JUSUFU aathiaga arorete mwena wa irathĩro agĩciragia ũrĩa angĩũra acoke kwao. Mbere ya irĩma iria onaga nĩkuo mũciĩ wao warĩ itũũra-inĩ rĩa Hebironi. Nake ithe, Jakubu, araruta mawĩra make etereire hwaĩ-inĩ ũkinye atekumenya kĩrĩa gĩakorete mũrũwe ũrĩa endete mũno. No Jusufu ndangĩacokire kũrĩ ithe; ũndũ ũrĩa eeciragia nĩ atĩ, ndakona ũthiũ wa ithe rĩngĩ. Onjorithia acio maatongoragia ngamĩra ciao o makĩmũikagia riitho marĩ barabara-inĩ merekeire mwena wa mũhuro. Rĩu Jusufu nĩ aatuĩkĩte wao na matingĩamũrekereirie. Harĩ o, kamwana gaka gaatariĩ o ta indo iria maakuĩte; mahuti manungi wega na maguta, iria ingĩamaheire baita nene maciendia Misiri.

Jusufu aarĩ na kĩndũ mĩaka 17. Ta wĩcirie akĩinamĩrĩra arore na thutha riũa rĩgĩthũa, akĩgeria gwĩciria ũrĩa mũtũũrĩre wake waharaganĩte. Warĩ ũndũ mũritũ gwĩtĩkia atĩ ariũ a ithe marĩ hakũhĩ kũmũũraga o na makamwendia agatuĩke ngombo. Ndangĩegirĩrĩirie maithori. O na ndangĩahotire kũmenya ũrĩa mũtũũrĩre wake ũngĩaikarire.

Gwathiire atĩa nĩguo Jusufu ekore thĩna-inĩ ũcio? Nĩ maũndũ marĩkũ tũngĩĩruta kuumana na wĩtĩkio wa mwanake ũcio mũnini, ũrĩa wamenetwo na akanyarirũo nĩ andũ a famĩlĩ?

Jusufu oimĩte famĩlĩ-inĩ nene, nyamũkanu na ĩtaarĩ na gĩkeno. Ũhoro wa famĩlĩ ya Jakubu o ta ũrĩa wonanĩtio Bibilia-inĩ, nĩ wonanagia wega moimĩrĩro moru ma mũtugo ũrĩa warũmĩte mũno matukũ-inĩ macio, wa kũhikia atumia aingĩ, na warekereirio nĩ Ngai o nginya hĩndĩ ĩrĩa Jesu okire gũcokia watho wa kũhikia mũtumia ũmwe. (Mathayo 19:4-6) Jakubu aarĩ na ciana itanyihĩire 14 iria aagĩte na atumia ana; eerĩ arĩa aahikĩtie, Lea na Rakeli, na ndungata ciao igĩrĩ, Zilipa na Biliha. Kuuma o kĩambĩrĩria-inĩ, Jakubu nĩ eendete Rakeli mũno. Ndarĩ na wendo ta ũcio kũrĩ Lea, mwarĩ wa nyina na Rakeli ũrĩa warĩ mũkũrũ, ũrĩa aahenereirio ahikie. Atumia acio eerĩ nĩ maamenanĩte mũno na ũthũ ũcio ũgĩtambio kũrĩ ciana ciao.—Kĩambĩrĩria 29:16-35; 30:1, 8, 19, 20; 37:35.

 Rakeli aatũũrĩte arĩ thata, na rĩrĩa aagĩire Jusufu, Jakubu nĩ aakenirio mũno nĩ kaana kau aagĩĩte ũkũrũ-inĩ, na nĩ aakarũmbũyagia mũno. Kwa ngerekano, rĩrĩa maathiaga gũcemania na Esau, Jakubu aatigĩrĩire atĩ, Rakeli na Jusufu nĩo marigĩtie thutha wa arĩa angĩ othe handũ matangĩakinyĩrĩkire na ihenya nĩ mũrũ wa nyina ũcio warĩ mũũragani. No nginya gũkorũo Jusufu nĩ eerutire ũndũ mũnene mũno mũthenya ũcio. Ta wĩcirie ũrĩa aaiguaga rũcinĩ akĩgeria gwĩciria kĩrĩa gĩatũmaga ithe, ũrĩa warĩ na hinya mũingĩ o na gũtuĩka aarĩ mũkũrũ, athiĩ agĩthuaga. Na githĩ to mũhaka akorũo nĩ aagegire mũno nĩ kũmenya atĩ ithe aaraire akĩgiana na mũraika! Nĩ kĩĩ gĩatũmĩte Jakubu agiane na mũraika? Nĩ tondũ nĩ eendaga kĩrathimo kĩa Jehova Ngai. Jakubu agĩkĩrathimwo, agĩtwo Isiraeli. Rũrĩrĩ rũgima rũngĩetanirio na rĩĩtwa rĩake! (Kĩambĩrĩria 32:22-31) Thutha-inĩ Jusufu agĩkinya kũmenya atĩ ciana cia Isiraeli nĩcio ingĩgaciara mĩhĩrĩga ya rũrĩrĩ rũu!

