Ja ku birimwo

Ja ku rutonde rw’ibirimwo

NIWIGANE UKWIZERA KWABO

Yarihanganiye akarenganyo

Yarihanganiye akarenganyo

ELIYA yariko araca mu Kiyaya ca Yorodani. Yari amaze amayinga atari make ari ku rugendo aduga mu buraruko, akaba yari avuye ku Musozi Horebu iyo catawe. Yari agarutse muri Isirayeli, kandi yarabonye ko hari ibintu vyariko birahinduka mu gihugu ciwe c’amavukiro. Ingaruka zatewe n’uruzuba rwamaze igihe kirekire, zari zitanguye kugabanuka. Akavura ko mu gatasi kari gatanguye gukoroka, abarimyi na bo bakaba bariko barasohora amasuka. Naho uwo muhanuzi ashobora kuba yaranezerewe no kubona ubutaka bwariko burasubira kumera neza, abantu ni bo bari bamuraje ishinga cane. Ubucuti bari bafitaniye n’Imana ntibwari bumeze neza. Gusenga Bayali vyari bikiri akaranda, akaba ari co gituma Eliya yari afise igikorwa kitoroshe co kubafasha. *

Hafi y’igisagara ca Abeli-mehola, Eliya yarabonye ahantu hariko hakorerwa igikorwa amahero co kurima. Hariho amashūri 24 yari afatanijwe n’ingǒgo ari abirabiri, akaba yariko araca imirongo ibangabanganye mu busize bwari bubomvye. Uwari ayoboye amashūri abiri ya nyuma ni we Eliya yarondera. Yari Elisha, uwo Yehova yari yahisemwo ngo asubirire Eliya. Ku ruhande rumwe, Eliya ategerezwa kuba yari ashashaye kubona uwo mugabo narirya yari yarigeze kwiyumvira ko ari we wenyene yari asigaye mu basavyi b’Imana b’intahemuka.1 Abami 18:22; 19:14-19.

Ku rundi ruhande, Eliya yoba yari kugonanwa kumushinga amwamwe mu mabanga yarangura, canke ngo agonanwe gusangira uduteka na we, canke ngo ntahimbarwe n’uko umusi uri izina azomusubirira? Nta wovyemeza; eka nta n’uwoharira yuko atigeze avyiyumvira. Nakare, Eliya yari “umuntu yiyumva nk’uko twiyumva.” (Yakobo 5:17) Uko vyoba vyaragenze kwose, iyo nkuru yo muri Bibiliya ivuga iti: “Eliya arajabuka . . . , aja aho ari maze amutererako impuzu y’ibango yiwe.” (1 Abami 19:19) Impuzu y’ibango ya Eliya, iyishobora kuba yari iyo mu rushato rw’intama canke rw’impene, yayambara nk’umutamana kandi yerekana ko Eliya yarobanuwe na Yehova mu buryo budasanzwe. Kuyiterera rero ku bitugu vya Elisha vyari bifise insobanuro ikomeye. Eliya yaremeye n’umutima ukunze itegeko Yehova yamuhaye ryo kugena Elisha ngo amusubirire. Eliya yarizigira Imana yiwe kandi yarayumvira.

Eliya yaricishije bugufi aragena Elisha ngo azomusubirire

Uwo mugabo akiri muto yari ashashaye gufasha uwo muhanuzi yamukurira. Elisha ntiyari guca asubirira Eliya ubwo nyene. Ahubwo yaramaze imyaka nk’itandatu agendana n’uwo muhanuzi yongera amusahiriza yicishije bugufi, ku buryo yahavuye yitwa “uwasuka amazi ku maboko ya Eliya.” (2 Abami 3:11) Ese ukuntu Eliya yaremeshejwe no kuronka umusuku abishoboye kandi kirumara nk’uwo! Biboneka ko abo bagabo babaye abagenzi somambike. Nta gukeka ko kuremeshanya vyabafashije kwihangana naho babona akarenganyo katagira izina karangwa mu gihugu, na canecane ububisha bw’Umwami Ahabu bwaguma bwongerekana.

