1, 2. ¿Imatan Pedro munarqan runakunamanta, ichaqa iman sucederqan?

PEDROQA Capernaúm llaqtaq sinagoganpin tarikushan, chay llaqtapin tiyanku Pedropas familiankunapas, amigonkunapas, llank’aqmasinkunapas. Challwata hap’inanpaq negocionpas chay llaqtallapitaqmi kasharqan Galilea qochaq wichay ladonpi. Pedroqa anchatan kusikun kikin Jesuspuni Diospa Reinonmanta yachachisqanta uyarispa, chaymi mayta munan huk runakunapas chhayna kusikunankuta. Runakunan ichaqa mana Pedro hinachu qhawarinku Jesuspa yachachisqanta. Chayta rikuspan Pedroqa llakikun.

² Hinaspapas askha runakunan manaña uyaripuyta munankuchu. Wakinqa sinchi mana allinpaqpunin yachachisqanta qhawaripunku. Jesusta wakin qatikuqkunapas manan kusisqachu kashanku yachachisqanta uyarispa chaywanmi Pedroqa astawan llakikun. Manañan kusisqañachu kanku cheqaq kaqta uyarisqankuwan, hinan phiñakuspa ripunku, hinaspapas chay kutimantapachan manaña Jesustapas qatikapunkuchu (leey Juan 6:60, 66).

3. ¿Imaynatan Pedrota yanaparqan allin iñiyniyoq kasqan?

³ Jesuspa apostolninkunapas manan entiendeyta atinkuchu yachachisqanta. Jesuspa yachachisqanqa allinta entiendenapaqmi karqan, chaymi Pedropas mana llapantapunichu entienden. ¿Imatan ruwanman? ¿Qatikushallanmanchu Jesusta? Manan kay kutillapichu khaynapiqa tarikusharqan. Allin iñiyniyoq kasqanmi Pedrotaqa yanaparqan sasachakuykunata atipananpaq hunt’aq sonqolla kashananpaqpas. Yachasun imayna yanapasqanmanta.

4, 5. ¿Jesuspa ima ruwasqankunatan runakuna mana entienderqankuchu?

⁴ Askha kutipin Pedroqa mana entienderqanchu Jesuspa ruwasqankunata rimasqankunatapas. Ñawpaq p’unchayllapin  chay sucederqan. Waranqanpi runakunata mikhuchinanpaq Jesús milagrota ruwaqtinmi runakunaqa reyta churayta munarqanku, Jesusmi ichaqa mana munarqanchu, paykunata saqerparispan Jesusqa ripurqan, apostolninkunatapas kamachirqanmi boteman seqaspa Capernaúm llaqtaman ripunankupaq. Jesuspa chay ruwasqantaqa askha runakunan mana entienderqankuchu. Chay tutallapitaqmi Jesusqa Galilea qochapi purirqan unu patanta, chayta rikuspan apostolninkunaqa admirakullarqankutaq. Chay kutipipas Jesusqa Pedrotan reparachirqan allin iñiyniyoq kayqa importante kasqanta.

⁵ Paqaristinmi apostolkunaqa rikunku chay runakunaqa Jesusta qatimusqankuta. ¿Imatan ruwarqan Jesús? Jesusqa yacharqanmi mikhunaraykulla hamusqankuta manataq Diosmanta yachayta munaspankuchu, chayraykun phiñarikurqan (Juan 6:25-27). Capernaúm llaqtaq sinagoganpin Jesusqa huk importante yachachikuyta willarqan, chayta uyarispan askha runakuna mana entienderqankuchu.

6. ¿Imawanmi Jesús rikch’anachikurqan, imatan runakuna ruwarqanku chayta uyarispa?

