1, 2. (a) Whetẹnu wẹ nunina de nọ yin nuhọakuẹ taun na we? (b) Naegbọn e sọgan yin didọ dọ ofligọ lọ wẹ yin nunina họakuẹ hugan he hiẹ sọgan mọyi?

NUNINA dagbe hugan tẹwẹ hiẹ ko mọyi pọ́n? E ma yin dandan dọ nunina de ni vẹahi whẹpo do yin nujọnu gba. Na nugbo tọn, e ma yin akuẹ wẹ nọ do nuhọakuẹ-yinyin nunina de tọn hia dandan gba. Kakatimọ, to whenuena nunina de hẹn we jaya kavi sú odò nuhudo titengbe de tọn na we to gbẹ̀mẹ, e dohia dọ e yin nuhọakuẹ taun na we niyẹn.

² To nunina he hiẹ sọgan donukun nado mọyi lẹpo mẹ, dopo tin he yin vonọtaun hú ehe pò lẹpo. Enẹ wẹ nunina he Jiwheyẹwhe na gbẹtọvi lẹ. Nususu wẹ Jehovah ko na mí, ṣigba nunina dagbe hugan he e na mí wẹ avọ́sinsan ofligọ lọ tọn heyin Visunnu etọn, Jesu Klisti tọn. (Matiu 20:28) Dile mí na mọ to weta ehe mẹ do, ofligọ lọ wẹ yin nunina họakuẹ hugan he hiẹ sọgan mọyi, na e sọgan hẹn ayajẹ mayọnjlẹ wá na we bo sọgan sú odò nuhudo titengbe hugan towe lẹ tọn. Na taun tọn, ofligọ lọ wẹ yin dohia daho hugan owanyi Jehovah tọn na we.

3. Etẹwẹ ofligọ lọ yin, podọ etẹ mẹ wẹ mí dona mọnukunnujẹ whẹpo do yọ́n lehe nunina ehe họakuẹ sọ?

³ Do glido, ofligọ lọ wẹ Jehovah na yizan nado whlẹn kavi tún gbẹtọvi lẹ dote sọn ylando po okú po si. (Efesunu lẹ 1:7) Nado mọnukunnujẹ zẹẹmẹ nuplọnmẹ Biblu tọn ehe mẹ, mí dona lẹnnupọn yigodo do nuhe jọ to Jipa Edẹni tọn mẹ ji. Whẹpo mí nido sọgan yọ́n nuhewutu ofligọ lọ do yin nunina họakuẹ de na mí, mí dona mọnukunnujẹ nuhe Adam hẹnbu to whenuena e waylando mẹ.

4. Etẹwẹ ogbẹ̀ pipé he Adam tindo zẹẹmẹdo?

⁴ To whenuena Jehovah dá Adam, e na ẹn nuhọakuẹ titengbe de—yèdọ ogbẹ̀ pipé. Lẹnnupọndo nuhe enẹ zẹẹmẹdo na Adam ji. Na e yin didá do agbasa po linlẹn pipé de po mẹ wutu, e ma na jẹazọ̀n, poyọnho, kavi kú pọ́n gbede gba. Taidi gbẹtọ pipé de, e tindo haṣinṣan vonọtaun de hẹ Jehovah. Biblu dọ dọ “ovi Jiwheyẹwhe tọn” wẹ Adam yin. (Luku 3:38) Enẹwutu Adam duvivi haṣinṣan pẹkipẹki de tọn hẹ Jehovah Jiwheyẹwhe, taidi ehe nọ tin to visunnu de po otọ́ owanyinọ de po ṣẹnṣẹn. Jehovah dọho hẹ ovi aigba ji tọn etọn, bo deazọ́n dagbe de na Adam bosọ dọ nuhe yin bibiọ to ewọ si lẹ na ẹn.—Gẹnẹsisi 1:28-30; 2:16, 17.

