Biiyaʼ guiraʼ ni nuu lu sitiu riʼ

guyé lu índice

CAPÍTULO 1

«Neca maʼ gútibe, dede yanna caniʼbe»

«Neca maʼ gútibe, dede yanna caniʼbe»

1. Xiñee qué zanda chuʼ tuuxa ndaaniʼ jardín stiʼ Edén que, ne xii nga ni jma racalaʼdxiʼ Abel.

TI HUADXÍ cayuuyaʼ Abel ca dendxuʼ huiiniʼ stiʼ cayó guixi cueʼ ti dani. Málasi de zitu biiyabe xtuxhu ti biaaniʼ. Nánnabe raqué nuu ti espada naze bele ne cudii buelta para cadi chuʼ tuuxa ndaaniʼ jardín stiʼ Edén. Bixhózebe ne jñaabe gulézacaʼ raqué, peru yanna maʼ nin laacaʼ ne guirútiruʼ zanda chuʼ ndaaniʼ ni. Bixuiʼlú ti huadxí laga cundubi ti bi nisa guicha ique Abel gundisalú guibáʼ ne caníʼ ique Dios ni bizáʼ laa. ¡Nanna pabiáʼ canabaʼ ladxidoʼbe guidxiña dxi chuʼ binni né Dios tobi si sti biaje yaʼ! Nga nga ni jma racalaʼdxiʼ Abel.

2-4. Ximodo nga casi ñaca niniʼné Abel laanu yanna.

2 Abel, guiropa xiiñiʼ Adán, caniʼné laanu yanna. Ñee zanda gunadiáganu laabe la? Zándaca guiníʼ íqueluʼ: «Ximodo zanda gunadiagaʼ laabe pa maʼ xadxí de gútibe yaʼ». Ne cumu maʼ xhoopaʼ mil iza de gútibe la? dede dxita ládibe maʼ guca yu dé. Ne Stiidxaʼ Dios na: «Cani maʼ guti la? laacabe qué liica gánnacabe gastiʼ» (Ecl. 9:5, 10). Ne qué liica rieeteʼ nin ti diidxaʼ ni guníʼ Abel lu Biblia. Yanna, ximodo nga casi ñaca niníʼnebe laanu yaʼ.

3 Dios gudxi apóstol Pablu gucaa ca diidxaʼ riʼ de Abel: «Pur fe ni gupa Abel la? bidiibe Dios ti ofrenda jma risaca que ni bidii Caín, pur [fe] ni gúpabe guníʼ binni nachaʼhuibe, purtiʼ Dios guníʼ guyuulaʼdxiʼ cani bisigaʼdebe laa; ne pur laani, neca maʼ gútibe, dede yanna caniʼbe» (Heb. 11:4TNM). Ximodo nga casi ñaca caniʼbe dede yanna yaʼ. Cayúnibe ni pur fe ni gúpabe. Laabe nga primé binni gupa fe ndaaniʼ Guidxilayú riʼ. Cumu nabé naroʼbaʼ fe gúpabe la? jneza nga chinándanu ejemplu stibe. Pa quixhe íquenu gápanu fe cásica gúpabe la? zacá nga casi ñaca laapebe niníʼnebe laanu.

4 Peru cumu huaxiéʼ rieeteʼ de Abel lu Biblia, xi zanda guizíʼdinu de laabe ne de fe ni gúpabe yaʼ. Lu capítulo riʼ zacábinu ca guendarinabadiidxaʼ riʼ.

Biniisibe dxi deruʼ cadale binni lu Guidxilayú

5. Xii nga caníʼ Jesús ora bizeeteʼ bibani Abel «dxi bizulú guidxilayú». (Laaca zanda gúʼyaluʼ ni cá ñee yaza.)

5 Gule Abel dxi deruʼ cadale binni lu Guidxilayú. Ne despué bizeeteʼ Jesús bibani Abel «dxi bizulú guidxilayú» (biindaʼ Lucas 11:50, 51). Ora guníʼ Jesús diidxaʼ «guidxilayú», caniʼbe de ca binni ni zanda guilá de lu náʼ guendaruchee. Abel nga guidapa binni bibani lu Guidxilayú, peru laabe nga primé binni biiyaʼ Dios zanda guilá. * Rihuinni dxíchica qué niniisi diʼ Abel lade binni ni ñacané laa.

