1, 2. Paano nagbago an kinaban puon kan panahon ni Noe, asin ano an epekto kaiyan ki Abraham?

PIGTATANAW ni Abraham an templong inaapod na ziggurat, na hiling-hiling sa iniistaran niyang siyudad nin Ur. * Nagkakariribok duman asin may nag-aaso. Nag-aatang na naman an mga saserdote kan diyos na bulan. Imahinara na si Abraham tuminalikod, nagpipiling-piling, asin nakakurundot an angog. Mantang papuli na asin nag-aagi sa matawong tinampo, posibleng iniisip niya an idolatriya na lakop sa Ur. Nakalakop na nanggad sa kinaban an maraot na pagsamba puon kan panahon ni Noe!

² Nagadan si Noe duwang taon bago mamundag si Abraham. Pagkaluwas ni Noe asin kan pamilya niya sa arka pagkatapos kan dakulang Delubyo, an patriyarkang ini nag-atang ki Jehova, na iyo an nagpalataw nin bulalangaw. (Gen. 8:20; 9:12-14) Kan panahon na iyan, an solamenteng pagsamba sa kinaban iyo an dalisay na pagsamba. Pero ngunyan, mantang naglalakop sa daga an ika-10 henerasyon puon ki Noe, nagdidikit man an naggigibo kan dalisay na pagsamba. An mga tawo sa gabos na lugar nagsasamba sa paganong mga diyos. Pati an ama ni Abraham na si Tera, napalabot man sa idolatriya, na tibaad naggigibo nin mga idolo.—Jos. 24:2.

3. Paagi sa pamumuhay ni Abraham, anong kuwalidad an nahiling sa saiya, asin ano an manunudan ta sa saiya?

³ Iba si Abraham. Paagi sa pamumuhay niya, urog pang nahiling na iba siya huli sa pagtubod. Sa katunayan, pinasabngan si Pablo pag-abot nin panahon na apudon siyang ‘ama nin gabos na may pagtubod’! (Basahon an Roma 4:11.) Hilingon ta kun paano nagin siring kaiyan si Abraham. Dakul kitang manunudan sa saiya  kun paano lalong mapapakusog an satong pagtubod.

4, 5. Kiisay nakanuod si Abraham dapit ki Jehova, asin taano ta masasabi niyato na posible ini?

⁴ Paano si Abraham nakanuod dapit ki Jehova? Aram ta na may maimbod na mga lingkod si Jehova digdi sa daga kaidto. Saro sa sainda si Sem. Siya an parating inot na nasasambitan dawa bako siya an pinakamatua sa tulong aki ni Noe. Minalataw na huli iyan sa pambihirang pagtubod niya. * Dai nahaloy pakalihis kan Baha, inapod ni Noe si Jehova na ‘Diyos ni Sem.’ (Gen. 9:26) May paggalang si Sem ki Jehova asin sa dalisay na pagsamba.

⁵ Midbid daw ni Abraham si Sem? Posibleng iyo. Imahinara na aki pa si Abraham. Siyertong ugmahon siyang maaraman na may buhay pa siyang apuon na nahiling an kasaysayan nin tawo sa laog nin labing apat na siglo! Nahiling ni Sem an karatan kan kinaban bago kan Baha, an dakulang Delubyo na puminara kan mga maraot sa daga, an pagkaestablisar kan inot na mga nasyon mantang nagdadakul an tawo sa daga, asin an maribok na panahon nin rebelyon ni Nimrod sa Tore nin Babel. An maimbod na si Sem dai nakiiba sa rebelyon na iyan, kaya kan ribarawon ni Jehova an lengguwahe kan mga nagtugdok kan tore, padagos na ginamit ni Sem asin kan pamilya niya an orihinal na lengguwahe nin tawo, an lengguwahe ni Noe. Kaiba sa pamilyang iyan si Abraham. Kun siring, siyertong nagdakula si Abraham na may halangkaw na paggalang ki Sem. Dugang pa, nagkainabutan an buhay ni Sem asin Abraham sa halawig na panahon. Kaya posibleng ki Sem nakanuod si Abraham dapit ki Jehova.

