JUSUFU akĩgerera gacĩra-inĩ kaiyũire nduma karĩa gaakoragwo kahakanĩtie tũrumu twa njera, agĩitaga thithino nĩ ũndũ wa ũrĩa kwarĩ na ũrugarĩ mũingĩ. Nakuo nja ya njera, riũa bũrũri-inĩ wa Misiri rĩamĩcinaga ĩkahaana ta ĩno ĩhagĩrĩtwo riiko. Kwahoteka gũtirĩ ihiga o na rĩmwe kana kamwatũka thĩinĩ wa njera ĩyo atoĩ. Kũu nĩ kuo kwarĩ mũciĩ harĩ we. Ma nĩ atĩ, nĩ aatĩĩtwo mũno. No o na kũrĩ ũguo, aarĩ njera ohetwo.

No nginya akorũo maita maingĩ nĩ eeciragia mũno, agacokia meciria make na thutha, ũrĩa mũtũũrĩre wake wahaanaga irĩma-inĩ cia Hebironi, kũrĩa aarĩithagia ng’ondu cia ithe. Aarĩ na kĩndũ mĩaka 17 rĩrĩa ithe Jakubu aamũtũmire rũgendo rwa kilomita nyingĩ kuuma mũciĩ, akarore ariũ a ithe. No rĩu aarigagwo kana kũrĩ hĩndĩ akona wĩyathi ta ũcio rĩngĩ. Ariũ a nyina mamũũkĩrĩire makĩenda kũmũũraga marĩ na rũmena rũingĩ mũno na ũiru, no magĩcoka makĩmwendia ta ngombo. Agĩikũrũkio Misiri, kũrĩa aambirie gũtungata nyũmba ya Potifaru, mũndũ warĩ mũnene thirikari-inĩ ya Misiri. Jusufu nĩ ehoketwo nĩ mwathi wake, o nginya rĩrĩa mũtumia wa Potifaru aamũigĩrĩire kĩgenyo atĩ nĩ eendaga kũmũnyita kĩa hinya, na nĩ ũndũ ũcio agĩĩkora njera. *—Kĩambĩrĩria mũrango wa 37 na wa 39.

Jusufu rĩu aarĩ na mĩaka 28, na aaninĩte kĩndũ mĩaka ikũmi arĩ ũkombo-inĩ o hamwe na kuohwo njera. Mũtũũrĩre wake ndwathiaga ũrĩa erĩgĩrĩire. Hihi nĩ kũrĩ hĩndĩ angĩkaarekererio? Nĩ angĩkona ithe rĩngĩ ũrĩa rĩu warĩ mũkũrũ, kana Benjamini, mũrũ wa nyina ũrĩa mũnyinyi na nĩguo aamendete? Angĩatũũrire njera nginya rĩ?

Hihi nĩ ũrĩ waigua ta ũrĩa Jusufu aaiguaga? Rĩmwe ũtũũro nĩ ũgarũrũkaga ũgathũũka, ngũrani na ũrĩa mũndũ erĩgagĩrĩra arĩ mwĩthĩ. Hatarĩ nganja, maũndũ maritũ no moneke ta matagakinya mũthia, na no ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ kuona ũrĩa tũngĩhiũrania namo kana gũkirĩrĩria. Reke tuone ũrĩa tũngĩĩruta kuumana na wĩtĩkio wa Jusufu.

Jusufu nĩ aamenyaga atĩ Jehova Ngai wake ndaamũtiganĩirie, na ũmenyo ũcio nĩ wamũteithirie gũkirĩrĩria. O na arĩ njera kũndũ kũgeni, Jehova no aamũrathimaga na njĩra itiganĩte. Nĩkĩo, tũthomaga ũũ: “Jehova aarĩ hamwe na Jusufu, agĩkĩmwĩka maũndũ mega ma ũtugi, agĩtũma etĩkĩrĩke nĩ mũnene ũrĩa waroraga andũ arĩa ohe.” (Kĩambĩrĩria 39:21-23) O ũrĩa Jusufu aathiaga na mbere kũruta wĩra na kĩyo, noguo Jehova aagĩaga na itũmi nyingĩ cia kũmũrathima. Na githĩ to nginya akorũo nĩ omagĩrĩrio mũno kũmenya atĩ Jehova aarĩ hamwe nake hingo ciothe!