6. Xi nánnanu de bixhoze ne jñaa Abel.

6 Neca cadi xadxí de nabani binni ndaaniʼ Guidxilayú, mápeca nápacaʼ stale guendanagana. Zándaca nabé sicarú ne naguidxi guca Adán ne Eva ne gúcacaʼ binni ni qué ñalené donda ne ñanda nibánicaʼ sin ñuu dxi ñáticaʼ. Peru bíʼnicabe ti cosa nabé naxoo ne nanna dxíchicabe cadi jneza ngue ni bíʼnicabe: bidxiidéchecabe Dios, ngue runi gulee laacabe ndaaniʼ jardín stiʼ Edén. Ra gudixhe íquecabe guyúbicabe para laasicabe ne qué niníʼ íquecabe pa zuninácabe ca xiiñicabe la? beeda gácacabe binni napa donda ne biníticabe guendanabani ni qué zaluxe (Gén. 2:15–3:24).

7, 8. Xi guníʼ Eva ora gule Caín, ne xi zándaca guníʼ íquebe óraque.

7 Dxi maʼ biree Adán ne Eva ndaaniʼ jardín que, nagana modo bibánicaʼ. Neca zaqué, ora gule primé xiiñicabe gulee lácabe laa Caín, ni riníʼ «Ni gule», ne Eva guníʼ: «Maʼ gucané Jiobá naa gapaʼ ti hombre». Ca diidxaʼ riʼ rusihuínnicani zándaca guníʼ ique Eva ca diidxaʼ riguixhená ni guníʼ Jiobá ndaaniʼ jardín que ora bizeeteʼ zapa ti gunaa ti xiiñiʼ ni chigunitilú Binidxabaʼ, ni guleechú laacaʼ (Gén. 3:15; 4:1). Ñee guníʼ ique Eva laa ngue gunaa ni bizeeteʼ Dios ne xiiñiʼ gunaa que nga Caín la?

8 Pa nga nga ni guníʼ ique Eva la? gadxepeʼ ni de ni maca guníʼ Dios. Ne pa laabe ne Adán gúdxicabe Caín laa ngue ni zá de gunaa ni bizeeteʼ Dios que, bicaacabe laa guchá bi yanni. Despué gupa Eva sti xiiñiʼ, peru dxi gule guiropa xiiñibe riʼ qué niníʼdibe nin ti diidxaʼ para nusisácabe laa. Gulee lácabe laa Abel, ni zándaca riníʼ «bi ribee binni neza ruaa» o «xiixa ni qué risaca» (Gén. 4:2). Ñee riníʼ lá ni gulícabe para laabe ca qué risácabe casi Caín la? zándaca, peru qué ganna chaahuinu pa zacá ni.

9. Xi zanda guiziidiʼ ca binni napa xiiñiʼ de Adán ne Eva ca dxi stinu riʼ.

9 Ca dxi stinu riʼ, ca binni napa xiiñiʼ zanda guiziidicaʼ stale de ra bichee Adán ne Eva. Pur ni guiniʼluʼ ne pur ni gúniluʼ, ñee cusiidiluʼ ca xiiñiluʼ guchacaʼ bi yánnicaʼ, gachelucaʼ stiʼ stobi ne guyúbicaʼ puru si para laacaʼ la? O cusiidiluʼ laacabe gannaxhiicabe Dios ne guyúbicabe gaca xhamígucabe laa la? Neca Adán ne Eva qué nusiidicaʼ xiiñicaʼ jneza, peru cani zá de laacaʼ zándaruʼ guiziidicaʼ gúnicaʼ ni jneza.

Xi gucané Abel gapa fe

10, 11. Xi dxiiñaʼ biʼniʼ Caín ne Abel ne xi guenda gupa Abel.

