1, 2. Finshi Petro ale-enekela ilyo Yesu alesambilisha mu Kapernahumu, lelo finshi fyacitike?

ILYO Yesu na batumwa bali mwi sunagoge lya mu Kapernahumu, Petro alelolekesha sana pa menso ya bantu abo Yesu alelandako. Petro akuliile muli uyu wine musumba, e mo alebomba incito yakwe iya kwipaya isabi muli Bemba wa Galili kabili e mwali ifibusa fyakwe ifingi, balupwa, na bo aleipaya nabo isabi. Ukwabula no kutwishika Petro ale-enekela ukuti aba mu musumba umo akulile balatemwa ukukutika ku fyo Yesu uwaishibishe ukusambilisha alesambilisha pa Bufumu bwa kwa Lesa nga filya fine ena atemenwe. Lelo te fyo cali.

² Abengi balilekele ukukutika kuli Yesu. Bamo baleng’winta pantu tabatemenwe ifyo alelanda. Lelo, ico Petro ashatemenwe sana, cintu abasambi ba kwa Yesu bamo bacitile. Ifinso fyabo tafyalemoneka ukuti bali ne nsansa isho abantu bakwata nga basambilila icine. Balemoneka fye abafulwa kabili abakali. Bambi basosele fye no kuti amashiwi Yesu alelanda yalyafishe. Balifumine mwi sunagoge pantu tabalefwaya ukumfwa na fimbi ifyo Yesu alelanda, kabili balekele fye no kumukonka.—Belengeni Yohane 6:60, 66.

3. Bushe icitetekelo Petro akwete camwafwile ukucita finshi pa miku iingi?

³ Nangu fye ni Petro na batumwa bambi tabaumfwikishe umwalolele amashiwi Yesu alandile pali bulya bushiku. Ukwabula no kutwishika na o wine alishibe ukuti amashiwi Yesu alandile kuti yakalifya abaleumfwa nga ca kuti tababalondolwelele umo yalolele. Lelo, cinshi Petro ali no kucita? Uyu te muku wa kubalilapo Petro aeshiwe nga ali ne cishinka kuli Shikulu wakwe, kabili tawali e muku wa kulekeleshako. Natumfwe ifyo icitetekelo ca kwa Petro camwafwile ukushipikisha ubu bwesho no kutwalilila ukuba ne cishinka.

4, 5. Finshi Yesu alecita ifyapusene ne fyo abantu bale-enekela ena ukucita?

⁴ Ilingi line Petro alepapa ifyalecita Yesu, pantu libili libili Yesu  alesosa no kucita ifintu ifyo abantu bashale-enekela. Ubushiku bwafumineko, Yesu aliliishishe abantu abengi nga nshi. Ici calengele ukuti bafwaye ukumubika pa bufumu. Lelo, ifyo acitile fyalengele abengi ukupapa. Alifumineko no kucincisha abasambi bakwe ukunina ubwato no kulola ku Kapernahumu. Ilyo abasambi baleya baleoba ubwato ubushiku, Yesu na kabili acitile icabapapwishe lintu aendele pali Bemba wa Galili ninshi pali na mabimbi. Ici calengele ukuti Petro asambilileko na cimbi icakoseshe icitetekelo cakwe.

⁵ Ilyo bwacele, basangile ukuti yalya mabumba yalibakonkele. Yakonkele ululamba lwa bemba no kubatangilila. Lelo cimoneka kwati icalengele abantu bakonke ukwaile Yesu, ni co balefwaya ukuti abaliishe na kabili mu cipesha mano, te kusambilila pali Lesa balefwaya. Yesu alibakalipile pantu tabalefwaya ukusambilila pali Lesa, lelo balekonkako fye ifya kulya. (Yoh. 6:25-27) Ili lyashi lyalitwalilile na lintu Yesu aingile mwi sunagoge lya mu Kapernahumu, umo asosele amashiwi ayapapwishe abantu ilyo alefwaya ukubasambilisha isambililo ilyacindama lelo ilyabafishe ukumfwa.

