۱،‏ ۲.‏ الف)‏ چه بر سر یُونُس و ملوانان آمده بود؟‏ ب)‏ از سرگذشت زندگی یُونُس چه می‌آموزیم؟‏

یُونُس صدای هراس‌انگیزی را می‌شنید.‏ او آرزو می‌کرد که بتواند آن صدا را خاموش سازد.‏ آن صدا،‏ نه تنها صدای زوزهٔ بادی وحشتناک بود که از میان دکل کشتی می‌گذشت و نه صدای امواج عظیمی بود که بر بدنهٔ کشتی ضربه می‌زد،‏ بلکه صدای فریاد ناخدا و ملوانان بود.‏ آنان سخت تلاش می‌کردند که کشتی را بر روی آب نگاه دارند.‏ یُونُس اطمینان داشت که این مردان به علّت اشتباه او،‏ جانشان را از دست خواهند داد.‏

^۲ چرا یُونُس در چنین وضعیت دشواری قرار گرفته بود؟‏ او نسبت به خدای خود یَهُوَه مرتکب خطایی جدّی شده بود.‏ چه خطایی؟‏ آیا رابطهٔ او با خدایش برای همیشه صدمه دیده بود؟‏ پاسخ این سؤالات به ما درس‌های بسیار مهمی می‌دهد.‏ سرگذشت زندگی یُونُس به ما نشان می‌دهد که حتی با داشتن ایمانی قوی ممکن است مرتکب خطا شویم.‏ از طرفی نیز می‌آموزیم که چگونه می‌توانیم خطای خود را دوباره تکرار نکنیم.‏

۳-‏۵.‏ الف)‏ اکثر مردم با شنیدن داستان زندگی یُونُس به یاد چه امری می‌افتند؟‏ ب)‏ کتاب مقدّس در مورد پیشینهٔ یُونُس چه اطلاعاتی به ما می‌دهد؟‏ (‏پاورقی نیز ملاحظه شود.‏)‏ پ)‏ چرا برای یُونُس خدمت به یَهُوَه چندان آسان نبود؟‏

^۳ اکثر مردم با شنیدن نام یُونُس به یاد ضعف‌ها و اشتباهات او می‌افتند؛‏  اشتباهاتی همچون سرپیچی و لجبازی.‏ اما نباید خصوصیات خوب او را نادیده گرفت.‏ یَهُوَه خدا،‏ یُونُس را به عنوان پیامبر خود انتخاب کرد.‏ مطمئناً او چنین مسئولیت سنگینی را به فردی غیرقابل اعتماد یا بی‌انصاف محوّل نمی‌کرد.‏

^۴ کتاب مقدّس اطلاعات اندکی در مورد پیشینهٔ یُونُس به ما می‌دهد.‏ ‏(‏۲پادشاهان ۱۴:‏۲۵ خوانده شود.‏‏)‏ او از اهالی شهر جَتّ حافَر بود که در چهار کیلومتری شهر ناصره قرار داشت؛‏ همان شهری که عیسی مسیح حدود هشت قرن بعد در آنجا بزرگ شد.‏ * یُونُس در طی دوران سلطنت یَرُبْعامِ دوم،‏ پادشاه ده سِبط اسرائیل،‏ به خدا خدمت می‌کرد.‏ از روزگار ایلیّای پیامبر مدت‌ها می‌گذشت؛‏ اَلِیشَع،‏ پیامبر خدا،‏ جانشین ایلیّا نیز در دوران سلطنتِ پدر یَرُبْعام درگذشته بود.‏ یَهُوَه با استفاده از آن دو نبی،‏ پرستش بَعْل را از آن سرزمین ریشه‌کن کرده بود.‏ اما اسرائیلیان عمداً از پرستش خدا منحرف شده بودند.‏ پادشاهی که بر اسرائیل حکمرانی می‌کرد،‏ هر ‹آنچه در نظر یَهُوَه ناپسند بود به عمل می‌آورد.‏› (‏۲پاد ۱۴:‏۲۴‏)‏ در چنین روزگار نابسامانی،‏ خدمت به یَهُوَه برای یُونُس چندان آسان نبود،‏ اما او با وفاداری مأموریت خود را به انجام رساند.‏