Hihi warĩ wendi wa Jehova atĩ Jusufu atũũre njera? Jusufu ndangĩahotire kũmenya ũndũ ũcio, na no mũhaka akorũo nĩ aahoyaga Ngai nĩ ũndũ waguo. Na o ta ũrĩa kũhaanĩkaga kaingĩ, macokio mokire na njĩra aterĩgagĩrĩra. Mũthenya ũmwe nĩ kwagĩire na inegene njera rĩrĩa kwarehirũo ohwo angĩ erĩ, arĩa maakoretwo marĩ aruti a wĩra nyũmba ya Firauni. Ũmwe wao aarĩ mũnene wa arĩa maathondekaga mĩgate, nake ũcio ũngĩ aarĩ mũnene wa arĩa maamũtwaragĩra gĩa kũnyua.—Kĩambĩrĩria 40:1-3.

Mũnene wa athigari arĩa maarangagĩra njera akĩĩhokera Jusufu wĩra wa kũrũgamĩrĩra andũ acio matĩĩtwo  mũno hau kabere. * Ũtukũ ũmwe, o ũmwe wao nĩ aarotire kĩroto kĩamekĩrire kĩeha na gĩkĩmarigithia. Jusufu aaroka rũcinĩ kũrĩ o, akĩona atĩ harĩ ũndũ ũramathumbũra. Nĩ ũndũ ũcio akĩmoria ũũ: “Nĩ kĩ gĩtũmĩte mũikare ta andũ me na kĩeha ũmũthĩ?” (Kĩambĩrĩria 40:3-7) Athuri acio nĩ maiguire marĩ na wĩyathi wa kwĩitũrũra, hihi nĩ ũndũ wa gũkorũo Jusufu aamarĩirie arĩ na wendo. No Jusufu ndaamenyaga atĩ ndeereti yake hamwe na andũ acio nĩ ĩngĩagarũrire mũtũũrĩre wake na njĩra nene. Hihi nĩ ũkuona ta mangĩagĩire na ndeereti korũo Jusufu ndaamarĩirie na wendo, na kũmonia atĩ nĩ arameciria? Itua rĩake no rĩtũme twĩyũrie ũũ: ‘Hihi nĩ nyonanagia wĩtĩkio wakwa harĩ Ngai na njĩra ya kuonia andũ arĩa angĩ atĩ nĩ ndĩrameciria?’

Andũ acio erĩ nĩ maatarĩirie atĩ nĩ maathumbũragwo nĩ iroto icio ciao ciamarigithagia, na gũkorũo atĩ matiarĩ na mũndũ wa kũmataũrĩra. Andũ a Misiri nĩ metĩkĩtie mũno ũhoro wa iroto na makehoka mũno andũ arĩa moigaga atĩ marĩ na ũhoti wa gũcitaũra. No andũ acio erĩ matiamenyaga atĩ iroto icio cioimĩte kũrĩ Jehova, Ngai wa Jusufu. Ĩndĩ Jusufu nĩ aamenya. Aamomĩrĩirie akĩmeera: ‘Ĩ githĩ ũtaũranĩri iroto ti wa Ngai? Ta njĩrai kĩroto kĩu?’ (Kĩambĩrĩria 40:8) Ciugo icio cia Jusufu nĩ cia bata ũmũthĩ harĩ andũ arĩa mendete kwĩruta Bibilia. Na arĩ korũo andũ a ndini no monanie wĩnyihia ta ũcio! Nĩ tũrabatara gũkorũo tũtarĩ na mwĩtĩo, na twĩhoke Ngai atũteithie gũtaũkĩrũo nĩ kiugo gĩake wega.—1 Athesalonike 2:13; Jakubu 4:6.

Ũrĩa waamũtwaragĩra gĩa kũnyua nĩwe wambire kwaria. Akĩĩra Jusufu ũhoro wa kĩroto kĩgiĩ mũthabibũ wĩ na honge ithatũ ũrĩa waciarire imanjĩka cia thabibũ. Thabibũ icio ikĩruha, na agĩcihihĩra gĩkombe-inĩ kĩa Firauni. Nĩ ũndũ wa gũteithio nĩ Jehova, Jusufu akĩmenya o rĩo ũrĩa kĩroto kĩu kĩoigaga. Akĩĩra mũndũ ũcio atĩ honge icio irũgamĩrĩire thikũ ithatũ; na thutha wa thikũ icio, Firauni nĩ angĩgacokia mũndũ ũcio wĩra-inĩ wake. O ũthiũ wa mũndũ ũcio ũkĩonanagia nĩ acokwo nĩ thayũ, Jusufu akĩmwĩhoya ũũ: “Ũnjĩke ũndũ mwega wa ũtugi, ũngwete he Firauni.” Jusufu akĩmũtaarĩria atĩ nĩ kũiywo aiyirũo kuuma kwao mũciĩ na agĩikio njera hatarĩ ũndũ ekĩte.—Kĩambĩrĩria 40:9-15.

