Go na content

Go na table of contents

KAPITEL TWARFU

A kisi trowstu fu en Gado

A kisi trowstu fu en Gado

1, 2. Sortu aparti sani ben pasa wan dei na ini a libi fu Elia?

ELIA ben e lon na ini na alen, aladi a ben e kon moro dungru. A ben abi wan langa pasi fu go ete fosi a doro Yisreyel, èn a no ben yongu moro. Ma toku a ben e lon go doro, fu di „Yehovah ben de nanga en”. A no de fu taki dati noiti ete a ben abi so furu krakti. A no langa na fesi a ben lon pasa den asi di ben e hari na asiwagi fu Kownu Akab!​—Leisi 1 Kownu 18:46.

2 Now en wawan ben de na tapu a pasi èn a ben musu lon bun fara ete. Prakseri fa Elia ben e pingi en ai fu di alen ben e naki kon na ini en fesi, aladi a ben e prakseri den aparti sani di ben pasa a dei dati. A no de fu taki dati Yehovah, a Gado fu Elia, nanga a tru anbegi ben wini a strei krinkrin. Elia ben libi a hei Karmel-bergi bun fara na baka, èn a hebi alen ben meki taki a no ben man si a bergi disi moro. Na tapu a bergi dati, Yehovah ben meki Elia du wan wondru fu tyari kon na krin taki a Bâal anbegi ben de wan falsi anbegi. Sma kon si taki hondrohondro Bâal profeiti ben de ogri-ati bedrigiman di ben frudini en fu dede. Baka dati, Elia begi Yehovah fu tyari wan kaba kon na a dreiten di ben hori dri nanga afu yari langa na ini a kondre. Ne alen fadon!​—1 Kow. 18:18-45.

3, 4. (a) Di Elia ben e lon go na Yisreyel, dan san ben gi en a howpu taki sani ben o kenki? (b) Na sortu aksi wi o poti prakseri?

3 Di Elia ben e lon a 30 kilometer na ini na alen go na Yisreyel, dan kande a ben howpu taki wan kenki ben o kon now. Akab ben o abi fu kenki! Den sani di a ben si ben musu meki taki a tapu nanga a Bâal anbegi, a ben musu piri-ai gi en wefi Iseibel, èn a ben musu tapu fu frufolgu den futuboi fu Yehovah.

’Elia lon go na Yisreyel so tranga, taki a doro drape fosi Akab’

4 Nofo tron, wi leki libisma e kisi deki-ati te sani e waka soleki fa wi wani. Kande wi e prakseri taki sani o tan go bun na ini wi libi, èn kande wi e denki srefi taki den moro bigi problema fu wi lusu kaba. A no ben o fruwondru wi efu Elia ben denki so, fu di a „ben de wan man di ben abi den srefi firi leki wi” (Yak. 5:17). Ma den problema fu Elia no ben lusu ete. Fu taki en leti, baka wan tu yuru Elia ben o frede so te èn a ben o lasi-ati so te, taki a ben o winsi dede gi ensrefi. San ben o pasa? Fa Yehovah yepi a profeiti fu en fu kisi wan tranga bribi baka èn fu kon abi deki-ati? Meki wi go luku.

Sani e kenki wantronso

5. Akab ben leri fu sori moro lespeki gi Yehovah baka di a si den sani di ben pasa na tapu Karmel-bergi? Fa wi du sabi dati?

5 Yu denki taki Akab ben sori berow di a doro na en kownu-oso na ini Yisreyel? Bijbel e taki: „Akab go fruteri Iseibel ala san Elia du. A fruteri en fa Elia kiri ala den profeiti nanga feti-owru” (1 Kow. 19:1). Luku taki di Akab fruteri san ben pasa a dei dati, dan a no taki noti fu Yehovah, a Gado fu Elia. Akab ben e denki soleki fa libisma e denki, fu di a ben si den wondru di ben pasa a dei dati leki sani di „Elia du”. A de krin taki a no ben leri fu sori lespeki gi Yehovah Gado. San na ogri-ati wefi fu en du?

6. Sortu boskopu Iseibel seni gi Elia, èn san a boskopu dati ben wani taki?

6 A ben kisi bigi atibron! En ati ben e kuku di a seni a boskopu disi gi Elia: „Meki den gado fu mi strafu mi èn meki den du moro leki dati srefi, efu tamara na a ten disi mi no kiri yu, soleki fa mi kiri den tra profeiti!” (1 Kow. 19:2) Wan moro ogri fasi no de fu tapu skreki gi wan sma. Fu taki en leti, Iseibel ben sweri taki ensrefi ben musu dede efu a no ben meki sma kiri Elia a srefi dei dati fu pai gi a dede fu den Bâal profeiti. Prakseri fa den e wiki Elia di ben e sribi na wan presi na ini Yisreyel a neti dati di a bigi alen ben e fadon. Ne a kisi a takru boskopu di a boskopuman fu na umakownu ben tyari kon gi en. Fa a ben firi?

