Biiyaʼ guiraʼ ni nuu lu sitiu riʼ

guyé lu índice

CAPÍTULO 15

Guniʼbe pur xquidxi Dios

Guniʼbe pur xquidxi Dios

1-3. 1) Xiñee guca nagana para Ester cheʼ nezalú xheelaʼ. 2) Xi guendarinabadiidxaʼ zacábinu.

CAYUNI Ester stipa para cadi guidxibi laga zidxiña lu patiu stiʼ palaciu ni nuu ndaaniʼ guidxi Susa. Peru guca ni nagana para laabe, purtiʼ nabé naroʼbaʼ palaciu que dede ruchíbini binni. Casi guʼyaʼ binni palaciu que rihuínnica ca color sicarú dieʼ lu ca ladríu stini dede ruzaaniʼ, lúcani dieʼ caadxi yuze napa xhiaa, caadxi lión ne zaqueca hombre ni naaze flecha. Ne laaca rihuinni ca estatua naroʼbaʼ nápani ne ca pilar de guié ni napa caadxi canal huiiniʼ lú. Nabé sicarú modo rihuinni palaciu que purtiʼ zuba ni ti lugar napampa ni nuu gaxha de caadxi dani ni napa nieve lu láʼ Zagros, ne ñee ca dani que didi ti guiiguʼ nayaguiéʼ ni láʼ Coaspes. Zacá guca palaciu riʼ para gusihuínnini pabiáʼ risaca hombre ni cheʼ Ester nezalú, ne hombre que nga Asuero ni gulee lá laca laa «rey ni jma risaca». ¡Ne laabe nga xheelaʼ Ester!

2 Ti baʼdudxaapaʼ judía ni nabé napa fe Dios casi Ester la? qué ñuulaʼdxiʼ diʼ nichaganáʼ ti hombre casi rey Asuero. * Qué liica ñácabe casi ca hombre nachaʼhuiʼ ni bibani dxiqué casi Abrahán, ti hombre ni qué nudxiibaʼ laca laa ne bizuubaʼ diidxaʼ ora gunabaʼ Dios laa gucaadiaga Sara xheelaʼ (Gén. 21:12). Huaxiéʼ runibiáʼ Asuero Jiobá —Dios ni runi adorar Ester— o zándaca qué liica gánnabe gastiʼ de laa ne qué runibiaʼbe ca Ley stiʼ. Peru runibiáʼ chaahuibe ca ley stiʼ ca persa, ne tobi de ca ley ca na cadi chuʼ tuuxa nezalú rey stiʼ Persia pa qué nibídxibe laa. ¡Ne tu qué guni ni na ley que naquiiñeʼ gatiʼ! Peru ngapeʼ nga ni chiguni xheelabe. Neca nanna Ester ni na ley riʼ, guyebe lu patiu stiʼ palaciu que, ra zanda guʼyaʼ rey que laabe. Nanna dxíchibe candaabe xpaʼbe né ni chigúnibe que (biindaʼ Ester 4:11 ne 5:1).

3 Xiñee guluu gunaa ni nabé gupa fe riʼ xquendanabani ra naxoo. Xi rusiidiʼ ejemplu stibe laanu. Para gánnanu ni la? guidúʼyanu ximodo bedagácabe reina ndaaniʼ guidxi Persia.

Modo biniisi Ester

4. Xi rieeteʼ de Ester dxi guca nahuiiniʼ, ne xiñee yendezanebe Mardoqueo, xprímube.

4 Guca Ester ti bizabi, ne huaxiéʼ rieeteʼ de bixhózebe ne jñaabe, ni nánnasinu nga guleelacaʼ laabe Hadassá, ti diidxaʼ hebreu ni riquiiñecabe para guiníʼcabe mirto, ti yagahuiiniʼ sicarú ni ribee guieʼ naquichiʼ. Dxi gutiʼ bixhózebe ne jñaabe, gucuaa xprímube Mardoqueo laabe, ti hombre nabé nachaʼhuiʼ ne jma huaniisi para laabe. Hombre riʼ biá laabe ne yené laabe ralidxi. Ne dede dxiqué bisiniisi laabe casi xiiñiʼ (Est. 2:5-7, 15).