Thutha ũcio, Jusufu agĩcemania na ũndũ wa kĩeha mũno rĩrĩa nyina aakuire akĩmũtiga arĩ o mũnini. Nyina aakuire akĩgĩa Benjamini, mũrũ wa nyina na Jusufu ũrĩa warĩ mũnini. Ithe nĩ aanyitirũo nĩ kĩeha kĩnene mũno nĩ ũndũ wa gĩkuũ kĩu kĩa mũtumia wake. Ta hũũra mbica Jakubu akĩgiria mũrũwe Jusufu maithori, akĩmũũmagĩrĩria na kĩĩrĩgĩrĩro o kĩrĩa kĩomĩrĩirie gukawe Iburahimu. Na githĩ to mũhaka Jusufu akorũo nĩ aahutirio ngoro mũno nĩ kũmenya atĩ hĩndĩ ĩmwe Jehova nĩ agacokia nyina muoyo! Kwahoteka Jusufu nĩ aagĩire na wendo mũnene o na makĩria harĩ “Ngai . . . wa arĩa marĩ muoyo.” (Luka 20:38; Ahibirania 11:17-19) Thutha wa Rakeli gũkua, hĩndĩ ciothe Jakubu nĩ onanagia wendo mũingĩ mũno harĩ ciana icio igĩrĩ maagĩte nake.—Kĩambĩrĩria 35:18-20; 37:3; 44:27-29.

Ciana nyingĩ nĩ itũrĩkaga mũno nĩ ũndũ wa kuonio wendo ta ũcio, no Jusufu nĩ eerutire kuumana na ngumo njega cia aciari ake na agĩkũria wĩtĩkio mũrũmu, o na akahota gũkũũrana wega na ũũru. Arĩ na mĩaka 17, makĩrĩithia na ariũ a ithe arĩa marĩ akũrũ, akĩmenya mahĩtia marĩa ariũ acio a ithe meekĩte. Hihi nĩ eeciririe kũhithĩrĩra mahĩtia mau mao atĩ nĩ getha mamwende? Eekire ũrĩa kwagĩrĩire. Akĩĩra ithe ũrĩa meekĩte. (Kĩambĩrĩria 37:2) No gũkorũo ũndũ ũcio nĩ watũmire Jakubu atĩĩe Jusufu o na makĩria. Na githĩ Jusufu ndakĩrĩ kĩonereria kĩega mũno harĩ Akristiano arĩa ethĩ ũmũthĩ! Angĩkorũo mwana ũrĩa ũngĩ, kana mũrata waku nĩ ekĩte ihĩtia, nĩ wega kwĩgerekania na Jusufu; kuumbũra ũrĩa ekĩte kũrĩ arĩa magĩrĩire nĩguo ateithio.—Maũndũ ma Alawii 5:1.

No twĩrute ũndũ ũngĩ kuumana na mĩikaranĩrie ya Jusufu na andũ a famĩlĩ yao. O na gũtuĩka Akristiano a ma ũmũthĩ matihikagia atumia aingĩ, nĩ  kũrĩ famĩlĩ nyingĩ irĩ na ciana itarĩ cia ithe ũmwe kana nyina ũmwe. No ciĩrute kuumana na famĩlĩ ya Jakubu, atĩ kwenda ciana imwe gũkĩra iria ingĩ no gũtũme famĩlĩ ĩgayũkane. Mũciari ũrĩ na famĩlĩ ta ĩyo, agĩrĩirũo nĩ kuonia ciana ciothe, ciake na iria itarĩ ciake, atĩ nĩ ciendetwo, na atĩ o ũmwe wao nĩ ongagĩrĩra gĩkeno famĩlĩ-inĩ.—Aroma 2:11.

