1, 2. Onghalo oya li ya tya ngahelipi eshi Samuel a li ta popi nOvaisrael, nomolwashike a li a pumbwa okulinyengifa omitima davo opo ve livele ombedi?

KALA nee ngeno wa fa u wete Samuel ta tale oshiwana shavo osho sha li sha ongala modoolopa yaGilgal. Omulumenhu oo omudiinini nokwa kala omuprofeti nomutokolipangeli omido dihapu oye a li e shi ongaleka. Osha li muMei ile Juni pakalindeli kopefimbo letu, nokwa li kwa kukuta. Oilya momapya omoshitukulwa oya li ya fika okuteywa. Eemhunga dovanhu adishe oda li da mwena. Ndele mbela ongahelipi Samuel a li te ke linyengifa omitima davo?

² Ovanhu kava li ve udite ko kutya onghalo yavo oya kwata moiti shi fike peni. Ova li va halelela ohamba yopanhu i va pangele. Kava li ve udite ko kutya ova nyona sha kwata moiti mokuhafimaneka Kalunga kavo, Jehova, nosho yo omuprofeti waye. Paulelalela, ova li va ekelashi Jehova e li Ohamba yavo. Samuel okwa li te ke va kwafela ngahelipi opo ve livele ombedi?

3, 4. (a) Omolwashike Samuel a popya shi na sha nounyasha waye? (b) Omolwashike oshihopaenenwa shaSamuel sheitavelo shiwa kufye?

³ Samuel okwa lombwela eemhunga dovanhu ta ti: “Ame [onda] kulupa nda ninga eenghwakutoka.” Eendjovo daye oda li tadi ti sha unene tuu molwaashi okwa li omunamido. Opo nee, okwa ti: “Ame onde mu pitila komesho okudja kounyasha wange fiyo nena eli.” (1 Sam. 11:14, 15; 12:2) Nonande Samuel okwa li a kulupa, ina dimbwa ounyasha waye. Okwa li ta dimbuluka natango nawanawa efimbo lounyasha waye. Omatokolo oo a li a ninga eshi a li omumati oe mu kwafela a kale e na eitavelo noku li yandjele Jehova, Kalunga kaye.

⁴ Samuel okwa li e na okutunga eitavelo laye noku li kaleka po,  nonande peemhito dihapu okwa li mokati kovanhu vehe na eitavelo novehe fi ovadiinini. Nokunena, oshi li eshongo okutunga eitavelo letu molwaashi otu li mounyuni omo ovanhu vehe na eitavelo nova nyonauka. (Lesha Lukas 18:8.) Natu ka taleni kutya oshike hatu dulu okulihonga moshihopaenenwa shaSamuel okudja eshi a li okamatyona.

5, 6. Ongahelipi Samuel a putuka monghedi ye likalekelwa, nomolwashike ovadali vaye va li ve na oushili kutya ota ka filwa oshisho?

⁵ Samuel okwa putuka monghedi ye likalekelwa. Diva ashike eshi a tova, tashi dulika a li e na omido nhatu ile e dule po kanini, okwa li a hovela okuyakula ketwalihangano liyapuki laJehova kuSilo, osho sha li kokule neumbo lavo olo la li muRama, eekilometa di dulife po 30. Ovadali vaye, Elkana naHanna ova li ve mu yapulila Jehova moilonga ye likalekelwa, ve mu ninga Omunasiri onghalamwenyo yaye aishe. * Mbela osho osha hala okutya Samuel okwa li ehe holike nokwa ekelwashi kovadali vaye?

⁶ Hasho nandenande! Ova li ve shi shii kutya okamonamati otaka ka filwa oshisho kuSilo. Nopehe na omalimbililo, Omupristeri Omukulunhu Eli oye a li ta pashukile oinima molwaashi Samuel okwa li ha longo pamwe naye. Opa li yo ovakainhu vonhumba ovo va li hava yakula ketwalihangano. — Ex. 38:8; Ovatok. 11:34-40.

7, 8. (a) Ongahelipi ovadali vaSamuel va li have mu tu omukumo pahole omudo keshe? (b) Oshike osho ovadali kunena tava dulu okulihonga moshihopaenenwa shovadali vaSamuel?

