Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

KIBATULU KIA KUINHI NI IMOXI

Muéne ua Mono, iu ua Kingila

Muéne ua Mono, iu ua Kingila

1, 2. Kikalakalu kiebhi kia bhonzele kia tokalele ku bhanga Elija ni kiebhi Elija ni Akabe ka kexile ni ídifua imoxi?

 ELIJA ua mesenene kiavulu ku kala ni Tat’ê ia diulu mu ubheka. Maji o mundu ua kondolokele o polofeta íii ia kidi, a mu monene kioso kia bhangesa ku tunda túbhia ku diulu, ia a mesenene ku kala ku mbandu iê. Ande dia ku banda ku thandu dia Mulundu ua Karmelu ni ku sambela kua Jihova Nzambi, mu ubheka, Elija ua kexile kia ni kikalakalu kiéngi kia bhonzele o ku ki bhanga: O kuia mu zuela ni sobha Akabe.

2 Elija ni Akabe ka kexile ni ídifua imoxi kana. Akabe ua tele izuatu ia usobha, uexile mukua ku lungulula o kidi, mukua luímbi sé ukexilu uambote. Elija ua tele izuatu ia upolofeta​—kizuatu kio bhange ni ki konda kia iama, kia kamelu mba kia hombo. Muéne uexile diiala dia suína, dia kidi, dia ufiiele ni kixikanu. O maukexilu a maiala a iiadi enhá, a alondekesele mu kizuua kiki kieji bhixila ku disukilu.

3, 4. (a) Mukonda diahi kiexile kizuua kia bhonzo phala Akabe ni abhezi a mukuá a Bahale? (b) Ibhuidisu iebhi i tua-nda di longa?

3 Kiexile kizuua kia bhonzo phala Akabe ni abhezi a mukuá a Bahale. O ubhezelu ua makutu ua bhangele Akabe ni muhatu’ê mvuale Jezabele, mu utuminu ua Izalaiele ua 10 dia madiembu, a u toluele. Bahale a mu londekesele kala nzambi ia makutu. O nzambi ioio ia kambele muenhu, ka tenene ku uika o túbhia sumbala o jipolofeta jê akexile mu di xina-xina o mikutu ni ku muimbila kiavulu. Bahale ka tenene ku bhulula o 450 a jipolofeta ku xibhata. Maji o nzambi íii ia makutu ia luezele dingi mu ukexilu uéngi. Mivu itatu ndenge, o jipolofeta ja Bahale akexile mu dikola-kola ku nzambi iâ phala ku nokesa nvula, maji muéne ka tenene ku bhanga kiki. Maji, Jihova ueji batula o maka enhá ni kulondekesa o kutena kuê.—1 Jis. 16:30–17:1; 18:1-40.

4 Maji Jihova ueji bhanga kiki thembu kuxi? Ukexilu uebhi ua tokalele ku kala na-iu Elija? Ni ihi i tu tena ku di longa ku diiala didi dia kixikanu? Tu tala kiebhi, kioso ki tuia ni ku di longa o musoso iú.—Tanga 1 Jisobha 18:41-46.

U Samba Jinga Kua Jihova

5. Elija ua zuela Akabe ku bhanga Ihi? O kuila Akabe ua di longo disá mu ima ia bhitile mu kizuua kieniókio?

5 Elija ua zukamene Akabe iu ua zuela: ‘Banda, udie, unué, mukonda nga mu kuívua kiá kinuminu kia nvula ia dikota.’ O kuila o sobha íii ia iibha ua di longo disá mu ima ia bhitile mu kizuua kieniókio? O musoso ka tu tangela se ua di longo mba kana, maji ki tu sange-mu kizuelu mu velusu íii kilondekesa kuila muéne ua diele ni ku bhinga kikuatekesu ku polofeta Elija phala ku mu kuatekesa ku zukama kua Jihova ni ku bhinga muloloki. Akabe ‘u banda mu kúdia ni kúnua.’ (1 Jis. 18:41, 42) Abha Elija?

6, 7. Ihi ia bhingi Elija mu musambu ni mukonda diahi?

6 ‘Maji Elija-phe u banda ku Mulundu ua Karmelu, anga u xikama bhoxi, hé u di vudimika o mutué moxi’a ji phuna jê’. Kioso Akabe kiai mudia, Elija ua kexile mu samba kua Tat’ê ia diulu. Tala kiebhi kiala Elija​—muéne ua fukama ni pholo bhu ji phuna jê. Ihi ia mu bhinga Elija? Ki ku bhingi ku zambula. O Bibidia mu divulu dia Tiiaku 5:18, di tu tangela kuila Elija ua bhingi nvula. Sé phata muéne ua bhange o musambu iú ku thandu dia Mulundu ua Karmelu.