Jakubu nĩ aaheire Jusufu kĩheo, hihi nĩ ũndũ wa ũguo aarũgamaga na ũndũ ũrĩa wagĩrĩire. Aamũtumithĩirie kanjũ ya mwanya. (Kĩambĩrĩria 37:3) O na gũtuĩka kaingĩ ĩtagwo kanjũ ya rangi wa mĩthemba mĩingĩ kana kanjũ ya mĩcora, kwahoteka yarĩ ya goro na ndaihu ũndũ yahumbagĩra moko na magũrũ. Hihi ta ĩrĩa ĩngĩĩkĩrũo nĩ mũthamaki kana mũnene ũngĩ o wothe.

Jakubu aarĩ na wendi mwega akĩmũtumithĩria kanjũ ĩyo, na no mũhaka Jusufu akorũo nĩ aahutirio mũno nĩ gĩĩko kĩu kĩa wendo kuuma kũrĩ ithe. O na kũrĩ ũguo, kanjũ ĩyo nĩ yareheire Jusufu mathĩna maingĩ. Amba ũririkane atĩ, mwanake ũcio aarĩ mũrĩithi. Kwoguo aarutaga wĩra mũritũ. Ta hũũra mbica agĩtuĩkania nyeki-inĩ ndaihu, akĩambata mahiga-inĩ, kana akĩgeria kũhatũra kagondu kahatĩte mĩigua-inĩ ekĩrĩte nguo ta ĩyo. Makĩria ma ũguo-rĩ, kĩheo gĩkĩ kĩa Jakubu kĩngĩahutirie atĩa ũkuruhanu wa Jusufu na ariũ a ithe?

Bibilia yugaga: “Nao ariũ arĩa angĩ a ithe makĩona atĩ ithe wao nĩamwendete gũkĩra acio angĩ othe, magĩkĩmũthũũra, na makĩremwo nĩ gũcoka kũmwarĩria na wega.” * (Kĩambĩrĩria 37:4) No tuone kĩrĩa gĩatũmire mamũiguĩre ũiru, o na kũrĩ ũguo, matiagĩrĩirũo nĩ gwĩtĩkĩria ngumo ĩyo njũru ĩtonye ngoro-inĩ ciao. (Thimo 14:30; 27:4) Hihi nĩ ũrĩ wekora ũkĩrĩo nĩ ũiru atĩ tondũ mũndũ ũngĩ nĩ atĩithio kana aheo mweke ũreriragĩria? Ririkana ariũ a ithe na Jusufu. Ũiru wao nĩ watũmire meke ciĩko ingĩatũmire merire mũno thutha-inĩ. Kĩonereria kĩao kĩririkanagia Akristiano atĩ nĩ wega ‘arĩa megũkena, magakenaga hamwe nao.’—Aroma 12:15.

No mũhaka Jusufu akorũo nĩ aamenyaga ũrĩa ariũ a ithe maamũmenete. Hihi nĩ aahithaga nguo ĩyo yake ya goro rĩrĩa ariũ a ithe marĩ hakuhĩ? Kwahoteka nĩ ecirĩtie gwĩka ũguo. Ririkana atĩ Jakubu eendaga kanjũ ĩyo ĩkorũo ĩrĩ rũũri rwa kuonania gĩtĩo na wendo ũrĩa aarĩ naguo harĩ Jusufu. Jusufu nĩ eendaga gũtũũra kũringana na ũrĩa ithe erĩgagĩrĩra, nĩkĩo eekĩraga kanjũ ĩyo. O na ithuĩ no twĩrute na kĩonereria kĩu gĩake. O na gũtuĩka Ithe witũ wa igũrũ ndarĩ mũthutũkanio, rĩngĩ na rĩngĩ, nĩ athuuraga ndũngata ciake njĩhokeku na agacionia wendo. Makĩria ma ũguo, nĩ eraga ndungata ciake ikorũo irĩ ngurani na andũ  a thĩ ĩno njũru. O ta kanjũ ya Jusufu ĩrĩa yarĩ ya mwanya, mĩthiĩre ya Akristiano a ma nĩ ĩtũmaga moneke marĩ ngũrani na andũ arĩa angĩ mamarigicĩirie. Mĩthiĩre ĩyo mĩega, rĩmwe nĩ ĩtũmaga mamenwo na maiguĩrũo ũiru. (1 Petero 4:4) Hihi Mũkristiano nĩ agĩrĩirũo nĩ kwĩhitha ndakamenyeke atĩ nĩ atũngatagĩra Ngai? Aca—o ta ũrĩa Jusufu atangĩahithire kanjũ yake.—Luka 11:33.