6. Cilangililo nshi Yesu alandile, kabili abalekutika bacitile shani ilyo baumfwile?

⁶ Yesu alefwaya ukuti balya bantu beshibe ukuti tali fye na maka ya kubapeela ifya kulya, lelo no kuti uwamutumine ni Lesa, kabili imfwa yakwe yali no kulenga abantu ukuba ne shuko lya kunonka umweo wa muyayaya. E ico, asosele icilangililo umo ailingenye kuli mana, umukate uwafumine ku muulu mu nshiku sha kwa Mose. Ilyo bamo bakeene, abomfeshe icilangililo umo alondolwele ukuti abantu balingile ukulya umubili wakwe no kunwa umulopa wakwe pa kuti babe no mweo. Ilyo abantu baumfwile ifi, e lyo bacililemo ukung’winta. Bamo batile: “Aya mashiwi yena yayafya; nani uwingayomfwa?” Kabili abasambi ba kwa Yesu abengi balilekele ukumukonka. *—Yoh. 6:48-60, 66.

7, 8. (a) Finshi ifyo Petro ali talaumfwikisha pa mulimo wa kwa Yesu? (b) Bushe Petro ayaswike shani icipusho ico Yesu aipwishe abatumwa?

⁷ Cinshi Petro ali no kucita? Na o wine afwile taumfwikishe amashiwi Yesu asosele. Ali talaishiba ukuti pa kuti Yesu afikilishe ukufwaya kwa kwa Lesa, ali no kufwa. Lelo bushe na o ali no kuleka ukukonka Yesu nge fyacitile balya basambi abashali ne cishinka? Awe iyo; kwali cimo icacindama icalengele ukuti Petro apusaneko na basambi bambi. Cinshi ico cine?

⁸ Yesu apilibukile ku batumwa bakwe no kubepusha ukuti: “Bushe na imwe mulefwaya ukuya?” (Yoh. 6:67) Yesu alelanda ku  batumwa 12, lelo Petro e wa-aswike, kabili ilingi line e fyo alecita. Nalimo Petro e wali umukalamba pali bonse. Nampo nga e wali umukalamba nelyo iyo, Petro e walelanda sana pali bonse kabili ilingi line taleshimunuka ukulanda ifili mu mutima. Uno muku ifyali mu mutima wakwe, mashiwi ayo alandile, ayasuma kabili ayacindama, ayatila: “Mwe Shikulu, ni kuli nani twingaya? Ni mwe muli na mashiwi ya mweo wa muyayaya.”—Yoh. 6:68.

9. Bushe Petro alangile shani ukuti ali uwa cishinka kuli Yesu?

⁹ Bushe tamulesumina ukuti aya mashiwi yakankaala sana? Ukutetekela Yesu kwalengele ukuti Petro abe ne mibele iisuma nga nshi, ne yi mibele ni bucishinka. Petro alishibe ukuti Yesu fye e o Yehova asalile ukupususha abantu no kuti ifyo alesambilisha pa Bufumu bwa kwa Lesa, e fingapususha abantunse. Petro alishibe ukuti nangu ca kuti kwali fimo ifyo ashaleumfwikisha, takwali kumbi uko ali no kuya uko engasanga amapaalo ya kwa Lesa no mweo wa muyayaya.

10. Kuti twaba shani aba cishinka nga Petro?

¹⁰ Bushe na imwe e fyo mumfwa? Ku ca bulanda, abengi muli cino calo batila balitemwa Yesu lelo balafilwa ukutwalilila ukuba ne cishinka kuli ena. Nga cine cine twaliba ne cishinka kuli Kristu, ninshi tufwile ukulamona ifyo alesambilisha nga filya fine Petro alefimona. Tufwile ukufisambilila, ukwishiba umo fyalola, no kulafikonka mu mikalile yesu nangu ni lintu fipusene ne fyo tule-enekela nangu ifyo twatemwa. Nga ca kuti tuli ne cishinka, e lyo fye twingakwata umweo wa muyayaya uo Yesu afwaya ukuti tukakwate.— Belengeni  Amalumbo 97:10.