10 Ra ziniisi guiropaʼ xiiñiʼ Adán, zándaca bisiidibe laacaʼ gúnicaʼ dxiiñaʼ ni gacané laacaʼ gudiicaʼ ni guibaniné binnilídxicaʼ. Nga runi, biʼniʼ Caín dxiiñaʼ layú ne Abel gupa dendxuʼ.

11 Peru Abel biʼniʼ ti cosa jma risaca. Ra zidiʼdiʼ iza jma gúpabe fe, ti guenda nabé sicarú ni bizeeteʼ apóstol Pablu despué. Ca dxi bibani Abel qué ñuu nin ti binni ni niguixhe ti ejemplu galán para laabe. Yanna, ximodo beeda gápabe fe Jiobá Dios yaʼ. Guidúʼyanu chonna cosa ni gucané laabe para biguidxi fe stibe.

12, 13. Ximodo gucané cani bizáʼ Jiobá para iguidxi fe stiʼ Abel.

12 Cani bizáʼ Jiobá. Cumu maʼ qué ñapa Guidxilayú ndaayaʼ stiʼ Dios la? guca nagana para laacabe gudxiibacabe luni, purtiʼ gundani yaga guichi ne yaga guiʼxhiʼ luni. Neca zaqué gunda bidiini ni gudócabe para guibánicabe. Peru stáleruʼ de cani bizáʼ Dios gúparuʼ cani ndaayaʼ stibe, casi ca maniʼ ripapa, benda, ne restu maniʼ, zaqueca ca dani, laguna, guiiguʼ ne nisadóʼ; zaqueca guibáʼ, za, Gubidxa, beeu ne beleguí. Ladu tiica guyadxí Abel ruuyaʼ pabiáʼ nadxii Jiobá Dios binni, pabiáʼ nuu xpiaaniʼ ne pabiáʼ nachaʼhuiʼ pur guiráʼ cosa ni bizáʼ (biindaʼ Romanos 1:20). Ra guníʼ ique Abel guiráʼ nga la? gucaneni laa iguidxi fe stiʼ.

Guiráʼ ni bizáʼ Jiobá nga cani gucané Abel para gupa fe Dios ni nadxii laa

13 Nanna dxíchinu gulee Abel tiempu para guníʼ ique de Jiobá laga cayapa ca dendxuʼ stiʼ. Cumu ngue nga xhiiñabe la? rizabe stale. Bixuiʼlú laabe zinebe ca maniʼ huiiniʼ stibe lade ca dani que, zidíʼdibe guiiguʼ para guyúbibe ra nuu guixi jma nagaʼ ne ra gueʼ ca dendxuʼ stibe nisa, zaqueca ra zanda guiaapacaʼ para guiziiláʼdxicaʼ. Lade guiráʼ ca maniʼ, ca dendxuʼ huiiniʼ nga cani jma caquiiñeʼ gapa binni laacaʼ, casi ñaca guyáʼpecame para sané binni laacame ne gapa laacame. Yanna, Abel yaʼ, ñee laaca biʼniʼ sentir caquiiñeʼ chuʼ tuuxa jma nuu xpiaaniʼ ne jma nadipaʼ que binni para guluíʼ laa xi guni ne gapa laa la? Nanna dxíchinu gúdxibe Jiobá guiráʼ nga ora biʼniʼ orarbe laa, ne zacá nga jma biguidxi fe stibe.

14, 15. Xii nga cani bizabiruaa Jiobá ni guníʼ ique Abel.

14 Cani bizabiruaa Jiobá. Zándaca bisiene Adán ne Eva ca xiiñiʼ xiñee gulee Dios laacaʼ ndaaniʼ jardín stiʼ Edén. Ngue runi, stale cosa nga ni guníʼ ique Abel.

