Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

NSOLO WACIPFEMBA

Iye Acita Pinthu Mwandzeru

Iye Acita Pinthu Mwandzeru

1-3. (a) Ninji cidabweresa nyatwa pabanja ya Abhigayeli? (b) Tinapfundzanji kwa nkazi unoyu wakupambulika?

ABHIGAYELI adzindikira kuti m’phale akhadzudzumika. Iye akhagopa—na mathangwi adidi. Thangwi ngozwi ikulu ikhali cifupi na kucitika. Pa ndzidzi unoyu anyankhondo 400 akhacita ulendo toera kapha amuna onsene a banja ya Nabhali, mamuna wa Abhigayeli. Thangwi yanji?

2 Pyonsene pyatoma na Nabhali. Iye acita pinthu mwaukali na mwausumankha ninga pikhacita iye ndzidzi onsene. Mbwenye pa ulendo unoyu akhadatikana munthu wakuphonyeka—ntsogoleri wakufuniwa kakamwe wakuti akhatsogolera nsoka wa anyankhondo akupfundziswa mwadidi. Natenepa, m’bodzi mwa anyabasa a Nabhali wakuti akhali m’phale, panango nkumbizi, abwera kuna Abhigayeli thangwi akhadikhira kuti iye mbadakwanisa kutonga nseru unoyu. Kodi nkazi m’bodzi mbadacitanji na nsoka wa anyankhondo?

Kodi nkazi m’bodzi mbadacitanji na nsoka wa anyankhondo?

3 Pakutoma, tendeni tidinge pya nkazi unoyu wakupambulika. Kodi Abhigayeli akhali ani? Nyatwa ineyi yatoma tani? Pontho tinapfundzanji kubulukira mu cikhulupiro cace?

‘Nkazi Wandzeru na Wakubalika Kakamwe’

4. Kodi Nabhali akhali munthu wa ntundu wanji?

4 Abhigayeli na Nabhali nee akhadathemerana. Abhigayeli akhali wakubalika kakamwe, mbwenye Nabhali akhali munthu wakusowa basa wakuti cipo mbadakwanisa kukhala na nkazi wadidi. Mwandimomwene, Nabhali akhali na kobiri izinji. Iye akhadziona ninga wakupambulika kakamwe, mphapo anango akhamuona tani? M’Bhibhlya, mphyakunentsa kakamwe kugumana munthu analongwa mwakuipa kakamwe ninga Nabhali. Dzinace ikhabveka ‘Wakusowa Basa’ peno ‘Pswiru.’ Kodi ndi anyakubalace adampasa dzina ineyi peno aipaswa na anthu anango? Nkhabe dziwika, mbwenye macitiro ace akhabverana na dzinace. Nabhali akhali ‘waukali na wakuipa m’macitiro ace.’ Nakuti akhali phanga na wakuledzera ntsiku zonsene, anthu akhan’gopa, pontho nee akhanfuna.—1 Sam. 25:2, 3, 17, 21, 25.

5, 6. (a) M’maonero anu, kodi ndi makhaliro api akupambulika akhali na Abhigayeli? (b) Panango ninji cidacitisa Abhigayeli kumanga banja na mamuna unoyu wakusowa basa?

5 Abhigayeli na Nabhali akhali akusiyana kakamwe. Dzina ya Abhigayeli isabveka ‘Babanga Adzicita Kukhala Wakutsandzaya.’ Anyakubala azinji asadzikuza angabala atsikana akubalika, mbwenye anyakubala andzeru asatsandzaya kakamwe, anawo angakhala akubalika nkati. Kazinji kene, munthu wakubalika kunja asaduwala kukulisa makhaliro ninga ndzeru, udziwisi, cipapo na cikhulupiro. Mbwenye Abhigayeli akhali wakusiyana. Bhibhlya isansimba thangwi ya ndzeru zace na kubalika kwace.—Lerini 1 Samwele 25:3.