Mũnene wa athondeki mĩgate ona atĩ ũtaũri wa kĩroto kĩu nĩ mwega, akĩĩra Jusufu amũtaarĩrie ũrĩa kĩroto gĩake kiugĩte, kĩrĩa onire ikabũ ithatũ cia mĩgate irĩ kĩongo-inĩ gĩake, na nyoni ikĩrĩa mĩgate kuuma gĩkabũ-inĩ kĩmwe gĩacio. Jusufu nĩ aateithirio kũmenya ũrĩa kĩroto kĩu o na kĩo kĩoigĩte. No kĩroto kĩu gĩtiarĩ na ũhoro mwega harĩ mũnene wa athondeki mĩgate. Jusufu akiuga ũũ: “Ũtaũri wa kĩo nĩ ũyũ: ikabũ icio ithatũ-rĩ, nĩ mĩthenya ĩtatũ; mũira wa mĩthenya  ĩyo ĩtatũ ĩthire-rĩ, Firauni nĩegũgũtinithia mũtwe agũcuurie mũtĩ igũrũ; nacio nyamũ cia mathagu ikũrĩe nyama ya mwĩrĩ waku.” (Kĩambĩrĩria 40:16-19) Jusufu nĩ aaheanire ndũmĩrĩri ya Ngai, ĩrĩ ya ũhoro mwega kana ya ituĩro arĩ na ũcamba, o ta ndungata ciothe njĩhokeku cia Ngai.—Isaia 61:2.

Mĩthenya ĩtatũ yathira, ciugo cia Jusufu ikĩhinga. Firauni akĩrugithia iruga rĩa kũririkana gũciarũo gwake, ũndũ ũteekagwo nĩ andũ a Ngai mahinda-inĩ ma Bibilia, na akĩanĩrĩra itua rĩake rĩgiĩ ndungata icio ciake cierĩ. Ũrĩa waamũthondekagĩra mĩgate akĩũragwo, o ta ũrĩa Jusufu oigĩte, nake ũrĩa waamũtwaragĩra gĩa kũnyua agĩcokio wĩra-inĩ wake. No ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ, mũndũ ũcio ũtatindanagĩra ndaigana kũririkana Jusufu.—Kĩambĩrĩria 40:20-23.

Mĩaka ĩĩrĩ ĩgĩthira. (Kĩambĩrĩria 41:1) Ta geria gwĩciria ũrĩa Jusufu angĩkorũo aakuĩte ngoro nĩ ũndũ wa ũndũ ũcio. No gũkorũo nĩ aagĩire na mwĩhoko mũnene thutha wa Jehova kũmũteithia gũtaũkĩrũo nĩ iroto iria ciarigithagia ũrĩa waatwaragĩra Firauni gĩa kũnyua, na ũrĩa waamũthondekagĩra mĩgate. Thutha ũcio, Jusufu okĩraga o mũthenya arĩ na mwĩhoko atĩ nĩ ekũrekererio, no agekora o njera hatarĩ ũndũ ũcenjetie. Mĩaka ĩyo ĩĩrĩ no kũhoteke nĩyo yarĩ mĩritũ mũno harĩ Jusufu gũkirĩrĩria. No o na kũrĩ ũguo, ndaatigire kwĩhoka Jehova Ngai wake. Handũ ha kũreka ũndũ ũcio ũmũhinyĩrĩrie, nĩ aatuĩte itua rĩa gũkirĩrĩria, na moritũ macio magĩtũma agĩe na hinya makĩria.—Jakubu 1:4.

Mahinda-inĩ maya maritũ-rĩ, nũ gatagatĩ-inĩ gaitũ ũtarabatara gwĩkĩra hinya ũhoti wake wa gũkirĩrĩria? Nĩguo tũhote gũthiĩ na mbere kũhiũrania na moritũ ma ũtũũro, tũrabatara ũhoti wa kũrũmia matua, gũkirĩrĩria, na thayũ wa meciria ũrĩa uumaga kwĩ Ngai. No atũteithia kũhiũrania na gũkua ngoro, na kũrũmia kĩĩrĩgĩrĩro gitũ ta ũrĩa aateithirie Jusufu.—Aroma 12:12; 15:13.

