ကစၢ်ယွၤအမံၤဒ်လဲၣ်. ကစၢ်ယွၤအနီၢ်ကစၢ် တဲဝဲလၢယ “မံၤမ့ၢ်ယဟိဝၤ” လီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၈၃:၁၈) လၢလံာ်စီဆှံအပူၤ ကစၢ်ယွၤအမံၤအိၣ်ဝဲအဘျီ ၇,၀၀၀ ဘျဲၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ပှၤကွဲးကျိာ်ထံ လံာ်စီဆှံတဖၣ်​ ထုးထီၣ်က့ၤကစၢ်ယွၤအမံၤ ဒီးပာ်က့ၤဝဲ မံၤလၤသၣ်ကပီၤလၢအမ့ၢ် “ကစၢ်” လီၤ. ကစၢ်ယွၤအဲၣ်ဒိးလၢ ပကကဲထီၣ်အတံၤသကိး အဃိအဟ့ၣ်သဆၣ်ထီၣ်ပှၤလၢ ပက “ကိးထီၣ်အမံၤ” န့ၣ်လီၤ.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၀၅:၁.

ယဟိဝၤယွၤ အမံၤလၤသၣ်ကပီၤတဖၣ်. လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ယဟိဝၤယွၤ အမံၤလၤသၣ်ကပီၤတဖၣ်​ ဒ်သိးဒီး “ကစၢ်ယွၤ,” “သ့တၢ်လၢာ်ကစၢ်,” “တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ်,” “ပၢ်,” “ကစၢ်,” ဒီး “တၢ်ပၢကစၢ်” န့ၣ်လီၤ. လၢလံာ်စီဆှံပူၤ တၢ်ကွဲးနီၣ်ကွဲးဃါအိၣ်အါမး ဘၣ်ဃးဒီးပှၤဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအအိၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်သူဝဲယဟိဝၤယွၤအမံၤ ဒီးအမံၤလၤသၣ်ကပီၤ ခံခါလၢာ်န့ၣ်လီၤ.— ဒၤနံးယ့လး ၉:၄.

ကစၢ်ယွၤ အက့ၢ်အဂီၤ. ကစၢ်ယွၤမ့ၢ် ပှၤနီၢ်သးဖိတဂၤလီၤ. (ယိၤဟၣ်​ ၄:၂၄) လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်​ တၢ်အုၣ်သးလၢ “ပှၤတထံၣ်ဘၣ် ယွၤ နီတခီၣ်နီတဂၤဘၣ်.” (ယိၤဟၣ်​ ၁:၁၈) လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤအတၢ်တူၢ်ဘၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်​ မၤဘၣ်ဒိအသးသ့ ဒီးမၤသးခု “အသး” သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.—ကတိၤဒိ ၁၁:၂၀; စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၈:၄၀, ၄၁.

ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်. ကစၢ်ယွၤ တကွၢ်ဒိၣ်ဆံးအါစှၤ ကလုာ်ဒူၣ်ဒီး တၢ်ဆဲးတၢ်လၤတဖၣ်ဘၣ်. (မၤတၢ် ၁၀:၃၄, ၃၅) အဝဲမ့ၢ်ကစၢ်ယွၤလၢ “အသးအိၣ်တၢ်, ဒီးသးကညီၤတၢ်, သးထီၣ်ကီ, ဒီးအဘျုးအဖှိၣ်​ ဒီးအမ့ၢ်အတီအိၣ်ဝဲအါမးလီၤ.” (၂ မိၤၡ့ ၃၄:၆, ၇) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ကစၢ်ယွၤန့ၣ်အိၣ်ဝဲဒီး အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါလွံၢ်ခါလၢ အလီၤကမၢကမၣ်ဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ.

တၢ်စိတၢ်ကမီၤ. ကစၢ်ယွၤန့ၣ်​ မ့ၢ် “သ့တၢ်လၢာ်ကစၢ်” လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤ လၢလၢပှဲၤပှဲၤအဃိ အကမၤလၢပှဲၤထီၣ်ဝဲ အတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ.—၁ မိၤၡ့ ၁၇:၁.