⁶ Jesusqa manan munarqanchu mikhunaraykulla qatikunankuta, payqa munarqanmi Diospa kachamusqan runa ladonkupi kashasqanta entiendenankuta, paymi kawsayninta qonan karqan runakuna wiñay kawsayta tarinankupaq. Chayta entiendenankupaqmi Jesusqa rikch’anachikurqan Moisespa tiemponpi maná nisqata Israel runakunaq mikhusqankuman. Chay yachachisqantan wakin runakuna mana allinpaq qhawarirqanku, chayta reparaspan Jesusqa huk rikch’anachiytawan yachachirqan, nirqanmi wiñay kawsayta tarinapaqqa aychanta mikhunankupuni kasqanta yawarnintapas ukyanankupuni kasqanta. Qallariypi yachasqanchis hina chayta uyarispan askha runakuna phiñakapurqanku, nirqankutaqmi: “Sinchi sasan kay yachachikuyqa, picha chaykunata entiendeyta atikunmanpas”, nispa. Jesusta wakin qatikuqkunapas chayta uyarispan ripurqanku (Juan 6:48-60, 66). *

7, 8. a) ¿Jesuspa ima hunt’anantan manaraq Pedro entienderqanchu? b) ¿Ima nispan Pedro kutichirqan Jesuspa tapusqanman?

⁷ Pedroqa manaraqmi entienderqanchu Diospa munayninta hunt’ananpaqqa Jesús wañunanpuni kasqanta, chhaynaqa manachá chay yachachikuyqa umanman haykurqanchu, ichaqa,  ¿huk runakuna hinachu Pedropas ripurqan? Manan, payqa manan wakinkuna hinachu usqhaylla phiñakuq karqan. Manan chay runakuna hinachu karqan. ¿Imapin hukniray karqan? Astawan yachashallasun.

⁸ Jesusmi apostolninkunata tapurqan: “¿Qankunapas kutipuytachu munankichis?”, nispa (Juan 6:67). Chunka iskayniyoq apostolninkunatan Jesusqa tapusharqan, chaywanpas Pedron chay tapusqanmanqa kutichirqan. Yaqapaschá llapankumanta aswan kurak kasqanrayku kaq rato kutichirqan otaq manapaschá atiqchu imapas yuyaykusqanta upallakuyta. Hinaspapas imayna kutichisqanqa mana qonqanapaq hinapunin, nirqanmi: “Señor, ¿pimantaq risaqku? Qanpa rimasqaykikunaqa wiñay kawsay simikunan”, nispa (Juan 6:68).

9. ¿Imaynatan Pedro rikuchirqan Jesuspaq hunt’aq sonqo kasqanta?

⁹ Sonqoman chayaqtan Pedroqa kutichirqan. Jesuspi iñisqanmi yanaparqan hunt’aq sonqo kananpaq. Allintan entienderqan Jehová Diosqa Jesusllata Salvawananchispaq kachamusqanta, Diospa Reinonmanta Jesuspa yachachisqanta uyarispa wiñay kawsay tarinantapas. Manaña llapa yachachisqantachu entienderqan chaypas yachanmi Jesusta qatikuspalla Diospa allin qhawarisqan kananta wiñay kawsay tarinantapas.

10. ¿Imaynapin Pedro hina hunt’aq sonqowan Jesusta qatikusunman?

¹⁰ ¿Pedro hinachu yuyaykunki? Kay tiempopiqa askha runakunan ninku Jesusta munakusqankuta, ichaqa manan hunt’aq sonqowanchu qatikunku. Cristota hunt’aq sonqowan qatikunapaqqa Pedro hinan yachachisqankunata qhawarinanchis. Wakin yachachikuyninña mana umanchisman haykunmanchu otaq manaña entiendesunmanchu chaypas kallpachakunanchismi yachanapaq, entiendenapaq, chayman hina kawsanapaqpas. Jesuspa munachisqan wiñay kawsayman chayanapaqqa hunt’aq sonqowanpunin qatikunanchis (leey Salmo 97:10).

11. ¿Maytan rirqan Jesús apostolninkunawan kuska? (Qhawallaytaq willakuyta.)