Mũnene wa arĩa maatwaragĩra Firauni gĩa kũnyua no gũkorũo nĩ aariganĩirũo nĩ Jusufu, no Jehova ndaariganĩirũo nĩwe. Ũtukũ ũmwe, Jehova nĩ aareheire Firauni iroto igĩrĩ citangĩriganĩra. Kĩa mbere, mũthamaki akĩona ng’ombe mũgwanja njega na noru mũno ciomĩra Rũũĩ rwa Nile, thutha wa ng’ombe icio hakiumĩra ingĩ mũgwanja hĩnju mũno na njong’i. Icio hĩnju mũno ikĩrĩa icio ingĩ noru. Thutha ũcio Firauni akĩrota akĩona mũmera ũmwe wa ngano ũciarĩte magira mũgwanja mega. No hagĩcoka hakiumĩra magira mangĩ mũgwanja ma ngano, momanĩrĩru na macinĩtwo nĩ rũhuho, makĩmeria macio mega. Rũcinĩ, Firauni agĩũkĩra atangĩkĩte ngoro nĩ ũndũ wa iroto icio, nĩ ũndũ ũcio agĩtũmana ago othe metwo, o hamwe na andũ arĩa othe ogĩ, nĩguo mamũtaũrĩre. No gũtirĩ o na ũmwe wahotire gũcitaũra. (Kĩambĩrĩria 41:1-8) Tũtiũĩ kana nĩ kũhahũrũo maahahũrirũo nĩ iroto icio kana maambĩrĩirie kũheana mawoni mataratwarana. O ũrĩa kũngĩkorũo kwarĩ, matiahingirie wendi wa Firauni, ĩndĩ no eendaga mũno kũmenya ũrĩa iroto icio ciake cioigĩte.

Hĩndĩ ĩyo nĩrĩo ũrĩa waatwaragĩra Firauni gĩa kũnyua aaririkanire Jusufu! Thamiri yake ĩkĩmũthumbũra, akĩĩra Firauni ũhoro wa mwanake mũnini warĩ njera ũrĩa wamũtaũrĩire kĩroto gĩake mĩaka ĩĩrĩ mĩhĩtũku, na kĩa ũrĩa waamũthondekagĩra mĩgate. O rĩo Firauni agĩtũmana Jusufu agĩrũo kuuma njera.—Kĩambĩrĩria 41:9-13.

Ta hũũra mbica ũrĩa Jusufu aaiguire rĩrĩa andũ arĩa maatũmĩtwo maamwĩrire atĩ nĩ aretwo nĩ Firauni. Jusufu agĩcenjia nguo na ihenya na akĩĩenja, hihi akĩenja njuĩrĩ yothe ya kĩongo, tondũ ũcio nĩguo warĩ ũndũire wa Misiri. Hatarĩ nganja nĩ aahoire Jehova amũrathime akĩaranĩria na Firauni! Thutha wa kahinda kanini eekorire nja ya mũciĩ mũthaka na wa goro wa mũthamaki, arũngiĩ mbere yake. Tũthomaga ũũ: “Nake Firauni akĩĩra Jusufu atĩrĩ, Nĩ kĩroto ndotete, na gũtirĩ mũndũ ũhotete gũgĩtaũra; nayo ngumo yaku nĩĩnginyĩire, ngerũo atĩ ũngĩigua kĩroto wahota gũgĩtaũra.” Macokio ma Jusufu nĩ monanirie o rĩngĩ wĩnyihia na wĩtĩkio wake harĩ Ngai wake, oigire ũũ: “Ũhoro ũcio nduumaga harĩ niĩ, niĩ mwene; Ngai nĩwe ũgũcokeria Firauni ũhoro wa gũtũma agĩe na ũhoreri.”—Kĩambĩrĩria 41:14-16.

Jehova nĩ endete andũ enyihia na ehokeku, na hatarĩ nganja nĩkĩo aateithirie Jusufu kũmenya ũndũ ũrĩa andũ arĩa ogĩ na athĩnjĩri ngai maarigĩtwo. Jusufu agĩtaarĩria Firauni atĩ iroto ciake cierĩ cioigĩte ũndũ ũmwe. Gũcokera kĩroto kĩu maita merĩ, Jehova onanagia atĩ ũndũ ũcio “nĩatuĩte nama atĩ nĩekũwĩka” na hatarĩ nganja nĩ ũkũhinga. Ng’ombe icio noru na magira mega ma ngano ciarũgamĩrĩire mĩaka mũgwanja ya bũthi bũrũri wa Misiri, nacio ng’ombe hĩnju  na magira momĩtio nĩ rũhuho ciarũgamĩrĩire mĩaka mũgwanja ya ng’aragu ĩrĩa ĩngĩarũmĩrĩire mĩaka mũgwanja ya bũthi. Ng’aragu ĩyo nĩ ĩngĩaninire bũthi wa bũrũri ũcio.—Kĩambĩrĩria 41:25-32.