^۵ روزی،‏ زندگی یُونُس به کلّی تغییر یافت.‏ یَهُوَه خدا به او مسئولیتی محوّل کرد که از دید یُونُس سخت و دشوار بود.‏ خدا چه وظیفه‌ای به او داد؟‏

۶.‏ یَهُوَه چه مأموریتی به یُونُس داد و چرا این مأموریت احتمالاً سخت و دشوار به نظر می‌رسید؟‏

^۶ یَهُوَه به یُونُس گفت:‏ «برخیز و به نِینَوا شهر بزرگ برو و بر آن ندا کن زیرا که شرارت ایشان به حضور من برآمده است.‏» (‏یون ۱:‏۲‏)‏ می‌توان تصوّر کرد که احتمالاً این مأموریت سخت و دشوار بوده است.‏ نِینَوا در ۸۰۰ کیلومتری شرق اسرائیل قرار داشت و یُونُس برای رسیدن به آنجا  می‌باید یک ماه پای پیاده سفر می‌کرد.‏ با این حال،‏ سختی این راه،‏ بسیار آسان‌تر از مأموریتی بود که باید در نِینَوا انجام می‌داد.‏ پس از رسیدن به نِینَوا،‏ می‌بایست داوری یَهُوَه خدا را به آشوری‌ها که به قساوت و بی‌رحمی معروف بودند،‏ اعلام می‌کرد.‏ یُونُس خود شاهد آن بود که قوم یَهُوَه چندان توجهی به پیام خدا نکردند.‏ پس چه انتظاری می‌توانست از این بت‌پرستان داشته باشد؟‏ چگونه او به تنهایی می‌توانست در شهر عظیم نِینَوا که «شهر خون‌ریز» نامیده شده است،‏ مأموریت خود را با موفقیت انجام دهد؟‏—‏نا ۳:‏۱،‏ ۷‏.‏

۷،‏ ۸.‏ الف)‏ یُونُس تا چه حد مصمم بود که از مأموریتی که یَهُوَه به او داده بود،‏ دوری جوید؟‏ ب)‏ چرا نباید یُونُس را کم‌جرأت خواند؟‏

^۷ شاید چنین افکاری از خاطر یُونُس گذشته بود.‏ البته ما در این مورد کاملاً مطمئن نیستیم.‏ اما می‌دانیم که او فرار کرد.‏ یَهُوَه،‏ یُونُس را مأمور کرده بود به سمت شرق برود،‏ ولی او به سمت غرب رفت تا از محل مأموریتش دور و دورتر شود.‏ در ابتدا،‏ به بندری در جنوب،‏ نزدیک شهر یافا رفت.‏ در آنجا سوار کشتی‌ای شد که مقصدش تَرْشیش بود.‏ برخی از محققان می‌گویند که تَرْشیش در اسپانیا واقع بوده است.‏ اگر چنین باشد،‏ پس یُونُس قصد داشت ۳۵۰۰ کیلومتر از نِینَوا دور شود.‏ برای رسیدن به تَرْشیش،‏ کشتی می‌بایست از شرق دریای بزرگ به غرب آن می‌رفت.‏ احتمالاً این سفر دریایی در آن زمان یک سال به طول می‌انجامید!‏ یُونُس مصمم بود که از مأموریتی که یَهُوَه به او داده بود،‏ دوری جوید.‏—‏یُونُس ۱:‏۳ خوانده شود.‏

^۸ آیا می‌توان یُونُس را کم‌جرأت خواند؟‏ نباید سریع قضاوت کرد.‏ همان طور که در ادامه خواهیم دید،‏ او مردی بسیار شجاع بود.‏ یُونُس مثل سایر انسان‌های ناکامل باید سخت می‌کوشید تا با ضعف‌های خود بجنگد.‏ (‏مز ۵۱:‏۵‏)‏ کدام یک از ما می‌تواند بگوید که تاکنون ترس بر او چیره نشده است؟‏

۹.‏ گاهی ممکن است چه احساسی نسبت به مسئولیت‌های الٰهی داشته باشیم،‏ اما در چنین شرایطی چه نکته‌ای را نباید از نظر دور داریم؟‏