6. (a) Paano ipinahiling ni Abraham na isinapuso niya an mahalagang leksiyon dapit sa Delubyo? (b) Ano an nagin buhay ni Abraham asin Sara bilang mag-agom?

⁶ Kiisay man siya nakanuod, isinapuso ni Abraham an mahalagang leksiyon dapit sa Delubyo. Pigmaigutan man niyang maglakaw kaiba nin Diyos arog ni Noe. Iyan an dahilan kaya isinikwal ni Abraham an idolatriya asin nagin iba siyang marhay sa mga taga Ur, pati ngani gayod sa mga kapamilya niya. Minsan siring, nakakua siya nin marahayon na kaiba-iba sa buhay. Nagin agom niya si Sara, na bako sanang pambihira sa kagayunan kundi pati sa makusog na pagtubod ki Jehova. *  Dawa mayong aki, daing duda na maugmahon sindang naglingkod ki Jehova bilang mag-agom. Inampon man ninda an ilong pamangkin ni Abraham na si Lot.

7. Paano dapat arugon kan mga parasunod ni Jesus si Abraham?

⁷ Nungkang irinibay ni Abraham si Jehova sa mga idolo sa Ur. Andam sinda ni Sara na magin iba sa mga tawo duman na nagsasamba sa idolo. Tanganing magkaigwa kita nin tunay na pagtubod, kaipuhan ta sindang arugon. Dapat na andam man kitang magin iba. Sinabi ni Jesus na an mga parasunod niya ‘bakong [kabtang kan] kinaban’ kaya mauungis sa sainda an kinaban. (Basahon an Juan 15:19.) Kun nasasakitan ka huli ta isinikwal ka kan mga kapamilya mo o kan komunidad dahil nagdesisyon kang maglingkod ki Jehova, tandaan na dai ka nagsosolo. Naglalakaw ka kaiba nin Diyos, arog ni Abraham asin Sara kaidto.

8, 9. (a) Ano an dai malilingawan na eksperyensiya ni Abraham? (b) Ano an mensahe ni Jehova ki Abraham?

⁸ Sarong aldaw, may dai malilingawan na eksperyensiya si Abraham. Igwa nin mensahe sa saiya si Jehova! Dai idinetalye kan Bibliya kun paano iyan itinao, pero sinasabi kaiyan na ‘an Diyos nin kamurawayan’ nagpahiling sa maimbod na tawong iyan. (Basahon an Guibo 7:2, 3.) Tibaad paagi sa sarong representanteng anghel, ipinahiling nin kadikit ki Abraham an labi-labing kamurawayan kan Soberano kan uniberso. Maiimahinar ta kun gurano kaugma si Abraham kan mahiling an pagkakalain kan buhay na Diyos asin kan daing buhay na mga idolo na sinasamba kan mga kakontemporanyo niya.

⁹ Ano an mensahe ni Jehova ki Abraham? ‘Maghali ka sa daga mo, asin sa saimong kapag-araki [o mga paryente], asin madya sa daga na itutukdo ko saimo.’ Dai sinabi ni Jehova kun arin na daga idto—sinabi sana niya na itutukdo niya iyan ki Abraham. Pero, kaipuhan ngunang bayaan ni Abraham an sadiri niyang lugar asin mga paryente. Sa kultura kan suanoy na Middle East, importanteng marhay an pamilya. Kaidto, pag binayaan nin saro an mga paryente niya tanganing maglipat sa harayong lugar, ibinibilang iyan na marauton na pangyayari; para sa nagkapira, mas grabe pa iyan kisa sa kagadanan!

