بهشت بر زمین—خیالپردازی یا واقعیت؟
بروشورهای گیرا و خوش آبورنگ گردشگری ما را به سفر به بهشتی زیبا ترغیب میکنند؛ مکانی زیبا و آرام برای استراحت و فارغ از مشکلات و نگرانیهایمان. اما همه میدانیم که وقتی به خانه بازمیگردیم واقعیت زندگی تغییری نکرده و همه چیز همچون گذشته است.
با این همه، جذابیت و گیرایی بهشت را نمیتوان منکر شد. احتمالاً پرسشهایی از این قبیل ذهن هر کس را به خود مشغول کرده است: ‹آیا بهشت تنها خیال و رؤیاست؟ اگر چنین است چرا برای همه تا این حد جذاب و گیراست؟ آیا ممکن است روزی آن را ببینیم؟›
منشأ ایدهٔ بهشت
ایدهٔ بهشت قرنها ذهن انسان را به خود مشغول کرده است. علاقهٔ بسیاری از مردم به بهشت، ریشه در کتاب مقدّس دارد که از «باغی به سمت شرق، در عدن» میگوید. اما چه چیز این باغ را جذاب و گیرا ساخته بود؟ در این گزارش آمده است: «یهوه خدا همهگونه درختان چشمنواز و خوشخوراک را از زمین رویانید.» این باغ مکانی دلپذیر و خوشایند بود. آنچه بیش از همه جذابیت داشت، «درخت حیات در وسط باغ بود.»—پیدایش ۲:۸، ۹.
در گزارشی که در کتاب پیدایش در کتاب مقدّس آمده است به چهار رود اشاره شده است که از باغ عدن بیرون میآمد. دو رود دِجلِه (یا حدَّقل) و فُرات هنوز هم برای ما رودهایی آشنا هستند. (پیدایش ۲:۱۰-۱۴) این دو رود اکنون از عراق کنونی که در گذشته بخشی از ایران باستان بود میگذرد و به خلیج فارس میریزد.
دور از انتظار نیست که ایدهٔ فردوس یا بهشت زمینی، در فرهنگ ایرانیان از گذشته وجود داشته است. در موزهٔ هنر فیلادِلفیا در ایالت پنسیلوانیا فرش ایرانیای متعلّق به قرن شانزدهم وجود دارد که طرح آن باغی محصور است با درختان و گلهای بسیار. جالب توجه است که ریشهٔ واژههای پردیس و فردوس به معنی باغ محصور است. * همین طور طرح روی این فرش بازتابی است از توصیف باغ زیبا و فوقالعادهٔ عدن که در کتاب مقدّس آمده است.
در حقیقت، در بسیاری از فرهنگها و زبانها در سراسر دنیا، داستانهایی در مورد بهشت سینهبهسینه بازگو شده است. با مهاجرت انسانها به مناطق مختلف زمین، روایتهای گوناگون از گزارش اصلی در مورد بهشت در مناطق مختلف پخش شد. طی قرنها این روایتها با اعتقادات و افسانهها آمیخته شد و داستانهایی در هر منطقه شکل گرفت. امروزه نیز مردم، مکانی با زیبایی طبیعی را بهشت میخوانند.
در جستجوی بهشت
برخی جهانگردان ادعا کردهاند که بهشت گمشده را یافتهاند. برای مثال زمانی که چارلز گوردون، ژنرال بریتانیایی در سال ۱۸۸۱ به سِیشِل رفت چنان تحت تأثیر طبیعت زیبای منطقهٔ والیدِمِی قرار گرفت که تصوّر کرد باغ عدن را یافته است. این منطقه امروز به میراث جهانی تعلّق دارد. در قرن پانزدهم کریستف کلمب دریانورد ایتالیایی نیز زمانی که به ساحل هیسپانیولا رسید تصوّر کرد که به کشف باغ عدن نزدیک است، اکنون آن منطقه جمهوری دومینیکن و هائیتی نامیده میشود.
کتابی معاصر و تاریخی به نام «نقشهٔ بهشت» * شامل ۱۹۰ نقشهٔ کهن با جزئیات است که در بسیاری از آنها آدم و حوّا در باغ عدن به تصویر کشیده شدهاند. یکی از این نقشهها، نسخهای از قرن سیزدهم است که بیاتوس از لیابانا آن را ترسیم کرده است. در بالای این نقشه، بهشت در مستطیلی کوچک طراحی شده است. از چهار گوشهٔ آن چهار رود با نامهای دجله، فُرات، سِیحون و جِیحون ترسیم شده است که ظاهراً مظهر اشاعهٔ مسیحیت به چهار گوشهٔ زمین است. چنین تصاویری نشانگر این حقیقت است که هر چند محل بهشت یا باغ عدن مشخص نیست، یاد و خاطرهٔ آن همچنان جذاب و گیرا باقی مانده است.