5. Etẹ dọ wẹ Biblu te to whenuena e dọ dọ Adam yin didá “to boṣiọ [kavi apajlẹ] Jiwheyẹwhe tọn mẹ”?

⁵ Adam yin didá “to boṣiọ [kavi apajlẹ] Jiwheyẹwhe tọn mẹ.” (Gẹnẹsisi 1:27) Enẹ ma dohia dọ Adam tindo awusọhia dopolọ hẹ Jiwheyẹwhe gba. Dile mí plọn to Weta 1 owe ehe tọn mẹ do, gbigbọ mayinukundomọ de wẹ Jehovah. (Johanu 4:24) Enẹwutu Jehovah ma tindo agbasalan po ohun po gba. Adam yin didá to boṣiọ Jiwheyẹwhe tọn mẹ zẹẹmẹdo dọ e yin didá po jẹhẹnu he taidi Jiwheyẹwhe tọn lẹ po, he bẹ owanyi, nuyọnẹn, whẹdida dodo, po huhlọn po hẹn. Adam sọ di Otọ́ etọn to aliho titengbe devo mẹ, enẹ wẹ yindọ e sọgan wà nuhe jlo e. Na ehe wutu, Adam ma taidi zomọ de he nọ wà nuhewutu e yin bibasi lọ poun  gba. Kakatimọ, e sọgan basi nudide lẹ na ede, bo sọgan basi nudide to dagbe po oylan po ṣẹnṣẹn. Eyin ewọ ko de nado setonuna Jiwheyẹwhe wẹ, e na ko nọgbẹ̀ kakadoi to Paladisi mẹ to aigba ji.

6. To whenuena Adam vẹtolina Jiwheyẹwhe, etẹwẹ e hẹnbu, podọ nawẹ e gando ovivi etọn lẹ go gbọn?

⁶ To whelọnu lo, e họnwun dọ to whenuena Adam vẹtolina Jiwheyẹwhe bọ owhẹ̀ okú tọn yin didá na ẹn, onú daho de wẹ e hẹnbu. Na ylando he e wà wutu, e hẹn ogbẹ̀ pipé po dona etọn lẹpo po bu. (Gẹnẹsisi 3:17-19) E blawu dọ, Adam hẹn ogbẹ̀ họakuẹ ehe bu e ma yin na ewọ dopo kẹdẹ gba ṣigba na kúnkàn sọgodo tọn etọn lẹ ga. Ohó Jiwheyẹwhe tọn dọmọ: “Ylando gbọ̀n omẹ dopo [Adam] dè biọ aihọn mẹ, podọ okú gbọn ylando dali; mọwẹ gbẹtọ lẹpo kú do, na omẹ popo wẹ waylan wutu.” (Lomunu lẹ 5:12) Mọwẹ, mímẹpo wẹ ko dugu ylando tọn sọn Adam dè. Enẹwutu, Biblu dọ dọ ewọ “sà” ede po ovivi etọn lẹ po do kanlinmọgbenu ylando po okú po tọn. (Lomunu lẹ 7:14) Todido depope ma tin na Adam po Evi po na yé desọn ojlo mẹ bo vẹtolina Jiwheyẹwhe wutu. Ṣigba etẹwẹ dogbọn kúnkàn yetọn, he bẹ míwlẹ lọsu hẹn dali?

7, 8. Onú awe tẹlẹ wẹ ofligọ de zẹẹmẹdo taun?

⁷ Jehovah whlẹn gbẹtọvi lẹ gán gbọn ofligọ lọ dali. Etẹwẹ ofligọ de yin? Na taun tọn, ofligọ nọ saba bẹ onú awe hẹn. Tintan, ofligọ yin akuẹ heyin súsú nado tún nude dote kavi nado họ̀ nude lẹkọ. E sọgan yin yiyijlẹdo akuẹ he nọ yin súsú nado tún mẹhe awhàn wle de dote. Awetọ, ofligọ yin akuẹ he nọ ṣinyọnnudo nude, kavi he nọ suahọ nude tọn. E taidi akuẹ he nọ yin súsú nado penukundo mẹhe yin awugblena de go. Di apajlẹ, eyin mẹde hẹn owùnu de jọ, ewọ dona sú akuẹ sọha he na sọgbe hẹ nuhe yin hinhẹngble lọ.

