1, 2. (a) Mme ukpụhọde ewe ke akana Joseph ye ubon esie ẹnam? (b) Nso idiọk mbụk ke Joseph ekenyene ndisian n̄wan esie?

JOSEPH ama otop mbiomo efen odori ke edem enan̄-mbiomo. Eyo ofụk owo idem ke Bethlehem. Enye ese ufien, ese nnasia, ese iso, ese edem, ekem ada ubọk ọfiọn̄ọ enan̄ esie. Enye ke ekere anyan isan̄ emi mmọ ẹyomde ndika. Enye oyom ndimen ubon esie n̄ka Egypt. Ke ekere n̄ko m̀mê mmimọ idinam didie ke obio owo emi mme owo mîsemke usem mmimọ mînyụn̄ inamke n̄kpọ nte ẹsinamde ke edem mmimọ.

² Ikememke utom Joseph nditịn̄ utọ idiọk mbụk emi nnọ edima an̄wan esie Mary, edi enye ama an̄wana etịn̄. Enye ama asian Mary se Abasi ọkọdọn̄de angel edisian imọ ke ndap, ete ke Herod ke oyom ndiwot ekpri eyen mmimọ. Akana mmọ ẹkpọn̄ Bethlehem iwiwa. (Kot Matthew 2:13, 14.) N̄kpọ emi ama enen̄ede afịna Mary. Nso ikpanam ẹyom ndiwot ekpri eyen emi mînyeneke se anamde owo? Mary ye Joseph ikọdiọn̄ọke ntak, edi mmọ ẹma ẹnịm se Jehovah eketịn̄de ẹnyụn̄ ẹben̄e idem ndidaha.

3. Tịn̄ nte Joseph ye ubon esie ẹkewọrọde ke Bethlehem. (Se n̄ko ndise.)

³ Mme owo ẹma ẹdụk idap ke Bethlehem, idiọn̄ọke ke Joseph ye Mary ẹmen Jesus ẹwọrọ okoneyo oro. Ọfiọn̄ ọtọn̄ọ ndiwọrọ, ndien Joseph emen mmọ odụk usụk usụk, ke ekere m̀mê nso iditịbe inọ mmimọ. Didie ke ikpîkpu anamusọ eto nte imọ idikeme ndikpeme ubon imọ mbak mme okopodudu asua ẹdinam mmọ n̄kpọ? Ndi iyekeme ndise mban̄a mmọ kpukpru ini? Ndi iyekeme ndisọn̄ọ nda nnam akamba utom emi Jehovah Abasi ọnọde imọ mi, oro edi, ndikpeme nnyụn̄ mbọk eyen emi? Kpukpru emi ikememke inọ Joseph. Nte inemede nte enye ekesede aban̄a mme n̄kpọ emi, iyokụt ntak emi oyomde kpukpru nnyịn—akpan akpan mme ete—ikpebe mbuọtidem Joseph.

4, 5. (a) Didie ke ofụri uwem Joseph okokpụhọde? (b) Didie ke angel ekesịn udọn̄ ọnọ Joseph man enye ekeme ndinam ata akamba utom oro ẹkedọn̄de enye?

⁴ Ebe isua kiet tọn̄ọ Joseph okodụk ediomi ndọ ye eyen Heli, ke Nazareth obio emana esie, ndien emi ama okpụhọde uwem esie ofụri ofụri. Joseph ọdiọn̄ọ ke Mary edi ata eti eyenan̄wan. Edi ekem enye ama edifiọk ke Mary asan̄a ye idịbi! Enye ama aduak ndisio enye ndọ ke ndịbe mbak esuene ke obio. * Edi angel ama edidọhọ enye ke ndap ke edisana spirit Jehovah anam Mary oyomo. Angel oro ama adian do ete ke eyen emi Mary edimande ‘edinyan̄a ikọt esie osio ke mme idiọkn̄kpọ mmọ.’ Enye ama aka iso ọdọhọ Joseph ete: “Kûfehe ndịk ndida Mary n̄wan fo nnyọn̄ ufọk.”—Matt. 1:18-21.

⁵ Joseph ekedi edinen owo emi esikopde item, ntre enye ama anam se ẹkedọhọde enye. Enye ama enyịme ndinam utom oro okokponde akan, oro edi, ndibọk nnyụn̄ nse mban̄a eyen emi mîkedịghe eyen esie, kpa eyen emi Abasi akamade etieti. Nte ini akakade, Joseph ama asan̄a ye n̄wan esie oro akasan̄ade ye idịbi aka Bethlehem man ẹkesịn enyịn̄ ke n̄wed nte andikara okowụkde. Do ke eyen oro akamana.