جان میلتون شاعر انگلیسی قرن هفدهم شعری با عنوان «بهشت گمشده» سرود که بر پایهٔ گزارش گناه آدم و اخراج او از باغ عدن در
کتاب پیدایش است. او در این شعر وعدهٔ بازیابی زندگی جاودان برای انسانهای روی زمین را برجسته میکند و میگوید: «آنگاه تمامی زمین بهشت میشود.» در پی آن، میلتون شعری دیگر با عنوان «بهشت بازیافته» را سرود.تغییر در ایدهٔ بهشت
روشن است که ایدهٔ بهشت گمشده بر زمین در تاریخ بشر همواره به چشم میخورَد. پس چرا اکنون نادیده گرفته میشود؟ دلیل آن ساده است، در کتاب «نقشهٔ بهشت» * چنین آمده است: «علمای الٰهیات چشم خود را کاملاً بر روی مکانی که بهشت در آن قرار داشت، بستهاند.»
به اغلبِ کسانی که به کلیسا میروند تعلیم داده میشود که در نهایت، زندگی آنان در آسمان است، نه بر بهشت روی زمین. اما در کتاب مقدّس در مزمور ۳۷:۲۹ آمده است: «پارسایان زمین را به میراث خواهند برد و تا به ابد در آن سکونت خواهند کرد.» از آنجا که دنیای امروز با بهشت فرسنگها فاصله دارد، چگونه ممکن است این وعده جامهٔ عمل بپوشد؟ *
برقراری بهشت بر زمین
یَهُوَه خدا یعنی کسی که در ابتدا بهشت را بر زمین آفرید، وعده داده است که آن بهشت گمشده را باز میگرداند. چگونه؟ عیسی تعلیم داده است که اینگونه دعا کنیم: «پادشاهی تو بیاید. خواست تو همان طور که در آسمان انجام میشود، بر زمین نیز انجام شود.» (مَتّی ۶:۱۰) پادشاهی خدا حکومتی جهانی است که یَهُوَه خدا، عیسی مسیح را حکمران آن ساخته است. این پادشاهی تمامی حکومتهای انسانی را نابود خواهد کرد. (دانیال ۲:۴۴) تحت این پادشاهی، خواست خدا برای برقراری بهشت بر زمین انجام خواهد شد.
یَهُوَه خدا وعدهٔ بهشتی زیبا را به ما داده است. اِشَعْیای پیامبر تحت الهام الٰهی شرایطی را توصیف میکند که در این بهشت حاکم خواهد بود. سختیها و مصیبتهایی که امروزه با آن روبرو هستیم از میان خواهد رفت. (اِشَعْیا ۱۱:۶-۹؛ ۳۵:۵-۷؛ ۶۵:۲۱-۲۳) به شما پیشنهاد میکنیم این آیات را در کتاب مقدّستان بخوانید. خواندن این آیات به شما اطمینان میبخشد که خدا آیندهٔ زیبایی را برای انسانهای مطیع در نظر دارد. در آن زمان انسانها از دو چیز که آدم از دست داد بهره خواهند برد، زندگی ابدی در بهشت روی زمین و خشنودی خدا.—مکاشفه ۲۱:۳.
میتوان اطمینان داشت که امید برقراری بهشت روی زمین خیالپردازی و رؤیا نیست بلکه به واقعیت خواهد پیوست. چرا که در کتاب مقدّس آمده است: «آسمانها، آسمانهای خداوند است، اما زمین را به بنیآدم بخشیده است.» خدایی که «غیرممکن است دروغ بگوید» برقراری بهشت روی زمین را از گذشتههای دور وعده داده است. (مزمور ۱۱۵:۱۶؛ تیتوس ۱:۲) بهراستی کتاب مقدّس چه امید فوقالعادهای به ما میدهد، بهشت جاودان!
^ بند 7 طبق فرهنگ معین واژهٔ فردوس به معنی باغ و بهشت از واژهٔ مادی «پارادئزا» که به معنی محوطهٔ محصور و مدوّر و باغ است، گرفته شده است. طبق فرهنگ دهخدا واژهٔ پردیس نیز از همین واژهٔ مادی گرفته شده است.
^ بند 11 مأخذ انگلیسی.
^ بند 14 مأخذ انگلیسی.
^ بند 15 جالب توجه است که در قرآن نیز در سورهٔ انبیا آیهٔ ۱۰۵ چنین آمده است: «بندگان نیکوکار من مِلک زمین را وارث و متصرّف خواهند شد.»