^۹ گاه شاید به نظر رسد که انجام دادن وظیفه‌ای که یَهُوَه به ما محوّل کرده است،‏ مشکل یا حتی غیرممکن است.‏ مسیحیان موظفند خبر خوش  پادشاهی خدا را به مردم برسانند.‏ اما ممکن است از انجام دادن این مأموریت هراس داشته باشیم.‏ (‏مت ۲۴:‏۱۴‏)‏ شاید این نکتهٔ مهم را فراموش کنیم که «همه چیز برای خدا ممکن است.‏» (‏مرق ۱۰:‏۲۷‏)‏ اگر در چنین شرایطی قرار گیریم،‏ می‌توانیم پی بریم که یُونُس در چه وضعیت دشواری قرار گرفته بود.‏ حال،‏ عواقب فرار او چه بود؟‏

۱۰،‏ ۱۱.‏ الف)‏ یُونُس پس از این که کشتی باری بندرگاه را ترک کرد،‏ احتمالاً چه فکر می‌کرد؟‏ ب)‏ چه خطری کشتی و ملوانان را تهدید می‌کرد؟‏

^۱۰ شاید بتوانیم یُونُس را در کشتی باری تجسّم کنیم؛‏ احتمالاً آن کشتی از فینیقیه بود.‏ در حالی که یُونُس به تماشا ایستاده بود،‏ ناخدا و ملوانانش با مهارت در تلاش بودند تا کشتی را از بندرگاه دور سازند.‏ وقتی که ساحل اندک‌اندک از دید آنان محو می‌شد،‏ احتمالاً یُونُس فکر می‌کرد که از خطری بزرگ نجات یافته است.‏ اما ناگهان هوا تغییر کرد.‏

^۱۱ بادی شدید،‏ دریا را به تلاطم در آورد و موج‌های سهمگین و وحشتناک دریا را فرا گرفت.‏ حال،‏ آن کشتی بزرگ در میان امواج خروشان دریا همچون تکه چوبی بود که به این سو آن سو می‌رفت.‏ هر لحظه ممکن بود که کشتی به قعر دریا فرود رود.‏ یُونُس،‏ بعدها نوشت که ‹یَهُوَه بادی شدید بر دریا وزانید و تلاطم عظیمی در دریا پدید آمد.‏› ولی آیا او با شروع توفان می‌دانست که یَهُوَه مسبب تمام این وقایع است؟‏ نمی‌توان با اطمینان به این پرسش پاسخ داد.‏ اما،‏ در آن وضعیتِ بغرنج یُونُس می‌دید که ملوانان با صدای بلند از خدایانشان طلب کمک می‌کنند.‏ او خوب می‌دانست که خدایان آنان قادر به کمک نیستند،‏ جز یَهُوَه خدا.‏ (‏لاو ۱۹:‏۴‏)‏ یُونُس در گزارش خود می‌گوید توفان چنان شدید بود که ‹نزدیک بود کشتی درهم شکسته شود.‏› (‏یون ۱:‏۴‏)‏ اما،‏ یُونُس چگونه می‌توانست به خدایی دعا کند که از او می‌گریخت؟‏

۱۲.‏ الف)‏ چرا نباید فوراً یُونُس را به خاطر این که در هنگام توفان به خوابی عمیق فرو رفت،‏ محکوم کرد؟‏ (‏به پاورقی نیز مراجعه شود.‏)‏ ب)‏ یَهُوَه چگونه عامل این بلا را مشخص کرد؟‏

^۱۲ یُونُس که احساس ضعف و ناتوانی می‌کرد،‏ به پایین کشتی رفت و  جایی را برای استراحت یافت.‏ سپس به خواب عمیقی فرو رفت.‏ * وقتی ناخدای کشتی یُونُس را در خواب دید،‏ او را بیدار کرد و از او خواست که همچون ملوانان به خدای خود دعا کند.‏ از آنجا که ملوانان به غیرطبیعی بودن توفان اطمینان داشتند،‏ قرعه انداختند تا پی برند که چه کسی آنان را به این بلا گرفتار کرده است.‏ رفته‌رفته مشخص شد که ملوانان در این اتفاق نقشی ندارند.‏ مطمئناً وقتی قرعه به نام یُونُس افتاد،‏ یک مرتبه وحشت کرد.‏ یَهُوَه همان طور که توفان را به وجود آورده بود،‏ سبب شد که قرعه نیز به نام یُونُس بیفتد.‏—‏یُونُس ۱:‏۵-‏۷ خوانده شود.‏