Nabé bisiecheʼ Ester ladxidóʼ Mardoqueo, ni zeeda gaca casi bixhoze

5, 6. 1) Ximodo bisiniisi Mardoqueo Ester. 2) Ximodo bibani Ester ne Mardoqueo.

5 Nuu Mardoqueo ne Ester casi esclavu ndaaniʼ guidxi Persia, ne zándaca biʼniʼ binni menu laacabe purtiʼ qué nusaanacabe religión stícabe ne qué nusaana de ninándacabe Ley stiʼ ca judíu. Nanna dxíchinu jma gunnaxhiibe xprímube ra qué nusaana de niniʼné laabe de Jiobá, Dios ni riá ne ni bilá xquidxi stale biaje ne maʼ cadi candaa zuni ni sti tiru (Lev. 26:44, 45). Nga runi, qué ridxagayaadinu gánnanu nabé gunnaxhiisaacabe ne nabé gucuanúcabe.

6 Zándaca biʼniʼ Mardoqueo xhiiñaʼ rey que ndaaniʼ palaciu ni nuu Susa, ne ribínebe xcaadxi hombre ni runi xhiiñaʼ rey que ra puertaʼ stini (Est. 2:19, 21; 3:3). Qué gánnadinu xi dxiiñaʼ biʼniʼ Ester dxi guca nahuiiniʼ, peru zándaca gúpabe xprímube ne bíʼnibe dxiiñaʼ ni raca ndaaniʼ yoo, ne zándaca riaana lídxicabe neza ra nabeza ca binni pobre stiʼ guidxi que, ne riaana ni deche guiiguʼ que. Zándaca riuulaʼdxiʼ Ester cheʼ luguiaa stiʼ guidxi Susa, ra rutoo caadxi hombre ca cosa ni rúnicaʼ de oro ne de plata ne ra ridoo xcaadxi cosa. ¡Qué liica niníʼ íquebe pa ñuu dxi ñápabe guiráʼ ca cosa risaca que! Ca dxi ca qué liica gánnabe xi chiguizaaca lu xquendanabánibe.

«Nabé [...] galán modo rihuínnibe»

7. Xiñee gulee rey Asuero Vasti de gaca reina, ne xi bizaaca despué.

7 Ti dxi bizaaca ti cosa ni qué huahuinni ndaaniʼ familia stiʼ rey que, ne nagueendaca gunna guiráʼ ca binni guidxi que ni. Xi bizaaca yaʼ. Ti dxi gupa rey Asuero ti saa roʼ, ne laga cayoné ca hombre risaca stiʼ, biseendacaa reina Vasti, ti gunaa sicarú. Reina riʼ laaca nuuné caadxi gunaa ra cayaca sti saa, peru qué niná ñé ra nuube. Ora biʼyaʼ rey riʼ qué ñebe ranuu dede biaʼ qué ñati xiana si. Bituilú ne gunabadiidxaʼ ca hombre ni rudii conseju laa xi castigu naquiiñeʼ guicaa Vasti. Rey que gudixhe ique cuee laabe de gácabe reina ne guyubi stobi chuʼ xlugarbe. Ca hombre ni runi xhiiñabe bizulú biyúbicaʼ ca binnidxaapaʼ jma sicarú ni nuu biaʼ ra runi mandarbe, ne ládecaʼ cuibe tu gaca reina (Est. 1:1–2:4).

8. 1) Xiñee guyuu Mardoqueo xizaa pur xprima. 2) Xi rusiene Biblia naquiiñeʼ guni ti binni sicarú. (Laaca zanda gúʼndaluʼ Proverbios 31:30.)