Jusufu ndaikarire mũno atarotete iroto igĩrĩ cia kũgegania. Kĩroto-inĩ kĩa mbere, Jusufu eeyonire marĩ na ariũ a ithe makĩoha itĩya cia ngano. No itĩya cia ariũ a ithe igĩthiũrũrũkĩria gĩtĩya gĩake kĩrĩa kĩehandĩte na igũrũ, igĩkĩinamĩrĩra ikĩĩnyihĩirie. Kĩroto-inĩ gĩa kerĩ, riũa, mweri, hamwe na njata 11 ikĩinamĩrĩra Jusufu imwĩnyihĩirie. (Kĩambĩrĩria 37:6, 7, 9) Jusufu angĩekire atĩa hihi igũrũ rĩgiĩ iroto icio cia kũgegania iria atangĩariganĩirũo?

Iroto icio cioimĩte kũrĩ Jehova Ngai. Ciarĩ na ũrathi, na Ngai eendaga Jusufu aheane ndũmĩrĩri ĩrĩa yarĩ iroto-inĩ icio. Jusufu aagĩrĩirũo nĩ gwĩka o ta ũrĩa anabii arĩa mokire thutha wake meekaga rĩrĩa matũmwo nĩ Ngai kũheana ndũmĩrĩri na ituĩro kũrĩ andũ ake arĩa maamũremagĩra.

Jusufu eerire ariũ a ithe ũũ arĩ na ũũgĩ: “Ta thikĩrĩriai, ndamũthaitha, kĩroto gĩkĩ ndotete.” Ariũ a ithe nĩ maataũkĩirũo nĩ kĩroto kĩu, no matiakenirio nĩ kĩo o na hanini. Magĩkĩmũũria: “Anga gũthamaka waya gũgĩtũthamakĩra wee?” Bibilia yugaga: “Magĩgĩkĩrĩrĩria kũmũthũũra mũno nĩ ũndũ wa iroto ciake, o na nĩ ũndũ wa ndeto iria aaragia.” O na rĩrĩa Jusufu aatarĩirie kĩroto gĩa kerĩ kũrĩ ithe na ariũ a ithe, gũtirĩ wakenirio nĩ kĩo. Tũthomaga ũũ: “Ithe agĩkĩmũkaania, akĩmũũria atĩrĩ, Kaĩ kĩroto kĩu ũrotete gĩgĩtariĩ atĩa? Anga niĩ, na nyũkwa, o na ariũ a thoguo twaya gũkũinamĩrĩra, wee?” No Jakubu, nĩ aathiire na mbere gwĩciria ũhoro ũcio. Hihi Jehova nĩwe waranagĩria na mwanake ũcio?—Kĩambĩrĩria 37:6, 8, 10, 11.

Jusufu aarĩ ũmwe wa ndungata cia Jehova iria cianatũmwo ikaheane ndũmĩrĩri ĩtarakenia andũ, o na igakinyĩrĩra kũnyarirũo. Jesu nĩwe warĩ mũtumwo ũrĩa mũnene mũno, na eerire arũmĩrĩri ake ũũ: “Ongorũo niĩ nĩmaa’thĩnirie, inyuĩ na inyuĩ nĩmakamũthĩnia.” (Johana 15:20) Akristiano othe, ethĩ na akũrũ, no meerute maũndũ maingĩ kuumana na wĩtĩkio na ũcamba wa Jusufu.

Kahinda kanini thutha ũcio, Jakubu agĩtũma Jusufu. Ariũ a ithe arĩa akũrũ maarĩithagia mwena wa rũgongo hakuhĩ na Shekemu kũrĩa maakoretwo matuma ũthũ mũnene na aikari a kuo. O ta ũrĩa mũciari amakagĩra ciana ciake, Jakubu nĩ eeciragia ũhoro wa ariũ ake, kwoguo agĩtũma Jusufu akarore ũrĩa maikaire. Ũgwĩciria Jusufu aaiguire atĩa aatũmwo? Nĩ aamenyaga wega ũrĩa ariũ a ithe maamũmenete! Mangĩaiguire atĩa hihi mamuona atũmĩtwo kũrĩ o nĩ ithe? O na kũrĩ ũguo, Jusufu nĩ aathĩkire na akiumagara agĩthiĩ kũrĩ o.—Kĩambĩrĩria 34:25-30; 37:12-14.

