1. Fie wẹ mí sọgan plọnnu gando sọgodo go te?

BE HIẸ ko sè linlin to televiziọn ji bo kanse dewe pọ́n dọ, ‘Fie wẹ aihọn ehe pànta taun?’ Nujijọ ylankan lẹ nọ jọ po awuyiya po podọ to ajijimẹ sọmọ bọ mẹdepope ma sọgan dọ nuhe na jọ to osọ he ja. (Jakobu 4:14) Ṣigba, Jehovah nọ yọ́n nuhe na jọ to sọgodo. (Isaia 46:10) Sọn whenu dindẹn die gbọ́n wẹ Ohó etọn, Biblu, ko dọ dọdai onú ylankan he na jọ to ojlẹ mítọn mẹ lẹ tọn, podọ onú dagbe he na jọ to sọgodo madẹnmẹ tọn mẹ lẹ tọn ga.

2, 3. Kanbiọ tẹwẹ devi lẹ kanse Jesu, podọ gblọndo tẹwẹ e na yé?

² Jesu Klisti dọho gando Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn go, ehe na hẹn opodo wá na kanyinylan bosọ hẹn aigba zun paladisi. (Luku 4:43) Gbẹtọ lẹ jlo nado yọ́n whenue Ahọluduta lọ na wá. Na taun tọn, devi Jesu tọn lẹ kanse e dọmọ: “Etẹwẹ na yin ohia wiwá [kavi tintin tofi] towe tọn, po opodo aihọn [kavi titonu ehe] tọn po tọn?” (Matiu 24:3) Jesu gblọnna yé dọ Jehovah Jiwheyẹwhe dopo kẹdẹ wẹ yọ́n ojlẹ taun he mẹ titonu ehe na wá opodo te. (Matiu 24:36) Ṣigba Jesu dọ dọdai nuhe na jọ to aigba ji whẹpo Ahọluduta lọ na hẹn jijọho po vivomẹninọ mlẹnmlẹn po wá na gbẹtọvi lẹ tọn. Nuhe e dọ lẹ to jijọ todin!

 ³ Whẹpo mí nado gbadopọnna kunnudenu lọ he dohia dọ mí to gbẹnọ to ‘opodo titonu ehe tọn’ mẹ, mì gbọ mí ni dọhodo awhàn de he gbẹtọvi depope ma sọgan mọ po nukun po ji to kleun mẹ. Awhàn ehe yin fùnfùn to olọn mayinukundomọ mẹ, podọ kọdetọn etọn gando dopodopo mítọn lẹ go.

4, 5. (a) Etẹwẹ jọ to olọn mẹ tlolo he Jesu yin zizedo ofìn ji di Ahọlu? (b) Sọgbe hẹ Osọhia 12:12, etẹwẹ na yin kọdetọn awhàn he yin fùnfùn to olọn mẹ lọ tọn?

⁴ Weta he wayi dohia dọ Jesu Klisti lẹzun Ahọlu to olọn mẹ to 1914. (Daniẹli 7:13, 14) Jesu jẹ nuyiwa ji tlolo to whenuena e lẹzun Ahọlu. Biblu dọmọ: “Awhàn de sọ tin to olọn mẹ: Mikaẹli [yinkọ Jesu tọn devo] po angẹli etọn lẹ po to avùnho hẹ dlagọni lọ [Satani Lẹgba]; dlagọni lọ sọ to avùnho po angẹli etọn lẹ po.” * Satani po angẹli ylankan etọn lẹ po, yèdọ aovi lẹ, ṣíawhàn bo yin yinyan sọn olọn mẹ wá aigba ji. Ovi gbigbọnọ nugbonọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ jaya tlala dọ Satani po aovi etọn lẹ po yin yinyan sọn olọn mẹ. Ṣigba, gbẹtọvi lẹ ma tindo ayajẹ mọnkọtọn gba. Kakatimọ, Biblu dọ dọdai dọmọ: “Dindọn hlan aihọnmẹnu lẹ . . . na Lẹgba lọ ko jẹte wá mì dè, po homẹgble daho po wutu, na e yọnẹn dọ whenu gli de wẹ e tindo.”—Osọhia 12:7, 9, 12.

