«Maakɛ pɩɣa lɛ, man-ɖalʋ wɩlaɣ-m ñaŋ, ɛmakaɣ-m nɛ ɛtʋʋ-m paa evemiye nɖɩ. Mawalaa lɛ, ma-waŋ ñowolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛwɩlɩɣ-m ñaŋ ɖɔɖɔ. Ɛ nɛ man-panja palakaɣ-m ɛzɩ mɛnkɛ po-yom yɔ. Halɩ tam sakɩyɛ mañɩnaɣ se mankʋ man-tɩ.»—Madhu, a Ɛndɩ.

 Takayaɣ ŋga payaɣ se World Health Organization kɔyɔɔdaa se: «Palakɩ halaa kañatʋ paa le ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ. Kamaɣzɩɣ se halaa naadozo yɔɔ lɛ, palakɩ kʋɖʋm kañatʋ tomnaɣ yɔɔ yaa kʋzʋʋ hɔɔlʋʋ taa alɩwaatʋ natʋyʋ taa e-wezuu caɣʋ taa.

 Ye pɩɩtalɩɣ-ŋ mbʋ nɛ pɩɖɛɛ yɔ, paa le ŋwoki yɔ, sɔɔndʋ kpaɣ-ŋ se pɩtaala nɛ nɔɔyʋ tʋ-ŋ, ɛmabɩ-ŋ yaa ɛkpa-ŋ nɛ ɖoŋ nɛ ɛsʋnɩ-ŋ. Ye palabɩ-ŋ kañatʋ lakasɩ nzɩ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ŋkɛ halʋ yɔ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋmaɣzɩ se ɛyaa sakɩyɛ maɣzɩɣ se «halaa ɩɩwazɩɣ nabʋyʋ.» Ɛzɩ halaa tɔm cɛyɩ Ɛsɔ ɛsɩndaa?

 Mayaɣ: «Ɛsɔ [lɩzɩ-wɛ] abalʋ nɛ halʋ.»—Kiɖe Tɛɛ Tɔm 1:27.

 Kɔ-tɔbʋʋ lɛ se: Ɛsɔ lɩzɩnɩ halaa nɛ abalaa. Ɛ-ɛsɩndaa lɛ, halaa nɛ abalaa pamʋnaa se pañam-wɛ. Pɩtasɩ lɛ, ɛñɩnɩɣ se paa walʋ weyi lɛ, «ɛsɔɔlɩ ɛ-halʋ ɛzɩ ɛsɔɔlʋʋ ɛ-maɣmaɣ ɛ-tɩ yɔ;» ɛtaañɩnɩɣ paa ɛzɩmtaa se eheyi-i mbʋ pɩwɛɛ se ɛla yɔ, ɛtaatʋʋ-ɩ yaa ɛtaamabɩ-ɩ kaaʋ. (Efɛɛzɩ mba 5:33; Koloosi mba 3:19) Pɩnaɣ kpayɩ kpayɩ se Ɛsɔ sɔɔlaa se pohuuzi halaa yɔɔ.

 «Maakɛ pɩɣa lɛ, mɔ-hɔʋ taa mba nabɛyɛ kpa-m nɛ ɖoŋ nɛ pasʋnɩ-m. Maawɛnɩ pɩnzɩ 17 lɛ, man-tʋmɩyɛ ñʋʋdʋ ñazɩ-m nɛ eheyi-m se ye mantitisi nɛ ma nɛ ɖɩsʋʋ yɔ, ɛɖɔɔnʋʋ-m tʋmɩyɛ taa. Mɔnkɔm nɛ manpɩɩ nɛ mawalɩ lɛ, ma-walʋ, mɔ-hɔʋ taa mba, nɛ mɔn-cɔlɔ mba ñataañaŋɩ-m. Ɛlɛ pʋwayɩ lɛ, mɛnkpɛlɩkɩ nɛ mantɩlɩ ɖa-Lɩzɩyʋ Yehowa. b Eeniŋ halaa. Manawa se ɛsɔɔlɩ-m nɛ mamʋ ñɩm ɛ-ɛsɩndaa lɛ, pɩhɛzɩ ma-laŋɩyɛ.»—Maria, Arɩzantiini.

 Mayaɣ: «Taabalʋ nɔɔyʋ wɛɛ lɛ, ɛñɔʋnɩ ɛyʋ kpam nɛ pɩkɩlɩ ɛlɛ koobu.»—Aduwa 18:24.

