1, 2. a) Zonasi ka murutili kosɔn, mun lo ye ale ni kurun bolilaw sɔrɔ? b) Zonasi ka koo be mun lo yira an na?

ZONASI bena mun lo kɛ walisa mankanba nin ka ban sa? Fɔɲɔba be kurun ka faniw n’a juru minw fifara, olu mankanba dama koo tɛ. Jikuru belebeleba minw be wuli ka kurun gosi, olu fana mankan koo tɛ. Mankan min tun be Zonasi tɔɔrɔla, o tun ye kurun kuntigi ani kurun kɔnɔ baarakɛlaw kulekan lo ye. O mɔgɔw tun b’u seko bɛɛ kɛra walisa kurun kana jigi jii jukɔrɔ. Zonasi tun lanin b’a la ko o mɔgɔw bena sa ale sababu la!

² Mun lo ye Zonasi bila ɲani nin ɲɔgɔn na? A ye filiba dɔ lo kɛ k’a ka Ala Jehova hakɛ ta. A ye mun lo kɛ do? Yala o koo tun tɛ se ka lalaga wa? An be se ka kalan nafamanw sɔrɔ o ɲiningaliw ka jaabiliw la. Ɲɛyirali fɛ, Zonasi ka koo b’a yira an na ko hali minw ka limaniya barika ka bon, u be se ka fili. Nka o kɔ, u be se ka nimisa o la ani ka koo ɲuman kɛ.

3-5. a) Ni mɔgɔw be miiri Zonasi koo la, mun lo ka teli ka na u hakili la? b) An be mun lo lɔn Zonasi yɛrɛ koo la? (Jukɔrɔla kunnafoni fana lajɛ.) c) Mun na Zonasi ka baara tun man nɔgɔ fewu?

³ Ni mɔgɔw be miiri Zonasi koo la, u ka teli k’a ka filiw lo jati. Olu fɛ, mɔgɔ murutinin lo ani a dusu ka gwɛlɛ. Nka, u t’a lɔn ko jogo ɲuman caaman be Zonasi la. Kana ɲinɛ ko Jehova lo y’a sugandi k’a kɛ a ka kira ye. Jehova tun tɛna o kunkanbaaraba ɲɔgɔn kalifa a ma n’a tun tɛ mɔgɔ kantigi ni mɔgɔ tilennin ye.

⁴ Bibulu tɛ kunnafoni caaman di an ma Zonasi yɛrɛ koo la (2 Masacɛw 14:25 kalan). A be bɔ Gatefɛri dugu la Nazarɛti gɛrɛfɛ. Kilomɛtɛrɛ 4 be o dugu fila cɛ. Saan kɛmɛ seegi ɲɔgɔn  Zonasi ka wagati tɛmɛnin kɔ, Yezu lamɔna Nazarɛti. * Zonasi kɛra kira ye masacɛ Zerobowamu 2nan ka masaya wagati la Israɛl siya tan kun na. Eliya tun sara a mɛɛnna. Elize min tun sigira a nɔɔ na, ale fana tun sara Zerobowamu facɛ ka masaya wagati la. Jehova tun tɛmɛna o kira fila fɛ ka Baali batoli ban Israɛl jamana na. Nka, jama bele tun ye tugubanciya kɛ ka Jehova ka sira bila tugun. Masacɛ min tun be jamana kun na o wagati la, ale tun be “kojugu kɛ Masaba [Jehova] ɲakɔrɔ.” (2 Mas. 14:24). O kama, Zonasi ka baara tun man nɔgɔ fewu. Nka, a y’a dafa ni kantigiya ye.

⁵ Nka loon dɔ la, yɛlɛmaniba donna Zonasi ka koow la. Jehova ye cii dɔ kalifa a ma. Zonasi ɲɛɛ na, o cii tun ka gwɛlɛ kojugu. Jehova tun ko a ka mun lo kɛ do?