⁸ Nawẹ e na yọnbasi nado sọgan suahọ nuhẹnbu pligidi he Adam hẹnwa mímẹpo ji tọn bo na de mí sọn  kanlinmọgbenu ylando po okú po tọn mẹ gbọn? Mì gbọ mí ni gbadopọnna ofligọ lọ he Jehovah wleawuna podọ nuhe ehe sọgan zẹẹmẹdo na mí.

9. Ofligọ alọpa tẹwẹ yin bibiọ?

⁹ To whenuena e yindọ ogbẹ̀ gbẹtọvi pipé tọn wẹ yin hinhẹnbu, ogbẹ̀ gbẹtọvi mapenọ depope tọn ma sọgan hẹn ẹn gọwá gba. (Psalm 49:7, 8) Nuhe sin nuhudo tin wẹ yin ofligọ de he sọzẹn pẹpẹ hẹ nuhe yin hinhẹnbu. Ehe tin to kọndopọmẹ hẹ nunọwhinnusẹ́n whẹdida dodo pipé tọn he yin mimọ to Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ, ehe dọmọ: “Ogbẹ̀ na yì na ogbẹ̀.” (Deutelonomi 19:21) Enẹwutu, etẹwẹ na sọzẹn pẹpẹ hẹ nuhọakuẹ ogbẹ̀ gbẹtọ pipé tọn he Adam hẹnbu lọ? Matin ayihaawe, ogbẹ̀ gbẹtọ pipé tọn devo wẹ dona yin yiyizan taidi ofligọ he sọgbe lọ.—1 Timoti 2:6.

10. Nawẹ Jehovah wleawuna ofligọ lọ gbọn?

¹⁰ Nawẹ Jehovah wleawuna ofligọ lọ gbọn? E do dopo to ovi pipé gbigbọmẹ tọn etọn lẹ mẹ hlan aigba ji. Ṣigba e ma yin nudida gbigbọnọ depope poun wẹ Jehovah dohlan gba. Ovi he họakuẹ hugan na ẹn wẹ e dohlan, enẹ wẹ Ovi dopo akàn etọn. (1 Johanu 4:9, 10) Visunnu ehe lọsu desọn ojlo mẹ bo jo owhé olọn mẹ tọn etọn do. (Filippinu lẹ 2:7) Dile mí plọn to weta he jẹnukọnna ehe mẹ do, azọ́njiawu de wẹ Jehovah wà to whenuena e diọ ogbẹ̀ Visunnu ehe tọn do adọ̀ Malia tọn mẹ. Gbọn gbigbọ wiwe Jiwheyẹwhe tọn gblamẹ, Jesu yin jiji taidi gbẹtọ pipé de bo ma tindo ylando depope to okọ̀.—Luku 1:35.

11. Nawẹ mẹdopo sọgan hẹn ofligọ wá na gbẹtọ livi susu gbọn?

¹¹ Nawẹ mẹdopo sọgan hẹn ofligọ wá na mẹsusu, yèdọ na gbẹtọ livi susu gbọn? Eyọn, nawẹ gbẹtọvi livi susu lẹ lẹzun ylandonọ to bẹjẹeji gbọn? Flindọ gbọn ylanwiwa dali, Adam hẹn nutindo họakuẹ ogbẹ̀ gbẹtọ pipé tọn bu. Gbọnmọ dali, e ma sọgan na ogbẹ̀ pipé ehe ovivi etọn lẹ. Kakatimọ, ylando  po okú po kẹdẹ wẹ yin ogú he e sọgan na yé. Jesu, mẹhe Biblu ylọdọ “Adam godo tọn,” tindo ogbẹ̀ gbẹtọ pipé tọn, podọ ewọ ma waylando pọ́n gbede. (1 Kọlintinu lẹ 15:45) To hogbe devo mẹ, Jesu diọtẹnna Adam nado sọgan whlẹn mí gán. Gbọn ogbẹ̀ pipé etọn yíyí do sanvọ́ to tonusise mlẹnmlẹn mẹ na Jiwheyẹwhe dali, Jesu suahọ na ylando Adam tọn. Jesu gbọnmọ dali hẹn todido wá na ovivi Adam tọn lẹ.—Lomunu lẹ 5:19; 1 Kọlintinu lẹ 15:21, 22.

