kowru krasi se. Ma fa a ben kan libi ala den man disi meki den dede te a ben sabi taki a ben kan yepi den? Dati meki a begi den: „Opo mi trowe go na ini a se, dan a se o kon tiri baka. Bika mi sabi taki na fu mi ede a bigi rampu disi e miti unu.”​—Yona 1:12.

14, 15. (a) San na a moro bun fasi fa yu kan sori bribi neleki Yona? (b) San den botoman du di Yona aksi den fu trowe en go na ini a se?

14 Wan fredeman no ben o taki so wan sani, a no so? Yehovah ben musu fu breiti di a si fa Yona ben de klariklari fu gi en libi fu puru den man disi na nowtu. Disi e meki wi si krin taki Yona ben abi wan tranga bribi. Wi kan de leki Yona te wi e du sani gi trawan sondro fu denki wisrefi nomo (Yoh. 13:34, 35). Efu wan sma siki, efu a musu kisi trowstu, noso efu en bribi swaki èn wi e si taki a abi yepi fanowdu, dan wi e du ala muiti fu yepi en? Yehovah o breiti trutru te wi e du dati!

15 Di Yona aksi den botoman fu trowe en go na ini a se, dan kande a sani disi naki den ati trutru, bika biginbigin den no ben wani du san Yona taki. Na presi fu dati, den ben e meki muiti fu pasa a presi pe a bigi winti ben e wai. Ma den no ben man. A winti bigin wai moro tranga. Te fu kaba, den kon si taki den ben abi fu trowe Yona na ini a se. Den bigin bari kari Yehovah, a Gado fu Yona, fu aksi en meki a sari den. Dan den opo Yona trowe go na ini a se.​—Yona 1:13-15.

Di Yona begi den botoman fu opo en trowe na ini a se, dan den du dati

Gado e sari Yona èn a e frulusu en

16, 17. Fruteri san pasa nanga Yona di den trowe en go na ini a se. (Luku sosrefi den prenki.)

16 Yona fadon go na ini a krasi se. Kande a ben e feti fu no sungu na ini den skwala di ben e naki go-kon, aladi a ben e si fa a sipi ben e hari gowe esi-esi. Ma toku den bigi skwala wasi kon na en tapu èn den pusu en go na ondro. A ben e sungu gowe èn a ben denki taki a ben o dede.

17 Bakaten, Yona fruteri fa a ben e firi na a ten dati. Ala sortu prakseri ben de na en ede. A ben e sari taki noiti moro a ben o si a moi tempel fu Yehovah na Yerusalem. A ben firi leki a ben e saka go bun dipi na ini a se, te na ondrosei fu den bergi pe den wiwiri na ini a se bigin lontu en. A ben gersi leki a se disi ben o tron en grebi.​—Leisi Yona 2:2-6.

18, 19. San pasa nanga Yona di a ben de na ini a dipi se? Sortu meti ben swari en, èn suma ben meki den sani disi pasa? (Luku sosrefi den sani di skrifi na ondrosei fu bladzijde 130.)

18 Ma wakti! Wan sani ben e swen krosibei fu en, wan bigi blaka sani. Ne wantronso a sani bigin swen kon na en tapu. Wan bigi mofo opo na en fesi èn a swari en!

Yehovah „seni wan bun bigi fisi fu swari Yona”

19 Yona ben musu fu denki taki a dede kaba. Ma a kon si taki a ben de na libi ete, èn a no ben man bribi! Nowan bonyo fu en ben broko, en skin ben de heriheri, èn a ben man blo ete. Iya, a ben de na libi ete aladi a ben de na ini wan presi di ben musu tron en grebi. Yona ben e fruwondru trutru. A ben musu fu de so, taki na Yehovah, en Gado, ben ’seni wan bun bigi fisi fu swari en’. *​—Yona 1:17.

20. San wi e leri fu Yona te wi e luku den sani di a begi di a ben de na ini a bere fu a bigi fisi?

20 Safrisafri a ten ben e pasa. Drape na ini a fisibere pe ala sani ben dungru pikapika, Yona ben abi ten fu prakseri ala san ben pasa. Ne a begi Yehovah Gado. Wi kan leri furu fu a begi disi. A heri begi skrifi na ini a di fu tu kapitel fu a Bijbel buku Yona. A e sori taki Yona ben sabi Gado Wortu bun, bika furu leisi a e taki sani di skrifi na ini den Psalm. A begi e sori tu taki Yona ben de nanga tangi, èn a sani dati e naki wi ati. Na a kaba fu a begi Yona taki: „Mi o taki yu tangi èn mi o tyari srakti-ofrandi gi yu. San mi pramisi, na dati mi o du. Na Yehovah e tyari frulusu kon.”​—Yona 2:9.