6. Jehova tun ko Zonasi ka mun lo kɛ ani mun na a tɛ bari an na n’o cii y’a jaa tigɛ?

⁶ Jehova y’a fɔ Zonasi ye ko: “Wili ka taga Ninivu, duguba nin kɔnɔ, ka sɔngɔ dugu mɔgɔw kunna k’u ka juguya nigɛ bɔra n na.” (Zonasi 1:2). A tɛ bari an na n’o cii ye Zonasi jaa tigɛ. Ninivu dugu tun be sɔrɔ kɔrɔn fan fɛ. Zonasi tun ka ɲi ka kilomɛtɛrɛ 800 ɲɔgɔn tagama seen na kalo kelen kɔnɔ ka sɔrɔ ka se yen. Nka, min tun ka gwɛlɛ kosɔbɛ Zonasi ma, o seen na tagama tun tɛ. Min tun b’a tɔɔrɔla, o tun ye ka taga Jehova ka kitikow lase Asirikaw ma sabu bɛɛ tun b’a lɔn ko Asirikaw ka jugu ani u ka fari kosɔbɛ. Ni Ala ka mɔgɔw yɛrɛ tun ma sɔn ka Zonasi lamɛn, kuma tɛ o kafiriw ma. Jehova ka kira kelen tun bena se ka mun lo kɛ Ninivu duguba nin kɔnɔ min tun nana weele ko “dugu min fanin be mɔgɔfagalaw la”?—Naw. 3:1, 7.

7, 8. a) Mun lo b’a yira ko Zonasi cɛsirinin tun lo ka boli Jehova ka cii ɲɛ? b) Mun na an man kan ka Zonasi jalaki ko a ye siranbagatɔ ye?

⁷ N’a sɔrɔ o miiriya ɲɔgɔnw lo nana Zonasi kɔnɔ. An tɛ se k’o fɔ tigitigi. An kɔni be min lɔn, o ye ko a bolila. Jehova tun ko a ka taga tilebɔ fan fɛ. Nka ale bolila k’a ɲɛsin tileben fan fɛ k’a yɔrɔ janya kosɔbɛ Ninivu dugu la. A tagara Zope dugu kɔgɔjida la ka don kurun dɔ kɔnɔ min be tagara Tarisisi.  Lɔnnikɛla dɔw ko Tarisisi tun be Ɛsipaɲi mara la. N’o lo, Zonasi tun b’a fɛ ka kilomɛtɛrɛ 3 500 ɲɔgɔn lo kɛ k’a yɔrɔ janya Ninivu dugu la. O kɔrɔ ko a tun ka ɲi ka saan kelen kɛ ka sɔrɔ ka se Mediterane kɔgɔji faan wɛrɛ la. O b’a yira ko a cɛsirinin tun lo ka boli Jehova ka cii ɲɛ!—Zonasi 1:3 kalan.

⁸ Yala o kɔrɔ ko an ka kan ka Zonasi jati siranbagatɔ ye wa? Ayi, an man kan ka teliya k’a jalaki ten. Kalansen nin bena a yira an na ko jagwɛlɛya kabakoman tun b’a la. Zonasi tun ye mɔgɔ dafabali ye i n’a fɔ anw fana. A tun be bondori kɛra k’a ka fiɲɛ caaman kɛlɛ (Zab. 51:7). An cɛma, jɔn lo ma deli ka siran?

9. Tuma dɔw la, an be se ka mun lo miiri Jehova ka ciiw koo la? An ka ɲi ka tiɲɛn kuma juman lo to an hakili la o tuma na?