15 Jiobá guníʼ maʼ qué zapa layú ndaayaʼ stiʼ. Ne Abel biiyaʼ dxichi dxandíʼ guca ni guníʼ Jiobá, purtiʼ nabé gundani yaga guichi ne yaga guiʼxhiʼ luni. Laaca guníʼ Jiobá zacaa Eva xhiuubaʼ baʼduʼ, ne zapa yuubaʼ ora gapa baʼduʼ. Ne biiyaʼ Abel zaqué ni cada gapa jñaa baʼduʼ. Zaqueca maca biiyaʼ Jiobá zati riluxe Eva pur gannaxhii ne gulabi xheelaʼ laa, ne Adán zuni mandar laa. Ne zaquepeʼ nga biiyaʼ Abel bibani bixhoze ne jñaa. Laabe bidiibe cuenta dxandíʼ raca guiráʼ ni riníʼ Jiobá. Nga runi, gúpabe razón para biʼniʼ crebe ora guníʼ Dios zadxiña dxi zale xiiñiʼ ti gunaa ni zuni chaahuiʼ guiráʼ ni qué ñaca jneza ndaaniʼ jardín stiʼ Edén (Gén. 3:15-19).

16, 17. Xi biziidiʼ Abel de ejemplu stiʼ ca querubín que.

16 Ca xpinni Jiobá. Nin tobi de ca binnilidxi Abel qué nudii ti ejemplu galán laa. Peru cadi binni si nga guyuu ndaaniʼ Guidxilayú dxiqué. Dxi gulee Jiobá Adán ne Eva ndaaniʼ jardín stiʼ Edén, laapeʼ biʼyaʼ cadi guibiguétacabe ndaaniʼ ni ne nin ca xiiñicabe. Ngue runi, para cadi chuʼ guirutiʼ ndaaniʼ ni la? bizuhuaa Jiobá querubín, caadxi ángel nabé risaca, gapa ni ne laaca guluube ti espada naze bele ne cudii buelta (biindaʼ Génesis 3:24).

17 Bixuiʼlú nahuiiniruʼ Abel cayuuyaʼ ca querubín ni nuu raqué. Pur modo rihuinni ca ángel que, rihuinni dxíchica nabé nadípacaʼ. Ne cumu naze bele espada que ne cudiini buelta la? ¡nanna pabiáʼ bidxagayaabe yaʼ! Ra jma ziniisi Abel, biiyaʼ qué niree ca querubín que gana ne qué nusaanacaʼ dxiiñaʼ ni bidii Jiobá laacaʼ gúnicaʼ. Dxi ne gueelaʼ, gudiʼdiʼ iza, gudiʼdiʼ stálepeʼ iza qué nusaana ca querubín que dxiiñaʼ sticaʼ. Zacá nga biziidiʼ Abel napa Jiobá xpinni ni runi ni jneza, ne laaca biiyaʼ qué rudxiidéchecabe Jiobá ne ruzuubacabe stiidxaʼ, ne nga nga ni qué ñuuyaʼ Abel ñuni binnilidxi. Nanna dxíchinu ejemplu stiʼ ca ángel que gucané laabe gaca fe stibe jma naguidxi.

Lu guidubi naca xquendanabani Abel biiyaʼ bizuubaʼ ca querubín que stiidxaʼ Jiobá ne qué nudxiidéchecaʼ laabe

18. Xi zanda gacané laanu iguidxi fe stinu.

18 Ra guníʼ ique Abel guiráʼ ni bizáʼ Jiobá, cani bizabiruaa ne ejemplu stiʼ ca ángel que, gucanécani laabe iguidxi fe stibe. ¡Stale nga ni zanda guizíʼdinu de ejemplu stiʼ Abel! Ne zacá nga casi ñaca caníʼnebe laanu yanna. Ejemplu stiʼ Abel riʼ laaca riguuni gana cani nahuiiniʼ gánnacaʼ zanda gaca fe sticaʼ naguidxi, neca binnilídxicaʼ qué guni ni jneza. Yanna, xi zanda gacané laanu iguidxi fe stinu yaʼ. Ni zacané laanu nga guidúʼyanu guiráʼ cosa sicarú ni bizáʼ Dios, Stiidxabe ne ejemplu stiʼ ca binni ni napa fe.