6-8. (a) Mme n̄kpọntịbe ewe ẹkefiak ẹkpụhọde uwem Joseph ye eke ubon esie? (b) Nso iwụt ke Satan ọkọdọn̄ ntantaọfiọn̄ oro? (Se n̄ko ikọ idakisọn̄.)

⁶ Joseph ikemenke ikọtufọk esie ifiak inyọn̄ Nazareth, edi ekemen aka Bethlehem emi mîkoyomke usụn̄ ikpọn̄ Jerusalem. Mmọ ikenyeneke n̄kpọ, edi Joseph ama anam ofụri se enye ekekeme mbak Mary ye Jesus ẹdibọ ufen m̀mê ẹdinana n̄kpọ. Ekem mmọ ẹma ẹyom ekpri ufọk ẹdụn̄. Edi n̄kpọ ama afiak etịbe ke Jesus ama okokpon ebe isua kiet.

⁷ Mme asiak ntantaọfiọn̄ ẹma ẹdi ufọk Joseph ye Mary. Etie nte mmọ ẹketo Edem Usiahautịn ke Babylon. Mmọ ẹketiene ntantaọfiọn̄ ẹdi ndise eyen oro edidide edidem mme Jew. Mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹkpono eyen oro.

⁸ Edide mme asiak ntantaọfiọn̄ emi ẹma ẹdiọn̄ọ m̀mê ikọdiọn̄ọke, mmọ ẹma ẹsịn Jesus ke afanikọn̄. Ntantaọfiọn̄ oro ekebem iso ada mmọ aka Jerusalem, utu ke Bethlehem. * Mmọ ẹkedọhọ Edidem Herod emi ekedide ata idiọkowo ke iyom eyen emi edidide edidem mme Jew. Esịt ama ofụt Herod ndikop emi.

9-11. (a) Didie ke odudu oro akande Herod ye Satan akanam utom? (b) Didie ke isan̄ uka Egypt okokpụhọde ye mme nsunsu mbụk n̄wed apocrypha?

 ⁹ Edi odudu emi akande Herod m̀mê Satan ke akanam utom. Didie? Ke ini isenowo oro ẹkesịmde ufọk ẹnyụn̄ ẹkụtde Jesus ye eka esie, mmọ ẹma ẹnọ enye enọ inyụn̄ iyomke n̄kpọ ndomokiet ke usiene. Anaedi idem ama akpa Joseph ye Mary ndinyene “gold ye frankincense ye myrrh,” kpa mme ọsọn̄urua n̄kpọ oro mmọ mîkodorike enyịn ndinyene. Mme asiak ntantaọfiọn̄ emi ẹma ẹyom ndifiak n̄kasian Edidem Herod ebiet emi mmọ ẹkekụtde eyen oro. Edi Jehovah ikayakke. Enye ama ọdọhọ mmọ ke ndap ete ẹsan̄a usụn̄ efen ẹnyọn̄ọ.—Kot Matthew 2:1-12.

¹⁰ Ikebịghike ke mme asiak ntantaọfiọn̄ emi ẹma ẹkenyọn̄ọ, angel Jehovah ama ọdọhọ Joseph ke ndap ete: “Daha ke enyọn̄, da ekpri eyen emi ye eka esie fehe ka Egypt, nyụn̄ du do tutu nnọ fi uyo; koro Herod ọmọn̄ oyom ekpri eyen emi ndiwot.” (Matt. 2:13) Ntre, Joseph ama ọsọsọp anam emi nte ikokụtde ke ntọn̄ọ. Enye ikekereke iban̄a idemesie, edi ama ọsọsọp emen eyen emi ye eka esie aka Egypt. Mme ọsọn̄urua enọ oro mme asiak ntantaọfiọn̄ emi ẹkedide mme okpono ndem mi ẹkenọde, ama an̄wam Joseph ye ubon esie ke usụn̄ isan̄ mmọ ye ke ini mmọ ẹkedude ke Egypt.