6 Anango anabvundza kuti thangwi yanji ntsikana wandzeru amanga banja na mamuna unoyu wakusowa basa. Kumbukani kuti m’midzidzi ya Bhibhlya anyakubala azinji akhasakira anawo munthu toera kumanga naye banja. Khala mwana asankhula ekha, anyakubala akhafunika kutawirisa. Kodi anyakubala a Abhigayeli atawirisa kuti mwanawo amange banja na mamuna unoyu, ngakhale kucita masasanyiro akumanga banja thangwi ya kutunduswa na mpfuma na kubvekera kwa Nabhali? Kodi iwo akakamizika kupereka mwanawo thangwi yakutcerenga? Mwakukhonda tsalakana pyonsene, kobiri ya Nabhali nee yancitisa kukhala mamuna wadidi.

7. (a) Khala anyakubala asafuna kupfundzisa anawo maonero adidi thangwi yakumanga banja, iwo asafunika kucaliranji? (b) Abhigayeli akhali wakutonga kucitanji?

7 Anyakubala andzeru asapfundzisa anawo maonero adidi thangwi yakumanga banja. Iwo nkhabe kukulumiza anawo toera kumanga banja thangwi ya kobiri nee kubanyirana mbadzati kudziwa pizinji thangwi ya banja. (1 Akor. 7:36) Mbwenye nakuti Abhigayeli akhadamanga kale banja, pikhali pyakunentsa kunyerezera pyenepi. Mwakukhonda tsalakana mathangwi adancitisa kumanga banja na Nabhali, iye akhali wakutonga kucita pyonsene pinakwanisa iye m’makhaliro anewa akunentsa.

‘Iye Aatikana’

8. Kodi Nabhali akhadatikana ani, pontho thangwi yanji tinakwanisa kulonga kuti pyenepi pikhali pyakusowa ndzeru?

8 Nabhali akhacitisa makhaliro a Abhigayeli kutekera kakamwe. Iye akhadatikana Dhavidhi, munthu wakufunika. Dhavidhi akhali ntumiki wakukhulupirika wa Yahova, munthu wakuti adzodzwa na Samweli, cipangizo ca munthu wakusankhulwa na Mulungu toera kupitira mbuto Sauli. (1 Sam. 16:1, 2, 11-13) Dhavidhi akhathawa Mambo Sauli wakuti akhali phanga na wantcanje mbakhala n’thando pabodzi na anyankhondo ace akukhulupira 600.

9, 10. (a) Kodi Dhavidhi na andzace akhathimbana na nyatwa zanji? (b) Thangwi yanji Nabhali akhafunika kupasa ntengo pidacita Dhavidhi na amunace? (Onanimbo ndima 10 cidzindikiro capantsi.)

9 Nabhali akakhala ku Maomi, mbwenye akhaphata basa, panango akhali na maminda cifupi na panyumba pace ku Karmelo. * Mizinda ineyi ikhali pakati pa mapiri akudzala na tsanga yadidi toera kudyesa mabira, kuphatanizambo mabira 3.000 a Nabhali. Mbwenye nkhundu-nkhundu mwa cisa ceneci mukhali na thando. Kubangwe kukhali thando ikulu ya Parani. Kumabulukiro a dzuwa cifupi na Bara ya Munyu ikhali mbuto yakuti nkhabe kwanisika kukhala, pontho ikhali na mphako zizinji. Pikhali pyakunentsa kakamwe kwa Dhavidhi na amunace kukhala mbuto ineyi. Kazinji kene akhaonana na m’phale akhakumbiza mabira a mamuna wakupfuma Nabhali.