11. Ni kwi Yesu aile na basambi bakwe? (Moneni na futunoti.)

¹¹ Pa numa ya kusambilisha amabumba, papitile fye inshita inono Yesu aya na batumwa na basambi bakwe bamo pa lwendo ulutali ukulola ku kapinda ka ku kuso. Nga muli pali Bemba wa Galili, limo limo pa muulu wa Lupili lwa Hermone, apaleba imfula yabuuta, palemoneka. Ulu lupili lwabelele ku kapinda ka ku kuso aka Calo ca Bulayo. Panono panono, ulupili lwatendeke ukumoneka ulutali sana ilyo ili bumba lyaleya lilepalamina. Ibumba lyailelilekonka impanga yalundumana ukulola mu mishi yaba mu Kaisarea Filipi. * Ilyo bali muli iyi mpanga iisuma, ninshi ne ncende iikalamba iyabela ku kapinda ka ku kulyo aka Calo ca Bulayo ilemoneka, e lyo Yesu aipwishe abatumwa na basambi bakwe icipusho icacindama.

12, 13. (a) Mulandu nshi Yesu alefwaila ukwishiba ifyo amabumba baletontonkanya pali ena? (b) Bushe Petro alangile shani icitetekelo ca cine ilyo alelanda na Yesu?

 ¹² Yesu aipwishe abasambi bakwe ukuti: “Bushe amabumba yatila nine ani?” Elenganyeni uko Petro alelolesha mu menso ya kwa Yesu no kumona ukuti Shikulu wakwe ali wa cikuuku kabili uwa maka, no kuti aleiluka ifyo baletontonkanya. Yesu alefwaya ukwishiba ifyo abantu abalekutika kuli ena baletontonkanya ilyo balemona ifyo alecita no kukutika ku fyo alelanda. Abasambi ba kwa Yesu abengi balyaswike icipusho, balandile ifyo abantu abengi baletontonkanya pali Yesu ifishali fya cine. Lelo Yesu alefwaya ukwishiba ne fyaletontonkanya abasambi bakwe 12. Bushe nabo balilubile? E ico, Yesu abepwishe ukuti: “Nga imwe mutila nine ani?”—Luka 9:18-20.

¹³ No yu wine muku, Petro e wayaswike. Alilandile ukwabula ukutwishika ifyo abengi pa basambi ba kwa Yesu baletontonkanya. Atile: “Ni mwe Kristu, Umwana wa kwa Lesa wa mweo.” Elenganyeni ifyo Yesu atemenwe ilyo aletasha Petro. Amucinkwileko ukuti Yehova Lesa e walengele ukuti abali ne citetekelo beshibe ici icine icacindama, te muntu iyo. Yehova alengele Petro ukwishiba icine cacindamisha ico ashasokolwele pali ilya nshita, ica kuti Yesu e wali Mesia walaiwe nelyo Kristu!—Belengeni Mateo 16:16, 17.

14. Milimo nshi iyacindama iyo Yesu apeele Petro?

¹⁴ Uyu Kristu e o ubusesemo bwalandilepo ukuti e libwe ilyo bakakuula baali no kukaana. (Amalu. 118:22; Luka 20:17) Yesu aletontonkanya pali uku kusesema ilyo asokolwele ukuti Yehova ali no kukuula icilonganino pali ili line libwe ilyo Petro aishibe. Lyena apeele Petro imilimo yacindama sana mu cilonganino. Tatile Petro ali no kuba umukalamba pa batumwa, nge fyo bamo batontonkanya, lelo amupeele fye imilimo. Amupeele “amakii ya bufumu.” (Mat. 16:19) Petro e wali no kulenga amabumba yatatu aya bantu ukuba ne subilo lya kwingila mu Bufumu bwa kwa Lesa. Ibumba lya kubalilapo, baYuda, ilya bubili bena Samaria, e lyo ilyalenga butatu bena Fyalo, nelyo abashali abaYuda.