Rwarĩ rũgendo rũraihu, hihi rwa thikũ inya kana ithano mũndũ agĩthiĩ na magũrũ. Shekemu yarĩ kĩndũ kilomita 80 rũgongo rwa Hebironi. No Jusufu akinya Shekemu agĩkora atĩ ariũ a ithe nĩ moimĩte kũu makaambata Dothani, kilomita ta 22 kuuma kũu. Jusufu akuhĩrĩria Dothani, ariũ a ithe makĩmuona agĩũka arĩ haraya. Rũthũũro rwao rũgĩkĩyumĩria. Bibilia yugaga ũũ: “Magĩkĩaranĩria, makiuga atĩrĩ, Onei mũnene wa iroto niagĩũkire! Rĩu-rĩ, kĩrekei tũmũũrage, tũmũikie irima rĩmwe rĩa marima maya, tũkoiga atĩrĩ, Nĩ nyamũ njũru ĩmũrĩĩte; tũgakĩona ũrĩa iroto ciake igakinya!” Reubeni aigua ũguo, akĩmeera matige kũmũũraga mamũikie irima-inĩ arĩ na mũoroto wa kũmũhonokia amũcokie kũrĩ ithe.—Kĩambĩrĩria 37:19-22.

Jusufu agĩkĩmathengerera erĩgĩrĩire gũkenanĩra nao. Handũ ha ũguo, ariũ a ithe makĩmũtharĩkĩra! Magĩkĩmwaũra kanjũ yake, makĩmũnyita makĩmũkururia na makĩmũikia irima rĩtaarĩ maĩ. Jusufu agĩkĩharũrũka nginya thĩ! Akĩgeria kwambata oime, no ndangĩahotire. Eeroragĩra o matu o ũrĩa mĩgambo ya ariũ a ithe yathiaga ĩkĩhwererekaga. Akĩgeria kũmathaitha akĩrĩraga na hinya, no matiamũthikĩrĩirie. Magĩthiĩ magĩikara  thĩ hakuhĩ na hau marĩe irio, mategwĩciria ũhoro wa Jusufu. Rĩrĩa Reubeni eeherire, magĩĩciria o rĩngĩ mamũũrage, no Juda akĩmeera mamwendie kũrĩ onjorithia arĩa maahĩtũkaga handũ ha kũmũũraga. Dothani yarĩ hakuhĩ na njĩra ya gũthiĩ Misiri, na o hĩndĩ ĩyo hakĩhĩtũkĩra gĩkundi kĩa Aishumaeli na Amidiani a wonjorithia. Reubeni atanacoka nĩ maarĩkĩtie mũbango wao. Magĩkĩendia mũrũ wa ithe cekeri 20 agatuĩke ngombo. *—Kĩambĩrĩria 37:23-28; 42:21.

Rĩu nĩ twakinya harĩa tũkwambĩrĩirie rũgano rwitũ. Jusufu agĩikũrũkio aroretio Misiri, ahaana ta mũndũ ũũrĩtwo nĩ indo ciothe. Aatigithanĩtio na andũ ao kĩa hinya! Angĩaikarire mĩaka mĩingĩ atekũmenya ũhoro wa famĩlĩ yao; ũrĩa Reubeni aaturirũo aaga kũmũkora, kĩeha gĩa ithe, Jakubu, rĩrĩa aahenirio atĩ mũrũwe ũrĩa eendete Jusufu nĩ akuĩte, ũhoro wa gukawe Isaka ũrĩa warĩ mũkũrũ mũno, o na kana ũhoro wa mũrũ wa nyina mũnini Benjamini ũrĩa eendete mũno. No Jusufu hihi nĩ orĩtwo nĩ indo ciothe?—Kĩambĩrĩria 37:29-35.

Jusufu nĩ aatigĩtwo na kĩndũ ariũ a ithe matangĩamũtunyire: wĩtĩkio wake. Nĩ aamenyete maũndũ maingĩ megiĩ Jehova Ngai, na gũtirĩ ũndũ ũngĩatũmire ate wĩtĩkio wake; kũũrũo nĩ mũciĩ wao, kana mathĩna marĩa angĩacemanirie namo arĩ ngombo rũgendo-inĩ rwa gũthiĩ Misiri, o na kana gĩconoko gĩa kwendio kũrĩ Potifaru ũrĩa warĩ gĩtonga kũu Misiri. (Kĩambĩrĩria 37:36) Wĩtĩkio wa Jusufu na wendo harĩ Ngai wake, wathiire na mbere kũgĩa na hinya o na rungu rwa moritũ macio mothe. Icunjĩ-inĩ iria irĩrũmĩrĩra, nĩ tũkona ũrĩa wĩtĩkio wa Jusufu watũmire Ngai wake, Jehova, amũhũthĩre makĩria, na ũrĩa wĩtĩkio ũcio wamũteithirie kũrũmbũiya famĩlĩ yao ĩrĩa yarĩ na mathĩna. Na githĩ ndũkĩrĩ ũndũ wa ũũgĩ ithuĩ twĩgerekanie na Jusufu!