⁵ Jaale doayi nuhe na dekọtọn sọn awhàn olọn mẹ tọn lọ mẹ go. To homẹgble sinsinyẹn etọn mẹ, Satani na hẹn dindọn, kavi tukla wá mẹhe tin to aigba ji lẹ ji. Dile hiẹ na wá mọ do to nukọnmẹ, mí ko to gbẹnọ to ojlẹ tukla tọn enẹ mẹ. Ṣigba e ma na dẹn-to-aimẹ—yèdọ “whenu gli de” poun wẹ e na yin. Satani lọsu tlẹ yọnẹn dọ ojlẹ gli de wẹ pò. Biblu dlẹnalọdo ojlẹ ehe taidi ‘azán godo tọn lẹ.’ (2 Timoti 3:1) Lehe mí sọgan gọ́ na pẹdido do  sọ dọ Jiwheyẹwhe na de nuyiwadomẹji Lẹgba tọn lẹpo sẹ̀ sọn aigba ji to madẹnmẹ! Mì gbọ mí ni gbadopọnna delẹ to nuhe Biblu dọ dọdai etọn lẹ mẹ he to jijọ to alọnu din. Ehelẹ dohia dọ mí to gbẹnọ to azán godo tọn lẹ mẹ podọ Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn na hẹn dona madopodo lẹ wá na mẹhe yiwanna Jehovah lẹpo to madẹnmẹ. Tintan whẹ́, mì gbọ mí ni gbadopọnna adà ẹnẹ to ohia lọ mẹ he Jesu dọ dọ e na dohiagona ojlẹ he mẹ mí to gbẹnọ te ehe.

6, 7. Nawẹ dọdai Jesu tọn gando awhàn po núdùdù whèdomẹ po go to hẹndi mọyi to egbehe gbọn?

⁶ “Akọta na fọ́n do akọta ji, ahọludu do ahọludu ji.” (Matiu 24:7) Gbẹtọ livi susu wẹ awhàn ko hù to owhe kanweko he wayi mẹ. Whenuho-kantọ Glẹnsinu de wlan dọmọ: “To whenuho gbẹtọvi tọn mẹ, owhe kanweko 20tọ wẹ tindo kandai hùnsọndai tọn hugan . . . . To owhe kanweko enẹ mẹ dibla yindọ to ojlẹ lẹpo mẹ wẹ awhàn he yè basi tito etọn lẹ nọ yin fùnfùn te adavo to ojlẹ kleun de mẹ wẹ e ma yinmọ te.” Linlin de he wá sọn Worldwatch Institute dọmọ: “Gbẹtọ he awhàn ko hù kavi gbleawuna to owhe kanweko [20tọ] mẹ yí whlaatọ̀n do sù hugan mẹhe awhàn ko hù sọn owhe  kanweko tintan W.M. gbọ́n kakajẹ owhe 1899 tọn mẹ.” Gbẹtọ hugan livi 100 wẹ awhàn ko hù sọn 1914. Eyin mí tlẹ yọ́n awubla he nọ dekọtọn to whenue mẹvivẹ mítọn dopo kú to awhàn mẹ, e na vẹawu nado mọnukunnujẹ awubla po yajiji po he gbẹtọ livi susu he ko hẹn mẹvivẹ yetọn bu lẹ nọ tindo mẹ to gigọ́mẹ.

⁷ “Huvẹ [kavi núdùdù whèdomẹ] . . . na tin.” (Matiu 24:7) Dodinnanutọ lẹ dọ dọ to owhe 30 agọe tọn lẹ gblamẹ, núdùdù ko jideji taun. Etomọṣo, núdùdù whèdomẹ gbẹsọ zindonukọn na mẹsusu ma tindo akuẹ he pé nado họ̀ núdùdù kavi ma tindo aigba he ji jinukun lẹ na yin didó do. To otò hẹntọnọ lẹ mẹ, gbẹtọ hugan liva dopo wẹ dona nọgbẹ̀ po akuẹ he ma pé dọla Amelika tọn dopo [600F CFA] po to gbèdopo. Suhugan omẹ ehelẹ tọn wẹ nọ jiya huvẹ sinsinyẹn tọn. Titobasinanu Agbasalilo Aihọn tọn na linlin dọ whèdomẹ núdùdù-hunsindagbe tọn wẹ nọ zọ́n taun bọ ovi hugan livi atọ́n nọ kú to owhe dopodopo mẹ.

8, 9. Etẹwẹ dohia dọ dọdai Jesu tọn gando aigba whinwhàn po azọ̀nylankan po go ko mọ hẹndi?