⁹ Tuma dɔw la, a be se ka kɛ an ɲɛɛ na ko Jehova be min ɲini an fɛ, o ka gwɛlɛ wala o yɛrɛ tɛ se ka kɛ. Ɲɛyirali fɛ, Jehova y’a ɲini kerecɛnw fɛ k’u ka Ala ka Masaya kibaro diiman waajuli kɛ. N’a sɔrɔ o baara be siranya bila an na (Mat. 24:14). An ka teli ka ɲinɛ Yesu ka tiɲɛn kumaba nin kɔ: “Ala be se fɛɛn bɛɛ la.” (Mariki 10:27). N’a sɔrɔ an bena se ka Zonasi ka gwɛlɛyaw faamu n’a y’a sɔrɔ ko Ala be min ɲini an fɛ, an b’a miiri ko an tɛ se k’o kɛ. Komi Zonasi bolila Jehova ka cii ɲɛ, mun lo y’a sɔrɔ?

10, 11. a) Kurun bɔra kɔgɔjida la ka janfa minkɛ, n’a sɔrɔ Zonasi jigi tun be mun lo la? b) Farati juman lo ye kurun n’a bolibagaw sɔrɔ?

¹⁰ I ka miiri k’a filɛ, Zonasi siginin lo kurun kɔnɔ min be taga Tarisisi. N’a sɔrɔ Fenisikaw ka kurun dɔ lo. Zonasi ɲɛɛ be kurun kuntigi n’a baarakɛɲɔgɔnw na u be kurun labɛnna ka taga. U bɔra kɔgɔjida la ka janfa minkɛ, n’a sɔrɔ Zonasi y’a miiri ko ale tun be siranna kosɔbɛ fɛɛn min ɲɛ, a kisira o ma. Nka, wagati ɲɛɛ barila ka yɛlɛma.

¹¹ Fɔɲɔba wulila ka kɔgɔji lamaga. Jikuru minw wulila, bi ka kurunbabaw yɛrɛ tɛ foyi ye u ɲɛ. O la do, Zonasi be kurun min kɔnɔ a tun bena wagati juman lo kɛ o jikurubaw kan n’a ma tiɲɛ? Ale tun dilanna ni lɔgɔw ye, a tun ka dɔgɔ ani a barika tun man bon ka se bi taw ma. Zonasi y’a sɛbɛ kɔfɛ ko “Masaba [Jehova] y’a kɛ fɔɲɔba dɔ wilila kɔgɔji kan.” Yala a tun b’o kala ma k’a to kurun kɔnɔ wa? An kɔni m’o lɔn. A y’a ye ko kurun bolilaw y’a daminɛ ka kule k’u ka alaw weele. Nka, a tun b’a lɔn k’olu ka alaw tɛ se k’a dɛmɛ cogo si la (Lev. 19:4). A y’a sɛbɛ ko: “Kurun tun be ɲini ka halaki.” (Zonasi 1:4). Zonasi tun be se k’a ka Ala deli cogo di k’a to a tun be bolila ale lo ɲɛ?

12. a) Mun na an man kan ka Zonasi jalaki joona joona ko a sinɔgɔra k’a sɔrɔ fɔɲɔba be kurun fifara? (Jukɔrɔla kunnafoni lajɛ fana.) b) Kojuguba kɛra mɔgɔ min kosɔn, Jehova y’o tigi yira cogo di?

 ¹² Zonasi y’a lɔn ko a tɛ se ka kurun bolilaw dɛmɛ minkɛ, a jigira kurun jukɔrɔ ka layɔrɔ ɲini. O yɔrɔ la, a sinɔgɔra kosɔbɛ. * Kurun kuntigi y’a sɔrɔ yen ani k’a kunu ko a ka wuli k’a ka ala deli i n’a fɔ tɔɔw b’u ta delila cogo min na. Kurun bolilaw tun lara a la k’o fɔɲɔba tɛ gwansan ye. O lo kama u ye kala la walisa k’a lɔn o kojuguba y’u sɔrɔ mɔgɔ min kosɔn. Siga t’a la, komi Zonasi y’a ye ko mɔgɔw kuun be bɔra koo nin na kelen kelen, a jaa tigɛra. A ma mɛɛn, tiɲɛn bɔra kɛnɛ kan. Kalaw y’a yira ko Jehova y’o fɔɲɔba lawuli Zonasi lo kama!—Zonasi 1:5-7 kalan.