Vyoba bishika ukarenganywa? Abenshi biradushikira muri iyi si yononekaye. Kuronka umugenzi akunda Imana vyogufasha kwihangana. Vyongeye, urashobora kugira vyinshi wigiye ku kwizera kwa Eliya igihe woba uriko urarenganywa.

“HAGURUKA, UMANUKE GUHURA NA AHABU”

Eliya na Elisha barakoze cane kugira ngo bafashe abantu kwitaho ivy’Imana y’ukuri. Biboneka ko bagize uruhara ruhambaye mu kumenyereza abandi bahanuzi, abashobora kuba barigishwa mu buryo butunganijwe nka kurya kw’amashure. Ariko rero, mu nyuma Yehova yarashinze Eliya igikorwa gishasha mu kumubwira ati: “Haguruka, umanuke guhura na Ahabu umwami wa Isirayeli.” (1 Abami 21:18) None Ahabu yari yakoze iki?

Uwo mwami yari asanzwe ari umuhuni, akaba ari we mwami wa Isirayeli mubi kuruta abamwitangiye imbere. Yari yararongoye Yezebeli, atuma ivyo gusenga Bayali bitezwa imbere mu gihugu, ubwiwe akaba yarabigiramwo uruhara. (1 Abami 16:31-33) Gusenga Bayali vyarimwo imigenzo ijanye n’ivy’irondoka, ubumaraya bwakorwa nk’umuhamuro be n’ivyo gutanga abana nk’ibimazi. Vyongeye, Ahabu yari aherutse kugambarara itegeko rya Yehova ryo kwica Beni-hadadi umwami mubi wa Siriya. Biboneka ko Ahabu yanse kugamburuka kubera inyungu z’amahera. (1 Abami, ikigabane ca 20) Ico gihe hoho, umwina, uguhahamira amaronko be n’ubukozi bw’ikibi vyaranga Ahabu na Yezebeli vyari vyabaye agahebuza.

Ahabu yari afise ikirimba i Samariya, kandi inyubakwa z’ico kirimba zari agahambaye! Yari afise ikindi kirimba i Yezireyeli, nko ku bilometero 37 uvuye i Samariya. Ico kirimba ca kabiri cahana urubibe n’umurima w’imizabibu. Ahabu yaripfuje uwo murima, na wo ukaba wari uw’umugabo yitwa Naboti. Ahabu yaramutumyeko amusaba ko yomugurira uwo murima canke akamuha uwundi mu gishingo cawo. Ariko Naboti yavuze ati: “Ni ibitokwiyumvirwa kuri jewe, nisunze uko Yehova abona ibintu, ko noguha intoranwa ya ba sogokuruza banje.” (1 Abami 21:3) None Naboti yoba yari intagondwa? Yoba yari umuntu atitaho ingaruka z’ivyo yakora? Hari abantu batari bake biyumviriye gutyo. Ariko rero, yari agamburutse Itegeko rya Yehova, iryabuza Abisirayeli kugurisha burundu itongo ry’intoranwa y’umuryango. (Abalewi 25:23-28) Naboti yabona ko ari ibitokwiyumvirwa kurenga kw’Itegeko ry’Imana. Yari afise ukwizera n’umutima rugabo kuko yari azi neza ko kwankira ikintu Ahabu vyarimwo akaga.

Ariko Itegeko rya Yehova nta co ryari rivuze kuri Ahabu. Yatashe “yijiriwe kandi ajonjogoye” kubera ko ibintu bitari vyagenze nk’uko yavyipfuza. Dusoma duti: “Aryama ku buriri bwiwe, mu maso hiwe aguma aharabishije ku ruhome, ntiyarya.” (1 Abami 21:4) Igihe Yezebeli yabona umugabo wiwe asutuye umunwa nk’umwana, yaciye anyaragasa aratunganya umugambi wo kumuronsa ivyo yipfuza no kuzimanganya umuryango ata co wazira.