8 Ora ruuyaʼ Mardoqueo maʼ ziniisi xprima, dede ridxá tipa ladxidóʼ ora ruuyaʼ maʼ ziyaca Ester ti baʼdudxaapaʼ, ¡ne guizáʼ sicarú rihuinni! Biblia peʼ ruzeeteʼ «nabé sicarú xcuerpu baʼdudxaapaʼ que ne galán modo rihuínnibe» (Est. 2:7). Peru nanna dxíchinu laaca guyuu Mardoqueo xizaa. Xiñee yaʼ. Biblia rusiene ti binni sicarú laaca naquiiñeʼ gusihuinni nuu xpiaaniʼ ne qué rudxiibaʼ laca laa. Pa tuuxa qué guni zacá, zándaca guni crebe jma risácabe ne guchabe bi yánnibe casi runi stale binni (biindaʼ Proverbios 11:22). Xi zuni Ester yaʼ. Ñee zuchabe bi yánnibe purtiʼ si nácabe ti gunaa sicarú la? Zahuínnini ra tiidiʼ dxi.

9. 1) Xi biʼniʼ ca binni ni runi xhiiñaʼ rey que ora bíʼyacaʼ Ester, ne xiñee nabé biuubaʼ ladxidóʼ Mardoqueo ora bixhélecabe laa de xprima. 2) Xiñee bidii Mardoqueo lugar guichaganáʼ Ester ti hombre ni qué runi adorar Dios. (Biiyaʼ cuadru ca.)

9 Cásipeʼ biʼyaʼ ca binni runi xhiiñaʼ Asuero que laabe, gucuaacaʼ laabe ne zinecaʼ laabe ndaaniʼ palaciu stiʼ rey ni nuu deche guiiguʼ (Est. 2:8). Guizáʼ biuubaʼ ladxidóʼ Ester ne Mardoqueo ora bixhélecabe laacaʼ. Cumu nabé gunnaxhii Mardoqueo laabe casi xiiñiʼ la? qué racalaʼdxiʼ guichaganáʼ xprima ti hombre ni qué runi adorar Dios —neca naca rey—, peru qué zanda gúnibe gastiʼ. * Ante cheʼ Ester bidiibe laa caadxi conseju, ne nánnanu bicaadiaga chaahuiʼ laabe. Neza zeʼ Ester para chindá ndaaniʼ palaciu ni nuu Susa ziníʼ ique xi gaca xa de xquendanabani.

«Guiráʼ tu guʼyaʼ Ester guyuulaʼdxiʼ modo nácabe»

10, 11. 1) Xi ñándaca ñuni Ester ra guyuu lade ca baʼdudxaapaʼ que. 2) Xiñee nánnanu guyuu Mardoqueo xizaa pur xprima.

10 Málasi bichaa xquendanabani Ester ne qué nindaa mápeca nuube lade binni ni qué runibiaʼbe. Ne guyuube lade caadxi baʼdudxaapaʼ ni beedanécabe de guiráʼ ladu biaʼ ra runi mandar ca persa. Nánnanu gadxé gadxé modo laacabe ne gadxé costumbre nápacabe ne gadxé diidxaʼ riníʼcabe. Raqué nuu ti hombre ni runi xhiiñaʼ rey que láʼ Hegai. Hombre riʼ gupa laacabe ne bidii laacabe guiráʼ ni iquiiñecabe guidubi ti iza para guihuínnicabe jma galán, casi guidaabicabe o iguiichicabe né aceite rindáʼ naxhi (Est. 2:8, 12). Xi bíʼnicabe pur guiráʼ ni bidii ca binni que laacabe yaʼ. Zándaca stale de laacaʼ bichacaʼ bi yánnicaʼ ne biyúbicaʼ modo chuulaʼdxiʼ binni laacaʼ ne gucuá íquecaʼ guihuínnicaʼ jma galán que xcaadxi baʼdudxaapaʼ que. Peru ñee zaqueca biʼniʼ Ester la?

11 Nánnanu Mardoqueo nga jma nuu xizaa pur xprima. Casi na Biblia guiráʼ dxi riebe gaxha de ra yoo ranuu ca baʼdudxaapaʼ que para gánnabe pa nazaaca nuu Ester (Est. 2:11). Zándaca tuuxa ni runi xhiiñaʼ rey que rabi laabe ximodo nuu Ester, ne nabé riéchebe pur ni rábicabe laabe. Xiñee yaʼ.