21. Fa Yona leri suma na a sma di e frulusu trawan, èn sortu prenspari sani wi musu hori na prakseri?

21 Yona ben kon frustan taki Yehovah man frulusu iniwan sma, na iniwan presi, èn na iniwan ten. Te drape, „na ini a bere fu a fisi” Yehovah feni èn frulusu en futuboi di ben de na nowtu (Yona 1:17). Na Yehovah wawan kan sorgu taki wan sma di de na ini a bere fu wan bigi fisi, e tan na libi dri dei nanga dri neti. Dati meki a bun te wi na ini a ten disi e hori na prakseri taki Yehovah na ’a Gado di e meki taki wi man hari bro’ (Dan. 5:23). Na en e meki taki wi de na libi. Wi de nanga tangi gi a sani dati? Dati meki wi musu gi yesi na en, a no so?

22, 23. (a) Fa Yona ben musu sori taki a ben de nanga tangi trutru? (b) San wi kan leri fu Yona te wi e meki fowtu?

22 Ma fa a ben de nanga Yona? A ben leri fu gi yesi na Yehovah, fu sori taki a ben de nanga tangi? Iya, a ben leri dati. Baka dri dei nanga dri neti, a fisi tyari Yona langalanga go na sesyoro, dan a „spiti Yona puru na sesyoro” (Yona 2:10). Denki a tori. Yona no ben abi fu swen go na syoro srefi! A no de fu taki dati baka dati, ensrefi ben abi fu suku en pasi go moro fara. Ma syatu baka dati, Yona ben musu sori efu a ben de nanga tangi trutru. Yona 3:1, 2 e taki: „Dan Yehovah taki nanga Yona ete wan leisi. A taki: ’Opo go na a bigi foto Ninefei èn fruteri den sma san mi taigi yu.’” San Yona ben o du now?

23 Yona no draidrai. Wi e leisi: „Ne Yona opo go na Ninefei, soleki fa Yehovah taki” (Yona 3:3). Iya, a gi yesi na Yehovah. A de krin taki Yona ben leri fu den fowtu di a ben meki. A bun te wi e teki na eksempre fu en, fu di wi alamala e sondu èn wi alamala e meki fowtu (Rom. 3:23). Ma wi e lasi-ati te wi e meki fowtu, noso wi e leri fu den fowtu fu wi fu man gi yesi baka na Gado?

24, 25. (a) Sortu blesi Yona kisi te fu kaba? (b) Sortu blesi Yona o kisi na ini a ten di e kon?

24 A de so taki Yehovah blesi Yona fu di a gi yesi? Iya, a du dati. Soleki fa a sori, dan Yona kon yere bakaten taki den botoman no lasi den libi. Baka di den trowe Yona go na ini a se, dan wantewante a bigi winti saka èn den botoman „kisi bigi lespeki gi Yehovah”. Dati meki den no tyari wan srakti-ofrandi gi den falsi gado fu den, ma den tyari en gi Yehovah.​—Yona 1:15, 16.

25 Ma a tori disi abi wan moro moi bakapisi tu. Yesus ben agersi a ten di Yona ben de na ini a fisibere nanga a ten di en srefi ben o de na ini en grebi. (Leisi Mateyus 12:38-40.) Te Yona kisi wan opobaka fu libi na grontapu, a o breiti trutru fu kon sabi a sani dati! (Yoh. 5:28, 29) Yehovah wani blesi yu tu. Ma yu o de leki Yona? Yu o leri fu den fowtu di yu meki? Yu o sori taki yu no e denki yusrefi nomo èn taki yu e gi yesi na Gado?

^ paragraaf 4 A moi fu sabi taki Yona komoto fu Galilea, fu di den heimemre Fariseiman ben taki fu Yesus: „Go luku, dan yu o si taki nowan profeiti o opo na Galilea” (Yoh. 7:52). Furu sma di e vertaal Bijbel èn sosrefi ondrosukuman feni taki den Fariseiman ben e bribi taki noiti wan profeiti ben komoto na a pikin foto Galilea, noso taki noiti wan ben o komoto drape. Efu na dati den Fariseiman ben e bribi trutru, dan den frigiti a historia fu den èn sosrefi den profeititori.​—Yes. 9:1, 2.

^ paragraaf 12 A Septuaginta e taki dati Yona ben e sribi so dipi taki a ben e snorku. Ma disi no wani taki dati Yona no ben e broko en ede nanga san ben e pasa. Son leisi te wan sma e firi brokosaka, dan na soso sribi a wani sribi. Di Yesus ben de na ini banawtu na ini a dyari fu Getseimanei, dan Petrus, Yakobus, nanga Yohanes „ben e dyonko fu di den ben e sari srefisrefi”.​—Luk. 22:45.

^ paragraaf 19 Di sma vertaal a Hebrew wortu gi „fisi” na ini Grikitongo, den kari en wan „bun bigi meti fu se”. Wi no man taki soifri sortu meti fu se swari Yona, ma son fisi na ini a Mindrikondre Se bigi so te, taki den man swari wan libisma. Na ini tra se moro bigi fisi de. Fu eksempre, a walvishaai kan langa sowan tinafeifi meter, noso moro leki dati srefi!