⁷ Hanna naElkana kava li va dimbwa nandenande oshiveli shavo oshiholike, osho sha li enyamukulo keilikano lavo. Hanna okwa li a pula Kalunga e mu pe okamati, nokwa li a udaneka oku ka yandja kuye ke ke mu longele moilonga iyapuki. Hanna ngeenge a li ta ka talela po Samuel omudo keshe, okwa li he mu twaalele oshikutu shokombada osho e mu ningila shokulonga nasho metwalihangano. Kape na omalimbililo, okamati oka li haka kala ka pandula omatalelepo oo. Okwa li haka hafele etwomukumo lopahole nosho yo ewiliko lovadali vako eshi tave ka hongo kutya oshi li oufembanghenda okulongela Jehova monhele oyo ye likalekelwa.

⁸ Kunena ovadali otava dulu okulihonga shihapu moshihopaenenwa shaHanna naElkana. Oshipu kovadali okuyandja elitulemo kokuwanifila po ovana eemhumbwe dopalutu ndele tave lipwililikile eemhumbwe davo dopamhepo, sha hala kutya, omhumbwe yokukala nekwatafano liwa naJehova. Ndele ovadali vaSamuel ova li va pitifa komesho oinima yopamhepo, naasho osha li sha nwefa mo nawa omonamati eshi a kula. — Lesha Omayeletumbulo 22:6.

9, 10. (a) Hokolola kutya etwalihangano ola li la tya ngahelipi, nonokutya Samuel okwa li e uditile ngahelipi onhele oyo iyapuki. (Tala yo eshangelo lopedu.) (b) Oshinakuwanifwa shaSamuel osha li sha kwatela mo shike, nongahelipi ovanyasha kunena tava dulu oku mu hopaenena?

 ⁹ Kala nee wa fa u wete okamati ka kula ta ka nongonona oikulundudu oyo ya dingilila Silo. Eshi taka tale modoolopa nomolufilu olo li li kombinga imwe, omutima wako otashi dulika wa li u yadi ehafo noke udite etumba eshi ka mona etwalihangano laJehova. Etwalihangano ola li onhele iyapuki. * Pefimbo opo ola hangwa la tungwa omido 400 lwaapo da pita mepashukilo laMoses, nola li ondingandinga yelongelokalunga la koshoka mounyuni aushe.

¹⁰ Omunyasha Samuel okwa kala e hole etwalihangano. Lwanima okwa shanga ta ti: “Okamati Samuel ka yakula moilonga koshipala shOmwene, ndele ka li ka djala oshikutu shokomapepe sholina.” (1 Sam. 2:18) Oshikutu osho shanafangwa shihe na omaoko oshi li euliko kutya Samuel okwa li ha kwafele ovapristeri metwalihangano. Nonande Samuel ka li womongudu yovapristeri, oshinakuwanifwa shaye osha li sha kwatela mo okuyeulula omivelo doshihale shetwalihangano ongula nokuyakula omunamido Eli. Ndele fimbo a li ta hafele oinakuwanifwa yaye, monhele yaJehova omwa li tamu ningwa oinima ii neenghono oyo ya li ya nyemateka omutima waye.

11, 12. (a) Hofni naPinehas ova li va nyona enyono la kwata moiti lilipi? (b) Hofni naPinehas ova li va longa oukolokoshi nenyonauko lilipi metwalihangano? (Tala yo eshangelo lopedu.)

¹¹ Fimbo Samuel a li okaana, okwa li a mona ovanhu tava longo oukolokoshi nova nyonauka. Eli okwa li e na ovanamati vavali, Hofni naPinehas. Embo laSamuel ola ti: “Ovamati vaEli va li ovapwidi. Vo inava yavala Omwene.” (1 Sam. 2:12) Omadiladilo opavali oo a tumbulwa movelishe oyo otaa longele kumwe. Melaka lopehovelo lOshiheberi outumbulilo “ovapwidi” oo wa longifwa movelishe oyo, otau dulu okutolokwa “ovana vongaho.” Onghee hano, osha yeleka eshi Hofni naPinehas va ifanwa ngaho molwaashi kava li ve na ko nasha naJehova. Ova li ve lipwililikila filufilu omifikamhango noiteelelwa yaye youyuki, naasho oshe va twala momanyono makwao.