۱۳.‏ الف)‏ یُونُس به چیز اعتراف کرد؟‏ ب)‏ یُونُس به ملوانان گفت چه کنند و چرا؟‏

^۱۳ یُونُس همهٔ ماجرا را برای ملوانان تعریف کرد.‏ او گفت که خادم یَهُوَه است؛‏ خدای متعال که از فرمانش سرپیچی کرده است و از دستش می‌گریزد و به همین علّت جان آنان به خطر افتاده است.‏ ملوانان که با بهت و حیرت به یُونُس می‌نگریستند،‏ از او پرسیدند که با تو چه کنیم تا دریا آرام شود.‏ یُونُس وحشت را در چشمان آن مردان می‌دید.‏ او چطور می‌توانست بگذارد آن مردان در دریا هلاک شوند؟‏ یُونُس می‌دانست که تنها راه نجات آن مردان،‏ به دریا انداختن اوست.‏ شاید فکر این موضوع که در دریایی سرد و خروشان انداخته شود،‏ تنش را به لرزه در آورده بود.‏ اما گفت:‏ «مرا بردارید و به دریا بیندازید تا دریا آرام شود،‏ زیرا می‌دانم که این تقصیر من است که شما گرفتار این توفان شده‌اید.‏»—‏یون ۱:‏۱۲‏،‏ مژده برای عصر جدید.‏

۱۴،‏ ۱۵.‏ الف)‏ چگونه می‌توانیم به بهترین نحو،‏ ایمان یُونُس را سرمشق قرار دهیم؟‏ ب)‏ ملوانان به درخواست یُونُس چه پاسخی دادند؟‏

^۱۴ این گفتهٔ یُونُس نشان می‌دهد که او مردی بزدل نبود.‏ مطمئناً یَهُوَه با دیدن شجاعت و ازخودگذشتگی یُونُس،‏ بسیار شاد شده بود.‏ در اینجا ایمانِ قوی یُونُس را می‌بینیم.‏ ما می‌توانیم او را سرمشق خود قرار دهیم و به  رفاه دیگران بیش از رفاه خود اهمیت دهیم.‏ (‏یو ۱۳:‏۳۴،‏ ۳۵‏)‏ آیا زمانی که کسی را از نظر مادی،‏ عاطفی یا معنوی محتاج می‌بینیم،‏ با ازخودگذشتگی به یاری او می‌شتابیم؟‏ اگر چنین کنیم دل یَهُوَه را شاد می‌سازیم!‏

^۱۵ شاید ملوانان به دلیل این که تحت تأثیر ازخودگذشتگی یُونُس قرار گرفته بودند،‏ در ابتدا از انداختن او به دریا امتناع ورزیدند.‏ آنان تمام تلاش خود را کردند تا کشتی را به خشکی برسانند،‏ اما موفق نشدند.‏ توفان لحظه به لحظه شدیدتر می‌شد.‏ عاقبت پی بردند که چاره‌ای دیگر ندارند.‏ پس یَهُوَه،‏ خدای یُونُس را صدا زدند و با التماس از او خواستند که به آنان رحم کند و سپس یُونُس را برداشتند و به دریا انداختند.‏—‏یون ۱:‏۱۳-‏۱۵‏.‏

۱۶،‏ ۱۷.‏ پس از این که یُونُس به دریا انداخته شد،‏ چه اتفاقاتی برایش رخ داد؟‏ (‏به تصاویر نیز مراجعه شود.‏)‏