 Kɔ-tɔbʋʋ lɛ se: Taabalʋ kɩbanʋ kaɣ-ŋ sɩnʋʋ. Ye ŋnawa se pɩpɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ-ŋ yɔ, heyi ɛyʋ weyi ŋtaɣ-ɩ liu yɔ, ɛzɩma pɩlakɩ-ŋ yɔ.

 «Pɩnzɩ 20 taa, mantiheyi nɔɔyʋ se paakpa-m ɖoŋ nɛ pasʋnɩ-m. Pʋyɔɔ mɔnkɔm nɛ mɛwɛɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa, nɩɣzɛ taa nɛ ma-lɩmaɣza taa sidi. Ɛlɛ alɩwaatʋ ndʋ meheyi man-taa tɔm weyi ɛsɔɔlaa se ewelisi yɔ lɛ, pɩwɛɛ ɛzɩ sʋʋtʋ sɔsɔtʋ natʋyʋ pakʋsɩ mɔ-yɔɔ yɔ.» —Elif, Turkii.

 Mayaɣ: «Ɩɖʋzɩ mɩ-nɩɣzɛ kpeekpe [Ɛsɔ] nesi tɛɛ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛcɔŋnɩ mɩ-yɔɔ.»—1 Pɩyɛɛrɩ 5:7.

 Kɔ-tɔbʋʋ lɛ se: Alɩwaatʋ ndʋ ŋtɩmɩɣ yɔ, Ɛsɔ welisiɣ siŋŋ. (Keɣsi 55:22; 65:2) Ɛsɔ maɣzɩɣ ñɔ-yɔɔ; pʋyɔɔ lɛ, ɛpɩzɩɣ ɛsɩnɩ-ŋ nɛ ŋna ɛzɩma ŋmʋ ñɩm siŋŋ yɔ.

 «Mɛnkpɛlɩkaɣ nɛ mantɩlɩɣ Yehowa lɛ, wɩzasɩ nzɩ ɛyaa lakasɩ kaayeba nɛ manɩɣ yɔ, sɩpaɣzɩ pasʋʋ. Lɛɛlɛɛyɔ lɛ, manpɩzɩɣ nɛ mantɩŋnɩ adɩma yɔɔ nɛ meheyi Yehowa man-taa tɔm. Ɛwɛ ɛzɩ taabalʋ weyi ɛnɩɣ ɛzɩma pɩlakɩ-m yɔ pɩ-taa siŋŋ yɔ.»—Ana, Beliizi.

 Mayaɣ: «Yehowa . . . [kaɣ] hʋʋ weyi ɛfɛyɩ caa yɔ nɛ mba pɔtɔyɩtʋʋ-wɛ yɔ pɔ-tɔm siɣsiɣ, se pɩsa nɛ tɛtʋ yɔɔ ɛyʋ nɔɔyʋ ɛtaatasɩ-wɛ ɖʋʋ sɔɔndʋ.»—Keɣa 10:​17, 18.

 Kɔ-tɔbʋʋ lɛ se: Pɩkazɩ pazɩ Ɛsɔ kaɣ yebu nɛ siɣsiɣ kɩɩwɛʋ lakasɩ sɩɩ tɩnaɣ; sɩ-taa nasɩyɩ lɛ kañatʋ lakasɩ nzɩ palakɩ halaa yɔ.

 «Manɩwa se pɩkazɩ pazɩ Yehowa kaɣ yebu se kañatʋ ndʋ palakɩ halaa nɛ pɛlaa yɔ sɩsɩɩ tɩnaɣ lɛ, pɩwɛ ɛzɩ kɔyɛ paha-m nɛ meli nɛ pɩhɛzɩ ma-laŋɩyɛ yɔ. Pɩha-m lɩmaɣza taa laŋhɛzɩyɛ kpem.»—Roberta, Mɛkɩsiiki.

 Pɩsa nɛ ŋtɩlɩ ɛzɩma Bibl haɣ lidaʋ, mbʋ pʋyɔɔ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋtaa Bibl taa lidaʋ tɔm liu nɛ ɛzɩma Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa tɩŋɩɣnɩ Bibl yɔɔ nɛ pasɩɣnɩ ɛyaa yɔ nɛ pɩkɩlɩ lɛ, pɔzɩ se ɛpɩsɩ nɛ ɛna-ŋ; ŋŋhɛyɩɣ pʋyʋ.

 Kpaɣ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-takayaɣ maɣmaɣ.