¹² Omhango yaKalunga oya li ya yandja omalombwelo okondadalunde e na sha noinakuwanifwa yovapristeri  nosho yo nghee ve na okuyamba omayambo metwalihangano laye. Osho osha li sha ningwa netomheno liwa. Omayambo a tya ngaho okwa li e lile po omafiloshisho oo Kalunga a tula po opo a dimine po ovanhu, va kale va koshoka koshipala shaye nova wana okunangekwa noupuna nokuwilikwa kuye. Ndele Hofni naPinehas ova li va ningifa ovapristeri vakwao va ungaunge nomayambo nodino. *

13, 14. (a) Oukolokoshi oo wa li tau longwa ketwalihangano owa li wa kuma ngahelipi ovanamitimadiwa? (b) Ongahelipi Eli a li a dopa okuwanifa po oshinakuwanifwa shaye e li omudali nosho yo omupristeri omukulunhu?

¹³ Kala nee wa fa u wete Samuel ta tale nonghumwe osho tashi ningwa po noita dulu oku shi itavela, eshi enyonauko li fike opo tali twikile. Ovanhu ve fike peni ovo a mona, mwa kwatelwa eehepele, ovalininipiki nosho yo ovo va wililwa po, tave uya ketwalihangano liyapuki ve na elineekelo kutya otava ka hekelekwa nokupamekwa pamhepo ndele ohava shuna ashike va teka omukumo, va yahamekwa ile va fifwa ohoni? Mbela okwa li e udite ngahelipi eshi a mona kutya Hofni naPinehas ove lipwililikila eemhango daJehova di na sha nomilele eshi va li hava nangala novakainhu vamwe ovo va li hava yakula petwalihangano? (1 Sam. 2:22) Otashi dulika a li a teelela Eli a yukife oinima.

¹⁴ Eli okwa li ngeno ta dulu okuninga po sha. Molwaashi oku li omupristeri omukulunhu, okwa li e na oshinakuwanifwa shokupashukila keshe osho tashi ningwa metwalihangano noshokupukulula ovana e li omudali. Kakele kaasho, ovanamati ova li tave liyahameke nosho yo ovanhu vahapu moshilongo. Ndele Eli okwa li a dopa okuwanifa po oinakuwanifwa yaye aishe yopavali, shokukala omupristeri noshokukala omudali. Okwa li ashike ta mbebeleke ovanamati. (Lesha 1 Samuel 2:23-25.) Ashike ova li va pumbwa okupewa outekuduliko wa kwata moiti, molwaashi ova li va nyona omanyono a wana oku va dipaifa.

15. Etumwalaka la kwata moiti lilipi Jehova a li a tumina Eli, noukwaneumbo waye owa li we linyenga ngahelipi kelondwelo olo?

¹⁵ Oinima oya li ya naipala fiyo oposhitwa opo Jehova a ka tuma “omulumenhu waKalunga,” omuprofeti oo a li ina tumbulwa kedina, a twale etumwalaka letokolo la kwata moiti kuEli. Jehova okwa lombwela Eli ta ti: “[Oho] fimaneke ovana voye ovamati komesho yange.” Onghee hano, Kalunga okwa li a xunganeka kutya ovanamati vaEli ovakolokoshi otava ka fya mefiku limwe, nonokutya oukwaneumbo waEli otau ka mona oilanduliko ya kwata moiti, notau ka kanifa nokuli oufembanghenda wao wokukala epata loupristeri. Mbela elondwelo olo la kwata moiti ola li ngoo la etifa po elunduluko la sha moukwaneumbo oo? Ehokololo  lOmbibeli itali ulike nande kutya owa li wa lundulula oikala yao. — 1 Sam. 2:27–3:1.

16. (a) Ehokololo lilipi twa lesha li na sha nexumokomesho lomunyasha Samuel? (b) Mbela ou udite ehokololo olo tali kumu omutima? Shiyelifa.

¹⁶ Enyonauko li fike opo ola li la kuma ngahelipi omunyasha Samuel? Peemhito dimwe, mehokololo olo lii omu na onghundana iwa i na sha nokukula kwaSamuel nexumokomesho laye. Dimbuluka kutya 1 Samuel 2:18 okwa ti ‘okamati Samuel oka yakula moilonga koshipala shOmwene’ noudiinini. Nokuli nofimbo Samuel a li okamatyona, okwa kala ta yandje elitulemo kokulongela Kalunga. Ovelishe 21 yetukulwa olo oya popya oshinima tashi kumu omutima, ya ti: “Omumati Samuel okwa kula pOmwene.” Ekwatafano laye naXe womeulu ola enda tali kolo eshi ta kulu. Osha yela kutya ekwatafano laye lopofingo naJehova olo le mu kwafela aha nwefwe mo kenyonauko.