တၢ်ကူၣ်သ့. ကစၢ်ယွၤအတၢ်ကူၣ်သ့န့ၣ်​ ဒိၣ်န့ၢ်ယိာ်န့ၢ်တၢ်ခဲလၢာ်လီၤ. အဃိ လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အမ့ၢ် “ယွၤတဂၤဃီလၢ အကူၣ်တၢ်သ့” လီၤ.—ရိမ့ၤ ၁၆:၂၇.

တၢ်တီတၢ်လိၤ. ကစၢ်ယွၤန့ၣ်မၤတၢ် တီတီလိၤလိၤထီဘိလီၤ. တၢ်လၢအမၤဝဲတဖၣ်န့ၣ်​ “လၢဝဲပှဲၤဝဲ” ဒီး “တၢ်အၢတအိၣ်” ဒီးအီၤဘၣ်.—၅ မိၤၡ့ ၃၂:၄.

တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ. လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ “ယွၤမ့ၢ်တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ” လီၤ. (၁ ယိၤဟၣ်​ ၄:၈) ကစၢ်ယွၤန့ၣ်​ တမ့ၢ်ထဲအပာ်ဖျါထီၣ်​ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံဧိၤဘၣ်, အဝဲမ့ၢ်တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ အဂံၢ်ခီၣ်ထံးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကိးမံၤဒဲးလၢအမၤဝဲန့ၣ်​ ခီဖျိလၢတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢ အဒိၣ်အယိာ်အံၤ ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်အီၤအဃိ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်အဘျုးအဖှိၣ်သ့ လၢကျဲအါဘိန့ၣ်လီၤ.

ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ. ကစၢ်ယွၤမ့ၢ် ပပၢ်အိၣ်လၢ မူခိၣ်တဂၤလၢ အပှဲၤဒီး တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလီၤ. (မးသဲ ၆:၉) ပမ့ၢ်နာ်န့ၢ်အီၤန့ၣ်​ ပကဲထီၣ်အတံၤသကိးသ့ဝဲလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂၅:၁၄) တကးဒံးဘၣ်​ ကစၢ်ယွၤကွဲမုာ်ပှၤလၢ ပကသုးဘူးပသးဆူအအိၣ်​ လၢပတၢ်ဃ့ထုကဖၣ်​ ဒီးတဲပှၤလၢ “ကယဲၢ် သုတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီန့ၣ်, ပာ်ထီၣ်လၢ အဝဲဒၣ်အလိၤခဲလၢာ်တက့ၢ်. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, အသးအိၣ်သုလီၤ.”—၁ ပ့းတရူး ၅:၇; ယၤကိာ် ၄:၈.

ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ တမ့ၢ်ကစၢ်ယွၤဘၣ်. ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ မ့ၢ်ပှၤထဲတဂၤဧိၤလၢ ကစၢ်ယွၤတ့လီၤအီၤလၢ အနီၢ်ကစၢ်အဃိ အမ့ၢ်ပှၤလၢအလီၤဆီတဂၤလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲမ့ၢ် ကစၢ်ယွၤအဖိခွါလီၤ. (ယိၤဟၣ်​ ၁:၁၄) ယဟိဝၤယွၤတ့လီၤဝဲ ယ့ၣ်ၡူးဝံၤအလီၢ်ခံ သူဝဲအဖိဝဲၢ်ကိအံၤ ဒ် “ပှၤမၤတၢ်သ့တဂၤ” အသိး လၢကတ့လီၤဝဲတၢ်ကိးမံၤဒဲး ဒီးပှၤအဂၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.—ကတိၤဒိ ၈:၃၀, ၃၁; ကလီးစဲ ၁:၁၅, ၁၆.