13. a) Zonasi y’a kɔnɔ gwɛ ka mun lo fɔ kurun bolilaw ye? b) Zonasi y’a fɔ kurun bolilaw ye ko u ka mun lo kɛ, ani mun na do?

¹³ Zonasi ye koow bɛɛ lakali kurun bolilaw ye. A ko ale ye sebagayabɛɛtigi Ala Jehova sagokɛla lo ye. A ye o Ala lo hakɛ ta sabu a bolila a ɲɛ. O lo kama kojuguba nin y’u sɔrɔ. O kumaw ye kurun bolilaw kabakoya kosɔbɛ ani Zonasi ɲɛɛ tun b’a la ko u jaa tigɛnin lo. U y’a ɲininga ko olu ka kan ka mun lo kɛ a la walisa ka kurun n’u niin kisi. Zonasi y’u jaabi cogo di do? N’a sɔrɔ Zonasi siranna k’a yɛrɛ ye kɔgɔji fariman nin ka jii suman kɔnɔ. Nka a tun be se k’a to mɔgɔ nunu bɛɛ ka sa ten cogo di k’a sɔrɔ a b’a lɔn ko a be se k’u kisi? O kama, a y’a fɔ u ye ko: “N’aw ye n minɛ ka n fili jii la, jii tena funufunu tugu. Ne y’a lɔn ko ne kama lo fɔɲɔ b’aw ɲaa gwanna.”—Zonasi 1:12.

14, 15. a) An be se ka Zonasi ka limaniya ladegi cogo di? b) Kurun bolilaw ye mun lo kɛ tuma min na Zonasi ko u k’ale fili jii kɔnɔ?

¹⁴ Nin kɔni tɛ siranbagatɔ ka kuma ye dɛ! Zonasi ye jagwɛlɛya ni yɛrɛsaraka hakili min yira o wagati gwɛlɛ na, n’a sɔrɔ o ye Jehova dusu diya kosɔbɛ. Yan, an b’a faamu ko Zonasi be ni limaniya barikaman ye. An be se k’a ladegi an kɛtɔ ka tɔɔw ka hɛɛrɛko bila an ta ɲɛ (Zan 13:34, 35). Ni dɛsɛ be mɔgɔ dɔ kan, n’a dusu kasinin lo wala n’a mako be dɛmɛ na Alako ta fan fɛ, yala an b’an yɛrɛ labila k’a tigi dɛmɛ wa? N’an y’o kɛ, o be Jehova ninsɔndiya kosɔbɛ!

¹⁵ Zonasi ye min fɔ, n’a sɔrɔ o ye kurun bolilaw kabakoya  sabu a daminɛ na, u ma sɔn a ta ma. U y’u seko bɛɛ kɛ k’u yɛrɛ kisi fɔɲɔba nin bolo, nka u ma se. Fɔɲɔba nin tora ka juguya dɔrɔn! A laban, u y’a ye ko u bolomakotɛ. U kulera ka Zonasi ka Ala Jehova deli ko a ka yafa olu ma. O kɔ, u ye Zonasi minɛ k’a fili kɔgɔji kɔnɔ.—Zonasi 1:13-15.

16, 17. Tuma min na u ye Zonasi fili kɔgɔji kɔnɔ, mun lo kɛra a la? (Jaaw filɛ fana.)

¹⁶ Zonasi benna kɔgɔji fariman nin kɔnɔ. N’a sɔrɔ a y’a seko bɛɛ kɛ walisa a kana jigi jii jukɔrɔ. A ɲɛɛ be kurun tagatɔ la, jii be lamagara ani ka kanga kurun kɔfɛ. Jii funufununa ka Zonasi datugu, a jigira fɔɔ jii jukɔrɔ. A jigitɔ y’a miiri ko ale ta banna.