O misambu ia Elija ia kexile mu londekesa o vondadi iê ia ku mona o vondadi ia Nzambi ku di kumbidila

7 Jihova ua zuelele: “Nga-ndu bhana o mvula mu ngongo.” (1 Jis. 18:1) Mu kiki, Elija ua sambe phala o kizuelu kia Jihova ki di kumbidile, kála kia longele Jezú ku maxibulu mê ku samba, midi ia mivu ku pholo.​—Mat. 6:9, 10.

8. Ihi i tu longa o phangu ia Elija ia ku samba?

8 O phangu ia Elija i tu longa kiebhi ki tua tokala o ku samba. Phala Elija, o kima kia betele dingi o kota ku muenhu uê o ki kumbidilu kia vondadi ia Nzambi. Kioso ki tu samba, tua tokala ku di lembalala: “Kuma kima kioso ki tu mu bhinga, se kia xikina mu vondadi [ia Nzambi], muène u tu ivua.” (1 Nzu. 5:14) Tu tena ku mona kuila, phala Nzambi ku xikina o misambu ietu, tua tokala kuijiia iebhi o vondadi ia Nzambi​—mukonda dia kiki, tua tokala ku di longa o Bibidia izuua ioso. Ni kidi kioso, Elija ua mesenene kiavulu ku mona nvula mukonda dia hadi ia kexile mu tala o mundu. O muxima uê ua sangulukile kiavulu ni madiuanu a bhangele Jihova mu kizuua kiná. Etu ué tua mesena ku sakidila ni kulondekesa o henda ietu ku athu kioso ki tu samba.​—Tanga 2 Kolindo 1:11; Filipe 4:6.

U Dielela Anga u di Langa

9. Ihi ia bhingi Elija ku múkuatekexi uê o ku bhanga ni ídifua iiadi iebhi i tua-nda di longa?

9 Elija ua kijidile kuila Jihova ueji nokesa o nvula, maji kejidile o kithangana. Mu kiki, ihi ia kexile mu bhanga o polofeta mu kithangana kiki? Talesa ihi i zuela o Bibidia: ‘Uambela o múkuatekexi uê, ua mu kuenda-nê, uixi: Banda kindala, u tale ku mbandu ia kalunga. Anga u banda, hé u tala, uixi: Kana-ku kima. Bhenhobho muene uixi: Vutukila-ku dingi. Hé u ki bhanga lusambuadi.’ (1 Jis. 18:43) O musoso ua Elija u tu longa ima iiadi. Kia dianga, o kidielelu kia polofeta. Kia kaiiadi, o ku dilanga kuê.

10, 11. (a) Kiebhi Elija kia londekesa o kixikanu kiê ni kidielelu kua Jihova? (b) Mukonda diahi tu tena ku kala ué ni kidielelu kiki?

10 Elija ua dielele kiavulu o kikanenu kia Jihova, iu ua soto polova ilondekesa kuila Jihova ua kexile polondo phala ku batula o maka. Muéne ua tumikisa o múkuatekexi uê ku banda ku mbandu ia kalunga phala ku mona se kua kexile kima kilondekesa kuila kueji noka. Mu ku vutuka, o múkuatekexi ua bheka o njimbu íii: “Kana-ku kima.” O kalunga ka zelele, ku diulu ki kuexile matuta a nvula. O kuila eie ua mono kima? Di lembalale kuma, Elija ua tangele sobha Akabe: ‘Nga mu kuívua kiá kinuminu kia nvula ia dikota.’ Kiebhi o polofeta kieji zuela kiki sé ki kuexile matuta a nvula?

11 Elija uejidile kiambote o kikanenu kia Jihova. Mukonda dia ku kala polofeta iê, muéne uejidile kuila Nzambi iê ueji kumbidila o Kizuelu kiê. Elija ua dielele kiavulu kua Nzambi​—kala ua kexile mu kuívua kiá o kinuminu. Nange tu di lembalala o misoso ia tange o Bibidia ia lungu ni Mozé, kioso kiambe: ‘Muéne ua kolokota ni ufiiele kala uala ku mona Nzambi, ió ka moneka ku mesu.’​—Jihe. 11:1, 27.