10. Taano ta sakripisyo para ki Abraham asin Sara na bayaan an harong ninda sa Ur?

¹⁰ An paghali niya sa sadiring lugar may kaibang sakripisyo. Minalataw na matawo asin mayaman na siyudad an Ur. (Hilingon an kahon na “ An Siyudad na Binayaan ni Abraham Asin Sara.”) Ipinapahiling kan mga nakutkot sa lugar na iyan na komportableng marhay an  mga harong sa suanoy na Ur; an nagkapira may 12 o mas dakul pang kuwarto para sa pamilya asin mga suruguon, na gabos na kuwarto nakapalibot sa sarong paril na patyo sa laog. Igwa nin suplay nin tubig, mga kasilyasan, asin imburnal. Girumdumon man na gurang na si Abraham asin Sara; si Abraham posibleng labi nang 70 anyos asin si Sara labi nang 60. Siyertong gusto ni Abraham na magin komportable asin naaasikasong marhay si Sara—an gusto nin siisay man na marahay na agom na lalaki para sa agom niya. Imahinara an pag-uulay ninda dapit sa asignasyon na ini, an mga hapot asin kahaditan na tibaad nasa isip ninda. Siguradong ugmahon si Abraham kan akuon ini ni Sara! Arog niya, andam man si Sara na bayaan an gabos na kaginhawahan sa harong ninda.

11, 12. (a) Ano an mga kaipuhan andamon asin desisyunan bago maghali sa Ur? (b) Paano ta puwedeng iladawan an aldaw kan paghali ninda?

¹¹ Huli sa desisyon ni Abraham asin Sara, dakul sindang dapat gibuhon. Dakul sindang kaipuhan impakehon asin areglaron. Ano an dadarahon ninda paduman sa lugar na dai ninda aram, asin ano an iwawalat ninda? Pero, an mas mahalaga iyo an kairiba ninda sa harong. Paano an gurang nang si Tera? Nagdesisyon sindang iiba siya para maataman sagkod na nabubuhay. Posibleng gikan sa buot siyang nag-uyon, huling sinasabi kan Bibliya na siya, bilang patriyarka, an nagluwas kan saiyang pamilya sa Ur. Siyertong tinalikdan na niya an idolatriya. Maiba man an pamangkin ni Abraham na si Lot.—Gen. 11:31.

¹² Uminabot na an aldaw nin paghali. Imahinaron an karaban na nagtitiripon sa luwas kan lanob kan siyudad asin kan trintsera nin Ur. Kargado na an mga kamelyo asin asno, natipon na an mga karnero, andam na an pamilya patin mga suruguon, saka gustong-gusto na nindang maghali. * Tibaad gabos sinda nakahiling ki Abraham, asin naghahalat kan senyal niya. Sa katapos-tapusi, naghali na sinda asin binayaan an Ur.

13. Paano an dakul na lingkod ni Jehova ngunyan nagpapahiling nin pagigin andam kapareho ni Abraham asin Sara?

¹³ Dakul na lingkod ni Jehova ngunyan an nagdesisyon na magbalyo kun sain mas nangangaipo nin parahayag kan Kahadian. May mga nag-adal nin ibang lengguwahe tanganing pahiwason an ministeryo ninda. An iba man pinurbaran an sarong klase nin paghuhulit na bako sindang tuod. Sa parati, an siring na mga desisyon nangangaipo nin sakripisyo—an pagigin andam na bayaan an materyal na kaginhawahan. Kaumaw-umaw nanggad an siring na pagigin andam, na kapareho ni Abraham asin Sara! Kun ipapahiling ta an siring na pagtubod, makakasiyerto kita na pirming mas labi pa an itatao sa sato ni  Jehova kisa sa itinatao niyato sa saiya. Nungka niyang lilingawan na magtao nin balos huli sa pagtubod. (Heb. 6:10; 11:6) Ginibo daw niya iyan ki Abraham?