Usomye ivyerekeye uwo mugambi wa Yezebeli, ntubura kujorezwa n’ububisha bwiwe. Umwamikazi Yezebeli yari azi yuko Itegeko ry’Imana ryasaba yuko haboneka ivyabona bibiri kugira ngo umuntu yagirwe n’icaha gikomeye. (Gusubira mu vyagezwe 19:15) Yaciye yandika amakete mw’izina rya Ahabu abwira abagabo bakomakomeye b’i Yezireyeli ngo barondere abagabo bokwemera kwagiriza Naboti ko yarogose, ico kikaba cari icaha cicisha umuntu. Ikibabaje, uwo mugambi warakunze. Hari “abantu b’imburakimazi” babiri bagirije ibinyoma Naboti, aca yicishwa amabuye. Bisubiye, abahungu biwe na bo nyene barabishe! * (1 Abami 21:5-14; Abalewi 24:16; 2 Abami 9:26) Ni nk’aho ubukuru Ahabu yari afise mu rugo yabuhebeye umugore wiwe, aramureka yikorera ivyo ashaka, azimanganya n’abantu ata co bazira.

Iyumvire ukuntu Eliya yumvise amerewe igihe Yehova yamuhishurira ivyo uwo mwami n’umwamikazi wiwe bari bakoze. Umuntu arashobora kwihebura cane aravye ingene abantu babi barenganya abantu ata co bazira. (Zaburi 73:3-5, 12, 13) Muri kino gihe turakunze kubona akarenganyo gakomeye, rimwe na rimwe kakaba mbere kagirwa n’abantu b’abanyabubasha bavuga ko baserukira Imana. Naho ari ukwo, ibivugwa muri iyi nkuru birashobora kuduhumuriza. Muri iyo nkuru, Bibiliya iratwibutsa ko ata co umuntu yonyegeza Yehova. Arabona ibintu vyose. (Abaheburayo 4:13) None iyo abonye ubukozi bw’ikibi nk’ubwo aca akora iki?

“WANDONSE GA WA MWANSI WANJE WE?”

Yehova yararungitse Eliya kwa Ahabu. Imana yaravuze aho Ahabu ari idomako neza iti: “Ehe ari mu murima w’imizabibu wa Naboti.” (1 Abami 21:18) Igihe Yezebeli yabwira Ahabu ko wa murima w’imizabibu wamwegukiye, ubwo nyene Ahabu yaciye ahaguruka aja kuraba uwo murima kugira ngo awuryohererwe. Ahabu ntiyigeze yiyumvira ko Yehova yariko aramwitegereza. Iyumvire ingene mu maso ha Ahabu hari hameze igihe yariko aragendura uwo murima, yiyumvira ingene yari agiye kuhatunganya umurima w’agatangaza. Ubwo nyene Eliya yaciye aseruka! Ahabu yaciye ahinduka mu maso arijirwa, maze yuzuye ishavu n’urwanko avuga ati: “Wandonse ga wa mwansi wanje we?”1 Abami 21:20.

“Wandonse ga wa mwansi wanje we?”

Amajambo Ahabu yavuze arashira ahabona ubupfu bw’ubwoko bubiri. Ubwa mbere, mu kubwira Eliya ngo “Wandonse,” Ahabu yarerekanye yuko yari impumyi mu vy’Imana. Yehova yari yaramaze ‘kumuronka,’ ni ukuvuga kumubona. Yari yabonye ingene Ahabu akoresha nabi ubushobozi bwiwe bwo kwihitiramwo be n’ingene yaryoherewe ivyo Yezebeli yanyaze biciye ku mugambi ugayitse. Imana yararavye mu mutima wa Ahabu, irabona ko icipfuzo c’amaronko cari casubiriye imbabazi, ubutungane n’impuhwe. Ubugira kabiri, mu kubwira Eliya ngo “wa mwansi wanje we,” Ahabu yarerekanye urwanko yanka umuntu yari acuditse na Yehova Imana kandi yari kumufasha guheba ingendo yiwe mbi.