 ယ့ၣ်ၡူးခရံာ် တကိးလီၤအသးလၢ ယွၤနီတဘျီဘၣ်. ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ “ယဲဒၣ်အံၤယဟဲလၢ [ယွၤ] အိၣ်, ဒီးအဝဲဒၣ်မၢလီၤယၤလီၤ.” (ယိၤဟၣ်​ ၇:၂၉) ဖဲယ့ၣ်ၡူးကတိၤတၢ်ဒီး အပျဲၢ်အဘီၣ်တဂၤအခါ အကိးယဟိဝၤယွၤလၢ “ယပၢ်ဒီးသုပၢ်” ဒီး “ယယွၤဒီးသုယွၤ” လီၤ. (ယိၤဟၣ်​ ၂၀:၁၇) ဖဲယ့ၣ်ၡူးသံဝံၤအလီၢ်ခံ ယဟိဝၤယွၤမၤသမူထီၣ်က့ၤအီၤဆူမူခိၣ်ဝံၤ ဟ့ၣ်လီၤအီၤတၢ်စိတၢ်ကမီၤဒီး ပာ်ထီၣ်အီၤလၢ အစုထွဲတကပၤန့ၣ်လီၤ.—မးသဲ ၂၈:၁၈; မၤတၢ် ၂:၃၂, ၃၃.

နကဘူးထီၣ်ဒီးကစၢ်ယွၤအဂီၢ် ယ့ၣ်ၡူးခရံာ်မၤစၢၤနၤသ့

ယ့ၣ်ၡူးဟဲလီၤလၢဟီၣ်ခိၣ်​ ဒ်သိးကသိၣ်လိပှၤ ဘၣ်ဃးဒီးအပၢ်အဂ့ၢ်. ယဟိဝၤယွၤ အနီၢ်ကစၢ်တဲ ယ့ၣ်ၡူးလၢ “အဝဲတဂၤအံၤမ့ၢ်ယဖိခွါလၢ ယအဲၣ်အီၤ, ကနၣ်အကလုၢ်တက့ၢ်.” (မၢ်ကူး ၉:၇) ယ့ၣ်ၡူးသ့ၣ်ညါ ကစၢ်ယွၤအဂ့ၢ်ဂ့ၤန့ၢ်ဒံး ပှၤအဂၤခဲလၢာ်လီၤ. ဒီးအတဲဝဲလၢ “မ့တမ့ၢ်ဘၣ်ဖိခွါ ဒီးပှၤလၢ ဖိခွါဘၣ်အသးလၢ အကလီၣ်ဖျါပၢ်လၢအီၤတဖၣ်န့ၣ်ဒီး, ပှၤတသ့ၣ်ညါဘၣ်ပၢ်နီတဂၤဘၣ်.”—လူၤကၣ်​ ၁၀:၂၂.

ယ့ၣ်ၡူးပာ်ဖျါထီၣ်​ ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ လၢလၢပှဲၤပှဲၤ. ယ့ၣ်ၡူးကွၢ်လိမၤဒိး အပၢ်အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါလီၤတံၢ်လီၤဆဲး တုၤအတဲဝဲလၢ “ပှၤလၢအထံၣ်ယၤန့ၣ်, မ့ၢ်အထံၣ်လံပၢ်န့ၣ်လီၤ.” (ယိၤဟၣ်​ ၁၄:၉) ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်အဲၣ်ဒီး အတၢ်ကတိၤတဖၣ်န့ၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အကွၢ်လိမၤဒိးဝဲ အပၢ်လၢလၢပှဲၤပှဲၤအဃိ ထုးန့ၢ်ပှၤဂၤအသးလၢ ကသုးဘူးဆူအပၢ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. အတဲဝဲလၢ “ယဲဒၣ်အံၤ ယမ့ၢ်ကျဲ, ဒီးတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ, ဒီးတၢ်မူလီၤ. မ့တမ့ၢ်ဘၣ်ယၤဒီး, ပှၤတဟဲဘၣ်ဆူ ပၢ်အအိၣ်နီတဂၤဘၣ်.” (ယိၤဟၣ်​ ၁၄:၆) တကးဒံးဘၣ်​ တဲစ့ၢ်ကီးလၢ “ဖဲပှၤဘါတၢ်နီၢ်နီၢ်တဖၣ်န့ၣ်, ကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်​ ပၢ်လၢသူၣ်လၢသး, ဒီးလၢတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ပၢ်ဃုပှၤလၢ အဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤ ဒ်န့ၣ်အသိးတဖၣ်လီၤ.” (ယိၤဟၣ်​ ၄:၂၃) ထံၣ်တမှံကွၢ် လၢယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ ဃုပှၤဒ်သိးဒီးနၤ လၢနကသ့ၣ်ညါထီၣ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဘၣ်ဃးဒီးအီၤန့ၣ်လီၤ.