12. Kiebhi Elija kia kexile mu dilanga ni kiebhi muéne kia divu kioso kia mu tangela kuila kua moneka kadituta?

12 Mu suluka, talesa kiebhi Elija kia kexile mu dilanga. Muéne ka bhingi o múkuatekexi uê ku vutuka mu veji imoxi ngó, maji mu sambuadi dia veji! O múkuatekexi ua bhuidile kiavulu mu ku vutuka mu veji javulu, maji Elija ua mesenene kijimbuete, mu kiki muéne ka bhuile kana. Kioso kia vutuka mu veji ia kasambuadi o múkuatekexi uambe: “kadituta koko, [kedi] kala lukuaku lua muthu, ka mu tomboka mu’alunga.” U tena ku xinganeka o múkuatekexi ni ku sununa o lukuaku ni ku londekesa o kadituta ku banda mu Kalunga ka Dikota? Muéne nange ka diuanene mu ku mona o dituta. Maji phala Elija, o dituta dienhódio dia kexile ni valolo ia dikota. Elija ua tendelesa o múkuatekexi uê ni lusolo: “Banda ua ká tangele Akabe, uixi: iudika o dikalu dié, u kulumuke, sembele nvula k’i ku kuatele kunu.”​—1 Jis. 18:44.

13, 14. (a) Kiebhi ki tu tena ku kaiela o phangu ia Elija ia ku dilanga? (b) Mukonda diahi tua tokala ku bhanga lusolo?

13 Mu veji íii, Elija u tu longa dingi disá dia dikota. Tua mu kingila ué o kizuua kia Nzambi ku kumbidila o kikanenu kiê. Elija ua kingila o nvula; lelu o jiselevende ja Nzambi a mu kingila o dizubhilu dia mundu iú ua iibha. (1 Nzu. 2:17) Tua tokala ku dilanga katé o kizuua kia kufundisa kia Jihova Nzambi, kala kia bhangele Elija. O mon’a Nzambi, Jezú Kristu, ua dimuna o akaiedi’ê: “Langidilenu-phe! Mbata kizuua kià keza Ngana ienu ki mua k’ijiia.” (Mat. 24:42) O kuila Jezú ua kexile mu zuela kuila o akaiedi’ê keji tena ku mona o ijimbuete ieji londekesa kuila o dizubhilu dia zukama? Kana, mukonda muéne ua zuela kiebhi kieji kala o mundu ande dia kuíza o dizubhilu. Etu enioso tu tena ku di longa mu ijimbuete ia tange Jezú ia lungu ni ‘dizubhilu dia mundu iú ua iibha.’—Tanga Matesu 24:3-7.

O kadituta ka kexile mu banda mu kalunga ka bhana polova kua Elija kuila Jihova ua kexile polondo phala ku kumbidila ia kanene. O ijimbuete ia izuua isukidila-ku i tu suínisa ku bhanga lusolo

14 O ki kumbidilu kia ijimbuete ilondekesa ni kidi kioso kuila, o dizubhilu dia zukama. O kuila o ijimbuete íii i tena ku tu bhangesa ku bhanga lusolo mu ku bhanga o kikalakalu kia Jihova? O kadituta ka kexile mu banda mu kalunga ka bhana polova kua Elija kuila, Jihova ua kexile polondo phala ku kumbidila ia kanene. O kuila o polofeta ua luualele?

Jihova u Bheka ku Tululuka ni Mabesá

15, 16. Izulukutu iebhi ia kexile mu bhita ni lusolo, ni ihi ia kexile mu dibhudisa Elija ia lungu ni Akabe?

15 O musoso u tu tangela: “Anga ki bhita kuma, mu kathangan’omo, diulu dixikelela ni ifuke o kitembu ki bhuka ni nguzu, anga ku sonoka nvula iavulu. Akabe-phe u dilonga mu dikalu dié anga u lengela mu Jezeleiele.” (1 Jis. 18:45) O ima ia mateka ku bhita ni lusolo. Kioso o múkuatekexi ua Elija kia kexile mu tula o njimbu ia polofeta kua Akabe, o kadituta ka kexile mu di muanga, o diulu anga di buila. Anga ku bhusa kitembu kia dikota. Kioso kia bhiti mivu itatu ni kaxaxi, nvula ia sonoka mu ixi ia Izalaiele. O mavu a zalele ni menha. Kioso o nvula kia ile ni ku dibandekesa, o ngiji ia Kisone, ia kexile mu kuizala ni menha ni ku kungulula o manhinga a jipolofeta a a jibhile. Kiki kia bhana kithangana ku mundu ua Izalaiele a bhukumukine, ku xisa o ubhezelu ua makutu ua Bahale mu ixi.