Hari ibintu bihambaye dushobora kwigira ku bupfu bwa Ahabu. Dukwiye kwama twibuka ko Yehova Imana abona ibintu vyose. Kubera ari Data adukunda, arabimenya iyo dutaye inzira nziza, kandi aripfuza cane kubona duhinduye ingendo. Kugira ngo adufashe, akenshi akoresha abagenzi biwe, ni ukuvuga abantu bafise ukwizera, bashikiriza abandi amajambo y’Imana nka kumwe kwa Eliya. Ese ukuntu kwoba ari ukwihenda hamwe twobona abagenzi b’Imana nk’abansi bacu!—Zaburi 141:5.

Mera nk’uwubona mu bwenge Eliya ariko yishura Ahabu ati: “Nakuronse.” Eliya yaronse Ahabu, ni ukuvuga kumubona, mu buryo bw’uko yamenye neza ingene Ahabu ameze, ko yari umusuma, umwicanyi n’uwugarariza Yehova Imana. Emwe, bitegerezwa kuba vyamusavye umutima rugabo kugira ngo ahangare uwo mubisha Ahabu! Eliya yaciye amenyesha Ahabu urwo Imana yari yamuciriye. Yehova yarabonye ivyariko biraba: Ububisha bwariko burakwiragira mu bantu bivuye ku muryango wa Ahabu. Eliya yabwiye rero Ahabu ko Imana yari yategetse ko umuryango wa cami wose ‘ukuburwa ukanoganzwa,’ ni ukuvuga ugaherengetezwa. Yezebeli na we nyene yogize ico abazwa.1 Abami 21:20-26.

Eliya ntiyihebuye ngo abone ko abantu bazokwama bakora ikibi bakagiherana. Biroroshe ko umuntu yiyumvira gutyo aravye ibiba mw’isi muri iki gihe. Iyi nkuru yo muri Bibiliya yerekeye Ahabu ntitwibutsa gusa yuko Yehova Imana abona ibiba vyose, ariko kandi iratwibutsa yuko ashitsa ubutungane igihe ciwe kigeze. Ijambo ryiwe riradukura amazinda yuko yimirije gukuraho burundu akarenganyo kose! (Zaburi 37:10, 11) Ariko rero, vyoshika ukibaza uti: ‘Imanza z’Imana zoba ari uguhana gusa canke zirimwo n’imbabazi?’

“MBEGA WABONYE UKUNTU AHABU YICISHIJE BUGUFI?”

Birashoboka ko Eliya yatangajwe n’ukuntu Ahabu yakiriye urwo rubanza Imana yamuciriye. Iyo nkuru ivuga iti: “Ahabu akimara kwumva ayo majambo, atantamura impuzu ziwe yongera ashira igunira ku mubiri wiwe; atangura kwisonzesha, aguma aryama mw’igunira kandi agenda yiraburaniwe.” (1 Abami 21:27) None aho Ahabu yoba yari yigaye?

Twovuga n’imiburiburi ko yari atanguye kwisubirako. Ahabu yari yicishije bugufi, ico kikaba vy’ukuri ari ikintu kigoye ku muntu w’ubwibone n’akagaye. None yoba yarigaye vy’ukuri? Reka tubigereranye n’ivyashikiye Umwami Manase yatwaye mu nyuma kandi ashobora kuba yararushije Ahabu ububisha. Igihe Yehova yahana Manase, uwo mugabo yaricishije bugufi, aratabaza Yehova. Ariko ntiyagarukirije aho. Yaciye ahindura ingendo mu gukuraho ibigirwamana yari yarashinze, yongera aragira akigoro ko gukorera Yehova, n’abanyagihugu abaremesha kubigenza gutyo nyene. (2 Ngoma 33:1-17) Hari ibintu nk’ivyo Ahabu yoba yarakoze? Emwe, habe na kimwe.

