•  San-o ko ginapakita ang masunod nga mga kinaiya? (Pirme, sa tanan nga tion, kon kaisa, ukon wala gid)

  •  tampad

  •  masaligan

  •  wala nagakaleyt

  •  mapisan

  •  mahipid

  •  mabinuligon

  •  wala nagadampig

  •  matinahuron

  •  mainulikdon

•   Diin sa sini nga mga kinaiya ang pirme gid makita sa imo?

   Padayuna ang imo maayo nga ginahimo.​—Filipos 3:​16.

•   Ano nga kinaiya ang kinahanglan mo pa pauswagon?

 Ang masunod nga impormasyon makabulig sa imo.

 Ang responsable nga mga tawo nagahimo sang ila mga obligasyon sa balay, eskwelahan, kag komunidad. Nakahibalo sila nga may salabton sila sa ila mga ginahimo. Gani kon makahimo sila sing sala, ginabaton nila ini, ginahinulsulan, kag ginatinguhaan nga tadlungon.

 Ang Biblia nagasiling: “Ang kada isa magadala sang iya kaugalingon nga lulan.”​—Galacia 6:5.

  Ang responsable nga tawo nagagamit sang iya ikasarang sing maayo kag mas ginatahod, ginasaligan, kag ginahatagan sing mga kahilwayan kag pribilehiyo.

 Ang Biblia nagasiling: “Nakakita ka bala sing tawo nga maukud sa iya buluhaton? Magatindug sia sa atubangan sang mga hari.”​—Hulubaton 22:29.

  Ang responsable nga tawo masami nga maalwan kag madamo sing abyan.

 Ang Biblia nagasiling: “Ugalia ang paghatag, kag ang mga tawo magahatag sa inyo.”​—Lucas 6:​38.

  Ang responsable nga tawo nagabatyag nga may hinimuan kag kadungganan, kag nagapabakod ini sang iya kompiansa sa kaugalingon.

 Ang Biblia nagasiling: “Pamatud-an sang kada isa kon ano ang iya kaugalingon nga binuhatan, kag nian may rason sia sa paghugyaw may kaangtanan sa iya kaugalingon lamang.”​—Galacia 6:4.

 Para masabat ini, basaha ang masunod. Diin sa sini ang nagalaragway sang imo nabatyagan?

 “Naugot ako kay daw bata gihapon ang pagtratar sa akon nanday Mommy kag Daddy kag dapat magpahibalo gid ko pirme sa ila kon diin ako.”—Kerri.

 “Wala problema sa akon mga ginikanan kay ginapasugtan nila ako pirme nga maggua upod sa akon mga abyan.”​—Richard.

 “Kon makita ko ang akon mga katubotubo nga makahimo sang ila gusto, nagapensar ako: ‘Ngaa wala ko ‘ya ginasugtan nga maghimo sina?’”​—Anne.

 “Ginapasugtan ako pirme sang akon ginikanan nga himuon ang gusto ko. Ginapasalamatan ko gid ang kahilwayan nga ginahatag nila sa akon.”​—Marina.

 Ang punto: Ang iban nga tin-edyer mas may kahilwayan sangsa iban. Ano ang rason?

 Ang matuod: Ang imo kahilwayan masami nga nagadepende sa kon daw ano ikaw ka masaligan.

 Halimbawa, binagbinaga ang ginsiling sang duha ka tin-edyer nga ginsambit kaina.

 Richard: “Sang una, daw indi ako pagsaligan sang akon mga ginikanan. Pero subong, ginasaligan na nila ako bangod ginpakita ko sa ila nga responsable ako. Ginasugid ko gid sa ila kon diin ako makadto kag kon sin-o ang akon mga upod. Sa masami, ginasugid ko sa ila ang akon mga plano bisan wala nila ako ginapamangkot.”

 Marina: “Sa bilog ko nga kabuhi, duha ka beses lang ako nagbinutig sa akon mga ginikanan, kag nadakpan gid nila ako. Sugod sadto, nangin tampad na ako sa ila. Halimbawa, ginapahibalo ko gid pirme sa ila ang akon ginahimo kag ginatawgan sila kon wala ako sa balay. Mas ginasaligan na nila ako subong.”

 Gusto mo man bala nga trataron pareho nanday Richard kag Marina? Kon amo, usisaa ang imo kaugalingon sa masunod nga mga bahin:

BALAY

•   Ginatapos mo bala ang imo mga hilikuton sa balay?

•   Ginasunod mo gid bala ang imo curfew?

•   Ginatahod mo bala ang imo mga ginikanan kag mga utod?

 Diin sa sini ang kinahanglan mo pa pauswagon?

 Ang Biblia nagasiling: “Mangin matinumanon kamo sa inyo mga ginikanan.”​—Efeso 6:1.

ESKWELAHAN

•   Ginatapos mo bala ang imo mga homework sa husto nga oras?

•   Ginatinguhaan mo bala nga magtaas ang imo grades?

•   May maayo ka bala nga batasan sa pagtuon?

 Diin sa sini ang kinahanglan mo pa pauswagon?

 Ang Biblia nagasiling: “Ang kaalam pangapin.” (Manugwali 7:​12) Ang maayo nga edukasyon makabulig sa imo nga makatigayon sing kaalam.

REPUTASYON

•   Tampad ka bala sa imo mga ginikanan kag sa iban?

•   Kabalo ka bala magbadyet sang kuarta?

•   Kilala ka bala nga masaligan?

 Diin sa sini ang kinahanglan mo pa pauswagon?

 Ang Biblia nagasiling: “Magsuklob sang bag-o nga personalidad.” (Efeso 4:​24) Puede mo pa mapauswag ang imo mga kinaiya kag reputasyon.