‘Kinuminu kia nvula ia dikota kia mateka’

16 Sé phata, kiki kiene kia kexile mu kingila Elija kuila kieji bhita! Muéne nange ua kexile mu dibhudisa ihi ieji bhanga Akabe mu ku mona o ima íii ku bhita. O kuila Akabe ueji diela o ituxi iê ni ku xisa o ubhezelu ua Bahale? O ima ia bhitile mu kizuua kieniókio ia mu bhanene polova phala ku lungulula o ukexilu uê ua iibha. Mu kidi, ki tuejiia ihi ia kexile mu banza Akabe mu kithangana kieniókio. O musoso u zuela ngó kuila o sobha, “u dilonga mu dikalu dié anga u lengela mu Jezeleiele.” O kuila muéne ua di longo kima? O kuila ua mesenene ku lungulula o ukexilu uê ua iibha? O ima ia bhiti ku pholo ia londekesa kuila, muéne ka mesenene kana. Maji o maka ka sukile luua phala Akabe​—né phala Elija.

17, 18. (a) Ihi ia bhiti ni Elija mu kikoka kia Jezeleiele? (b) Kiebhi Elija kia tenene ku lenga ni lusolo luoso tundé ku Mulundu ua Karmelu katé ku ixi ia Jezeleiele? (Tala ué ku luiji.)

17 O polofeta ua kexile mu kuenda mu kikoka mua bhitile Akabe. O kikoka kia lebhele kiavulu, kua kexile kitombe ni nvula. Maji kua bhiti kima kia dikota.

18 “Lukuaku-phe lua [Jihova] anga lu kala ni Elija, kuma o kia di kutu bhu kinhonga, u lenga ni lusolo anga u somboka Akabe, hé u dianga kubhixila mu Jezeleiele.” (1 Jis. 18:46) “Lukuaku-phe lua [Jihova] ” lua kexile mu kuatekesa Elija mu madiuanu. Phala ku bhixila mu ixi ia Jezeleiele, kua bhingile kuenda 30 a kilometulu, maji Elija kexile dingi munzangala phala kuenda ni lusolo. a Xinganeka o polofeta ku kuata ni ku kuta o kizuatu kiê, phala ku tena ku lenga kiambote bhu kikoka kieniókio kia betele ni menha​—ua kexile mu lenga ni lusolo luoso katé kia suku ni ku somboka o dikalu dia sobha!

19. (a) O nguzu ia bhanene Nzambi kua Elija i tu lembalesa ikanenu iebhi ia Bibidia? (b) Kioso kia kexile mu lenga mu kikoka kia Jezeleiele, Elija ua kijidile ihi?

19 Kiki kiexile dibesá dia dikota phala Elija! O ku kala ni nguzu​—nange kioso kia kexile munzangala ndenge​—kia suínisa kiavulu Elija. Nange tu lembalala o ikanenu ia Nzambi, ku jiselevende jê ja kuka kiá ja fiiele kuila, a-nda kala ni sauidi iambote ni nguzu mu Palaízu mu ixi. (Tanga Izaia 35:6; Luka 23:43) Kioso kia kexile mu lenga mu kikoka kia betele ni menha, Elija ua kijidile ni kidi kioso kuila Jihova o Nzambi ia kidi-élele, ua kexile ku mbandu iê phala ku mu kuatekesa!

20. Kiebhi ki tu tena ku tambula o mabesá a Jihova?

20 Jihova ua mesena kiavulu ku tu bhana mabesá. Mu kiki, kima kiambote ku bhanga nguzu phala kua tambula. Kala Elija, tua tokala ku dilanga ni ku tongolola kiambote o ijimbuete ilondekesa kuila, Jihova ua-nda kumbidila o ikanenu iê mu thembu íii ia bhonzo. Kala Elija, tu tena ku dielela o ikanenu ia Jihova, o “Nzambi ia kidi.”​—Jisá. 31:5.

a Kioso kia bhiti o izulukutu íii, Jihova ua tumina Elija ku longa Ilizeu eji ku muijiia kála ió “ua kexi mu ku lunduluila o menha ku maku’a Elija.” (2 Jis. 3:11) Ilizeu ua kexile múkuatekexi ua Elija, o diiala dia kukile kiá.

Elija ua soto polova ilondekesa kuila Jihova ua kexile polondo phala ku batula o maka