¹⁷ Zonasi tun be min miirila o wagati la, a y’o lakali kɔfɛ. Miiriya damanin tɛmɛna a hakili la joona joona. A nimisara ko Jehova ka batosoba cɛɲumanba min be Zeruzalɛmu, ale tɛna o ye tugun abada. A tun b’a ɲɛɛ na ko a be jigira kɔgɔji kɔnɔ fɔɔ kuluw jukɔrɔ, yɔrɔ min na biinw melekera a la. A tun b’a miirila ko o yɔrɔ lo bena kɛ ale ka kaburu ye.—Zonasi 2:3-7 kalan.

18, 19. Mun lo ye Zonasi sɔrɔ kɔgɔji jukɔrɔ? O fɛɛn belebeleba finman nin ye mun lo ye ani jɔn lo tun y’a ci? (Jukɔrɔla kunnafoni fana lajɛ.)

 ¹⁸ Nka a filɛ, fɛɛn belebeleba finman dɔ be nana! A be munumununa Zonasi kɔrɔ. A cunna a kan k’a daa belebeleba yɛlɛ ani ka Zonasi kunu yɔrɔnin kelen!

¹⁹ Zonasi y’a miiri ko ale ta banna pewu. Nka, kabako! A bele be niin na. Zonasi fari ma ɲɔɲɔ, a ma nɔɔni. Zonasi ninakili yɛrɛ ma tigɛ hali k’a sɔrɔ o fɛɛn belebeleba kɔnɔbara tun be se ka kɛ a kaburu ye. Dɔɔni dɔɔni, siranyaba y’a minɛ. Siga si t’a la, a ka Ala Jehova lo ye “jigɛba dɔ bila ka taga Zonasi kunu.” *—Zonasi 2:1.

20. Zonasi ye delili min kɛ k’a to jɛgɛba kɔnɔ, o be mun lo yira an na Zonasi koo la?

²⁰ Miniti caaman tɛmɛna fɔɔ ka se lɛriw ma. Zonasi be dibiba la a ma deli ka min ɲɔgɔn ye. O yɔrɔ la, a hakili sigira ani a ye Jehova Ala deli. O delili bɛɛ sɛbɛra a ka kitabu sapitiri filanan kɔnɔ. An be kalan caaman sɔrɔ o delili la. A b’a yira ko Zonasi be Ala ka Kuma lɔn ka ɲɛ sabu a kumana Zaburuw kɔnɔ koow la tuma caaman na. O delili fana be Zonasi ka jogo ɲuman dɔ yira, o min ye waleɲumanlɔn ye. Zonasi y’a ka delili kuncɛ ko: “Ne kɔni, ne bena i tanu ni dɔnkili ye, ne bena saraka bɔ i ye. Ni ne ye dajuru ta e ye koo minw na, ne bena olu kɛ. Kisili be bɔ e Masaba le fɛ.”—Zonasi 2:10.

21. Zonasi ye mun lo faamu kisili koo la? O kama, an ka ɲi ka mun lo to an hakili la?

²¹ O yɔrɔ kabakoman na, “jigɛ nin kɔnɔ,” Zonasi y’a faamu ko Jehova be se ka mɔgɔ sifa bɛɛ kisi yɔrɔ bɛɛ la ani tuma bɛɛ la. Hali jɛgɛ nin kɔnɔ, Jehova y’a ka kira dusukasinin sɔrɔ ani k’a kisi (Zonasi 2:1). Jehova kelenpe lo tun be se ka mɔgɔ mara niin na ani k’a tigi to hɛɛrɛ la jɛgɛba nin kɔnɔ tile saba ani suu saba bɛɛ. A ka ɲi an k’a to an hakili la ko an “nii be Ala min bolo,” o ye Jehova lo ye (Dan. 5:23).  Ale lo sababu la an be yen ani an be ninakili. Yala an b’a waleɲuman lɔn o kosɔn wa? Yala an man kan ka kolo a ye wa?