10 Kodi anyankhondo anewa atsalakana tani akumbizi? Mbipidakhala pyakukhonda nentsa kwa iwo midzidzi inango kukwata ibodzi mwa mabira anewa toera kudya, mbwenye iwo nee akhacita pyenepi. M’mbuto mwace, iwo akhatsidzikiza nkumbi wa mabira na anyabasa a Nabhali. (Lerini 1 Samwele 25:15, 16.) Mabira na akumbizi akhathimbana na pinthu pizinji pyakugopswa. Pakhali na pikala pizinji, pontho madire a Israele akuti akhagumanika kubangwe, akhali cifupi kakamwe kwakuti kukhafika mapanga na mambava. *

11, 12. (a) Kodi mafala a Dhavidhi apangiza tani kuti akhalemedza Nabhali? (b) Ninji cikhadaphonyeka m’mafala a Nabhali kuna Dhavidhi?

11 Ikhali basa ikulu kakamwe kudyesa amuna anewa n’thando. Na thangwi ineyi, ntsiku inango Dhavidhi atuma amuna khumi toera kaphemba cakudya kuna Nabhali. Dhavidhi asankhula ndzidzi wadidi. Ukhali ndzidzi wa phwando wakuti akumbizi akhakwedza uweya wa mabira, pontho ukhali ndzidzi wakuti anthu akhapasa mwakudzala manja. Dhavidhi asankhulambo mafala adidi na acilemedzo. Iye alongeka ekha ninga ‘mwana wako Dhavidhi,’ panango thangwi akhadziwa kuti Nabhali akhali nkulu kupita iye. Kodi Nabhali atawira tani?—1 Sam. 25:5-8.

12 Iye aipirwa! M’phale adalongwa pakutoma alonga pidacitika kuna Abhigayeli kuti Nabhali ‘aatikana.’ Nabhali atoma kudungunya thangwi ya nkate, madzi na nyama. Iye axola Dhavidhi ninga munthu wakusowa basa, pontho ninga nyabasa wakuthawa. Nabhali akhali na maonero mabodzi ene na a Sauli, ule akhaida Dhavidhi. Nee m’bodzi wa iwo akhali na maonero a Yahova. Mulungu akhafuna Dhavidhi na akhamuona, tayu ninga ntumiki wakupanduka, mbwenye ninga mambo wakuti mbadadzatonga Israele.—1 Sam. 25:10, 11, 14.

13. (a) Kodi pakutoma Dhavidhi atawira tani kutikana kudacita Nabhali? (b) Kodi n’dida unagumanika pa Tyago 1:20 usatipfundzisanji thangwi ya pikhafuna kucita Dhavidhi?

13 Pidaenda amuna na ntawiro wa Nabhali, Dhavidhi aipirwa. Dhavidhi aapanga: ‘Mwonsene kwatani pida pyanu!’ Dhavidhi atsogolera anyankhondo ace toera kapha Nabhali. Iye akhadatonga kupha amuna onsene a pa nyumba ya Nabhali. (1 Sam. 25:12, 13, 21, 22) Dhavidhi akhali na mathangwi adidi toera kuipirwa, mbwenye pikhafuna kucita iye pikhali pyakuphonyeka. Bhibhlya isalonga: ‘Ukali wa munthu nkhabe kucita ulungami wa Mulungu.’ (Tya. 1:20) Mphapo Abhigayeli mbadapulumusa tani banjace?

‘Upaswe Nkhombo Thangwi ya Ndzeru Zako’

14. (a) Ndi munjira ipi Abhigayeli acita thanyo yakutoma toera kusasanyira nkandzo udasosa Nabhali? (b) Tinapfundzanji thangwi yakusiyana kwa Nabhali na Abhigayeli? (Onanimbo cidzindikiro capantsi.)

14 Munjira inango, taona kale Abhigayeli mbacita thanyo yakutoma toera kusasanyira nkandzo unoyu. Mwakusiyana na mamunace, iye akhali dzololo toera kubvesera. Thangwi ya Nabhali, nyabasa waciphale alonga: ‘Iye ndi munthu wakusowa basa wakuti ife nkhabe kwanisa kulonga naye.’ * (1 Sam. 25:17) Mwakutsukwalisa, maonero a Nabhali akuti akhali wakufunika kakamwe, ancimwanisa kubvesera. Kazinji kene ntundu unoyu wakudzikuza usacitika ngakhale ntsiku zino. Mbwenye m’phale akhadziwa kuti Abhigayeli akhali wakusiyana, ndi thangwi yace anfendedzera mbampanga nkandzo unoyu.