15. Cinshi calengele ukuti Petro akalipile Yesu, kabili mashiwi nshi abomfeshe pa kumukalipila?

¹⁵ Pa numa, Yesu asosele ukuti abo bakapeela ifingi bakafwaya ne fingi kuli bena, kabili ifyo Petro apitilemo fyalangile ukuti aya mashiwi ya cine. (Luka 12:48) Yesu alitwalilile ukusokolola icine cacindama pali Mesia, ukubikako fye ne fyo ali no kucula no kufwa mu  Yerusalemu. Petro tatemenwe ilyo aumfwile ifi. Asendele Yesu pa mbali no kumukalipila ati: “Muyumfwileko uluse mwe Shikulu; ico tacakamucitikile nakalya.”—Mat. 16:21, 22.

16. Bushe Yesu alungike shani Petro, kabili lisambililo nshi ilisuma twingasambilila kuli Yesu pa fyo ayaswike Petro?

¹⁶ Petro alemona kwati ifyo aletontonkanya fyali fye bwino. E ico, afwile alipapile sana pa fyo Yesu amwaswike. Yesu alipilibwike no kulolesha abasambi bambi, abo nalimo baletontonkanya nga Petro, kabili atile: “Kabiye ku numa yandi, we Satana we! Kuti waleka nalufyanya, pantu tautontonkanya ifya kwa Lesa, kano ifya bantu.” (Mat. 16:23; Marko 8:32, 33) Muli aya mashiwi Yesu asosele, mwaliba isambililo ilisuma sana ilyo ifwe bonse twingasambililako. Ili sambililo lya kuti calyanguka sana ukutontonkanya ifya bantu ukucila ukulatontonkanya ifya kwa Lesa. Nga tuletontonkanya ifya bantu, na lintu fwe bene tulefwaya ukwafwa bambi, kuti twaleka Satana atendeka ukutubomfya ukwabula no kuti twishibe. Bushe Petro acitile shani pa fyo Yesu amwaswike?

17. Ni mwi umo Yesu aloseshe pa kweba Petro ati “kabiye ku numa yandi”?

¹⁷ Petro alishibe ukuti Yesu talemweba ukuti ena e Satana Kaseebanya. Na kuba, ifyo asosele kuli Petro te fyo asosele kuli Satana. Kuli Satana atile: “Fuma apa”; lelo kuli Petro ena atile: “Kabiye ku numa yandi.” (Mat. 4:10) Yesu takeene uyu mutumwa uo amwenemo ubusuma ubwingi, lelo amulungike fye pantu tatontonkenye bwino pa fyo Yesu asosele. Twamona ukuti Petro talingile ukulatangilila Shikulu wakwe lelo alingile ukulaba ku numa yakwe, e kutila alingile ukulamutungilila.

18. Bushe Petro alangile shani ukuti aali ne cishinka, kabili kuti twamupashanya shani?

¹⁸ Bushe Petro alifulilwe nelyo ukukaana ifyo bamwebele? Awe; Ali-icefeshe no kukonka ifyo bamufundile. No uyu wine muku, Petro ali ne cishinka kuli Yesu. Kulaba inshita ilyo abasambi ba kwa Kristu bonse balingile ukulungikwa. Nga twaicefya ilyo bamo batufunda no kukonka ifyo batweba, e lyo fye tukapalama kuli Yesu Kristu na kuli Wishi, Yehova Lesa.—Belengeni Amapinda 4:13.

19. Mashiwi nshi aya kupapusha Yesu alandile, kabili finshi nalimo Petro asakamene?

¹⁹ Tapapitile ne nshita, Yesu alilandile amashiwi na yambi ayapapwishe  abasambi bakwe. Atile: “Ndemweba icine cine nati, kuli bamo pa beminine pano abashakafwe nakalya mpaka bakamone Umwana wa muntu aleisa mu bufumu bwakwe.” (Mat. 16:28) Ukwabula no kutwishika Petro alefwaisha ukwishiba umwalolele aya mashiwi. Bushe ni mwi Yesu aloseshe? Nalimo Petro alelanguluka ukuti tali no kukwata ishuko lya musango yu, pantu e lyo bamulungike fye.

