•  Cinshi ningile ukulatukushisha umubili?

•  Cinshi cilenga ndefilwa ukulatukusha umubili?

•  Finshi ningile ukulacita pa kuti ndetukusha bwino umubili?

•  Wilatukusha umubili ukucila mu cipimo

•  Ifyo abanobe balandapo

 Mu fyalo fimo, abacaice tabatukusha sana umubili, kabili ici calilenga balelwala amalwele ayesako pa mulandu wa kukaana tukusha umubili. E mulandu wine Baibolo ilandila ukuti ‘ukutukusha umubili kulafwa.’ (1 Timote 4:8) Tontonkanya pa fya konkapo:

•   Ukutukusha umubili kuti kwalenga waba ne nsansa. Ukutukusha umubili kulalenga bongobongo yesu ukufumya ifyo beta ukuti ama endorphins, ifilenga umuntu ukuleka ukusakamikwa no kuba ne nsansa. Bamo balanda ukuti ukutukusha umubili e muti uusuma uwingalenga umuntu aleka ukusakamikwa sana.

   “Nga ca kuti ulucelo nabalilapo ukubutuka ulubilo, ndabomba bwino incito sha muli ubo bushiku kabili ndaba ne nsansa. Ukubutuka kulalenga naba ne nsansa.”—E fyalandile Regina.

•   Ukutukusha umubili kuti kwawamyako ifyo umoneka kabili kuti kwalenga waba uwakosa. Nga uletukusha bwino umubili kuti waba uwakosa, kuti ulebomba bwino imilimo kabili kuti waicetekela.

   “Ndomfwa bwino ukuti pali ino nshita ndatukusha sana umubili, pantu kale nalefilwa ukutukusha umubili nangu fye ni panono! Ndomfwa bwino ukutukusha umubili pantu nalishiba ukuti kulalenga naba no bumbi ubusuma.”—E fyalandile Olivia.

•   Ukutukusha umubili kuti kwatantalishako ubumi bobe. Nga uletukusha umubili, ifilundwa fyobe ifya mubili pamo nga umutima, imishipa, na bapwapwa kuti filebomba bwino. Ukutukusha umubili kuti kwakucingilila ku bulwele ubulenga imishipa iitwala umulopa ku mutima yaleka ukubomba bwino nelyo yashinka. Ubu ubulwele bulepaya sana abantu.

   “Nga ca kuti lyonse tuletukusha umubili, ninshi tulelanga ukuti tulatasha Kabumba pa mubili uo atupeela.”—E fyalandile Jessica.

 Icishinka ico ulingile ukulaibukisha: Ukutukusha umubili kuti kwalenga waba no bumi ubusuma pali ino inshita e lyo na ku ntanshi. Umukashana we shina lya Tonya alandile ukuti: “Nga ca kuti uletukusha umubili lyonse, tawakalanguluke pa fyo watukwishe umubili. Inshita shimo ndafwaya umwakubepekesha pa kuti niya mu kutukusha umubili. Nomba nga naibikilishako ukutukusha umubili, ndomfwa bwino kabili nshilanguluka.”

 Kwaliba ifingi ifingalenga wafilwa ukutukusha umubili:

•   Ukukaanaishiba ubusuma bwaba mu kutukusha umubili. “Imona kwati abantu nga bali abaice bamona kwati bakatwalilila fye ukuba no bumi ubusuma. Tabatontonkanyapo ukutila kuti balwala, kabili bamona kwati abakoloci fye e bengalwala.”—E fyalandile Sophia.

•   Ukukaanakwata inshita. “Apo nalikwata ifya kucita ifingi, ndapaatulako inshita ya kulya ifya kulya ifisuma ne ya kulaala, lelo cilankosela ukupaatulako inshita ya kutukusha umubili.”—E fyalandile Clarissa.

•   Ukukaanakwata indalama sha kulipila ku cikuulwa batukushishamo umubili. “Pa kuti utukushe umubili, ulingile ukukwata indalama sha kulipila pa kuti bakusuminishe ukwingila mu cikuulwa batukushishamo umubili!”—E fyalandile Gina.

 Ifyo ulingile ukutontonkanyapo:

 Cinshi maka maka icilenga ulefilwa ukutukusha umbili? Kwena ufwile ukubombesha pa kuti ucimfye icilenga ulefilwa ukutukusha umubili. Lelo ukanonkelamo sana nga ca kuti uletukusha umubili.

 Mona fimo ifyo wingacita:

•   Taufwile ukumona kwati abantu bambi e bengalenga waba no bumi ubusuma.—Abena Galatia 6:5.

•   Wilafusha umwa kubepekesha. (Lukala Milandu 11:4) Ku ca kumwenako, wilamona kwati walikwata ifya kucita ifingi ica kutila kuti wafilwa no kusanga inshita ya kutukushako umubili. Ufwile ukupaatulako inshita ya kutukushako umubili, nangu fye ni pa nshita iinono.

•   Pa kuti wishibe ifya kucita, kuti waipushako bambi ifyo bacita pa tukusha umubili.—Amapinda 20:18.

•   Ufwile ukutantika inshita ukalatukusha umubili. Ulelemba ifyo wapanga ukucita pa kuti uletukusha umubili, kabili ulelemba nga ca kuti wacita ifyo wapangile.—Amapinda 21:5.

•   Ufwile ukufwaya uo wingalatukushisha pamo nankwe umubili. Kuti alekukoselesha kabili kuti alekwafwa ukulatukusha lyonse umubili.—Lukala Milandu 4:9, 10.

•   Kwena inshita shimo kuti kwaba ifingalenga wafilwa ukutukusha umubili, lelo taulingile ukufuupuka.—Amapinda 24:10.

 Baibolo yeba abaume na banakashi ukuba aba “misango iisuma” nelyo abashicita ifintu ukucila mu cipimo. (1 Timote 3:2, 11) Kanshi wilacila mu cipimo nga uletukusha umubili. Abantu abatukusha umubili ukucila mu cipimo tabanonkelamo sana. Umukashana we shina lya Julia atile: “Ine nshatemwa abaume ababika sana amano ku kutukusha umubili ica kuti baleka no kubika amano ku fintu fimbi ifyacindama sana.”

 Na kabili wilakonkelela amashiwi yamo ayalanda pa kutukusha umubili, pamo nga “Ufwile ukutwalilila ukutukusha umubili nangu ca kutila naunaka.” Ukucita ifi balanda te kuti kulenge waba no bumi ubusuma kabili kuti kwalenga waleka ukubika amano ku “fyacilapo ukucindama” mu bumi.—Abena Filipi 1:10.

 Ifintu fimo ifyo abantu bamona ukutila kuti fyabakoselesha ukulatukusha umubili kuti fyalenga balafilwa ukutukusha umubili. Umukashana we shina lya Vera atile: “Abakashana abengi balabika ifikope fya bantu abo bakumbwa ifyo bamoneka, kabili balalolesha pali ifyo ifikope pa kuti filebakoselesha ukulatukusha umubili. Nomba ilingi line balatendeka ukuilinganya ku bantu ababa pa fikope, kabili ici cilalenga bafuupuka. Cisuma ukubika amano ku kuba no bumi busuma, ukucila ukubika fye amano ku fyo umoneka.”