Mwakusiyana na Nabhali, Abhigayeli akhali dzololo toera kubvesera

15, 16. (a) Kodi Abhigayeli apangiza tani kuti akhali nkazi wandzeru analongwa m’bukhu ya Misangani? (b) Thangwi yanji pidacita Abhigayeli nee kukhali kukhonda ngonjera mamunace ninga nsolo wa banja?

15 Abhigayeli anyerezera mbacita pinthu mwakucimbiza. Bhibhlya isalonga: ‘Abhigayeli acita pinthu mwakucimbiza.’ M’mbiri ino, Bhibhlya yaphatisira maulendo manai fala yakuti iye ‘acita pinthu mwakucimbiza.’ Iye akhunganya muoni toera kupasa Dhavidhi na anyankhondo ace. Pinthu pyenepi pikhaphataniza mikate, mabira, tirigu wakukazingwa, mabholo na masambvu. Tisaona mwapakweca kuti Abhigayeli akhabvesesa mwadidi basa yace ninga nkazi wakumanga banja, pontho iye alandana na nkazi wandzeru analongwa m’bukhu ya Misangani. (Mis. 31:10-31) Iye atumiza pyenepi na atumiki ace, buluka penepo mbaatowera. ‘Mbwenye iye nee alonga cinthu kuna mamunace.’—1 Sam. 25:18, 19.

16 Kodi pyenepi pisabveka kuti Abhigayeli nee akhangonjera mamunace ninga nsolo wa banja? Nkhabe; kumbukani kuti Nabhali akhacita pinthu mwakuipa kuna ntumiki wakudzodzwa wa Yahova. Macitiro anewa mbadacitisa kuti anthu azinji aphiwe pabanja ya Nabhali. Khala Abhigayeli nee acita pinthu, mbadakhalambo na mulando wa mamunace. Munjira ineyi, iye akhafunika kungonjera Mulungu mbuto mwa mamunace.

17, 18. Kodi Abhigayeli acitanji pidafika iye kuna Dhavidhi, pontho thangwi yanji mafalace akhali akuphata ntima?

17 Mwakukhonda dembuka, Abhigayeli agumanikana na Dhavidhi pabodzi na amunace. Paulendo unoyu, iye atcita pa buru mwakucimbiza mbagodama toera kupangiza kucepeseka pamaso pa Dhavidhi. (1 Sam. 25:20, 23) Buluka penepo, adembetera Dhavidhi na ntima onsene toera abvere ntsisi mamunace pabodzi na anthu a pabanja pace. Ninji cidacitisa mafalace kukhala akuphata ntima?

Ndaphata miyendo, tawirisani bitcu wanu alonge na imwe’

18 Iye alonga munjira yakupangiza ninga akhadadodoma ndiye mbaphemba kulekererwa kuna Dhavidhi. Abhigayeli atawira kuti mamunace akhali wakusowa basa mwakubverana na dzinace, panango mbapereka maonero akuti nee pikhali pyakuthema kwa Dhavidhi kutcinyusa mamuna unoyu. Iye apangiza kuti akhanyindira Dhavidhi ninga ntumiki wa Yahova na adzindikira kuti iye akhamenya ‘nkhondo za Yahova.’ Pontho apangiza kuti akhadziwa pikiro ya Yahova yakulonga kuti Dhavidhi mbadadzakhala mambo, thangwi iye alonga: ‘Yahova anadzakukhazikisani ninga ntsogoleri wa Israele.’ Kusiyapo pyenepi, aphemba Dhavidhi kuti acalire kucita cinthu cakuti mbicidabweresa mulando wa ciropa kuna iye peno cinthu cakuti ‘mbicidancitisa kutsumbikika’—panango akhalonga pya cikumbuntima cakupasika mulando. (Lerini 1 Samwele 25:24-31.) Mafalace akhali acitsalakano na akuphata ntima.