A lasi-ati èn a kon frede

7. Fa Elia ben firi di Iseibel tapu skreki gi en, èn san a du?

7 Efu Elia ben denki taki a feti teige den anbegiman fu Bâal ben kaba, dan a kon frustan heri esi taki dati no ben de so. Iseibel no ben kenki den fasi fu en, aladi a ben yere san ben pasa. Iseibel ben gi a komando kaba fu kiri furu fu den tra profeiti fu Yehovah, èn now a ben gersi leki na Elia a ben o kiri now. Fa Elia ben firi di a yere san Iseibel ben o du? Bijbel e taki: „Elia kon frede.” A de so taki Elia ben si kaba fa Iseibel ben o kiri en na wan ogri-ati fasi? Efu a ben tan prakseri a sani disi, dan wi kan frustan fu san ede a kon frede. Awansi fa a no fa, Elia „lowe fu den no kiri en”.​—1 Kow. 18:4; 19:3.

Efu wi no wani lasi-ati, dan wi no musu prakseri sani di kan meki taki wi kon fredec

8. (a) Fa wan srefi sortu problema leki a di fu Elia ben miti Petrus? (b) San wi kan leri fu Elia nanga Petrus?

8 Elia no ben de a wan-enkri futuboi fu Gado di ben kon frede. Furu yari baka dati, wan srefi sortu sani miti na apostel Petrus. Fu eksempre, di Yesus meki Petrus waka na tapu watra, dan wantronso na apostel „si fa a bigi winti e wai”. Ne a kon frede èn a bigin sungu. (Leisi Mateyus 14:30.) Na eksempre fu Petrus nanga Elia e leri wi wan prenspari sani. Efu wi no wani lasi-ati, dan wi no musu prakseri sani di kan meki taki wi kon frede. Wi musu tan poti prakseri na Gado, a sma di e gi wi howpu nanga krakti.

„A nofo!”

9. Fruteri fa sani waka di Elia ben lowe èn fa a ben e firi.

9 Fu di Elia ben e frede, meki a lowe go na Berseiba, sowan 150 kilometer moro fara na a zuid-westsei. A foto disi ben de te na a zuidsei fu Yuda. A gowe libi en futuboi drape, èn a teki pasi go na ini a sabana en wawan. Bijbel e taki dati a „waka wan heri dei”. Sobun, wi kan frustan taki a bigin waka di son opo, sondro fu tyari nyanyan noso tra sani nanga en. Na ini a faya son a ben e naki a pasi na ini a bigi sabana, aladi a ben frede èn a no ben sabi san fu du. Di a faya son bigin dongo èn neti ben e fadon, dan Elia no ben abi krakti moro fu go doro. A ben weri srefisrefi èn a go sidon na ondro wan bon. Dati ben de a wan-enkri presi pe a ben kan feni kibri na ini a drei sabana dati.​—1 Kow. 19:4.

10, 11. (a) San a begi fu Elia ben wani taki? (b) Gebroiki den Bijbeltekst di kari fu sori fa tra futuboi fu Gado ben firi di den lasi-ati.

10 Fu di Elia no ben sabi san fu du, meki a bigin begi. A aksi Gado fu dede. A taki: „Mi no betre moro den afo fu mi.” A ben sabi taki den afo fu en ben tron doti nanga bonyo na ini den grebi, èn den no ben man du noti gi nowan sma (Preik. 9:10). Elia ben e firi leki a ben de wan dedesma tu. Wi kan frustan fu san ede a ben bari: „A nofo!” Fu san ede a ben musu libi go doro?

11 A musu fruwondru wi taki wan futuboi fu Gado kan lasi-ati so? Nôno. Bijbel e sori taki furu reti-ati mansma nanga umasma ben firi so sari taki den ben winsi dede gi densrefi. Wan tu fu den sma dati na Rebeka, Yakob, Moses, nanga Yob.​—Gen. 25:22; 37:35; Num. 11:13-15; Yob 14:13.