Xiñee jma risaca ni bidii Abel Dios

19. Xi ti cosa nabé risaca bidii Abel cuenta.

19 Ra jma ziroobaʼ fe stiʼ Abel bicaani laabe gúnibe xiixa para gusihuínnibe ni. Peru xi zanda gudii ti binni guidxilayú Dios ni bizáʼ guiráʼ xixé ni nuu yaʼ. Dios cadi caquiiñeʼ diʼ gudiicabe laa gastiʼ o gacanécabe laa. Peru Abel bidii cuenta ziechené Bixhoze ni nuu guibáʼ laa pa de guidubi ladxidóʼ gudii Jiobá ni jma galán napa.

Bihuinni napa Abel fe ora biiti ti maniʼ huiiniʼ para bidii Dios; peru Caín qué nusihuinni pa napa fe

20, 21. Xi bidii Caín ne Abel Jiobá, ne ximodo biiyaʼ Jiobá cani.

20 Abel gucuaa caadxi dendxuʼ stiʼ para gudii Jiobá. Ne casi rieeteʼ lu relatu ca, gulibe cani jma galán lade ca dendxuʼ ni gule primé ne bidiibe Jiobá ra jma galán ne ra jma naróʼcame. Caín laaca bidii Dios cani biasa lu layú stiʼ, purtiʼ biyubi chuuláʼdxibe ni cayuni ne cuʼbe ndaayaʼ laa. Peru qué ñúnibe ni de guidubi ladxidoʼbe casi biʼniʼ Abel. Ne bihuinni zacá ni ora bidxíñacabe para gusigáʼdecabe Jiobá ni zinécabe.

21 Zándaca guirópacabe biquiiñecabe altar ne guí ora bidiicabe Jiobá ni zinécabe, ne zándaca bíʼnicabe ni nezalú ca querubín que, purtiʼ ca dxi que laasicaʼ nga cani cayuuyacaʼ gacaʼ ni na Jiobá lu Guidxilayú. Biblia na: «Jiobá guyuulaʼdxiʼ ni bisigaʼdeʼ Abel laa» (Gén. 4:4). Lu Biblia qué rieeteʼ ximodo bisihuinni Dios guyuulaʼdxiʼ ni bidii Abel.

22, 23. Xiñee guyuulaʼdxiʼ Jiobá ni bidii Abel laa.

22 Xiñee guyuulaʼdxiʼ Jiobá ni biʼniʼ Abel yaʼ. Ñee ofrenda que nga guyuuláʼdxibe la? Laabe bidiibe caadxi maniʼ huiiniʼ nabani ne bixhiibe rini stícame. Peru ñee nánnabe pabiáʼ risaca ofrenda ni bidiibe que la? Gudiʼdiʼ gayuaa iza despué de bibani Abel guníʼ Dios naquiiñeʼ gatiʼ ti dendxuʼ huiiniʼ nazaaca para gusihuinni ni chiguni Xiiñiʼ ni zeeda gaca «Dendxu huiini sti Dios», ni chiguxhii rini sin donda stiʼ (Juan 1:29; Éx. 12:5-7). Neca qué ñanna Abel ximodo chiguiquiiñeʼ Jiobá ni biʼniʼ que, zándaca gúnnabe risaca nga guixii rini stiʼ maniʼ.

23 Ni nánnanu nga bidii Abel ni jma galán napa. Peru cadi ni bidiisibe que nga guyuulaʼdxiʼ Jiobá, sínuque laaca biʼyaʼ ni nuu ndaaniʼ ladxidoʼbe. Purtiʼ ni bidiibe que bisihuinni nadxiibe Jiobá ne nápabe fe laa.

24. 1) Ñee cadi galán ni bidii Caín ngue runi qué nicaa Jiobá ni la? 2) Ximodo nga cásica biʼniʼ Caín runi stale binni yanna.