14, 15. (a) Iladawan an pagbaklay hali sa Ur pa-Haran. (b) Taano ta nagdesisyon si Abraham na mag-istar nin dikit na panahon sa Haran?

¹⁴ Dikit-dikit na natuod na sinda sa pagbaklay. Maiimahinar ta si Abraham asin Sara na nagsusurusalida sa pagsakay asin paglakaw, na kasabay kan pag-uulay ninda an tanog kan mga tiling-tiling na nakasabit sa mga hayop. Pati an mga daing gayo tuod sa pagbaklay dikit-dikit na nagin tuod sa pagtugdok asin pagbaklas kan mga tolda saka pagtabang sa gurang nang si Tera na komportableng makasakay sa kamelyo o asno. Paamihanan-sulnupan an direksiyon ninda, na sinususog an gilid kan Salog nin Eufrates. Nag-agi an mga aldaw saka semana, asin padagos an pagbaklay ninda.

¹⁵ Sa katapos-tapusi, pakabaklay nin mga 960 kilometros, nakaabot sinda sa Haran, sa mga kubo-kubo na korteng harong nin putyukan. Mauswag na siyudad iyan na nasa krosing kan ruta nin mga negosyo sa Sirangan-Sulnupan. Duman nagpundo an pamilya asin nag-istar nin dikit na panahon. Tibaad maluyahon na si Tera kaya dai na kakayanon na magbaklay.

16, 17. (a) Anong tipan an ikinaugma ni Abraham? (b) Paano binendisyunan ni Jehova si Abraham durante kan pag-istar niya sa Haran?

 ¹⁶ Pag-abot nin panahon, nagadan si Tera sa edad na 205. (Gen. 11:32) Durante kan panahon na iyan nin pagmundo, narangang marhay si Abraham kan makipag-ulay giraray sa saiya si Jehova. Inutro ni Jehova an instruksiyon na itinao niya kaidto sa Ur, asin nagdagdag siya nin detalye dapit sa saiyang mga panuga. Si Abraham magigin ‘dakulang nasyon,’ asin mabebendisyunan an gabos na pamilya sa daga huli sa saiya. (Basahon an Genesis 12:2, 3.) Huling ikinaugma niya an tipan na ini sa pag-ultanan niya asin nin Diyos, nagpadagos siya sa pagbaklay.

¹⁷ Pero ngunyan, mas dakul pa ngani an kaipuhan impakehon huling binendisyunan ni Jehova si Abraham durante kan pag-istar sa Haran. Sinambit sa Bibliya “an gabos na rugaring na nadamot ninda pati an mga kalag na napasainda sa Haran.” (Gen. 12:5, NW) Tanganing magin sarong nasyon, kaipuhan ni Abraham nin materyal na mga rugaring asin suruguon—sarong dakulang pamilya. Dai pirming pinapayaman ni Jehova an mga lingkod niya, pero itinatao niya sa sainda an ano man na kaipuhan ninda para mautob an saiyang kabutan. Huling napakusog, nagpadagos si Abraham sa pagbaklay pasiring sa lugar na dai niya aram.

18. (a) Kasuarin naeksperyensiyahan ni Abraham an sarong makahulugan na pangyayari sa kasaysayan kan pagtratar nin Diyos sa Saiyang banwaan? (b) Ano an iba pang mahalagang mga pangyayari sa Nisan 14 pakalihis nin mga taon? (Hilingon an kahon na “ Mahalagang Petsa sa Kasaysayan kan Bibliya.”)

¹⁸ Pakalihis nin nagkapirang aldaw nakaabot sinda sa Carkemis, na duman parating nagbabalyo sa Eufrates an mga karaban. Tibaad sa lugar na ini naeksperyensiyahan ni Abraham an sarong makahulugan na pangyayari sa kasaysayan kan pagtratar nin Diyos sa Saiyang banwaan. Minalataw na kan ika-14 aldaw kan bulan na pag-abot nin panahon inapod na Nisan, kan 1943 B.C.E., pinanginutan ni Abraham an saiyang karaban sa pagbalyo sa salog na iyan. (Ex. 12:40-43) Nasa parteng timog an daga na ipinanuga ni Jehova na itutukdo ki Abraham. Kan aldaw na iyan, nagin balido an tipan ni Jehova ki Abraham.