12. Efu oiti yu lasi-ati, dan fa yu kan teki na eksempre fu Elia?

12 Wi e libi now na ini ’muilek ten di tranga fu pasa’. Fu dati ede, a no e fruwondru wi taki furu sma, srefi reti-ati futuboi fu Gado, e lasi-ati son leisi (2 Tim. 3:1). Efu oiti yu e firi so, dan du a sani disi di Elia ben du: Fruteri Gado ala san de na tapu yu ati. No frigiti taki Yehovah na „a Gado fu ala trowstu”. (Leisi 2 Korentesma 1:3, 4.) A ben trowstu Elia?

Yehovah ben gi a profeiti fu en krakti

13, 14. (a) Fa Yehovah meki wan engel sori switifasi gi a profeiti fu en di ben lasi-ati? (b) Fu san ede a de wan trowstu taki Yehovah sabi ala sani fu ibriwan fu wi, srefi den sani di wi no man du?

13 Fa yu denki taki Yehovah ben e firi di a luku komoto fu hemel èn a si taki a lobi profeiti fu en e didon na ondro a bon e begi en fu dede? A no muilek fu sabi dati. Baka di Elia fadon na sribi, Yehovah seni wan engel go na en. Na engel wiki en safri èn a taigi en: „Opo, dan yu nyan.” Elia du dati, fu di na engel ben poti nyanyan gi en, iya, a ben gi en waran brede nanga pikinso watra. Elia ben taigi na engel tangi? A wan-enkri sani di Bijbel e taki na dati a profeiti nyan, a dringi, èn a go sribi baka. Yu denki taki a ben lasi-ati so te taki a no ben firi fu taki? Awansi fa a no fa, na engel wiki en ete wan tron, kande di dei broko. Agen na engel taigi Elia: „Opo, dan yu nyan, noso yu no o man waka a pasi.” Disi na moi wortu fu tru.​—1 Kow. 19:5-7.

14 Gado ben gi na engel a koni fu kon sabi pe Elia ben e go. Na engel ben sabi tu taki Elia no ben abi krakti moro fu waka a pasi dati. A de wan trowstu gi wi fu sabi taki wi e dini wan Gado di sabi moro bun leki wi sortu bun sani wi wani du èn sortu sani wi no man du! (Leisi Psalm 103:13, 14.) Fa a nyanyan dati yepi Elia?

15, 16. (a) San Elia ben man du di a kisi nyanyan fu Yehovah? (b) Fu san ede wi musu warderi a fasi fa Yehovah e sorgu gi den futuboi fu en na ini a ten disi?

15 Bijbel e taki: „Elia opo, dan a nyan èn dringi. Na so a nyanyan gi en krakti fu waka fotenti dei nanga fotenti neti, teleki a doro na Horeb-bergi, a bergi fu a tru Gado” (1 Kow. 19:8). Elia faste 40 dei nanga 40 neti, neleki Moses di ben libi sowan siksi hondro yari fosi en èn neleki Yesus di ben libi pikinmoro wán dusun yari baka en (Eks. 34:28; Luk. 4:1, 2). A pikinso nyanyan di Elia nyan no puru ala den problema fu en, ma a kisi krakti na wan wondru fasi. Prakseri fa na owru man dati ben e naki a pasi na ini a bigi sabana, ibri dei, ibri wiki, iya, pikinmoro wán nanga afu mun langa!

16 Na ini a ten disi Yehovah e gi den futuboi fu en krakti tu. A no e gi den nyanyan na wan wondru fasi, ma a e yepi den na wan moro prenspari fasi srefi. A e gi den futuboi fu en san den abi fanowdu fu man abi wan bun matifasi nanga en (Mat. 4:4). Te wi e leri sani fu Gado na ini en Wortu èn na ini Bijbel publikâsi, dan dati e tranga a bribi fu wi. Kande den sani di wi e leri no o puru ala den problema fu wi, ma den kan yepi wi fu horidoro na ini muilek situwâsi. Den sani dati kan meki wi kisi „têgo libi” tu.​—Yoh. 17:3.

17. Pe Elia go, èn fu san ede a presi dati ben prenspari?

17 Elia ben waka pikinmoro 320 kilometer teleki a doro Horeb-bergi. A presi dati ben de wan prenspari presi, fu di furu yari na fesi Yehovah Gado ben taki drape nanga Moses nanga yepi fu wan engel, na ini a makabusi di ben e bron. Na tapu a srefi bergi dati Yehovah ben meki a Wètfrubontu nanga Israel bakaten. Elia ben go kibri na ini wan bergi-olo drape.

A fasi fa Yehovah trowstu èn tranga a profeiti fu en

18, 19. (a) San na engel fu Yehovah aksi Elia, èn san Elia piki? (b) San na dri sani di ben meki taki Elia lasi-ati?