12. Etẹwẹ yajiji Jesu tọn dohia?

¹² Biblu basi zẹẹmẹ gigọ́ gando yajiji he Jesu doakọnna jẹnukọnna okú etọn go. E yin hihò badabada, yin whiwhedo núgo po kanyinylan po, bosọ kú okú awufiẹsa tọn to yatin ji. (Johanu 19:1, 16-18, 30; Nudọnamẹ Dogọ, “Nuhewutu Klistiani Nugbo lẹ Ma Nọ Yí Satin Zan to Sinsẹ̀n-Bibasi Mẹ”) Naegbọn e do yin dandan na Jesu nado jiya sọmọ? To dopo to weta owe ehe tọn he mí na gbadopọnna lẹ mẹ, mí na mọdọ Satani ko dọ̀nnu vlavo eyin Jehovah tindo gbẹtọ heyin devizọnwatọ etọn depope he na yin nugbonọ to whlepọn whenu. Gbọn nugbonọ-yinyin yíyí do doakọnnanu mahopọnna yajiji sinsinyẹn dali, Jesu na gblọndo dagbe hugan hlan avùnnukundiọsọmẹ Satani tọn. Jesu dohia dọ gbẹtọ pipé de he vò nado wà nuhe jlo e sọgan hẹn tenọgligo mlẹnmlẹn hlan Jiwheyẹwhe mahopọnna nudepope he Lẹgba na wà. Jehovah na ko jaya taun na nugbonọ-yinyin Ovi yiwanna etọn tọn wutu!—Howhinwhẹn lẹ 27:11.

13. Nawẹ ahọ́ ofligọ lọ tọn yin súsú gbọn?

¹³ Nawẹ ahọ́ ofligọ lọ tọn yin súsú gbọn? To azán 14tọ Nisan he yin osun Ju lẹ tọn to owhe 33 W.M., Jiwheyẹwhe dike Ovi etọn heyin mẹpipe bo ma tindo ylando depope ni yin hùhù. Gbọnmọ dali Jesu yí ogbẹ̀ gbẹtọ pipé tọn etọn do sanvọ́ “whladopo akàn.” (Heblu lẹ 10:10) To azán atọ̀n to okú Jesu tọn godo, Jehovah fọ́n ẹn do ogbẹ̀ to gbigbọmẹ. To olọn mẹ, Jesu ze nuhọakuẹ ogbẹ̀ gbẹtọ pipé tọn etọn he e yí do sanvọ́ donukọnna Jiwheyẹwhe taidi ofligọ de do ota kúnkàn Adam tọn mẹ. (Heblu lẹ 9:24) Jehovah  kẹalọyi nuhọakuẹ avọ́sinsan Jesu tọn taidi ofligọ he sọgbe pẹpẹ lọ nado whlẹn gbẹtọvi sọn kanlinmọgbenu ylando po okú po tọn mẹ.—Lomunu lẹ 3:23, 24.

14, 15. Eyin mí na mọ “jona ylando” mítọn lẹ tọn, etẹwẹ mí dona wà?

¹⁴ Mahopọnna ylandonọ-yinyin mítọn, ofligọ lọ sọgan zọ́n bọ mí na duvivi dona susu tọn. Mì gbọ mí ni gbadopọnna delẹ to ale lẹ mẹ he mí na mọyi todin podọ to sọgodo sọn nunina dagbe hugan he Jiwheyẹwhe na mí ehe mẹ.

¹⁵ Jona ylando tọn. Na mape he mí dugu etọn wutu, mí dona vánkan taun nado wà nuhe sọgbe. Mímẹpo wẹ nọ waylando vlavo to ohó mẹ kavi to walọyizan mẹ. Ṣigba gbọn avọ́sinsan ofligọ Jesu tọn dali, mí sọgan mọ “jona ylando” mítọn lẹ tọn. (Kọlọsinu lẹ 1:13, 14) Ṣigba, whẹpo mí nado yin jijona, mí dona lẹnvọjọ nugbonugbo. Mí sọ dona gbọn whiwhẹ dali vẹ̀ Jehovah, bo biọ jona ylando tọn sọn e dè to dodonu yise mítọn to avọ́sinsan ofligọ Ovi etọn tọn ji.—1 Johanu 1:8, 9.