22, 23. a) A ma mɛɛn, mun lo ye Zonasi ka waleɲumanlɔn kɔrɔbɔ? b) An be kalan juman sɔrɔ Zonasi fɛ min be se k’an dɛmɛ n’an ye fili dɔw kɛ?

²² Nka, Zonasi do? Yala o koo y’a dɛmɛ ka kolo Jehova ye walisa k’a yira ko a b’a waleɲuman lɔn wa? A y’o lo kɛ. Tile saba ni suu saba kɔ, jɛgɛ tagara Zonasi “fɔɔnɔ k’a bila dugukolo kan.” (Zonasi 2:11). I ka miiri k’a filɛ, nin bɛɛ ye Zonasi sɔrɔ. Nka ale lo ma bɔ kɔgɔji kɔnɔ a yɛrɛ ma ka na dugukolo kan dɛ! Sisan kɔni, ale lo ka kan k’a ɲini k’a lɔn a bena taga yɔrɔ min na. A ma mɛɛn, koo dɔ y’a kɔrɔbɔ, a ka ɲi k’a yira n’a be Jehova waleɲuman lɔn tiɲɛn tiɲɛn na. Zonasi 3:1, 2 b’a fɔ ko: “Masaba [Jehova] kumana Zonasi fɛ tugu ko: ‘Wili ka taga Ninivu, duguba nin, ne bena kuma min fɔ i ye, i k’o lase u ma.’ ” Zonasi bena mun lo kɛ do?

²³ Zonasi ma sigasiga yɛrɛ. Bibulu b’a fɔ ko: “Zonasi wilila ka taga Ninivu ka kɛɲɛ ni Masaba ka kuma fɔcogo ye.” (Zonasi 3:3). Tiɲɛn na, a ye mɛnni kɛ Jehova fɛ. Siga t’a la, a ka filiw y’a kolo. An ka kan k’a ka limaniya ladegi o koo la fana. An bɛɛ be jurumu kɛ ani an bɛɛ be fili (Ɔrɔm. 3:23). Nka, yala o b’an fari faga wa? Wala an b’a to an ka filiw k’an kolo ani an be kɔsegi ka kɛ Ala sagokɛla kantigiman ye wa?

24, 25. a) Zonasi ye duga juman sɔrɔ a ka ɲɛnamaya kɔnɔ? b) A bena na duga jumanw lo sɔrɔ?

²⁴ Yala Jehova ye Zonasi duga a ka kanminɛli kosɔn wa? Tiɲɛn na, Jehova y’a duga. A fɔlɔ, a be komi Zonasi nana a lɔn ko kurun bolilaw kisira. Zonasi y’a yɛrɛ saraka u kosɔn minkɛ, fɔɲɔba nin barila ka lɔ. Kurun bolilaw “siranna Masaba [Jehova] ɲa kosɔbɛ.” U y’u ka batofɛnw to yen ka saraka bɔ Jehova ye.—Zonasi 1:15, 16.

²⁵ A filanan, a ye duga wɛrɛ sɔrɔ kɔfɛ min ka bon ka tɛmɛ fɔlɔ ta kan. Zonasi ye wagati min kɛ jɛgɛba kɔnɔ, Yezu y’a fɔ k’o ye tagamasiɲɛ ye min b’a yira ale yɛrɛ bena wagati min kɛ kaburu kɔnɔ (Matiyo 12:38-40 kalan). Ni Zonasi nana kunu dugukolo kan ani k’o mɛn, o bena kɛ ninsɔndiya ye a fɛ dɛ! (Zan 5:28, 29). Jehova b’a fɛ ka ele fana duga. Yala i bena Zonasi ladegi k’a to i ka filiw k’i kolo, ka mɛnni kɛ Ala fɛ ani ka kɛ ni yɛrɛsaraka hakili ye wa?