17, 18. (a) Ongahelipi Ovakriste ovanyasha tava dulu okuhopaenena Samuel ngeenge ove lihange mokati kaavo va nyonauka? (b) Oshike tashi ulike kutya Samuel okwa li a ninga ehoololo li li mondjila?

¹⁷ Osha li tashi dulu okukala shipu kuSamuel okutomhafana kutya, ngeenge omupristeri omukulunhu novanamati ova nyona, naye ota dulu ashike okuninga ngaashi a hala. Ashike omanyono avamwe, mwa kwatelwa naao aavo ve na eendodo doinakuwanifwa, kaa li e mu ningifa a nyone. Kunena ovanyasha vahapu ohava shikula oshihopaenenwa shaSamuel notava twikile ‘nokukula pOmwene,’ nonande ovo ve va dingilila itave va tulile po oshihopaenenwa shiwa.

¹⁸ Samuel okwa li a mona oidjemo ya tya ngahelipi eshi a li a hoolola okudulika kuJehova? Ombibeli oya ti: “Ndelenee omumati Samuel a kula ndee ta wapalele Omwene novanhu.” (1 Sam. 2:26) Samuel okwa li e holike neenghono kwaavo omataleko avo a fimana kuye. Jehova okwa li e hole omumati oo omolwoudiinini waye. Samuel okwa li e na oushili kutya Kalunga kaye ota ka katukila onghatu owii aushe oo tau ningwa muSilo, ndele otashi  dulika a li te lipula kutya onaini te ke shi ninga. Onguloshi imwe, okwa li a mona enyamukulo kepulo laye.

19, 20. (a) Hokolola kutya oshike sha li sha ningilwa Samuel onguloshi imwe ketwalihangano. (b) Samuel okwa li a shiiva ngahelipi kutya etumwalaka ola dja kulyelye, nokwa li ha ungaunga ngahelipi naEli?

¹⁹ Osha li keengulasha, ndele okwa li natango kwalaula. Ouyelele wolamba inene yometwali owa li natango wa twa. Opo nee, Samuel okwa li a uda ewi tali mu ifana. Okwa li ta diladila kutya Eli oye te mu ifana, oo pefimbo opo a li a kulupa neenghono noka li ha mono ko vali nawa. Samuel okwa fikama ‘nokwa ya’ komulumenhu oo omunamido. Kala nee ngeno wa fa u wete okamati oko taka endelele ke li eemhadi kombada ka ka pwilikine kutya Eli okwa pumbwa shike. Otashi kumu omutima okushiiva kutya Samuel okwa li ha ungaunga naEli nefimaneko nonolukeno. Eli okwa li natango omupristeri omukulunhu waJehova, nonande okwa li a nyona. — 1 Sam. 3:2-5.

²⁰ Samuel okwa li a pendula mo Eli a ti: “Aame ou, wa ifana nge.” Eli okwa ti kutya i ne mu ifana, nokwa li e mu lombwela a ka nangale. Samuel okwa kala ta ifanwa lwoikando. Lwanima Eli okwa li a didilika kutya oshike tashi ningwa po. Opa li pa pita efimbo Jehova ina tumina oshiwana shaye emoniko ile etumwalaka lopaxunganeko nosha li shipu okuuda ko kutya omolwashike. Ndele Eli okwa li e shii kutya Jehova okwa li ta popi pomhito oyo nokamati oko. Okwa li a lombwela Samuel a ka nangale nosho yo nghee e na okunyamukula ngeenge okwa ifanwa vali. Samuel okwa li a dulika. Diva okwa li a uda ewi tali mu ifana tali ti: “Samuel, Samuel!” Okwa nyamukula ta ti: “Popya, osheshi omupiya woye ta udu ko.” — 1 Sam. 3:1, 5-10.

21. Ongahelipi hatu dulu okupwilikina kuJehova kunena, nomolwashike sha fimana okuninga ngaho?

²¹ Pomhito oyo, Jehova okwa li e na omupiya waye muSilo oo a li ta pwilikine kuye. Samuel okwa ka kala ha pwilikine alushe kuJehova. Mbela naave osho ngoo ho ningi? Katu na okukala twa teelela ewi li popye nafye oufiku. Kunena, Kalunga oha popi alushe nafye, oku shi popya pafaneko. Oha popi nafye okupitila mEendjovo daye, Ombibeli. Ngeenge otwa kala hatu pwilikine kuKalunga nokudulika kuye, eitavelo letu otali ka kala la kola, ngaashi laSamuel.