¹¹ Chay qhepallamanmi Jesusqa apostolninkunawan huk qatikuqninkunawan ima Hermón orqoq kasqanman rirqanku. Chayqa karqan Prometesqa hallp’aq wichay ladonpin, chay orqoqa Galilea qochamantaraqmi rikukuq. Felipeq kamachisqan Cesarea llaqtaq qayllanman chayasqankuman hinan chay orqoqa aswan hatun rikukurqan. * Chaymantapachan ancha munayta rikukun Prometesqa hallp’a, chaypin Jesusqa apostolninkunaman huk tapuyta ruwarqan.

12, 13. a) ¿Imaraykun Jesús yachayta munarqan imatachus runakuna paymanta nisqankuta? b) ¿Imaynatan Pedro rikuchirqan iñiyniyoq kasqanta Jesuspa tapusqanta kutichisqanwan?

¹² Jesusmi tapurqan: “Runakunari, ¿pin niwankutaq?”, nispa. Chhaynata tapuqtinqa Pedroqa qhawaykunchá Jesusta, reparantaqchá allin yuyayniyoq kasqantapas. Jesusqa yachaytan munarqan yachachisqan runakuna imata paymanta nisqankuta. Qatikuqninkunaqa willarqankun runakunamanta imatachus uyarisqankuta. Jesusmi ichaqa astawan yachayta munarqan, ¿chhaynatachu yuyaykushankuman karqan paykunapas? Hinan Jesusqa tapullantaq: “Qankunari, ¿pin niwankichistaq?”, nispa (Luc. 9:18-20).

¹³ Pedroqa usqhayllan kutichillarqantaq. Imayna kutichisqanqa rikuchirqanmi chaypi kaqkunapas imayna yuyaykusqankuta, nirqanmi: “Qanqa kawsaq Diospa Churin Criston kanki”, nispa. Jesusqa kusisqachá “kusa” nirqan chhayna kutichisqanmanta. Chay qhepamanmi Jesusqa nirqan hunt’aq serviqninkunaman Jehová Dios chay yachachikuykuna sut’inchasqanta. Jehová Diosmi Pedrotaqa yanapasharqan chhayna importante yachachikuykunata entiendenanpaq, prometesqa Mesiasqa Jesusmi karqan (leey Mateo 16:16, 17).

14. ¿Ima ruwaykunata hunt’ananpaqmi Jesús qorqan Pedroman?

¹⁴ Diospa Simin Qelqan Jesusmanta nirqan: ‘Wasi perqaqkunaq wikch’usqan rumi’, nispa (Sal. 118:22; Luc. 20:17). Jesusqa yacharqanmi chay willakuypas huk willakuykunapas paypi hunt’akunanta, chaymi Jesusqa willarqan chay wikch’usqanku rumiwan huk iñiq t’aqata Jehová Dios paqarichinanta, pichus chay rumi kasqantataqmi Pedroqa sut’incharqan. Chay  qhepamanmi Jesusqa chay iñiq t’aqapi importante ruwaykunata hunt’ananpaq saqerqan. Wakin runakunaqa ninkun chay ruwayqa huk apostolkunamanta aswan allinpaq qhawarikunanpaq kasqanta, ichaqa manan chhaynachu karqan, Biblian willan Pedromanqa Diospa Reinonman ‘haykunapaq llavekuna qosqanta’ (Mat. 16:19). Chay llavekuna qosqanwanmi atirqanku judío runakuna, Samaria llaqtayoq runakuna, mana judío runakunapas Diospa Reinonman haykuyta.

15. ¿Imaraykun Pedro Jesusta anyarqan, ima nispan anyarqan?

¹⁵ Chay qhepakunamanmi qatikuqninkunaman Jesusqa willarqan askha ruwaykunata chaskiqkunamantaqa askhallatataq mañakunanta, Pedroqa qhepakunamanmi yacharqan cheqaqpuni chay nisqan kasqanta (Luc. 12:48). Chay rimasqankupin Jesusqa willallarqantaq imakunapichus Mesías tarikunanmanta, willarqanmi sinchita ñak’arispa Jerusalenpi wañuchisqa kananta. Pedroqa manan allinpaqchu qhawarirqan chay nisqanta, chaymi sapaqman pusarqospa anyarqan: “Señor, amapuni Diospas munachunchu chay hina sucedenasuykitaqa”, nispa (Mat. 16:21, 22).