19. Kodi Dhavidhi acitanji pidabva iye mafala a Abhigayeli, pontho thangwi yanji ansimba?

19 Kodi Dhavidhi acitanji? Iye atambira pidabweresa Abhigayeli mbalonga: ‘Mbasimbwe Yahova, Mulungu wa Israele, adakutuma toera kugumanikana na ine. Mbazisimbwe ndzeru zako, usimbwembo iwe thangwi wandicitisa kukhonda kukhala na mulando wa ciropa.’ Dhavidhi ansimba thangwi ya kugumanikana na iye mwakucimbiza, pontho thangwi yakuncitisa kukhonda kukhala na mulando wa ciropa. Dhavidhi alonga: ‘Ndoko kunyumba kwako mu ntendere,’ Buluka penepo athimiza: ‘Ndinacita pidaphemba iwe.’—1 Sam. 25:32-35.

‘Ndiri Pano Bitcu Wanu’

20, 21. (a) Ninji cinakudzumatirisani mu n’khaliro wa Abhigayeli wakukhala dzololo toera kubwerera kuna mamunace? (b) Kodi Abhigayeli apangiza tani cipapo na ndzeru mukusankhula kwace ndzidzi wakuthema toera kucedza na Nabhali?

20 Pikhaenda iye kunyumba, Abhigayeli panango akhanyerezera pinthu pidacedza iye na Dhavidhi. Iye akwanisa kuona kusiyana kwa mamuna unoyu wakukhulupirika na wadidi na mamuna wakuipa adamanga na iye banja. Mbwenye iye nee apitiriza kunyerezera pyenepi. Bhibhlya isalonga: ‘Buluka penepo, Abhigayeli aenda kuna Nabhali.’ Inde, iye abwerera kuna mamunace mbapitiriza kutsalakana banjace. Iye apanga mamunace pya muoni udapasa iye Dhavidhi na anyankhondo ace. Thangwi Nabhali akhafunika kudziwa pyenepi. Abhigayeli akhafunikambo kumpanga pya ngozwi idacalirwa mbadzati kupibva na munthu unango—pyakuti mbipidakhala pyakupasa manyadzo kakamwe. Mbwenye nee akhafunika kumpanga pa ndzidzi unoyu. Thangwi Nabhali akhadaledzera kakamwe mbacita phwando ninga mambo.—1 Sam. 25:36.

Mwacipapo Abhigayeli apanga Nabhali pinthu pidacita iye toera kupulumusa umaso wace

21 Abhigayeli apangiza pontho cipapo na ndzeru thangwi yakudikhira mpaka mangwana mwace mu ndzidzi wakuti mamunace mbadagumanika wakukungunuka. Nabhali mbadakhala wakuthema kakamwe toera kubvesera Abhigayeli, mbwenye mbadakhalambo wakuipirwa kakamwe. Ngakhale tenepo, Abhigayeli aenda kuna iye mbampanga pyonsene. Mwakukhonda penula, Abhigayeli akhadikhira kuti Nabhali mbadaipirwa na kucita pyauphanga. Mbwenye, iye akhala pantsi mbakhonda kutekenyeka.—1 Sam. 25:37.

22. Ninji cidacitikira Nabhali, pontho tisapfundzanji thangwi ya matsalakaniro onsene aukali na akuipa anacitika m’banja?