24 Peru maʼ gadxé modo biʼyaʼ Jiobá ni bisigaʼdeʼ Caín laa, purtiʼ qué nicaadibe ni (Gén. 4:5). Ñee pur cadi galán ni bidii Caín que nga qué nicaabe ni la? Coʼ, purtiʼ despué lu Ley ni bidii Dios ca xpinni guníʼ zanda gudiicabe laa ni rudii layú stícabe (Lev. 6:14, 15). Jiobá qué ñuulaʼdxiʼ ni nuu ndaaniʼ ladxidóʼ Caín, purtiʼ Biblia na cadi jneza ni bíʼnibe (biindaʼ 1 Juan 3:12). Cásica runi stale binni yanna, Caín guníʼ ique gudii si xiixa Dios nga maʼ cayuni adorar laabe. Peru qué nindaa bihuinni lu cani bíʼnibe qué ñápabe fe Jiobá ne cadi dxandíʼ nadxiibe laa.

25, 26. Xi gudxi Dios Caín, ne xi bíʼnibe.

25 Ora biʼyaʼ Caín qué nicaa Jiobá ni bidii que, ñee gudixhe ique chinanda ejemplu stiʼ Abel la? Coʼ, laga jmaruʼ si gucananalaʼdxiʼ biʼchiʼ. Jiobá biiyaʼ xi nuu ndaaniʼ ladxidoʼbe ne gudxi laabe né diidxaʼ nadóʼ guchaabe xpiaʼbe, purtiʼ pa qué gúnibe ni la? zanda gucaa ngue laabe gucheebe. Ne Jiobá gudxi laabe zusisaca laabe pa guchaabe modo laabe (Gén. 4:6, 7).

26 Qué nulabi Caín ni gudxi Dios laa. Laga gúdxibe bíʼchibe chiné laabe ra ñaa, ne laa guníʼ zié. Ne ora yendácabe raqué ¡bicaalube laa ne guizáʼ feu modo biitibe laa! (Gén. 4:8). Zanda guininu Abel nga primé binni ni guzanándacabe ne biiticabe pur biʼniʼ adorar Dios. Neca gútibe peru qué ziuu dxi guiaandaʼ cani bíʼnibe.

27. 1) Xiñee nanna dxíchinu zusibani Jiobá Abel lu Guidxilayú riʼ ndaaniʼ ti paraísu. 2) Xi naquiiñeʼ gúninu para gunibiaʼnu Abel.

27 Casi ñaca nucaa rini stiʼ Abel ridxi Jiobá para guni castigar ni biiti laa. Ne zaqué biʼniʼ Jiobá ni ra biʼniʼ castigar Caín pur biiti Abel (Gén. 4:9-12). Peru ni jma risaca nga casi ñaca caniʼné Abel laanu yanna pur fe ni gupa. Zándaca bibánibe ti gayuaa iza, neca nabé huaxiéʼ nga para biaʼ bibani binni dxiqué la? peru biaʼ dxi bibánibe bíʼnibe ni guyuulaʼdxiʼ Dios. Ne ante gátibe, gúnnabe nadxii Jiobá, Bixhózebe ni nuu guibáʼ, laabe ne guyuulaʼdxiʼ cani bíʼnibe (Heb. 11:4). Nga runi, nanna dxíchinu qué ziuu dxi gusiaandaʼ Jiobá laabe, ne cabézabe dede dxi gusibani laabe lu Guidxilayú riʼ ndaaniʼ ti paraísu (Juan 5:28, 29). Ñee ñuuláʼdxiluʼ ñuuluʼ ndaaniʼ Paraísu ca para guidxaagaluluʼ laabe la? Zanda gúniluʼ ni pa quixhe íqueluʼ gucaadiágaluʼ Abel ne chinándaluʼ ejemplu stiʼ.

^ párrafo 5 Ca diidxaʼ «bizulú guidxilayú» riníʼcani bizulú gupa Adán ne Eva xiiñiʼ, ne ca xiiñicaʼ nga ca primé binni gule lu Guidxilayú. Xiñee guníʼ Jesús ra gule Abel nga «bizulú guidxilayú» ne cadi Caín, laa ndaʼ nga gule primé. Cani gudixhe ique Caín guni ne cani biʼniʼ bisihuinni laapeʼ bidxiideche Jiobá Dios. Cásica bixhózebe ne jñaabe, laaca qué ziásabe de lade gueʼtuʼ ne guirutiʼ zanda gulá laabe.