18 Na tapu Horeb-bergi, Yehovah en „sten” ben de fu yere. Soleki fa a sori, dan na wan engel ben taki gi Yehovah. A aksi Elia: „San yu kon du dya, Elia?” A ben musu fu de so taki a ben aksi Elia a sani disi na wan switifasi, fu di Elia ben si disi leki wan okasi fu taki fa a ben e firi. Iya, a taki ala san ben de na tapu en ati! Elia taki: „Yehovah, a Gado di e tiri den legre, na yu wawan mi dini fayafaya. Mi du muiti fu meki den Israelsma kon bun baka nanga yu, bika den broko a frubontu di yu meki nanga den. Den broko den altari fu yu èn den kiri den profeiti fu yu nanga feti-owru. Now na mi wawan tan abra èn den wani kiri mi tu” (1 Kow. 19:9, 10). Den sani di Elia taki e sori taki dri sani ben de di meki a lasi-ati.

19 A fosi sani, na taki a ben feni taki a wroko di a ben du ben de fu soso. A ben e ’dini Yehovah fayafaya’, iya, a ben e poti a santa nen fu en Gado èn na anbegi fu en na a fosi presi. Toku a ben e si taki a situwâsi ben e kon moro ogri. Den sma ben e trangayesi Gado ete, den ben e opo densrefi teige en, èn a falsi anbegi ben e panya moro na ini a kondre. A di fu tu sani, na taki Elia ben e firi leki a de en wawan. „Na mi wawan tan abra”, na so Elia taki, neleki a ben de a wan-enkri sma di ben e dini Yehovah ete. A di fu dri sani, na taki Elia ben frede. Sma ben kiri furu fu den tra profeiti kaba, èn a ben de seiker taki sma ben o kiri en tu. Kande a no ben makriki gi Elia fu taki fu den sani dati, ma a no ben meki taki bigifasi noso syen tapu en fu fruteri fa a ben e firi. Fu di a begi en Gado èn a fruteri en ala san de na tapu en ati, meki a de wan bun eksempre gi ala sma di e gi yesi na Gado.​—Ps. 62:8.

20, 21. (a) Fruteri san Elia ben si na a mofo fu a bergi-olo, di a ben de na tapu Horeb-bergi. (b) San Elia leri fu den makti sani di Yehovah du?

20 San Yehovah du di a si taki Elia ben frede èn taki a ben e broko en ede? Na engel taigi Elia fu go tanapu na a mofo fu a bergi-olo. Elia gi yesi, aladi a no ben sabi san ben o pasa. Wantronso wan bigi winti bigin wai! A ben musu fu meki wan bigi babari, fu di a ben wai so tranga taki den bergi nanga den ston ben priti opo. Prakseri fa Elia ben pruberi fu tapu en fesi aladi a ben e grabu a hebi dyakti fu en hori fu di a winti ben e wai go-kon. Ne a gron bigin seki hebi, iya, a heri kontren ben e seki! Elia ben e feti fu tan tanapu steifi tapu en futu! Efu dati no ben sari, dan wan bigi faya wai pasa, di meki taki a ben musu go baka na ini a bergi-olo, so taki a faya no bron en.​—1 Kow. 19:11, 12.

Yehovah gebroiki en bigi krakti fu trowstu Elia èn fu gi en deki-ati

21 Awansi fa a no fa, a tori e sori wi taki Yehovah no ben de na ini a bigi winti, a gronseki, noso a faya. Elia ben sabi taki Yehovah na wan heri tra Gado. A no de leki Bâal, di sma ben e si leki a gado „di ben e rèi na tapu den wolku”, noso leki a gado di e tyari alen kon. Na Yehovah e meki ala den makti sani dati pasa, ma a krakti fu en bigi omeni tron moro leki iniwan sani di a meki. Srefi hemel no bigi nofo fu a tan na ini! (1 Kow. 8:27) Fa den sani disi ben yepi Elia? Hori na prakseri taki Elia ben frede. Fu di Elia ben abi Yehovah na en sei, wan Gado di abi bun bigi krakti, meki a no ben abi fu frede kwetikweti gi Akab nanga Iseibel!​—Leisi Psalm 118:6.

22. (a) Fa a „tiri, safri sten” gi Elia a dyaranti taki Yehovah ben e si en leki wan futuboi di ben prenspari gi en? (b) Suma ben kan de a sma di ben abi a „tiri, safri sten”? (Luku den sani di skrifi na ondrosei.)