22, 23. (a) Ongahelipi etumwalaka olo Samuel a li a tila potete okulombwela Eli la ka wanifwa? (b) Ongahelipi Samuel a li a shiivika e li omuprofeti omudiinini?

²² Onguloshi oyo muSilo oya li ye likalekelwa mokukalamwenyo kwaSamuel, molwaashi okudja opo okwa li a hovela okushiiva Jehova monghedi ye likalekelwa, a li a ninga omuprofeti nomupopikalelipo waye. Potete okamati oko oka li ka tila oku ka lombwela Eli etumwalaka laJehova, molwaashi ola li etokolo laxuuninwa kutya exunganeko li na sha noukwaneumbo waEli ola li pokuwanifwa. Ndele Samuel okwa ka popya naEli nouladi, na Eli okwa li a tambula ko nelininipiko etokolo laJehova. Konima yefimbo lixupi, ashishe osho Jehova a li a xunganeka osha  ka wanifwa. Ovaisrael ova li va ka lwifa Ovafilisti, Hofni naPinehas ova dipawa mefiku limwe naEli okwa fya eshi a uda kutya oshikefa shiyapuki shaJehova osha kwatwa po. — 1 Sam. 3:10-18; 4:1-18.

²³ Samuel okwa kala a shiivika e li omuprofeti omudiinini. Ombibeli oya ti kutya, ‘Omwene okwa kala naye,’ nonokutya ina efa nande exunganeko limwe lomomaxunganeko aSamuel li kale inali wanifwa. — Lesha 1 Samuel 3:19.

24. Mokweendela ko kwefimbo, Ovaisrael ova ka ninga etokolo lilipi, nomolwashike la li enyono la kwata moiti?

²⁴ Ndele mbela Ovaisrael ova li ngoo va shikula oshihopaenenwa shaSamuel nokweehena popepi naJehova nokukala ovadiinini kuye? Ahowe. Mokweendela ko kwefimbo, ova li va tokola kutya inava hala ashike omuprofeti wongaho oye a kale te va tokola. Ova hala okukala ngaashi oiwana ikwao nokukala tava pangelwa kohamba yopanhu. Samuel okwa li a wanifa po eindilo lavo, palombwelo laJehova. Ashike okwa li e na oku va kwafela va mone kutya enyono lavo ola kwata moiti shi fike peni. Ova li va ekelashi Jehova, ndele hamunhu ashike wongaho. Onghee hano, Samuel okwa li a ongaleka ovanhu puGilgal.

25, 26. Omunamido Samuel okwa li a kwafela ngahelipi oshiwana shavo puGilgal shi mone kutya enyono olo sha nyona kuJehova ola kwata moiti?

²⁵ Natu kale twa fa tu wete Samuel eshi a li ta popi nOvaisrael puGilgal. Omunamido Samuel okwa li a dimbulukifa Ovaisrael ondjokonona youdiinini waye. Opo nee, Ombibeli oya ti: “Samuel okwa indila Omwene.” Okwa li a pula Jehova a ngungumife odula. — 1 Sam. 12:17, 18.

²⁶ Mbela odula oya li ngoo tai ka ngunguma shili pefimbo olo kwa li kwa kukuta? Ngeenge ope na ovo va li tava kembaula ile tava sheke eindilo olo, inave shi ninga oule wefimbo lile. Oilemo oya li ya hovela okuuvika eulu ombadilila. Omhepo oya li tai teyaula oilya momapya nodula oya li tai ngunguma, tai pwalakata, noya li ya hovela okuloka. Ovanhu ova li ve linyenga ngahelipi? “Ovanhu aveshe [ova] tila unene Omwene naSamuel.” Ova li va mona kutya ova nyona shi fike peni. — 1 Sam. 12:18, 19.

27. Jehova oku uditile ngahelipi ovo hava hopaenene eitavelo laSamuel?

²⁷ Samuel haye a li a hanga omitima dovanashibofa ovo, ndele oKalunga kaye, Jehova. Samuel okwa kala omudiinini kuKalunga okudja kounona fiyo omoukulupe waye, na Jehova okwa li e mu pa ondjabi. Fiyo okunena, Jehova ina lunduluka. Natango oha yambidida ovo hava hopaenene eitavelo laSamuel.