Kichay leenaykipaq

Índice nisqaman riy

A1

¿Imaynatan Bibliata t’ijrakunan?

Bibliataqa qelqakurqan ñaupa hebreo, arameo, griego rimaykunapin. Kunankamaqa kinsa waranqa más rimaykunapiñan qelqasqa kashan junt’asqa otaq wakillanpas. Yaqa llapan Biblia leeqkunataq mana entiendenkuchu qelqakusqan rimaykunata chayqa, t’ijrakusqan simikunallapin leenku. ¿Imaynatan Bibliata t’ijrakunan? ¿Imaynatan t’ijrakurqan Mosoq Pacha Biblia?

Wakinqa piensankumanpaschá sapanka palabrata t’ijrakuqtin qallariypi qelqakusqan jina kaqllata entiendekunanpaq. Ichaqa manan chhaynapunichu. Chaymanta astawan yacharisun:

  • Rimaykunaqa manan igual-llatachu qelqakun nitaq kaq simikunallawanchu rimakun. Hebreo rimaymantan Samuel Driver profesor nin: “Rimaykunaqa manan imayna qelqakusqanpi, ima simikunawan rimakusqallanpichu jujniray [. . .] junt’asqa rimaykunapipas jujniraymi”, nispa. Ima simitachus rimanchis chayman jinan piensanchis. Samuel Driver profesormi nillantaq: “Junt’asqa rimaykunaqa ima simitachus rimakusqanman jinan cambian”, nispa.

  • Kunan tiempo rimaykunaqa manataq ñaupa hebreo, arameo, griego rimaykuna jinachu qelqakun rimakunpas chayqa, manan allintachu entiendekunman sapanka palabrata t’ijrakuqtinqa, mayninpiqa jujtan entiendekunman.

  • Sapanka palabrapas junt’asqa rimaypas imamantachus rimakushan chayman jinan cambian.

Wakin textokunaqa atikunmi qelqakusqan simiman jina kaqllata t’ijrakuyta, ichaqa cuidadowanmi chaytaqa ruwakunan.

Qatimuqpi textokunan rikuchin sapanka palabrata t’ijrakuqtinqa mana allintachu entiendekusqanta:

  • Bibliapi puñuy palabraqa mayninpin puñuymanta riman, mayninpitaq wañupuymanta (Mateo 28:13; Hechos 7:60). Wañuymanta rimashan chayqa “wañuypi puñupurqan” otaq “wañupurqan” nispan t’ijrakunman, chhaynapin leeqkunaqa mana pantanqakuchu (Salmos 76:5, 6; 1 Corintios 15:51; 1 Tesalonicenses 4:13, willakuy).

  • Apóstol Pablon Efesios 4:14 textopi qelqarqan juj rimayta, kaqllata t’ijrakuqtinqa khaynatan ninman: “Runakunaq dadowan pujllasqan”, nispa. Chhaynatan niqku ñaupa tiempopi dadowan engañaqkunata, wakin simikunaman kaqllata t’ijrakuqtinqa manan entiendekunchu. Allinta entiendekunanpaqqa khaynatan t’ijrakunman: “Munayllatan jujkunata pantachinku”, nispa.

  • Romanos 12:11 textopin rijurin griego rimaypi juj palabra, chay palabrata kaqllata t’ijrakuqtinqa khaynatan ninman: “Espiritupi t’impuriychis”, nispa. Imatachus nishan chayta entiendekunanpaqmi khaynata t’ijrakurqan: “Santo espirituq yanapayninwan tukuy sonqollapuni llank’aychis”, nispa.

  • MATEO 5:3

    Griego rimaypiqa “espiritupi wajchakunaqa” ninmi

    Chayqa “Diosta necesitasqankuta reparakuqkunaqa” ninantan nin”

    Orqopi Jesuspa yachachisqanmanta wakin palabrakunatan khaynata t’ijranku: “Kusisamiyoqmi espiritupi wajchakunaqa”, nispa (Mateo 5:3, Mosoq Rimanakuy). Askha rimaykunapin “espiritupi wajchakunaqa” nisqaman kaqllata t’ijrasqa palabrakunaqa mana allintachu entiendekun, mayninpiqa mana allin yuyayniyoq otaq pisi yuyayniyoq runakunamantapas rimashanman jinatan entiendekunman. Jesusqa yachachiyta munarqan kusisqa kausanapaqqa Diospa yanapayninta necesitasqanchista reparananchistan, manataq aycha cuerpoq necesitasqallantachu maskhananchista (Lucas 6:20). Chayraykun chay palabrakunata “huch’uyyaykukuspa Diosta maskhaqkunaqa” otaq “Diosta necesitasqankuta reparakuqkunaqa” nispa t’ijraqkunaqa imatachus ninanta sut’ita entiendechinku (Mateo 5:3, Diospa Simin Qelqa, edición 2004).

  • Askha kutipin hebreo rimaypi “celosakuy” nisqaman t’ijrakuq palabraqa celosakuymanta otaq envidiakuymanta riman (Proverbios 6:34; Isaías 11:13). Mayninpitaq Jehová Dios “anchata sienteq” kaspa serviqninkunata pakaykusqanmanta riman otaq payllata yupaychanankuta munasqanmanta (Éxodo 34:14; 2 Reyes 19:31; Ezequiel 5:13; Joel 2:18). Chaymantapas, Diosta junt’aq sonqowan serviqkuna Diosmantapas yupaychayninkumantapas sientesqankumantan riman (Salmos 69:9; 119:139; Números 25:11).