22 Di a faya pasa, dan a presi kon tiri èn Elia yere „wan tiri, safri sten”. A sten taigi Elia fu taki baka fa a ben e firi, èn na dati Elia du tu. Elia taki san ben de tapu en ati fu a di fu tu leisi. * Kande dati ben meki a firi moro korostu. Ma a no de fu taki dati Elia ben kisi moro trowstu srefi di a yere san a „tiri, safri sten” taigi en moro fara. Yehovah gi Elia a dyaranti taki a ben e si en leki wan futuboi di ben prenspari gi en. Fa so? Gado tyari kon na krin fa a ben o tyari wan kaba kon na a Bâal anbegi na ini Israel te fu kaba. A de krin taki a wroko di Elia ben du, no ben de fu soso, fu di Gado ben o du san a ben abi na prakseri. Boiti dati, Yehovah ben o tan gebroiki Elia, fu di a seni en go baka fu du wan tu spesrutu sani.​—1 Kow. 19:12-17.

23. Na sortu tu fasi Yehovah yepi Elia di a ben e firi leki a de en wawan?

23 San Yehovah du di Elia ben e firi leki a de en wawan? Yehovah ben du tu sani fu yepi en. A fosi sani, na taki a taigi Elia fu salfu Elisa leki profeiti di ben o kon baka en te fu kaba. A yonkuman disi ben o wroko makandra nanga Elia èn a ben o yepi en wan tu yari langa. Dati ben de wan bigi trowstu gi en! A di fu tu sani di Yehovah du, na taki a fruteri en a tumusi moi nyunsu disi: „Mi meki seibi dusun sma tan na libi na ini Israel. Nowan fu den sma disi saka kindi boigi gi Bâal èn nowan fu den no bosi en” (1 Kow. 19:18). Elia no ben de en wawan. A ben musu fu breiti di a yere taki den dusundusun sma dati ben tai hori na Yehovah èn taki den ben weigri fu anbegi Bâal. A ben prenspari gi den sma taki Elia tan du a diniwroko fu en, so taki neleki en, den ben kan tai hori na Yehovah na ini a muilek ten dati. A ben musu fu naki na ati fu Elia di a yere den wortu dati fu na engel fu Yehovah di ben taki nanga wan „tiri, safri sten”.

Bijbel kan de leki a „tiri, safri sten” dati te wi e meki a tiri wi na ini a ten disi

24, 25. (a) Na sortu fasi wi kan arki a „tiri, safri sten” fu Yehovah na ini a ten disi? (b) Fu san ede wi kan de seiker taki Elia kisi wini fu a trowstu di Yehovah ben gi en?

24 A kan taki neleki Elia, wi kan fruwondru srefisrefi te wi e si den kefalek sani soleki wan bigi winti noso gronseki. Den sani dati e sori na wan moi fasi o furu krakti a Mekiman abi (Rom. 1:20). Te now ete, Yehovah lobi fu gebroiki a bigi krakti fu en fu yepi den futuboi fu en di e tan gi yesi na en (2 Kron. 16:9). Ma wi e leri moro sani fu Gado nanga yepi fu en Wortu, Bijbel. (Leisi Yesaya 30:21.) Fu taki en leti Bijbel kan de leki a „tiri, safri sten” dati te wi e meki a tiri wi na ini a ten disi. Nanga yepi fu den moi sani di skrifi na ini a buku disi, Yehovah e piri-ai gi wi, a e gi wi deki-ati, èn a e gi wi a dyaranti taki a lobi wi.

25 Elia ben kisi wini fu a trowstu di Yehovah ben gi en na Horeb-bergi? Iya, a no de fu taki dati a ben kisi wini fu en. Syatu baka dati a ben e dini baka leki profeiti, a ben e sori deki-ati, èn a ben e krutu a falsi anbegi. Te wi e kisi wini tu fu a Wortu fu Gado di e trowstu wi, dan wi o man sori bribi tu neleki Elia.​—Rom. 15:4.

^ paragraaf 22 A „tiri, safri sten” ben de a sten fu Yehovah, soleki fa skrifi na 1 Kownu 19:9. A gebroiki wan engel fu taki gi en, èn a kan taki na a srefi engel di Yehovah ben gebroiki fu taki nanga Elia. Na ini vers 15 wi e leisi nomo taki na „Yehovah” taki nanga en. Disi kan memre wi na a engel di Yehovah ben gebroiki fu tyari den Israelsma pasa na ini a sabana. Gado ben taki fu na engel dati: „A e du sani na ini mi nen” (Eks. 23:21). Aladi Bijbel no e taki suma na a engel disi, toku a moi fu sabi taki fosi Yesus ben kon na grontapu leki libisma, a ben e dini leki „a Wortu”, noso a spesrutu Takiman fu Yehovah.​—Yoh. 1:1.