⁸ “Aigba whinwhàn daho na tin.” (Luku 21:11) Sọgbe hẹ dodinnanu Geological Survey Amelika tọn, madozẹnzẹn aigba whinwhàn sinsinyẹn 19 wẹ sọgan jọ to whemẹwhemẹ. Ehelẹ sọgan hẹn owhé lẹ gble bo zẹ̀  aigba. Podọ to madozẹnzẹn mẹ, aigba whinwhàn sinsinyẹn tlala he sọgan gbà owhé lẹ kija mlẹnmlẹn nọ jọ to whemẹwhemẹ. Kandai he tin-to-aimẹ lẹ dohia dọ gbẹtọ he hugan livi awe wẹ aigba whinwhàn ko hù sọn owhe 1900 lẹ. Linlin de dọmọ: “Onú pẹvide poun wẹ nukọnyiyi azọ́n nuyọnẹn wintinwintin tọn wà nado de sọha mẹhe nọ kú lẹ tọn pò.”

⁹ “Azọ̀nylankan . . . na tin.” (Luku 21:11) Mahopọnna azọ́nyinyọnẹn to amasinzọnwiwa-liho, azọ̀n hoho po yọyọ devo lẹ po to gbẹtọvi lẹ husudo. Linlin dopo dọ dọ azọ̀n voovo 20 heyin yinyọnẹn ganji lẹ—ehe mẹ pẹ́nwe, ovà, podọ azọ̀n oslú po sislá po tọn te—ko gbayipe dogọ to owhe agọe tọn lẹ mẹ, podọ amasin lẹ ma nọ penugo nado gbọ̀ azọ̀n delẹ todin ba. Na taun tọn, e whè gbau azọ̀n yọyọ 30 wẹ ko sọawuhia to agọe. Delẹ to azọ̀n ehelẹ mẹ ma tindo amasin bosọ nọ yawu hùmẹ.

10. Walọyizan heyin didọdai to 2 Timoti 3:1-5 mẹ tẹlẹ wẹ hiẹ mọ bọ gbẹtọ lẹ to zinzan to egbehe?

¹⁰ Gbọnvona hodidọ do delẹ to nujijọ ayidego aihọn tọn lẹ mẹ ji, Biblu dọ dọdai dọ diọdo na tin to ninọmẹ gbẹtọvi lẹ tọn mẹ to azán godo tọn lẹ mẹ. Apọsteli Paulu donù walọ he na  gbayipe to gbẹtọ lẹ ṣẹnṣẹn to paa mẹ lẹ go. Mí hia to 2 Timoti 3:1-5 mẹ dọmọ: “To azán [godo tọn lẹ mẹ] ojlẹ awusinyẹn tọn lẹ na wá.” To apadewhe dọdai lọ tọn mẹ, Paulu dọ dọ gbẹtọ lẹ na lẹzun

• owanyi na yede tọ́

• nukunkẹnnọ [kavi wanyina akuẹ tọ́]

• tolivẹtọ do mẹjitọ go

• mawenọ [kavi nugbonọ-mayin tọ́]

• matin owanyi hẹnnumẹ tọn [kavi owanyi jọwamọ tọn]

• awumajainanọ [kavi wazẹjlẹgonọ]

• kanylantọ

• wanyina aṣọ́ [kavi gbẹdudu] hú Jiwheyẹwhe tọ́

• yé tindo ohia jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn, ṣigba yé mọ́n huhlọn etọn

11. Etẹwẹ Psalm 92:7 dọ dọ e na jọ do mẹylankan lẹ go?

¹¹ Be gbẹtọ lẹ nọ zan walọ ehelẹ to lẹdo towe mẹ ya? E họnwun dọ walọ ehelẹ gbayipe taun. Walọyizan ylankan lẹ gbayipe to gbẹtọ lẹ mẹ lẹdo aihọn pé. Ehe dohia dọ Jiwheyẹwhe na yinuwa to madẹnmẹ, na Biblu dọ dọ: “Whenuena mẹylankan tọ́nkun di ogbé, podọ whenuena oylan zọ́nwatọ lẹ to vùnvùn; na yè nado hù yé sudo kakadoi wutu wẹ.”—Psalm 92:7.

12, 13. Nawẹ “oyọnẹn nugbo” ko gbayipe to “ojlẹ opodo tọn” ehe mẹ gbọn?