16. ¿Imatan Jesús nirqan Pedrota, imatan yachasunman imayna kutichisqanmanta?

¹⁶ Pedroqa Jesuspa allinninta maskhaspan chaytaqa nisharqan. Chhaynaqa Jesuspa imayna kutichisqanta uyarispaqa manachá imaniytapas atirqanchu, huk qatikuqninkunapas Pedro hinachá yuyaykurqanku, hinan paykunata qhawaykuspa Pedrota nirqan: “¡Satanás, ladoymanta anchhuriy! Urmachiytan munawanki. Qanqa manan Dios hinachu yuyaykunki, aswanpas runa hinallan yuyaykunki”, nispa (Mat. 16:23; Mar. 8:32, 33). Llapanchispas imaymanatan yachasunman Jesuspa kutichisqanmanta. Runakayninchispiqa faciltan Diospa munayninta qhepaman churasunman. Sichus mana allinta yuyaykuspa rimasunman chayqa mana reparakuspallan Satanaspa ladonmanta kashasunman Diospa munaynintaña ruwayta munashasunman chaypas. Ichaqa, ¿imatan Pedro ruwarqan Jesús anyaqtin?

17. ¿Ima ninantan Pedrota Jesús nisharqan “Satanás” nispa?

¹⁷ Jesusqa nirqanmi “Satanás” nispa, chaywanqa manan nisharqanchu “Satanás hinan sinchi mana chanin ruwaq kanki” nispachu, chaytaqa Pedroqa repararqanchá. Satanastaqa Jesusqa ladonmanta ripunanpaqmi qarqorqan Pedrowanmi ichaqa mana chaytachu ruwarqan (Mat. 4:10). Chayta nispaqa  Jesusqa mana allin yuyaykusqantan anyasharqan, Jesusqa yacharqanmi Pedroqa allin sonqoyoq kasqanta allinkuna ruwanantapas. Pedroqa hark’asharqanmi Diospa munaynin hunt’ananta chayraykun ladonmanta anchurinanpaq nirqan, hinaspa Jesuspa qhepanman churakuspa qatikunanpaq yanapananpaqpas.

18. ¿Imaynatan Pedro rikuchirqan hunt’aq sonqo kasqanta, imaynapin pay hina kasunman?

¹⁸ Pedroqa manan chaywanqa phiñakurqanchu nitaq kutipakurqanchu, aswanpas huch’uyyaykukuspan uyarikurqan. Pedroq imayna kasqanqa anchatan yanapawanchis cristianokunata. Llapanchispas necesitanchismi imallapipas allinyanapaq anyawananchista, huch’uyyaykukuspataqmi kasukunanchis kallpachakunanchistaq amaña chayman urmanapaq, chhaynapin Jehová Diosman Jesusmanpas asuykachiwasun chay anyaykuyta kasukusqanchis (leey Proverbios 4:13).

19. ¿Imatan Jesús willarqan, imatan Pedro tapukunman karqan?

¹⁹ Chay qhepallamanmi Jesusqa willarqan: “Kaypi kashaqkunamanta wakinkunaqa manan wañunqakuchu Runaq Churinta qhapaqsuyunpi hamushaqta rikunankukama”, nispa (Mat. 16:28). ¿Pikunan chay runakuna kankuman? Pedroqa yachaytapunichá munarqan. Ichaqa chayllaraqmi Jesusqa anyarqan mana allin yuyaykusqanmanta, chhaynaqa tapukunpaschá, “¿ñoqapas chay runakuna ukhupichu kashayman?” nispa.

20, 21. a) ¿Imatan Pedro rikurqan? b) ¿Imatan chay rikusqan reparachirqan?