12, 13. 1) Ximodo biiyaʼ ca binni ni guyuu gaxha de Ester laa. 2) Xiñee biecheʼ Mardoqueo ora gunna qué niníʼ Ester pa judía laa.

12 Cumu nabé bidxagayaa Hegai modo naca Ester la? ngue runi guca nachaʼhuiʼ né laabe, ne laasibe bidii stale cosa: bidii laabe gadxe criada ne guluu laabe ti lugar ra jma risaca ndaaniʼ yoo ranuu guiráʼ ca gunaa que. Ne Biblia ruzeeteʼ: «Ca dxi que guiráʼ tu guʼyaʼ Ester guyuulaʼdxiʼ modo nácabe» (Est. 2:9, 15). Xiñee nabé guyuuláʼdxicabe modo nácabe yaʼ. Ñee purtiʼ gástiruʼ sti gunaa jma sicarú que laabe la? Coʼ, cadi pur ngasi, sínuque pur xcaadxi guenda sicarú nápabe.

Nanna Ester galán nga gaca ti binni sicarú, peru ni jma risaca nga cadi gudxiibaʼ laca laa ne gaca ti binni nuu xpiaaniʼ

13 Guidúʼyanu xi ruzeeteʼ Biblia de laabe: «Ester qué liica niníʼ de xquidxi nin de ca binnilidxi, purtiʼ biʼniʼ mandar Mardoqueo laabe cadi guiniʼbe ni» (Est. 2:10). Racá ridúʼyanu gudxi xprímube laabe cadi guiniʼbe judía laabe, purtiʼ lade ca binnilidxi rey stiʼ Persia nabé rúnicabe menu ca judíu. Ngue runi, neca qué guinni Mardoqueo raqué, bisihuinni Ester nuu xpiaaniʼ ne qué nusaana de nuzuubaʼ stiidxabe. ¡Nanna pabiáʼ bisiecheʼ nga Mardoqueo yaʼ!

14. Ximodo zanda guni cani nahuiiniʼ casi biʼniʼ Ester.

14 Ca dxi stinu riʼ, ca binni ni napa xiiñiʼ o cani napa laacabe casi xiiñiʼ, nabé riéchecaʼ ora gúʼyacaʼ ruzuubaʼ cani nahuiiniʼ ca stiidxacaʼ ora tiica. Ne nuu biaje neca nuucabe lade ca xcompañérucabe ni qué rizaalaʼdxiʼ stobi, ni runi cosa dxabaʼ o ridinde, qué riuu ora tiidiʼ ndaaniʼ íquecabe gúnicabe ni cadi jneza, neca guirutiʼ tu cayuuyaʼ laacabe. Ne ora gúnicabe zacá, rusiéchecabe Bixhózecabe ni nuu guibáʼ, cásica biʼniʼ Ester (biindaʼ Proverbios 27:11).

15, 16. 1) Xi biʼniʼ Ester para gunnaxhii rey que laa. 2) Xiñee nagana guca para Ester ra bidxaa xquendanabani.

15 Guidúʼyanu xiruʼ bizaaca Ester. Ora bidxiña dxi chebe nezalú rey que, nánnabe dxi que nga zanda cuibe ca cosa ni gacaláʼdxibe para guzuchaahuibe ti guihuínnibe jma galán. Peru cumu qué rudxiibabe laca laabe la? bizuchaahuibe né cani bidii si Hegai laabe (Est. 2:15). Zándaca guníʼ íquebe qué ziuulaʼdxiʼ rey que laabe tiisi nácabe ti gunaa sicarú, sínuque nánnabe caquiiñeʼ gácabe ti binni ni qué rudxiibaʼ laca laa, ne ngapeʼ nga ni qué rusihuinni ca binni ni runi xhiiñaʼ rey que. Ñee jneza modo guníʼ ique Ester la?

