“Kinahanglan mo makigbagay, kay kon indi, wala ka sing mga abyan, wala pulos imo kabuhi, kag wala ka sing palaabuton. Wala sing may magaulikid sa imo kag magaisahanon ka lang.”—Carl.

 Mahimo amo man sini ang ginabatyag sang madamo nga pamatan-on. Kag may ara iban nga ginahimo nila ang tanan para indi mangin pareho ang ila sitwasyon sa ginsiling ni Carl. Amo man bala sina ang imo ginabatyag? Ini nga artikulo makabulig sa imo nga makakita sang mas maayo nga mga abyan.

•  Ngaa gusto gid sang mga tawo nga makigbagay sa iban?

•  Ang dapat mo mahibaluan

•  Ang ginasiling sang iban

•   Bangod indi nila gusto nga likawan sila. “Sa social media nakita ko ang mga piktyur sang akon mga kilala nga nagtipontipon nga wala ako. Nagalalain gid ako, nakapamensar ako kon ano ayhan ang diperensia sa akon, ukon basi indi nila gusto nga makaupod ako.”—Natalie.

   PAMENSARI INI: Nakaagi ka na bala nga ginalikawan ka sang imo mga kilala? May ginhimo ka bala para batunon ka nila?

•   Bangod indi nila gusto nga mangin lain sa iban. “Indi gusto sang akon mga ginikanan nga may cell phone ako. Kon mangayo ang iban sang akon number kag magsiling ako nga wala ako sing cell phone, nagahambal sila: ‘Ano? Pila ka na haw?’ Kon hambalon ko sila nga 13 na ako, daw naluoy sila sa akon.”—Mary.

   PAMENSARI INI: Ano nga patakaran nga ginapatuman sang imo ginikanan nga para sa imo daw lain ka sa iban? Ano ang ginahimo mo sa sina nga patakaran?

•   Bangod indi nila gusto nga daugdaugon sang iban. “Ang mga bata sa amon eskwelahan wala nanamian kon lain imo paggiho, lain imo panghambal, ukon bisan gani lain imo pagpati. Kon indi ka makigbagay sa ila, daugdaugon ka nila.”—Olivia.

   PAMENSARI INI: Nakaagi ka na bala nga gindaugdaug bangod wala ka nakigbagay sa iban? Ano ginhimo mo?

•   Bangod indi nila gusto nga madulaan sila sing mga abyan. “Ginatinguhaan ko nga makigbagay sa bisan sin-o nga maupdan ko. Ginasunod ko kon paano sila maghambal. Nagakadlaw ako bisan wala sing kaladlawan. Nagaentra man ako kon may ginasunlog sila, bisan kabalo ko nga makasakit ini.”—Rachel.

   PAMENSARI INI: Importante gid bala sa imo nga batunon ka sang imo mga kaedad? Ginbag-o mo bala ang imo paagi sa paghambal kag batasan para makigbagay sa ila?

•   Kon kaisa indi maayo ang resulta kon ginasunod mo ang iban. Ngaa? Kay sa masami, mahibaluan sang mga tawo kon nagapakunokuno ka lang. “Mas mabudlayan ako makigbagay sa akon nga mga klasmeyt kon nagapakunokuno lang ako,” siling sang 20 anyos nga si Brian. “Natun-an ko nga mas maayo nga ipakita kon sin-o ka gid, kay kabalo sila kon nagapakunokuno ka lang.”

   MAS MAAYO NGA HIMUON: Pamensara liwat kon ano ang pinakaimportante sa imo. Ang Biblia nagasiling: ‘Pat-ura ninyo ang mas importante nga mga butang.’ (Filipos 1:10) Gani pamangkuta ang imo kaugalingon, ‘Ano ang mas importante sa akon—makigbagay sa mga tawo nga lain ang talaksan sangsa akon, ukon padayon nga ipakita kon sin-o gid ako?’

   “Wala gid sing kaayuhan kon ginasunod mo ang iban. Mas indi pa gid sila manamian sa imo, kag wala ini sing maayo nga epekto sa imo.”—James.

•   Kon ginapilit mo makigbagay sa iban, indi mo mapabutyag ang imo kaugalingon. Kon himuon mo ina, ginapakita mo nga gusto mo lang nga manamian ka sang mga tawo kag sundon kon ano ang ila gusto. “Sang una, ginahimo ko lang ang bisan ano para batunon sang iban, bisan pa makaguba ini sang akon reputasyon,” siling sang pamatan-on nga si Jeremy. “Gintugutan ko lang nga kontrolon ako sang iban. Nagsunodsunod lang ako sa ila.”

   MAS MAAYO NGA HIMUON: Pat-ura kon ano ang imo mga prinsipio kag sunda ini, imbes nga sundon mo ang mga prinsipio kag mga ideya sang iban para lang batunon ka nila. Amo nga ang Biblia nagasiling: “Indi ninyo pagpatikua ang kamatuoran bangod lang amo ini ang luyag sang madamo.”—Exodo 23:2.

   “Gintinguhaan ko nga magustuhan ang tanan nga nanamian nila—music, games, mga bayo, mga palaguaon, lainlain nga klase sang makeup . . . gintinguhaan ko nga mangin pareho sa ila. Pero, pamatyag ko kabalo sila tanan nga nagapakunokuno lang ako. Gani, nasubuan gid ako. Pamatyag ko daw lain na ako nga tawo. Indi na ko kabalo kon ano gid ang nanamian ko. Natun-an ko nga indi tanan nga makilala mo magabaton ukon manamian sa imo. Pero, indi buot silingon nga indi ka na makig-abyan; hatagi sing tion ang imo kaugalingon nga mangin hamtong ka.”—Melinda.

•   Kon ginapilit mo makigbagay sa iban, may malain ini nga epekto sa imo batasan. Amo ini ang natabo sa pakaisa sang pamatan-on nga si Chris. “Nagsugod sia sa paghimo sang mga butang nga wala niya ginahimo sadto—pareho sang pagdroga—para lang makigbagay sa iban,” siling ni Chris. “Nangin adik sia sa droga, kag diutayan lang nga maguba ang iya kabuhi.”

   MAS MAAYO NGA HIMUON: Likawi ang mga tawo nga indi maayo ang ila batasan kag paagi sa paghambal. Ang Biblia nagasiling: “Ang tawo nga nagaupod sa maalamon mangin maalamon man, apang ang tawo nga nagaupod sa mga buangbuang mapahamak.”—Hulubaton 13:20.

   “Kon kaisa, maayo man nga madamo ka sing abyan kag nagapakigbagay ka sa ila. Pero, indi gid paghimua ang mga butang nga nahibal-an mo nga indi husto para lang batunon ka nila. Kon maayo sila nga mga abyan sa imo, batunon ka nila kon sin-o ka gid.”—Melanie.

   Tip: Kon gusto mo mangilala sa iban kag makig-abyan sa ila, indi lang pagpilia ang mga tawo nga pareho sing mga hilig sa imo. Makig-abyan sa mga tawo nga pareho sing prinsipio sa imo—sa espirituwal, moral kag pagpati.