²⁰ Ichaqa huk semana qhepamanmi “Jesusqa Pedrota, Jacobota wawqen Juantawan huk alto orqoman” pusarqan, yaqapaschá Hermón orqoman, chayqa manan nishu karupichu kasharqan. Paykunaqa tutapin kashankuman karqan chaymi rikch’asqalla kayta mana atirqankuchu. Diosmanta Jesús mañakushaqtinmi imachus rikusqanku hatuntaraq qhawarichirqan, puñuypas manachá kapurqanchu (Mat. 17:1; Luc. 9:28, 29, 32).

 ²¹ Jesuspa uyanmi qonqaylla k’anchariyta qallarirqan, pisi-pisimantan intiq k’anchaynin hinamanaraq tukurqan. P’achanpas yuraqman tukuspan k’ancharirqanraq. Chayllamanmi ladonpi rikhurirqanku Moiseswan Eliaswan. Iskayninkun Jesuswan rimasharqanku Jerusalenpi “wañunanmanta” kawsarimpunanmantapas. Chhaynapi Jesús tarikunantan Pedroqa ñawpaqpi mana munarqanchu, chayraqmi Pedroqa reparan chay kutipi pantasqanta (Luc. 9:30, 31).

22, 23. a) ¿Imaynatan Pedro rikuchirqan sumaq sonqo kasqanta tukuy sonqowan ruwaq kasqantapas? b) ¿Imatan chay tutapi uyarirqanku Pedropas, Jacobopas, Juanpas?

²² Pedroqa yaqachus hina imaynanmantapas chapukuytapuni munarqan, payqa astawanchá rikuyta munarqan. Hinan Moiseswan Eliaswan Jesuspa ladonmanta ayqerikapushaqtinku Pedroqa nirqan: “Yachachikuq, ¡may allinmi kaypi  kayninchisqa! Kinsa ch’ukllata ruwasaqku, hukta qanpaq, hukta Moisespaq, huktataq Eliaspaq”, nispa. Moisespas Eliaspas askha watañan wañupurqanku, chaypi rikusqanqa huk rikhuriyllan karqan, chayraykun mana necesitarqankuchu huk ch’ukllata. Pedroqa mana reparaspan chay hinata rimasharqan, ichaqa sumaq sonqoyoq kasqan, tukuy sonqowan ruwaq kasqanqa may munaymi (Luc. 9:33).

²³ Chay tutapin Pedropas, Jacobopas, Juanpas Diospa kunkantapuni uyarirqanku. Chay orqopi kashaqtinkun huk phuyu hawanku patapi rikhurirqan, chay ukhumantataqmi nimurqan: “Kaymi munakusqay Churiy, payta uyariychis”, nispa. Chaywanmi chay rikhuriyta rikusqankuqa tukupurqan, chay qhepamanqa tawantillankuñan chay orqopi kasharqanku (Luc. 9:34-36).

24. a) ¿Imaynatan Pedrota yanaparqan orqo patapi huk rikhuriyta rikusqan? b) ¿Imaynatan yanapawanchis chay rikhuriymanta yachasqanchis?

²⁴ Pedroqa anchatachá kusikurqan chay rikusqanmanta, ñoqanchispas kusikullanchistaqmi chaypi sucedesqanmanta yachaspanchis. Watakuna qhepamanmi Pedroqa nirqan: “Ñoqayku kikiykun ñawiykuwan Señorta Hatun-atiyninpi rikurqayku”, nispa. Chaypin payqa Jesusta rikurqan hanaq pachapi reyta hinaña. Chay rikhuriypa sucedesqanmi sut’incharqan Jesusmanta qelqakunaq nisqan cheqaqpuni kasqanta, Pedrotataqmi kallpacharqan qhepaman sasachakuykunata atipananpaq (leey 2 Pedro 1:16-19). Pedro hina kasun chayqa Jehová Diosqa bendeciwasunpunin. Ichaqa, ¿imaynapin Pedro hina kasunman? Hunt’aq sonqowanmi Jesusta qatikunanchis, paytaqa Diosmi churarqan Yachachiq kananpaq, Jesusmantan yachananchis, imapi allinyananchispaq niwasqanchistapas uyarikunanchismi, yachachisqanman hinataqmi sapa p’unchay kawsananchis.