16 Sicaríʼ na Biblia: «Ne jma gunnaxhii rey que Ester que xcaadxi gunaa que, ngue runi, neca guca rey que nachaʼhuiʼ né xcaadxi binnidxaapaʼ que, jma guyuulaʼdxiʼ modo naca Ester ne jma guca nachaʼhuiʼ né laabe. De raqué guluu rey que ti corona stiʼ reina íquebe ne biʼniʼ laabe reina para guiaanabe lugar stiʼ Vasti» (Est. 2:17). Zacá nga beeda gaca baʼdudxaapaʼ ni qué rudxiibaʼ laca laa riʼ reina, xheelaʼ rey ni jma risaca bibani dxiqué. ¡Nabé bichaa xquendanabánibe! Yanna, ñee zuchabe bi yánnibe ra maʼ nácabe ti binni risaca la?

17. 1) Ximodo bizuubaʼ Ester stiidxaʼ Mardoqueo, ni gupa laabe casi xiiñiʼ. 2) Xiñee naquiiñeʼ chinándanu ejemplu stiʼ Ester ca dxi stinu riʼ.

17 Qué nuchá diʼ Ester bi yanni. Ni bíʼnibe nga bizuubarube stiidxaʼ Mardoqueo, ni gupa laabe casi xiiñiʼ, ne qué niniʼbe pa judía laabe. Ne ora gunna Mardoqueo nuu caadxi hombre malu guuti rey que la? gúdxibe Ester gabi Asuero xi cá ique ca hombre que gúnicaʼ, ne Ester bizuubaʼ diidxaʼ ne biʼniʼ casi gúdxibe laa, ne zaqué maʼ qué ñanda ñuni ca hombre que ni cá íquecaʼ (Est. 2:20-23). Raríʼ bisihuínnibe qué rudxiibabe laca laabe ne ruzuubabe diidxaʼ, ngapeʼ nga ca guenda ni bisihuinni naguidxi fe stibe. Ca dxi stinu riʼ, qué riuulaʼdxiʼ binni guzuubaʼ diidxaʼ, nisi maʼ cucaalucaʼ stobi. Peru ca binni ni napa fe casi gupa Ester la? nabé risaca para laacaʼ guzuubacaʼ diidxaʼ.

Bihuinni pa naguidxi fe stibe

18. 1) Xiñee qué niná Mardoqueo nuzuxibi xañee Hamán. (Laaca zanda gúʼyaluʼ ni cá ñee yaza.) 2) Ca dxi stinu riʼ, ximodo rusihuinni stale hombre ne gunaa ni napa fe zinándacaʼ ejemplu stiʼ Mardoqueo.

18 Ra gudiʼdiʼ dxi, ti hombre láʼ Hamán beeda gapa ti puestu nabé risaca lade ca binni ni runi xhiiñaʼ rey que. Asuero biʼniʼ laabe guiropa hombre jma risaca ra runi mandar, ne biquiiñeʼ rey que laabe para gúʼyabe gaca guiráʼ ni na, ne laaca biʼniʼ laabe hombre ni jma risaca lade cani rudii conseju laa. Ne biʼniʼ mandar rey que guzuxíbicabe xañeebe (Est. 3:1-4). Nécapeʼ ruzuubaʼ Mardoqueo stiidxaʼ rey que, nánnabe pa guzuxíbibe xañee Hamán zusihuínnibe qué runi respetarbe Dios. Ne nánnabe ti agaguita nga Hamán, nga rusihuinni zá Hamán de Agag, rey stiʼ guidxi Amaleq. Ne laabe nga biiti Samuel, ni riguixhená que (1 Sam. 15:33). Ca binni de Amaleq bíʼnicaʼ stale cosa malu, ne bisabanáʼ Jiobá laacaʼ purtiʼ beeda gácacaʼ xhenemígube ne xhenemigu xquídxibe (Deut. 25:19). * Ñee bizuxibi Mardoqueo xañee amalequita ni runi xhiiñaʼ rey que la? ¡Qué liica ñúnibe ni! Ca dxi stinu riʼ, stale hombre ne gunaa ni napa fe huaguucaʼ xquendanabánicaʼ ra naxoo para gúnicaʼ ni na ca diidxaʼ riʼ: «Jma naquiiñe uzuʼba du stiidxa Dios que stiidxa binni» (Hech. 5:29).