Firauni nĩ aamenyire atĩ Jusufu nĩ ataũra iroto icio ũrĩa kũrĩ. No rĩu kũngĩathire atĩa? Jusufu nĩ eerire Firauni ũrĩa egwĩka. Firauni aabataraga gwetha “mũndũ mũbarĩrĩri maũndũ na mũũgĩ” atuĩke mũrũgamĩrĩri wa gũcokanĩrĩria irio mĩaka-inĩ ĩyo mũgwanja ya bũthi, nĩguo ikaagaĩrũo andũ hĩndĩ ya ng’aragu ĩrĩa ĩngĩarũmĩrĩire. (Kĩambĩrĩria 41:33-36) Jusufu aarĩ na ũmenyeru na ũhoti ũngĩatũmire aheo wĩra ũcio, no ndeendire gwĩtũgĩria. Nĩ ũndũ wa wĩnyihia wake ndeendire kwĩhe mbere, na ndonire harĩ bata gwĩka ũguo nĩ ũndũ wa wĩtĩkio wake. Angĩkorũo tũrĩ na wĩtĩkio mũrũmu harĩ Jehova, tũtirabatara kwĩyethera ũnene kana gwĩtũgĩria. No tũkorũo na thayũ, tũngĩtiga maũndũ moko-inĩ make marĩ ũhoti!

Firauni na ndungata ciake ciothe nĩ monire ũtaaro ũcio wa Jusufu wĩ mwega. Ningĩ mũthamaki agĩtĩkia atĩ Ngai wa Jusufu nĩwe watongoririe Jusufu kũheana ũtaaro ũcio wa ũũgĩ. Akĩũria ndungata cia nyũmba yake atĩrĩ, “Twakĩhota kuona mũndũ ũngĩ ũtariĩ ta ũyũ, wĩ na roho wa Ngai thĩinĩ wake?” Agĩcoka akĩĩra Jusufu ũũ: “Tondũ Ngai nĩ akuonetie maũndũ maya mothe-rĩ, nguuga atĩrĩ, atĩ hihi gũtirĩ mũndũ ũngĩ mũbarĩrĩri maũndũ na ũũgĩ gũgũkĩra. Tondũ ũcio wee nĩwe ũgũtuĩka mũrori wa nyũmba yakwa, nao andũ akwa othe marĩathagwo nĩwe o ta ũrĩa ũriugaga; ũndũ ngũgũkĩra naguo no gũikarĩra gĩtĩ gĩa ũthamaki.”—Kĩambĩrĩria 41:38-41.

Firauni nĩ aahingirie kĩĩranĩro gĩake. Kahinda kanini thutha ũcio, Jusufu akĩhumbwo nguo cia gatani njega. Firauni akĩmũhe mũgathĩ wa thahabu, gĩcũhĩ, ngari ya mũthamaki, na ũhoti wothe wa gũthiũrũrũka Misiri nĩguo ahingie mũbango wake. (Kĩambĩrĩria 41:42-44) Kahinda-inĩ ka mũthenya ũmwe tu, Jusufu akiuma njera akĩingĩra nyũmba ya mũthamaki. Okĩrire rũcinĩ arĩ mũndũ wohetwo njera, agĩkoma hwaĩ-inĩ arĩ wa kerĩ harĩ ũnene kuuma harĩ Firauni. Na githĩ ũndũ ũcio ndũronania wega atĩ wĩtĩkio wa Jusufu harĩ Jehova Ngai ndwarĩ wa tũhũ! Jehova nĩ onaga maũndũ ma wagi wa kĩhooto marĩa ndungata yake yacemanagia namo ihinda-inĩ rĩu rĩothe. Aarũngire maũndũ macio ihinda rĩrĩa rĩagĩrĩire, na njĩra ĩrĩa yagĩrĩire biũ. Ũndũ ũrĩa Jehova eendaga to kũrũnga maũndũ moru marĩa Jusufu eekĩtwo, no nĩ nginya gũkaahonokia rũrĩrĩ rwa Isiraeli thutha-inĩ. Nĩ tũrĩona ũrĩa eekire ũguo thĩinĩ wa gĩcunjĩ kĩngĩ ta gĩkĩ ngathĩti-inĩ ĩno.

Ũngĩcemania na moritũ, hihi ta wagi wa kĩhooto ũrĩa ũroneka ta gũtarĩ hĩndĩ ũgakinya mũthia, ndũgakue ngoro. Ririkanaga Jusufu. Tondũ ndaatigire gũkorũo arĩ mũhoreri, mwĩnyihia, mũkirĩrĩria, na mũndũ wa wĩtĩkio, Jehova nĩ onire gĩtũmi kĩega gĩa kũmũrathima thutha wa maũndũ macio mothe.