¹¹ Nte ini akakade, mme nsunsu n̄ke ye mbụk emi ẹdọhọde ke ẹdi ubak edisana uwetn̄kpọ ẹma ẹdọn̄ n̄kpọ ke mbụk isan̄ uka Egypt oro man enem, ẹdọhọde ke Jesus ama anam mmọ ẹsọp ẹsịm Egypt ke utịbe utịbe usụn̄, iyakke mme idiọkowo ẹnam mmọ n̄kpọ, onyụn̄ anam mme eto date ẹnụhọ ẹnọ eka esie man ẹn̄wụm mfri. * Edi ke nditịm ntịn̄, isan̄ oro ikememke, ikonyụn̄ idịghe ekpri isan̄.

12. Nso ke mme ete ye eka oro ẹbọkde nditọ ke idiọk ererimbot emi ẹkeme ndikpep nto Joseph?

¹² Mme ete ye eka ẹkeme ndikpep ekese nto Joseph. Enye ama ọsọsọp ọkpọn̄ utom esie onyụn̄ ayak ekese n̄kpọ atak enye mbak n̄kpọ edinam ubon esie. Enye ekenen̄ede ada ubon esie nte enọ Abasi. Mfịn, mme ete ye eka ẹbọk nditọ mmọ ke ata idiọk ererimbot emi oyomde ndibiat, nsabade, m̀mê ndikam nsosobo nditọwọn̄. Esinen̄ede eye ndikụt nte mme ete ye eka ẹnamde n̄kpọ usọp usọp man ẹkpeme nditọ mmọ nte Joseph akanamde.

13, 14. Ntak emi Joseph ye Mary ẹkefiakde ẹnyọn̄ Nazareth man ẹkese ẹban̄a ubon mmọ?

¹³ Etie nte mmọ ikodụn̄ke ke Egypt ibịghi, koro ikebịghike angel Jehovah ama asian Joseph ke Herod akpa. Ntre, Joseph ama ada ubon esie ọnyọn̄ obio emana esie. Ntịn̄nnịm ikọ kiet ke N̄wed Abasi ama etịn̄ nte ke Jehovah ‘oyokot eyen esie osio ke Egypt.’ (Matt. 2:15) Se Joseph akanamde ama an̄wam ndinam ntịn̄nnịm ikọ emi osu. Edi enye edimen ubon esie okodụn̄ ke m̀mọ̀n̄ idahaemi?

¹⁴ Joseph ama anam n̄kpọ ke mbufiọk. Enye ama efehe Archelaus, ibak ibak eyen Herod emi akadade itie ete esie, okonyụn̄ edide owotowo nte ete esie. Angel Jehovah ama ọdọhọ Joseph okûka Jerusalem, edi yak emen ubon esie ọdọk edere edere aka obio emana esie, Nazareth ke Galilee. Do ke enye ye Mary ẹkese ẹban̄a ubon mmọ.—Kot Matthew 2:19-23.

15, 16. Utom Joseph eketie didie, ndien nso n̄kpọutom ke ekeme ndidi enye ama esikama?

¹⁵ Kpa ye oro mmọ mîkoyomke ikpọ n̄kpọ, uwem ikememke ye mmọ. Bible okot Joseph anamusọ eto, ndien ikọ oro esịne ediwak usụn̄ oro ẹkedade eto ẹnam n̄kpọ, utọ nte ndikek eto, ndidụri n̄wọrọ ke ikọt, nnyụn̄ nnam asat man ẹkpeda ẹbọp ufọk, ẹkọn̄ ubom, ẹsịn n̄kpri ebọp, ẹnam ukpatn̄kpọ, mme wheel eto, ọkpọnọ, ye nsio nsio n̄kpọ oro ẹkesidade ẹnam utom in̄wan̄. (Matt. 13:55) Emi ikedịghe mmemmem utom. Mme anamusọ eto eyo Bible ẹkesiwak ndinam utom n̄kpere ufọk mmọ, mîdịghe ẹbọp ekpri efe ke an̄wa m̀mê ke esa mmọ.

¹⁶ Joseph ama enyene nsio nsio orụk n̄kpọutom, emi etiede nte ete esie ọkọkpọn̄ ndusụk ọnọ enye. Ekeme ndidi enye ama esikama urụk udomo n̄kpọ, ekụri, uyọkn̄kpọ, ekụri usọi eto, nsio nsio hammer, utụn̄n̄kpọ, n̄kpọ utịbi ndudu, nsio nsio n̄kpọ udiann̄kpọ, ye mme okpukwak, okposụkedi emi mmọ ẹkesọn̄de urua.

17, 18. (a) Nso ke Jesus ekekpep oto ete oro ekemende enye akama? (b) Ntak emi akanade Joseph esịn idem anam utom esie?