19. Ano an sinambit sa panuga ni Jehova ki Abraham, asin ano an tibaad nagirumduman ni Abraham?

¹⁹ Nagbaklay si Abraham sa dagang iyan patimog, dangan nagpundo sinda harani sa  darakulang kakahuyan sa More, harani sa Sekem. Duman, nakipag-ulay giraray si Jehova ki Abraham. Sa pagkakataon na ini, sinambit sa panuga nin Diyos an dapit sa banhi, o mga magigin gikan ni Abraham, na iyo an masadiri kan daga. Nagirumduman daw ni Abraham an hula ni Jehova sa Eden, na nasambitan an “banhi,” o aki, na iyo an maligtas sa katawuhan pag-abot nin panahon? (Gen. 3:15; 12:7) Iyo gayod. Baga man bakong gayo malinaw, tibaad kaidto nasabutan ni Abraham na kabtang siya kan dakulang katuyuhan ni Jehova.

20. Paano nagpahiling si Abraham nin pagpapahalaga sa pribilehiyo na itinao sa saiya ni Jehova?

²⁰ Pinahalagahan na marhay ni Abraham an pribilehiyo na itinao sa saiya ni Jehova. Sa paglibot niya sa dagang panuga—na siyertong nag-iingat huling nakaistar pa diyan an mga Canaanita—nagpundo siya tanganing magtugdok nin mga altar para ki Jehova, inot harani sa darakulang kakahuyan sa More, dangan sa harani sa Betel. Nag-apod siya sa ngaran ni Jehova, na posibleng para ipahayag an udok sa pusong pasasalamat sa Diyos mantang iniisip-isip an puturo kan mga magikan sa saiya. Posibleng naghulit man siya sa kataraid niyang Canaanita. (Basahon an Genesis 12:7, 8.) Siyempre, dakul pang pagbalo sa pagtubod an aatubangon ni Abraham. Marahay ta dai nagpokus si Abraham sa binayaan niyang harong asin kaginhawahan sa Ur. Nagpokus siya sa inutan. An Hebreo 11:10 nagsasabi dapit ki Abraham: ‘Siya naghanap kan siyudad na igwa nin [tunay na mga pundasyon], na an kagtugdok asin kaggibo kaiyan iyo an Diyos.’

21. Kun ikukumparar ki Abraham, ano an aram ta dapit sa Kahadian nin Diyos, asin ano an determinado mong gibuhon?

²¹ Kun ikukumparar ki Abraham, kitang mga lingkod ni Jehova ngunyan mas dakul an aram dapit sa piguratibong siyudad na iyan—an Kahadian nin Diyos. Aram ta na an Kahadian namamahala na sa langit asin dai mahahaloy tatapuson kaiyan an sistemang ini kan kinaban, saka aram ta man na an haloy nang ipinanugang Banhi ni Abraham, si Jesu-Cristo, namamahala na sa Kahadian na iyan. Pribilehiyo ta nanggad na mahiling si Abraham na buhay na giraray asin sa katapos-tapusi masasabutan na niya an katuyuhan nin Diyos na dati bakong gayo malinaw sa saiya! Gusto mo daw mahiling na inuutob ni Jehova an gabos na panuga niya? Kun siring, padagos na arugon si Abraham. Magin mapagsakripisyo, makinuyog, asin mapagngayo-ngayong pahalagahan an mga pribilehiyong itinatao sa saimo ni Jehova. Mantang inaarog mo an pagtubod ni Abraham, an ‘ama nin gabos na may pagtubod,’ siya magigin garo na man sana ama mo!