19. Xi cá ique Hamán guni, ne xi bíʼnibe para bicuudxibe rey que.

19 Guizáʼ bidxiichi Hamán ora biʼyaʼ qué niná Mardoqueo nuzuxibi xañee, ngue runi biyúbibe modo guutibe laa. Ne cadi laasi, sínuque né guiráʼ ca binni xquidxi. Ni biʼniʼ Hamán primé nga guyé ranuu Asuero ne guníʼ mal de ca binni ni nabeza ndaaniʼ ti guidxi, ne ca binni que nga ca judíu, peru qué niniʼbe lacaʼ. Guniʼbe nácacaʼ binni ni qué risaca, reechecaʼ biaʼ ra runi mandar rey que ne guirutiʼ ridxaagacaʼ ndaaniʼ ca gudxi ra nuucaʼ, qué ruzuubacaʼ diidxaʼ ne nabé malu laacaʼ, purtiʼ qué rinándacaʼ ca ley ni gudixhe rey que. De raqué guniʼbe zaguube stale bueltu lu tesoro stiʼ rey que para guuti ca judíu ni nuu biaʼ ra runi mandar. * Xi bicabi Asuero laabe yaʼ. Rey que bidii laabe derechu para quíxhebe xi zanda gaca ne dede bidii laabe aníu ni rucaa sellu stiʼ para guihuinni casi ñaca laa nga caguixhe ca ley que (Est. 3:5-10).

20, 21. 1) Xi biʼniʼ sentir Mardoqueo pur ni biʼniʼ mandar Hamán gaca, ne xi biʼniʼ sentir ca judíu ni nabeza biaʼ ra runi mandar ca persa. 2) Xi gunabaʼ Mardoqueo Ester guni.

20 Cásipeʼ biʼniʼ mandar Hamán gaca ni maʼ gudixhe ique que, gucuaa caadxi hombre maniʼ sticaʼ para checaʼ biaʼ ra runi mandar rey que ne guiniʼcaʼ naquiiñeʼ gatiʼ ca judíu. Guiníʼ íquenu xi biʼniʼ sentir ca binni de Jerusalén ora gúnnacaʼ xi chiguni rey que. Ca binni riʼ cadi xadxí de bibiguétacaʼ de Babilonia ra guyuucaʼ casi esclavu, ne cayúnicaʼ stipa pur guni chaahuicaʼ guidxi que. ¡Nin lindaa stiʼ guidxi que caʼruʼ guindísacabe ca dxi que! Nga runi, ora gunna Mardoqueo ni zándaca guyuu xizaa pur binni xquidxi, ca xhamigu ne ca binnilidxi ni nabeza ndaaniʼ guidxi Susa. Cumu nuube triste la? guchézabe xhábabe, gúcube lari chonga, bichabe dé ludé íquebe ne guzabe ndaaniʼ guidxi que cucaabe ridxi. Peru Hamán qué liica nuchiiñaʼ xquendabiaaniʼ laa ora gudixhe ique guuti ca judíu ne ca xhamígucabe ni nuu Susa, laga gurí ne güeʼné rey que (biindaʼ Ester 3:12–4:1).

21 Mardoqueo nanna naquiiñeʼ guni xiixa. Peru xi zanda gúnibe yaʼ. Para gacané Ester laabe chuʼbe gana la? biseendaʼ caadxi lari ra nuube, peru qué ninabe nicaabe cani. Oraqueruʼ biénebe ti cosa ni zándaca maʼ xadxí de riníʼ íquebe: xiñee bidii Jiobá lugar chinécabe xprímabe ndaaniʼ palaciu que ne gucheelacabe laa ti rey ni qué runi ni na Dios. Nagueendaca biseendabe razón ranuu Ester ra canábabe laa cheʼ nezalú rey que ne guiníʼ pur xquidxi (Est. 4:4-8).