¹⁷ Kere nte ekpri Jesus ekesisede nte ete emi ekemende enye akama anamde utom. Anaedi enye ama esitịn̄ enyịn ese kpukpru  n̄kpọ oro Joseph anamde, onyụn̄ enem enye ndikụt odudu, usọ, ye ifiọk oro enye ekenyenede. Etie nte Joseph ama ọtọn̄ọ ndikpep enye nte ẹkpenamde n̄kpri n̄kpọ nte edida nsat ikpọk iyak ntụk eto ọdọnọ. Anaedi enye ama esikpep Jesus nte eto kiet kiet etiede, utọ nte eto sycamore, oak, m̀mê olive.

¹⁸ Jesus ama okụt n̄ko ke okopodudu ubọk emi ẹkesikekde eto, asiak, onyụn̄ ọkọn̄ n̄kpọ, ekedi kpa mmemmem ubọk oro ẹkesifiọn̄ọde onyụn̄ akamade mmimọ ye eka mmimọ sụn̄sụn̄. Joseph ye Mary ẹma ẹdinyene nditọ itiokiet en̄wen ke nsụhọde n̄kaha. (Matt. 13:55, 56) Akana Joseph esịn idem anam utom man ekeme ndise mban̄a kpukpru mmọ.

19. Didie ke Joseph ekesin̄wam ubon esie ẹnam n̄kpọ Abasi?

¹⁹ Kpa ye oro, Joseph ama ọdiọn̄ọ ke akakan utom imọ ekedi ndin̄wam ubon imọ ẹnam n̄kpọ Abasi. Mmọdo, enye ama esida ini ekpep mmọ n̄kpọ aban̄a Jehovah Abasi ye mme ibet Esie. Enye ye Mary ẹma ẹsida mmọ ẹka synagogue edem mmọ emi ẹkesikotde Ibet ẹnyụn̄ ẹnamde enye an̄wan̄a. Ke oro ebede, ekeme ndidi Jesus ama esibụp Joseph ediwak mbụme aban̄a Jehovah ye mme ibet esie, ndien anaedi enye ama esidomo ndibọrọ mme mbụme emi. Joseph ama esinyụn̄ asan̄a ye ubon esie aka usọrọ Passover oro ẹkesinịmde ke Jerusalem kpukpru isua. Ekeme ndidi ẹkesida mmọ urua iba ndisan̄a kilomita 120, uka ye unyọn̄ọ, n̄kodụk usọrọ emi.

20. Didie ke mme ibuot ufọk emi ẹdide mme Christian ẹkpekpebe uwụtn̄kpọ Joseph?

²⁰ Mme ibuot ufọk emi ẹdide mme Christian ẹsinam ntre mfịn. Mmọ ẹsiwa idem ẹnọ nditọ mmọ, ẹnọ mmọ se mmọ ẹyomde, edi akpan akpan, ẹkpep mmọ usụn̄ Abasi. Mmọ ẹsinam se ẹkekeme ndikụt ke imada nditọ mmimọ ika mme mbono esop, ọkọrọ ye n̄kpri ye ikpọ mbono Christian. Mmọ ẹfiọk ke idụhe se ifọnde nte ndikpep nditọ usụn̄ Abasi kpa nte Joseph akanamde.

21. Ini Passover ekesidi nso utọ ini ọnọ ubon Joseph, ndien ini ewe ke Joseph ye Mary ẹkedifiọk ke Jesus idụhe ye mmọ?

²¹ Ke ini Jesus ekedide isua 12, Joseph ama ada ikọtufọk esie aka usọrọ Passover ke Jerusalem nte enye esinamde. Mme ubon ẹkesisan̄a ke otu ẹbe ke mme obio-in̄wan̄ ẹka usọrọ emi. Nte mmọ ẹkperede Jerusalem emi okodude ke enyọn̄ obot, ediwak mmọ  ẹma ẹsikwọ ikwọ mmọ emi ẹdọkde. (Ps. 120-134) Anaedi mme owo ẹma ẹsiwak etieti ini emi ke Jerusalem. Ekesidi usọrọ emi ama asuana, mme owo ẹsan̄a ke udịm ẹnyọn̄ọ. Sia edide Joseph ye Mary ẹma ẹnyene n̄kpri nditọ eken ndise enyịn, mmọ ẹkekere ke anaedi Jesus asan̄a ye iman mmimọ. Edi ke ẹma ẹkesan̄a ofụri usen kiet, mmọ ẹma ẹdifiọk ke Jesus idụhe ye owo mmimọ ndomokiet.—Luke 2:41-44.