16. Etẹwẹ nọ hẹn mí penugo nado to Jiwheyẹwhe sẹ̀n po ayihadawhẹnamẹnu wiwe de po, podọ dagbe tẹlẹ wẹ ayihadawhẹnamẹnu wiwe mọnkọtọn nọ hẹnwa?

¹⁶ Ayihadawhẹnamẹnu wiwe de to Jiwheyẹwhe nukọn. Ayihadawhẹnamẹnu he hoapa de sọgan hẹn todido matindo wá po awubibọ po bo hẹn mí tindo numọtolanmẹ nuvọ́nọ-yinyin tọn. Ṣigba, gbọn jona ylando tọn he ofligọ lọ hẹn yọnbasi dali, Jehovah gbọn homẹdagbe dali hùn dotẹnmẹ dote na mí nado yí ayihadawhẹnamẹnu wiwe de do sẹ̀n ẹn mahopọnna mapenọ-yinyin mítọn. (Heblu lẹ 9:13, 14) Ehe hẹn ẹn yọnbasi na mí nado tindo mẹdekannujẹ hodidọ tọn hẹ Jehovah. Enẹwutu, mí sọgan dọnsẹpọ ẹ to odẹ̀ mẹ po awubibọ po. (Heblu lẹ 4:14-16) Ayihadawhẹnamẹnu wiwe de tintindo nọ hẹn jijọho ayiha mẹ tọn wá, nọ yidogọna osi mẹdetiti tọn, bo nọ hẹn ayajẹ wá.

17. Dona tẹlẹ wẹ okú Jesu tọn hẹn yọnbasi na mí?

 ¹⁷ Todido ogbẹ̀ madopodo tọn to paladisi aigba ji tọn mẹ. “Okú wẹ ale ylando tọn,” wẹ Lomunu lẹ 6:23 dọ. Wefọ dopolọ yidogọ dọmọ: “Ṣigba nunina Jiwheyẹwhe tọn wẹ ogbẹ̀ madopodo to Jesu Klisti Oklunọ mítọn mẹ.” To Weta 3tọ owe ehe tọn mẹ, mí dọhodo dona he Paladisi aigba ji tọn na hẹnwa lẹ ji. (Osọhia 21:3, 4) Dona sọgodo tọn enẹ lẹpo, gọna ogbẹ̀ madopodo to agbasalilo pipé mẹ, yin hinhẹn yọnbasi na Jesu kú na mí wutu. Nado mọ dona enẹlẹ yí, mí dona dohia dọ mí yọ́n pinpẹn nunina ofligọ lọ tọn.

18. Naegbọn mí dona dopẹ́ na Jehovah na ofligọ lọ he e wleawu etọn?

¹⁸ Naegbọn mí dona dopẹ́ tlala na Jehovah na ofligọ lọ wutu? Eyọn, nunina de nọ yin nuhọakuẹ titengbe eyin e biọ whenu yíyí do sanvọ́, vivẹnudido, kavi akuẹzinzan to nunamẹtọ lọ si. Homẹ nọ hùn mí tlala eyin mí mọdọ owanyi he nunamẹtọ lọ tindo hlan mí wẹ whàn ẹn nado nanú mí. Ofligọ lọ yin nunina he họakuẹ tlala hugan nunina lẹpo, na e biọ avọ́sinsan daho tlala to Jiwheyẹwhe si nado sọgan wleawuna ẹn. “Jiwheyẹwhe yiwanna aihọn sọmọ bọ e yí Ovi detọ́n etọn dopo akàn namẹ,” wẹ Johanu  3:16 dọ. Ofligọ lọ wẹ yin kunnudenu ayidego tọn hugan lọ he dohia dọ Jehovah yiwanna mí. E sọ dohia ga dọ Jesu yiwanna mí, na e desọn ojlo mẹ bo ze ogbẹ̀ etọn liai do ota mítọn mẹ. (Johanu 15:13) Enẹwutu, nunina ofligọ lọ tọn dona na mí nujikudo dọ Jehovah po Ovi etọn po yiwanna dopodopo mítọn.—Galatianu lẹ 2:20.