¹² Kẹdẹdile Biblu ko dọ do, matin ayihaawe azán godo tọn lẹ gọ́ na tukla. Ṣigba, to aihọn tuklanọ ehe mẹ, onú dagbe susu wẹ to jijọ to sinsẹ̀n-basitọ Jehovah tọn lẹ ṣẹnṣẹn.

¹³ “Oyọnẹn [nugbo na] sudeji,” wẹ owe Daniẹli tọn to Biblu mẹ dọ dọdai dọ. Whetẹnu wẹ ehe na jọ? E na jọ to “ojlẹ opodo lọ tọn” whenu. (Daniẹli 12:4) Na taun tọn, sọn 1914, Jehovah ko hẹn nukunnumọjẹnumẹ Biblu tọn jideji na mẹhe jlo nado sẹ̀n ẹn nugbonugbo lẹ. Nukunnumọjẹnumẹ yetọn gando nugbo họakuẹ lẹ go taidi yinkọ po lẹndai Jiwheyẹwhe tọn po, avọ́sinsan ofligọ Jesu Klisti tọn, ninọmẹ oṣiọ lẹ tọn, po fọnsọnku po ko jideji tlala. Humọ, sinsẹ̀n-basitọ Jehovah tọn lẹ ko plọn nado nọgbẹ̀ to aliho he na hẹn ale wá na yé bosọ hẹn pipà wá na Jiwheyẹwhe mẹ. Yé ko sọ mọnukunnujẹ azọngban Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn podọ lehe e na didẹ whẹho lẹ gbọn to aigba ji mẹ hezeheze. Nawẹ yé to oyọnẹn ehe yizan gbọn? Kanbiọ enẹ hẹn mí wá dọdai Biblu tọn devo he to hẹndi mọyi to azán godo tọn ehelẹ mẹ ji.

14. Nawẹ yẹwhehodidọ wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn ko gbayipe sọ to egbehe, podọ mẹnu lẹ wẹ to owẹ̀n lọ lá?

¹⁴ “Yè nasọ dọ yẹwheho wẹndagbe ahọludu tọn he lẹ to aigba fininọ lẹpo mẹ,” wẹ Jesu Klisti dọ to dọdai etọn gando “opodo aihọn [kavi titonu]” ehe tọn go mẹ. (Matiu 24:3, 14) Lẹdo aihọn pé, wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn—yèdọ nuhe Ahọluduta lọ yin, nuhe e na wà, podọ lehe mí sọgan mọ dona etọn lẹ yí do—to yinyin didọ to aigba hugan 230 ji podọ to ogbè hugan 400 mẹ. Livi susu Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn wẹ yí zohunhun do to wẹndagbe lọ lá. Yé wá sọn “akọta lẹpo mẹ, sọn hẹnnu lẹpo mẹ, sọn gbẹtọ lẹpo mẹ, podọ sọn ogbè lẹpo mẹ.” (Osọhia 7:9) Kunnudetọ lẹ nọ deanana plọnmẹ Biblu whégbè tọn vọnu hẹ gbẹtọ livi susu he jlo nado yọ́n nuhe Biblu plọn mí taun lẹ. Hẹndi jiawu dọdai tọn nankọ die, titengbe to whenuena e yindọ Jesu  dọ dọdai dọ Klistiani nugbo lẹ na yin ‘wangbẹna sọn gbẹtọ lẹpo dè’!—Luku 21:17.

15. (a) Be hiẹ yise dọ mí to gbẹnọ to azán godo tọn lẹ mẹ ya, podọ etẹwutu? (b) Etẹwẹ “opodo” lọ na zẹẹmẹdo na mẹhe jẹagọdo Jehovah lẹ podọ na mẹhe litaina gandudu Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn lẹ?

¹⁵ To whenuena e yindọ dọdai Biblu tọn susu wẹ to hẹndi mọyi to egbehe, be hiẹ ma yigbe dọ mí to gbẹnọ to azán godo tọn lẹ mẹ ya? Eyin wẹndagbe lọ ko yin didọ jẹ obá he mẹ Jehovah jlo ni yin didọ jẹ, matin ayihaawe “opodo” lọ na wá. (Matiu 24:14) Hogbe lọ “opodo” zẹẹmẹdo ojlẹ he mẹ Jiwheyẹwhe na sukúndona kanyinylan te to aigba ji. Jehovah na yí Jesu po angẹli huhlọnnọ lẹ po zan nado và mẹhe jẹagọdo E sọn ojlo mẹ wá lẹpo sudo. (2 Tẹsalonikanu lẹ 1:6-9) Satani po aovi etọn lẹ po ma nasọ klọ akọta lẹ ba. To enẹgodo, Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn na kọ̀n dona susugege do mẹhe litaina gandudu dodo tọn etọn lẹpo ji.—Osọhia 20:1-3; 21:3-5.