22, 23. Nso ke Joseph ye Mary ẹkenam ke ini ẹfiọkde ke Jesus idụhe ye mmimọ, ndien nso ke Mary eketịn̄ ke ini ẹkekụtde enye?

²² Mmọ ẹma ẹtọn̄ọ ndiyom enye ke mbrenyịn tutu ẹfiak ẹkesịm Jerusalem. Kere nte ibuot okoyon̄de mmọ nte mmọ ẹkesan̄ade ẹfiori ẹkot Jesus ke efak obio oro mme owo ẹma ẹkenyọn̄ọ ẹma. Mbọk m̀mê enye okpodu m̀mọ̀n̄? Ke ẹma ẹkeyom enye ofụri usen  ita, ndi Joseph ama ọtọn̄ọ ndikere m̀mê imọ iketịmke ise iban̄a se Jehovah akayakde esịn imọ ke ubọk? Ke akpatre, mmọ ẹma ẹdọk ẹka temple. Mmọ ẹma ẹkeyom enye do ke kpukpru ebiet tutu ẹkesịm ebiet emi ikpọ mme ọfiọkibet ẹbonode, ndien sese Jesus mi ke ufọt mmọ. Eketie nte n̄kpọ eke ẹduọkde mmọ mbịtmbịt mmọn̄.—Luke 2:45, 46.

²³ Jesus ke akakpan̄ utọn̄ ọnọ mme ọfiọkibet emi onyụn̄ obụp mmọ mbụme. Ifiọk ye ibọrọ oro Jesus ọkọnọde ama akpa mmọ idem. Idem ama akpa Mary ye Joseph n̄ko. Bible itịn̄ke se Joseph akanamde, edi se Mary eketịn̄de ama owụt nte eketiede mmọ mbiba ke idem. Enye ọkọdọhọ ete: “Eyen, ntak emi afo anamde n̄kpọ ntem ye nnyịn? Sese ami ye usọ imasan̄a iyom fi ye mfụhọ.”—Luke 2:47, 48.

24. Didie ke Bible owụt ke imemke utom ndibọk nditọ?

 ²⁴ Mbụk Bible emi owụt ke imemke utom ndibọk nditọ, idem ọkpọkọm mmọ ẹdi mfọnmma. Ndibọk nditọ ke idiọk ererimbot emi ekeme ndisan̄a ye ọkpọsọn̄ “mfụhọ.” Edi mme ete ye eka ẹkeme ndibọ ndọn̄esịt ndifiọk ke Abasi ọdiọn̄ọ se mmimọ isobode.

25, 26. Nso ke Jesus ọkọbọrọ ete ye eka esie, ndien ekere ke Joseph akada ibọrọ Jesus emi didie?

²⁵ Ebiet emi Jesus okodude ekedi n̄kukụre ebiet emi enye enen̄erede ekpere Ete esie eke heaven, onyụn̄ ekpep kpukpru se enye ekekeme aban̄a Enye. Ntre enye ama ọbọrọ ete ye eka esie ukpono ukpono ete: “Ntak emi mbufo ẹkpesan̄ade ẹyom mi? Nte mbufo ikọfiọkke ite nnyene ndidu ke ufọk Ete mi?”—Luke 2:49.

²⁶ Joseph ama ekere ikọ emi afiak ekere. Etie nte ikọ Jesus emi ama enen̄ede enem enye esịt sia enye ama esịn idem ekpep Jesus ndima Jehovah Abasi. Okposụkedi emi Jesus ekedide isua 12 ini oro, ofụri isua oro enye okodude ye Joseph ama anam enye ọfiọk nte edima ete ekpetiede.

27. Nso akwa ifet ke afo emi edide ete enyene, ndien ntak emi ekpetide uwụtn̄kpọ Joseph?

²⁷ Edieke afo edide ete, ndi omokụt ke emenyene akwa ifet ndinam nditọ fo ẹfiọk nte edima ete emi ekpemede nditọ esie ekpetiede? Kpasụk ntre, edieke akamade nditọ an̄wan fo, m̀mê nditọ owo efen, mbọk ti nte Joseph akakamade Jesus nyụn̄ kama eyen ekededi emi odụn̄de ye afo nte ata ọsọn̄urua enọ Abasi. N̄wam mmọ ẹnen̄ede ẹkpere Jehovah Abasi, kpa Ete mmọ eke heaven.—Kot  Ephesus 6:4.