19, 20. Aliho tẹlẹ mẹ wẹ hiẹ sọgan dohia te dọ a yọ́n pinpẹn nunina Jiwheyẹwhe tọn heyin ofligọ lọ tọn?

¹⁹ To whelọnu lo, nawẹ hiẹ sọgan dohia dọ a yọ́n pinpẹn nunina Jiwheyẹwhe tọn heyin ofligọ lọ tọn gbọn? Jẹnukọn whẹ́, dovivẹnu nado yọ́n nususu dogọ gando Nunamẹtọ Daho lọ, Jehovah go. (Johanu 17:3) Biblu pinplọn po alọgọ owe ehe tọn po na gọalọna we nado wàmọ. Dile oyọnẹn Jehovah tọn he hiẹ tindo to whinwhẹ́n deji, mọwẹ owanyi towe na ẹn na siso deji do niyẹn. Mọdopolọ, owanyi enẹ na whàn we nado hẹn homẹ etọn hùn.—1 Johanu 5:3.

²⁰ Dohia dọ emi tindo yise to avọ́sinsan ofligọ Jesu tọn mẹ. Biblu dọ gando Jesu go dọmọ: “Mẹhe yise to Ovi mẹ tindo ogbẹ̀ madopodo.” (Johanu 3:36) Nawẹ mí sọgan dohia dọ mí tindo yise to Jesu mẹ gbọn? Yise mọnkọtọn ma nọ yin didohia to hogbe lẹ mẹ kẹdẹ gba. “Yise matin azọ́n yin oṣiọ,” wẹ Jakobu 2:26 dọ. Mọwẹ, yise nugbo nọ yin didohia gbọn “azọ́n” dali, enẹ wẹ, nuyiwa mítọn lẹ. Dopo to aliho he mẹ mí sọgan dohia te dọ mí tindo yise to Jesu mẹ wẹ nado wà nuhe go mí pé lẹpo nado hodo apajlẹ etọn e ma yin to nuhe mí nọ dọ lẹ kẹdẹ mẹ gba ṣigba to nuhe mí nọ wà lẹ mẹ ga.—Johanu 13:15.

21, 22. (a) Etẹwutu mí dona nọ yì hùnwhẹ whemẹwhemẹ Tenu-Núdùdù Oklunọ tọn? (b) Etẹwẹ na yin hodọdeji to Weta 6tọ po 7tọ po mẹ?

²¹ Nọ yì hùnwhẹ whemẹwhemẹ Tenu-Núdùdù Oklunọ tọn. To whèjai azán 14 Nisan owhe 33 W.M., Jesu ze hùnwhẹ vonọtaun de dai he Biblu ylọdọ “tenu-núdùdù Oklunọ tọn.” (1 Kọlintinu lẹ 11:20; Matiu 26:26-28) Hùnwhẹ ehe sọ nọ yin yiylọdọ Oflin okú Klisti tọn. Jesu ze hùnwhẹ ehe dai nado gọalọna apọsteli etọn lẹ po Klistiani  nugbo he na jẹgodona yé lẹ po nado hẹn do ayiha mẹ dọ gbọn okú Jesu tọn taidi gbẹtọ pipé de dali, e na alindọn etọn, kavi ogbẹ̀ etọn taidi ofligọ de. Gando hùnwhẹ ehe go, Jesu dọmọ: “Mì nọ basi ehe to oflin ṣie mẹ.” (Luku 22:19) Oflin lọ bibasi nọ flinnu mí gando owanyi daho he Jehovah po Jesu po dohia gbọn awuwiwlena ofligọ lọ dali go. Mí sọgan dohia dọ mí yọ́n pinpẹn ofligọ lọ tọn eyin mí nọ yì hùnwhẹ Oflin okú Jesu tọn lọ to whemẹwhemẹ. *

²² Na nugbo tọn, ofligọ lọ he Jehovah wleawu etọn na mí yin nunina họakuẹ taun de na mí. (2 Kọlintinu lẹ 9:14, 15) Mẹhe ko kú lẹ tlẹ sọgan mọaleyi sọn nunina matin awetọ ehe mẹ. Weta 6tọ po 7tọ po na basi zẹẹmẹ lehe e na yinmọ gbọn tọn.