22. Xiñee bidxibi Ester cheʼ nezalú rey que. (Laaca zanda gúʼyaluʼ ni cá ñee yaza.)

22 Ora gunna reina que xi canábabe laa la? biaʼ biaʼ qué niree si ladxidóʼ. Raríʼ nga ra jma chigusihuínnibe pa naguidxi nuu fe stibe. Pur modo bicábibe Mardoqueo bisihuínnibe cadxíbibe. Xiñee cadxíbibe yaʼ. Purtiʼ ley stiʼ ca persa que na naquiiñeʼ gatiʼ binni ni guidxiña nezalú Asuero pa qué gaca invitar, ne nguepeʼ nga ni bisietenaláʼdxibe Mardoqueo. Pa cheʼ tuuxa nezalú rey que sin gaca invitar la? ni zanda si gulá laa nga gusigaanáʼ rey que né vara de oro stiʼ para gutiidilaʼdxiʼ stonda. Peru pa nin Vasti qué nutiidiláʼdxibe stonda ora qué niná ñe ra nuube, ñee nuu razón para gutiidiláʼdxibe stonda Ester la? Ne Ester gudxi Mardoqueo maʼ raca treinta dxi de qué huayuni invitar rey que laabe chebe ranuu, ne cumu nabé ruchaa rey que modo riníʼ ique ne zaqueca cani racalaʼdxiʼ guni la? zándaca maʼ qué rapa gana guʼyaʼ laabe (Est. 4:9-11). *

23. 1) Xi gudxi Mardoqueo Ester para biquídxibe fe stiʼ. 2) Xiñee galán chinándanu ejemplu stiʼ Mardoqueo.

23 Mardoqueo gucané xprima para iguidxi fe stiʼ ora gudxi laabe zulá Jiobá ca judíu de ca binni ni nuu guniná laacabe, ne zanda iquiiñeʼ Jiobá laabe o sti binni para guni ni. Ne gudxi laabe pa qué nabe gúnibe ni la? qué zanda diʼ guilabe ora gaca guendanagana que jma naxoo. Zacá bisihuinni Mardoqueo runi cré Jiobá de guidubi ladxidóʼ, purtiʼ nácabe ti Dios ni runi guiráʼ ni riguixhe ique ne qué ziuu dxi gudii lugar gunitilúcabe xquidxi (Jos. 23:14). De raqué gúdxibe Ester: «Zándaca gúcaluʼ reina para gacaneluʼ laadu lu ca guendanagana ni cadídidu riʼ» (Est. 4:12-14). ¡Guizáʼ galán ejemplu stiʼ Mardoqueo! Cadi dxandíʼ galán gápanu fe ne guni crenu de guidubi ladxidoʼno zacané Jiobá laanu cásica biʼniʼ Mardoqueo la? (Prov. 3:5, 6.)

Naguidxi fe stiʼ Ester dede qué nidxibi ñati

24. Ximodo bisihuinni Ester napa fe ne nadxibalú.

24 Bidii Ester cuenta maʼ bidxiña ora guni xiixa para guilá xquidxi. Gunábabe Mardoqueo gabi guiráʼ ca judíu cadi gocaʼ chonna gubidxa, cásica chigúnibe. Bisihuínnibe naguidxi nuu fe stibe ne nácabe ti binni nadxibalú ora guniʼbe ca diidxaʼ ni qué huayuudxí guiaandaʼ riʼ: «Pa naquiiñeʼ gateʼ la? zateʼ» (Est. 4:15-17). Guionnaʼ gubidxa que biʼniʼ orarbe de guidubi ladxidoʼbe, ne qué huayuu dxi gúnibe ni zaqué. Gunda si ora chebe nezalú rey que, gúcube lari ni jma galán nápabe, ti chuulaʼdxiʼ laabe, ne bireebe zebe ranuu.