28, 29. (a) Nso ke Luke 2:51, 52 ekpep nnyịn aban̄a Joseph? (b) Nso ke Joseph akanam man an̄wam eyen esie ọdọdiọn̄ enyene ọniọn̄?

²⁸ Bible inen̄ekede itịn̄ n̄kpọ aba iban̄a Joseph, edi ekpri se enye etịn̄de edi se ẹkpetịmde ẹkere ẹban̄a. Bible ọdọhọ ke Jesus  ama “aka iso osụk ibuot ọnọ” ete ye eka esie, ye nte ke enye ama “ọdọdiọn̄ ọkọri ke ọniọn̄ ye idaha onyụn̄ okụt mfọn ke iso Abasi ye ke iso owo.” (Kot Luke 2:51, 52.) Nso ke emi ekpep nnyịn aban̄a Joseph? Ekpep nnyịn ediwak n̄kpọ. Ekpep nnyịn nte ke Joseph ama aka iso ese aban̄a ubon esie edifọn edifọn tutu Jesus emi akakam edide mfọnmma enen̄ede okpono enye nte ete, onyụn̄ aka iso osụk ibuot ọnọ enye.

²⁹ N̄kpọ en̄wen emi ikpepde edi nte ke Joseph ama enen̄ede ekpep Jesus n̄kpọ sia Bible ọdọhọ ke Jesus ama ọdọdiọn̄ ọkọri ke ọniọn̄. Enyene ọwọrọetop n̄ke emi mme Jew ẹkesiwakde ndike ini oro. N̄ke oro osụk odudu mfịn. N̄ke oro ọdọhọ ke mme imọ owo kpọt ẹkeme ndifiọk n̄kpọ, edi ke mbon oro ẹdade ubọk ẹnam utom, utọ nte mme anamusọ eto, mme ọtọin̄wan̄, mme odomutịm, “ikemeke ndifiọk se inende ye se ikwan̄ade, mmọ isinyụn̄ idụhe ke ebiet emi ẹkede n̄ke.” Nte ini akakade, Jesus ama owụt ke n̄ke emi idịghe akpanikọ. Ke ini enye ekedide ekpri eyen, enye ama esikop nte ete emi ekemende enye akama, emi ekedide ubuene anamusọ eto, ekpepde enye “se inende ye se ikwan̄ade” ke enyịn Jehovah! Anaedi Joseph ama esinam emi ediwak ini.

30. Didie ke Joseph ekenịm uwụtn̄kpọ ọnọ mme ibuot ufọk mfịn?

³⁰ Nnyịn imekeme ndikụt n̄ko ke Joseph ama an̄wam Jesus ọkọri ọwọrọ owo. Sia ẹketịmde ẹse Jesus enyịn, enye ama ọkọri onyụn̄ okop idem. Ke adianade do, Joseph ama ekpep eyen esie ndinyene usọ ke utom esie. Owo ikọdiọn̄ọke Jesus nte eyen anamusọ eto kpọt, edi ẹma ẹdiọn̄ọ enye n̄ko nte “anamusọ eto.” (Mark 6:3) Ntre ukpep oro Joseph ọkọnọde Jesus ama ọfọn. Mme ibuot ufọk mfịn ẹsikpebe Joseph, ẹse ẹban̄a nditọ mmọ ẹnyụn̄ ẹkụt ke mmọ ẹnyene se ẹdidade ẹse ẹban̄a idem mmọ.

31. (a) Nso ekikere ke ẹnọ ẹban̄a ini emi Joseph akakpade? (Se n̄ko ekebe.) (b) Nso uwụtn̄kpọ ke Joseph ekenịm ọnọ nnyịn?

³¹ Ke ini ikotde Bible idisịm ini emi Jesus anade baptism ke ini enye edide n̄kpọ nte isua 30, owo itịn̄ke n̄kpọ aba iban̄a Joseph. Nsio nsio n̄kpọ ẹwụt ke anaedi Joseph ama akpa mbemiso Jesus ọkọtọn̄ọde utom ukwọrọikọ esie. (Se ekebe oro  “Ini Ewe ke Joseph Akakpa?”) Edi Joseph ama enịm eti uwụtn̄kpọ nte ete oro ekekpemede ubon esie, esede aban̄a mmọ, onyụn̄ ọsọn̄ọde ada anam n̄kpọ Abasi tutu esịm utịt. Ete, ibuot ufọk, m̀mê Christian ekededi ekpenyene ndikpebe mbuọtidem Joseph.