Yehova yoba yarabonye ako kababaro Ahabu yagaragaje? Yehova yabwiye Eliya ati: “Mbega wabonye ukuntu Ahabu yicishije bugufi kubera jewe? Ko yicishije bugufi kubera jewe, sinzozana ivyo vyago mu misi yiwe. Mu misi y’umuhungu wiwe ni ho nzozana ivyo vyago ku nzu yiwe.” (1 Abami 21:29) Yehova yoba none yari ababariye Ahabu? Habe namba. Ahabu yari akeneye kwigaya vy’ukuri kugira ngo Imana imubabarire. (Ezekiyeli 33:14-16) Ariko kubera ko Ahabu yicujije ku rugero runaka, Yehova na we yaciye amugirira imbabazi zihuye n’urugero yagejejeko kwicuza. Ahabu ntiyobonye agatikizo gakomeye koshikiye umuryango wiwe wose.

Naho ari ukwo, Yehova ntiyahinduye urubanza yari yaciriye uwo mugabo. Mu nyuma, Yehova yaragiye inama n’abamarayika biwe ku bijanye n’uburyo bwiza bwo guhenda Ahabu ngo aje mu ntambara yoguyemwo. Gatoyi inyuma y’aho, urubanza Yehova yaciriye Ahabu rwarashitse. Yarakomerekeye mu ntambara, aravirirana bikomeye aca apfira mu mukogote wiwe. Iyo nkuru irongerako iki kintu kibabaje: Igihe bariko baroza uwo mukogote w’umwami, hariho imbwa zaje gufyeta amaraso yiwe. Amajambo ya Yehova Eliya yari yarabwiye Ahabu yari arangutse izuba riva, ayagira ati: “Ahantu imbwa zarigatiye amaraso ya Naboti ni ho zizorigatira amaraso yawe, egome, ayawe.”1 Abami 21:19; 22:19-22, 34-38.

Iherezo rya Ahabu ryatumye Eliya na Elisha be n’abandi basavyi b’Imana bose bafise ukwizera, babona neza ko Yehova atari yaribagiye umutima rugabo n’ukwizera Naboti yagaragaje. Bitebe bitebuke, Imana y’ubutungane ntiyigera ireka guhana ababisha; vyongeye, mu gihano itanga ntireka gushiramwo imbabazi igihe hari imvo yumvikana yo kubigira. (Guharūra 14:18) Ese ukuntu ico cari icigwa gikomeye kuri Eliya, uwari yaramaze imyaka mirongo yihanganye mu gihe c’ubutegetsi bw’uwo mwami mubi! Vyoba bimaze gushika ukarenganywa? Woba wipfuza kubona Imana ibitunganije? Vyoba vyiza wiganye ukwizera kwa Eliya. Eliya, ari kumwe na Elisha umugenzi wiwe afise ukwizera, yarabandanije kumenyesha ubutumwa bw’Imana, arihanganira akarenganyo!

^ ing. 3 Yehova yari yarakoresheje uruzuba rwamaze imyaka itatu n’igice kugira ngo yerekane ko imana Bayali ata co yari ishoboye, naho abayisenga babona ko ari yo igwisha imvura, igatuma n’igihugu cimbuka. (1 Abami, ikigabane ca 18) Raba ikiganiro kivuga ngo “Niwigane ukwizera kwabo” mu kinyamakuru Umunara w’Inderetsi co ku wa 1 Nzero n’ico ku wa 1 Ndamukiza 2008.

^ ing. 13 Yezebeli ashobora kuba yaratinye yuko uwo murima w’imizabibu wociye wegukira ba samuragwa ba Naboti, akaba ari co gituma yaciye ategura ivyo kwicisha abahungu ba Naboti. Nimba wipfuza kumenya igituma Imana ireka abantu bakarenganywa gutyo, raba ikiganiro kivuga ngo “Abasomyi bacu barabaza” kiri muri iki kinyamakuru.