Guluu Ester xquendanabani ra naxoo para gacané xquidxi Dios

25. Bizeeteʼ xi bizaaca ora guyuu Ester nezalú rey que.

25 Casi bidúʼyanu ra bizulú historia riʼ, maʼ zidxiña Ester ranuu rey que dede zipapa ladxidóʼ. Nanna dxíchinu qué nusaanabe de ñuni orarbe neza zebe que pur guiráʼ ni naguu xizaa laabe. De raqué yendabe lu patiu stiʼ palaciu que, raqué rihuinni Asuero zuba lu trono stiʼ. Para gánnabe ximodo nuu, biiyadxibe lú hombre que ne biiyabe dede nabidxu guicha ique, ziuulaʼ guicha ruaa ne cuadradu cuadradu rihuinni ni. Ñee bindaa para bidii rey que cuenta nuube raqué la? Qué gánnadinu, peru zándaca guizáʼ xadxí guca ni para Ester. Ora biʼyaʼ rey que laabe bidxagayaa, bicuudxi lú ne gundisaʼ vara de oro stiʼ nezalube (Est. 5:1, 2).

26. Xiñee naquiiñeʼ gácanu nadxibalú cásica guca Ester, ne xi zazíʼdinu lu sti capítulo ca.

26 Né ni biʼniʼ rey riʼ bisihuinni zanda guiniʼné Ester laa. Rihuinni dxíchica biʼniʼ Ester ni gucalaʼdxiʼ Dios ne gucané xquidxi. ¡Guizáʼ naguidxi fe gupa Ester! Nga runi, gúcabe ti ejemplu para ca xpinni Dios ni bibani dxiqué ne nácabe ti ejemplu para cani nabani yanna. Jesús guníʼ zunibiáʼ binni cani dxandíʼ xpínnibe pa nadxiisaacaʼ (biindaʼ Juan 13:34, 35). Para gusihuínninu nadxiisaanu, naquiiñeʼ gácanu nadxibalú cásica guca Ester. Peru nuuruʼ stale cosa ni biʼniʼ Ester. Xi guniʼbe para guni cré Asuero racalaʼdxiʼ Hamán, hombre ni jma risaca lade cani rudii conseju laa que, guuti laabe. Ñee zanda gulabe ca judíu la? Zánnanu xi bíʼnibe lu sti capítulo ca.

^ párrafo 2 Stale binni na laaca Asuero nga rey Jerjes I, ni naca emperador stiʼ Persia ra bizulú siglu V ante de ca dxi stiʼ Jesús.

^ párrafo 9 Biiyaʼ cuadru ni láʼ «Cani huanabadiidxaʼ binni de Ester» ni zeeda lu capítulo 16.

^ párrafo 18 Zándaca Hamán nga tobi de ca últimu amalequita, purtiʼ xcaadxi binni de guidxi Amaléq que biiticabe laacaʼ ca dxi bibani rey Ezequías (1 Crón. 4:43).

^ párrafo 19 Hamán guníʼ zudii 10,000 talentu de plata, ca dxi stinu riʼ zedagácani stale gayuaa millón de dólar. Yanna, pa Asuero nga Jerjes I la? zándaca biquiinde laabe guicaabe bueltu stiʼ Hamán, purtiʼ cadi xadxí de binítibe stale bueltu lu ti guendaridinde ni gupanebe ca griegu.

^ párrafo 22 Binibiáʼcabe Jerjes I casi ti binni ni nabé ruchaa modo laa ne nabé ridxiichi. Heródoto, ti historiador de Grecia, bicaa caadxi cosa ni biʼniʼ Jerjes I dxi gudindené xquídxibe Grecia. Ti dxi biʼniʼ mandar Jerjes I cuiʼ ti puente lu caadxi barcu, ti lugar nabéʼ lu nisadóʼ stiʼ Helesponto. Guizáʼ bidxiichibe ora bisaba ti bi yooxhoʼ puente que dede biʼniʼ mandarbe guiaaxha yanni ca hombre ni biʼniʼ ni, ne para laabe cayuni castigarbe nisa que ora biʼniʼ mandarbe cuʼdícabe nisadóʼ que ne cúʼcabe chicote ni. Laaca ca dxi que biʼniʼ rey que sti cosa. Ora gunabaʼ ti hombre ricu laabe cueebe tobi de ca xiiñiʼ de gaca soldadu, biʼniʼ mandarbe gúnicabe hombrehuiiniʼ que chupa ndaa ne cúʼcabe xcuérpube ti lugar ra guʼyaʼ guiráʼ binni ni, ti cadi gúnicaʼ zaqueca.