16. Nuyọnẹnnu tẹwẹ e jẹ dọ hiẹ ni wà?

¹⁶ To whenuena e yindọ opodo titonu Satani tọn ko sẹpọ, mí dona kanse míde dọ, ‘Etẹwẹ yẹn dona to wiwà?’ Nuyọnẹnnu wẹ e yin nado to nuplọn gando Jehovah po nubiọtomẹsi etọn lẹ po go zọnmii. (Johanu 17:3) Nọ plọn Biblu po sọwhiwhe po. Nọ dogbẹ́ to gbesisọmẹ hẹ mẹhe nọ dín nado wà ojlo Jehovah tọn lẹ. (Heblu lẹ 10:24, 25) Nọ yí oyọnẹn susugege he Jehovah Jiwheyẹwhe ko hẹn tin-to-aimẹ na gbẹtọ lẹ lẹdo aihọn pé do yizan mẹ, bo basi diọdo he jẹ lẹ to gbẹzan towe mẹ na hiẹ nido tindo nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn.—Jakobu 4:8.

17. Naegbọn vasudo mẹylankan lẹ tọn na wá suhugan gbẹtọ lẹ tọn ji to ajijimẹ?

¹⁷ Jesu dọ dọdai dọ suhugan gbẹtọ lẹ tọn ma na kẹalọyi kunnudenu lọ dọ mí to gbẹnọ to azán godo tọn lẹ mẹ. Vasudo mẹylankan lẹ tọn na wá to ajijimẹ, madonukun. Taidile ajotọ de nọ wá to zánmẹ do, mọwẹ e na wá suhugan gbẹtọ  lẹ tọn ji to ajijimẹ do. (1 Tẹsalonikanu lẹ 5:2) Jesu na avase dọmọ: “Le azán Noa tọn te, mọkẹdẹ wẹ wiwá Ovi gbẹtọ tọn na nọ. Na di to azán nẹlẹ mẹ he tin to singigọ lọ nukọn yé to dùdù, bo to nùnù, bo to alọwle, bosọ to nina to alọwiwle mẹ, kakajẹ azán he gbè Noa biọ ohún mẹ. Yé masọ yọnẹn kaka singigọ do wá, bo plọ́ yemẹpo yì; mọkẹdẹ wẹ wiwá Ovi gbẹtọ tọn na nọ ga.”—Matiu 24:37-39.

18. Avase Jesu tọn tẹwẹ mí dona setonuna?

¹⁸ Enẹwutu, Jesu dọna hosetọ etọn lẹ dọmọ: “Mì ni payi mìde go, vlavo ayiha mìtọn nikaa yin yíyí gigọfla do doagbanna, po núnùmú ogbẹ̀ tọn po, bọ azán lọ nado wá mì ji ajiji di omọ̀ de. Na mọwẹ e na wá yemẹpo ji do he nọ nọ̀ nukunmẹ aigba tọn ji lẹpo. Ṣigba mì nọ họ́ mìde to osaa lẹpo [mẹ], bo nọ basi ovẹvivẹ, na mì nido yínuglo nado họ̀ngán sọn onú helẹ pó mẹ he to na wá jọ, podọ nado ṣite [po alọkẹyi po] to Ovi gbẹtọ tọn nukọn.” (Luku 21:34-36) Nuyọnẹnnu wẹ e yin nado yí nukun nujọnu tọn do pọ́n ohó Jesu tọn enẹlẹ. Etẹwutu? Na mẹhe Jehovah Jiwheyẹwhe po “Ovi gbẹtọ tọn,” Jesu Klisti po kẹalọyi lẹ tindo nukundido nado lùn opodo titonu Satani tọn tọ́n bo nasọ nọgbẹ̀ kakadoi to aihọn yọyọ gigonọ he to yakẹ lọ mẹ!—Johanu 3:16; 2 Pita 3:13.