22 Thangwi yanji mamuna unoyu nee akhatekenyeka? ‘Ntimace ukhadafa thangwi yakugopa, pontho iye adzakhala ninga mwala.’ Panango akhala ninga munthu wakukomoka. Natenepa pakupita ntsiku khumi, iye afa—mbwenye tayu basi thangwi ya utenda. Bhibhlya isalonga: ‘Yahova aphekesa Nabhali mbafa.’ (1 Sam. 25:38) Pidafa Nabhali, nyatwa zonsene zikhathimbana na Abhigayeli zamalambo. Maseze Yahova nee asapangiza kutonga kwace mwacirengo lero, cakucitika ca Nabhali ndi cenjezo yakuti ndzidzi onsene Yahova asaona matsalakaniro aukali na akuipa anacitika m’banja. Pa ndzidzi wakuthema Yahova anadzasasanyira pinthu mwaulungami.—Lerini Luka 8:17.

23. Ndi nkhombo zipi zidagumana Abhigayeli, pontho ninji cinapangiza kuti nee adzikuza thangwi ya cidikhiro cakumanga banja na Dhavidhi?

23 Kusiyapo kupuma thangwi ya mamuna unoyu adafa, Abhigayeli agumana nkhombo zinango. Mudadziwa Dhavidhi kuti Nabhali afa, iye atuma anthu na mphangwa zakuti asafuna kumanga banja na Abhigayeli. Natenepa Abhigayeli atawira: ‘Ndiri pano bitcu wanu ninga ntumiki wanu toera kutsuka miyendo ya atumiki anu.’ Pisaoneka pakweca kuti cidikhiro cakumanga banja na Dhavidhi nee cacitisa Abhigayeli kudzikuza; iye aperekeka ngakhale kukhala ntumiki wa anyankhondo a Dhavidhi! Bhibhlya isalonga pontho kuti iye acita pinthu mwakucimbiza toera kuenda kuna Dhavidhi.—1 Sam. 25:39-42.

24. Ndi pinentso pipi pidathimbana na Abhigayeli mu umaso wace upswa, mbwenye mamunace na Mulungu wace akhamuona tani?

24 Pyenepi nee pisafuna kulonga kuti pinthu pyonsene pikhafamba mwadidi mu umaso wa Abhigayeli; thangwi Dhavidhi akhadamanga kale banja na Ahinoamu. Maseze Mulungu akhatawirisa kupalika, mbwenye pikhali pyakunentsa kwa akazi akukhulupirika a ndzidzi unoyu. Pontho Dhavidhi mbadzati kutumikira Yahova ninga mambo, mbadathimbana na pinentso pizinji kutsogolo. Mbwenye mu ndzidzi ukhaphedzera Abhigayeli mamunace Dhavidhi mu umaso wace onsene na kubala naye mwana, iye akhaona kuti akhali na mamuna wakuti akhampasa ntengo, pontho akhantsidzikiza. Ngakhale ntsiku inango, Dhavidhi apulumusa Abhigayeli m’manja mwa mapanga! (1 Sam. 30:1-19) Natenepa Dhavidhi atowezera Yahova Mulungu, wakuti asafuna na asapasa ntengo akazi andzeru, acipapo na akukhulupirika ninga Abhigayeli.

^ ndima 9 Ineyi nee ikhali Phiri yakubvekera ya Karmelo, mbuto idathimbana Eliya na aprofeta a Bhaale. (Onani Nsolo 10.) Karmelo inalongwa pano ndi nzinda ukhali cifupi na cisa ca thando yakubangwe.

^ ndima 10 Panango Dhavidhi akhaona kuti kutsidzikiza mbuto na mabira ikhali basa ya Yahova Mulungu. M’midzidzi ineyi, cikhali cifuniro ca Yahova kuti dzindza ya Abhrahamu, Izaki na Yakobe ikhale n’dziko ineyi. Kutsidzikiza pyenepi kwa anyakukunda na kwa mapanga pikhali ninga basa ya Mulungu.

^ ndima 14 Mafala akuti munthu wakusowa basa adaphatisira m’phale, asabveka ‘mwana wa beliyali’ (dzemwa). Mabhibhlya anango asalonga kuti Nabhali akhali munthu ‘wakuti nee akhabvesera anango,’ ndi thangwi yace ‘nee mphyadidi kulonga naye.’