  • Hebreo rimaypi yadh palabraqa “maki” nispan t’ijrakun, mayninpiqa imamantachus rimakushan chayman jinan t’ijrakun; chay palabraqa “qoykukuq kay”, “umalli kay” otaq “atiy” nispan t’ijrakunman; jujniraykunamantapas t’ijrakullanmantaqmi

    Hebreo rimaypi “maki” nisqaman t’ijrakuq palabraqa manan makillamantachu rimashan. Aswanpas imamantachus rimakusqanman jinan t’ijrakunman “qoykukuq kay”, “umalli kay” otaq “atiy” nispa (1 Reyes 10:13; 2 Crónicas 17:15; Proverbios 18:21). Kay Bibliapiqa imamantachus rimakusqanman jinan t’ijrakurqan.

Rikusqanchis jina Bibliata t’ijranapaqqa manan qelqakusqan simipi sapanka palabratapas kaqllatachu t’ijrakunan. Chaymi Bibliata t’ijraqkunaqa allinta ajllananku ima palabrakunawanchus t’ijranqaku kaqllata entiendekunanpaq chayta. Textokuna fácil leeylla kananpaqqa t’ijrasqanku simipi imaynatachus qelqakun rimakunpas chayman jinan t’ijrakunan.

Chaymantapas manan nishutaqa textokunata cambiakunanchu. Sichus juj t’ijraq munasqanman jina Bibliata t’ijranman chayqa, manan qallariypi qelqakusqan simipi jinachu kaqllata entiendekunman. Yaqapaschá wakin partekunapiqa piensasqanman jinalla imatapas churanman otaq ima allin yachachikuykunatapas mana churanmanchu. Chhaynaqa, t’ijrasqa Biblia fácil leeyña kanman chaypas, leeqkunaqa manan Diospa yachachikuyninkunata kaqllatachu entiendenkuman.

Sichus t’ijraq imakunapichus creesqanman jina Bibliata t’ijranman chayqa manan allinchu kanman. Kay textomanta rimasun, Mateo 7:13 nin: “Anchollaña jatun ñanqa wañuymanmi apan”, nispa. Yaqapaschá imapichus creesqankuman jina wakin t’ijraqkunaqa “wañuyman apaq” nisqa palabrata infierno nispa t’ijrarqanku, griego rimaypiqa wañuyman apaq ninanmi chay palabraqa.

T’ijraqkunaqa yuyarinankun Bibliaqa común runakunaq rimasqanman jinalla qelqakusqanta; chajra llank’aqkunapas, uywa michiqkunapas, challwaqkunapas entiendenanpaq jinan Bibliaqa qelqasqa karqan (Nehemías 8:8, 12; Hechos 4:13). Chhaynaqa, allin t’ijrasqa Bibliaqa llapa allin sonqoyoq runakunapas entiendenankupaq jinan kanan. Chaymi t’ijraqkunaqa mana churanankuchu mana reqsisqa palabrakunataqa, ni pisita rimasqa palabrakunatapas; aswanpas sapa p’unchay rimakusqanman fácil entiendey palabrakunatan churananku.

Kay tiempokunapi t’ijrasqa askha Bibliakunapin t’ijraqkunaqa Jehová Diospa sutinta mana churarqankuchu ñaupa qelqakunapi rijurinña chaypas (qhaway “Astawan yachanapaq A4” nisqata). Askha Bibliakunapin Diospa sutinpa rantinpi Señor nispa churarqanku. Wakin Bibliakunapiqa manan reparakunpaschu Diosqa sutiyoqchu karqan manachus chaytaqa. Wakin Bibliakunapin Juan 17:26 textopi Jesuspa mañakusqanta khaynata churarqanku: “Pichus kasqaykita yachachirqani”, nispa. Juan 17:6 textopipas “kay pachamanta qowasqayki runakunamanqa ñan willaniña pichus kasqaykita” nispan churarqanku. Ichaqa Jesuspa mañakusqanta allinta t’ijraspaqa khaynatan ninman: “Noqaqa sutiykita reqsichini”, “kay pachamanta qowasqayki runakunamanmi sutiykita reqsichiniña”, nispa.

Inglés simipi ñaupaqta lloqsimuq Mosoq Pacha Biblia nisqa Bibliapin nishan: “Qallariymanta tukukuyninkaman kallpachakurqayku ñaupa tiempopi qelqakusqan simikunaman jinalla Bibliata t’ijranaykupaq, imaynatachus inglés simipi kay tiempo rimakun chayman jina kaqllata entiendekunanpaq”, nispa. Chaymi Mosoq Pacha Bibliata ruwaqkunaqa kallpachakurqanku qelqakusqan simikunapi jinapuni entiendekunanpaq. Chaymi chay Bibliaqa fácil leenalla, Diospa simin kaqllata t’ijrakusqanmantapas manan iskayasunmanchu (1 Tesalonicences 2:13).