^۱۶ یُونُس،‏ در میان امواج خروشان دریا تقلا می‌کرد.‏ او می‌کوشید که خود را بر روی آب نگه دارد.‏ کشتی را می‌دید که به تدریج از او دور می‌شود.‏ امواج عظیم دریا او را به زیر کشید.‏ بیش از پیش به قعر دریا فرو می‌رفت.‏ دیگر امید خود را از دست داده بود.‏

^۱۷ یُونُس بعدها احساسات خود را از آن لحظات توصیف کرد.‏ در آن موقعیت خاطراتی به سرعت از جلوی چشمانش گذشت.‏ او با اندوه بسیار در این فکر بود که دیگر معبد زیبا و پرشکوه یَهُوَه را در اورشلیم نخواهد دید.‏ یُونُس حس می‌کرد که به اعماق دریا فرو می‌رود و به کف دریا نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود؛‏ جایی که جلبک‌های دریایی به دور او پیچیده می‌شد و به نظر می‌رسید که در آن مکان مدفون می‌شود.‏—‏یُونُس ۲:‏۲-‏۶ خوانده شود.‏

۱۸،‏ ۱۹.‏ در اعماق دریا چه اتفاقی برای یُونُس افتاد و چه موجودی در این ماجرا نقش داشت و چه کسی مسبب این اتفاق بود؟‏ (‏به پاورقی نیز مراجعه شود.‏)‏

^۱۸ اما هنوز امیدی بود!‏ موجودی عظیم و غیر قابل تشخیص در آن نزدیکی در حرکت بود و به سرعت به یُونُس نزدیک شد.‏ ناگهان دهان خود را باز کرد و او را بلعید.‏

 ^۱۹ یقیناً یُونُس فکر می‌کرد که پایان زندگی‌اش رسیده است.‏ اما اتفاقی عجیب برایش افتاد.‏ او هنوز زنده بود!‏ نه له شده بود،‏ نه هضم شده بود و نه حتی خفه شده بود!‏ از این که هنوز نفس می‌کشید،‏ شگفت‌زده و بهت‌زده شد.‏ بی‌شک یَهُوَه،‏ خدایش،‏ «ماهی بزرگی» را فرستاد تا ‹او را ببلعد.‏›‏ *‏—‏یون ۱:‏۱۷‏،‏ مژده برای عصر جدید.‏

۲۰.‏ ما از دعایی که یُونُس در شکم ماهی به یَهُوَه کرد،‏ چه می‌آموزیم؟‏

^۲۰ زمان به کندی می‌گذشت.‏ در تاریکی مطلق،‏ یُونُس افکار خود را برای دعا به یَهُوَه خدا متمرکز کرد.‏ دعای او در باب دوم کتاب یُونُس آمده است که  ما می‌توانیم از آن درس‌های بسیاری گیریم.‏ از قرار معلوم یُونُس دانش وسیعی از کتاب مقدّس داشت،‏ زیرا در دعای خود اغلب به مزامیر اشاره می‌کرد.‏ همچنین یُونُس در این دعا قدردانی عمیقش را از یَهُوَه خدا به زبان آورد و در خاتمه چنین گفت:‏ ‹من به آواز تشکر برای تو قربانی خواهم گذرانید،‏ و به آنچه نذر کردم وفا خواهم نمود.‏ نجات از آن یَهُوَه است.‏›—‏یون ۲:‏۹‏.‏

۲۱.‏ یُونُس در مورد توانایی یَهُوَه در رهایی دادن انسان‌ها چه آموخت و همواره چه درس پرارزشی را باید به یاد داشته باشیم؟‏

^۲۱ یُونُس آموخت که یَهُوَه می‌تواند هر که را بخواهد،‏ در هر جا و هر زمان رهایی دهد.‏ او حتی می‌تواند «از شکم ماهی» خادم خود را نجات بخشد.‏ (‏یون ۱:‏۱۷‏)‏ فقط یَهُوَه می‌تواند انسانی را در شکم ماهی‌ای بزرگ زنده نگه دارد،‏ آن هم برای سه روز و سه شب.‏ نباید فراموش کنیم که یَهُوَه خدایی است که ‹جان ما در دست اوست.‏› (‏دان ۵:‏۲۳‏،‏ مژده برای عصر جدید‏)‏ هر نفسی که می‌کشیم و تمام هستی خود را مدیون او هستیم.‏ آیا از این امر سپاسگزاریم؟‏ آیا نباید مطیع یَهُوَه باشیم؟‏