20, 21. (a) Londololeni icimonwa icamwene Petro. (b) Bushe ifyo balya bantu bamoneke mu cimonwa balelandapo fyayafwile shani Petro?

²⁰ Lelo ilyo papitile fye nalimo umulungu umo, Yesu asendele Yakobo, Yohane, na Petro pa “lupili ulutali,” nalimo pa Lupili lwa Hermone ulwali fye mupepi. Cimoneka kwati bwali bushiku pantu aba batatu baleshipula. Lelo ilyo Yesu apepele, kwali icacitike icalengele ukuti no tulo bakwete tupwe.—Mat. 17:1; Luka 9:28, 29, 32.

²¹ Yesu atampile ukwaluka ninshi nabo balemonako. Icinso cakwe catampile ukubeeka mpaka cabeekesha kwati kasuba. Ifya  kufwala fyakwe na fyo fyalebengeshima. Lyena kwamoneke abantu babili abali pamo na Yesu, umo aleimininako Mose e lyo umbi na o aleimininako Eliya. Balelanda “pa kufumapo kwakwe uko ali no kufikilisha mu Yerusalemu,” bafwile balelanda pa mfwa yakwe no kubuuka kwakwe. Calimoneke fye ukuti Petro alilubile ilyo alekaana ukuti Yesu tali na kupita mu bucushi bwa musango yu!—Luka 9:30, 31.

22, 23. (a) Bushe Petro alangile shani ukuti ali uwacincila kabili uwa cikuuku? (b) Mapaalo nshi yambi ayo Petro, Yakobo na Yohane bapokelele pali bulya bwine bushiku?

²² Petro afwaile ukuti na o wine abemo mu cimonwa, nalimo pa kuti cileepe. Ilyo camoneke kwati Mose na Eliya balepaatukana na Yesu, Petro afwaile ukucitapo cimo. Atile: “Mwe Kasambilisha, kuti cawama nga twaikala pano pene. E ico natupangepo insakwe shitatu, imo iyenu, imbi iya kwa Mose e lyo na imbi ya kwa Eliya.” Kwena aba bantu abaleimininako ababomfi ba kwa Yehova babili abafwile kale sana, tabalingile ukukwata insakwe. Petro taishibe ifyo alelandapo. Bushe umuntu wa musango uyu, uwali uwacincila kabili uwa cikuuku, te kuti mumutemwe?—Luka 9:33.

²³ Petro, Yakobo, na Yohane balipokelele icilambu na cimbi bulya bwine bushiku. Kwaishile ikumbi ilyabafimbilikishe ilyo bali pali lulya lupili. Lyena mwafumine ishiwi lya kwa Yehova Lesa ilyatile: “Uyu e Mwana wandi, uo nasala. Muumfweni.” Awe e fyo ne cimonwa capwile, kabili bashele fye na Yesu.—Luka 9:34-36.

24. (a) Bushe icimonwa ca kwaluka cakoseshe shani Petro? (b) Bushe icimonwa ca kwaluka kuti catukosha shani muno nshiku?

²⁴ Ala cilya cimonwa cali bupe ubusuma nga nshi kuli Petro na kuli ifwe bene! Ilyo papitile imyaka iingi, Petro alembele pe shuko akwete pali bulya bushiku ilya kuba pa ‘bamwene ubukata’ Yesu akakwata ilyo akaba Imfumu iya bukata mu muulu. Cilya cimonwa calengele bashininkishe ukuti amasesemo ayengi ayaba mu Cebo ca kwa Lesa yakafikilishiwa kabili calikoseshe ne citetekelo ca kwa Petro ica kuti ali no kushipikisha amesho yali no kwisa ku ntanshi. (Belengeni 2 Petro 1:16-19.) Ici cimonwa kuti cakosha ne citetekelo cesu nga ca kuti twapashanya Petro ukuba aba cishinka kuli Shikulwifwe uo Yehova asala ukulatutungulula, ukulasambilila kuli ena, ukulamumfwila nga atulungika nangu ukutusalapula, e lyo no kuba abaicefya ilyo tulemukonka cila bushiku.