۲۲،‏ ۲۳.‏ الف)‏ یُونُس برای این که قدردانی‌اش را در عمل به یَهُوَه ثابت کند،‏ باید چه می‌کرد؟‏ ب)‏ ما از یُونُس در خصوص اشتباهات و خطایمان چه درسی می‌گیریم؟‏

^۲۲ یُونُس چطور؟‏ آیا او آموخت که مطیع یَهُوَه باشد و بدین شکل قدردانی خود را به او نشان دهد؟‏ آری.‏ بگذارید دلیل این امر را بررسی کنیم.‏ پس از سه روز و سه شب،‏ آن ماهی یُونُس را به کنار ساحل آورد و او را «بر خشکی قی کرد.‏» (‏یون ۲:‏۱۰‏)‏ تصوّر کنید که یُونُس حتی لازم نبود تا به ساحل شنا کند!‏ البته می‌بایست از آنجا راه خود را به مقصدش پیدا می‌کرد.‏ اما او اکنون می‌توانست قدردانی خود را در عمل به خدا ثابت کند.‏ یَهُوَه بار دیگر به یُونُس فرمود:‏ «به نِینَوا،‏ آن شهر بزرگ برو و پیامی را که به تو می‌گویم  به آن‌ها اعلام کن.‏» (‏یون ۳:‏۱،‏ ۲‏،‏ مژده برای عصر جدید‏)‏ حال،‏ یُونُس چه کرد؟‏

^۲۳ او بی‌درنگ از یَهُوَه اطاعت کرد و ‹برخاسته،‏ برحسب فرمان یَهُوَه به نِینَوا رفت.‏› (‏یون ۳:‏۳‏)‏ روشن است که یُونُس از اشتباهات و خطاهای خود درس گرفته بود.‏ لازم است که ما هم ایمان یُونُس را سرمشق قرار دهیم.‏ همهٔ ما گناهکاریم و تصمیماتی اشتباه در زندگی می‌گیریم.‏ (‏روم ۳:‏۲۳‏)‏ آیا تسلیم گناه و اشتباهاتمان می‌شویم یا این که از آن‌ها درس می‌گیریم و با دل و جان خدا را خدمت می‌کنیم؟‏

۲۴،‏ ۲۵.‏ الف)‏ یُونُس بعدها در زمان زندگی خود چه پاداشی یافت؟‏ ب)‏ چه برکاتی در آینده در انتظار یُونُس است؟‏

^۲۴ آیا یَهُوَه،‏ یُونُس را برای مطیع بودنش پاداش داد؟‏ مسلّماً.‏ به نظر می‌رسد که یُونُس بعدها باخبر شد که آن ملوانان نجات یافتند.‏ توفان بلافاصله پس از ازخودگذشتگی یُونُس پایان یافت و آن ملوانان ‹از یَهُوَه سخت ترسان شدند› و به جای تقدیم قربانی به خدایان کاذب،‏ برای یَهُوَه خدا قربانی گذراندند.‏—‏یون ۱:‏۱۵،‏ ۱۶‏.‏

^۲۵ یُونُس بعدها پاداشی بزرگ‌تر یافت.‏ عیسی با اشاره به مدت زمانی که یُونُس در شکم ماهی بود،‏ پیشگویی کرد که چه مدت خود «در دل زمین» خواهد بود.‏ ‏(‏مَتّی ۱۲:‏۳۸-‏۴۰ خوانده شود.‏‏)‏ زمانی که یُونُس در بهشت روی زمین رستاخیز یابد،‏ حقیقتاً از این مقایسهٔ عیسی بسیار خوشحال خواهد شد!‏ (‏یو ۵:‏۲۸،‏ ۲۹‏)‏ یَهُوَه می‌خواهد تک‌تک ما را نیز برکت دهد.‏ آیا ما هم از اشتباهات خود درس می‌گیریم و مطیع یَهُوَه می‌مانیم و با ازخودگذشتگی به دیگران یاری می‌رسانیم؟‏