1. Londololeni ifyo Marita aleumfwa pa mfwa ya kwa ndume yakwe, ne calengele ukuti aleumfwa ifyo.

MARITA talekele ukutontonkanya pa nshiishi ya kwa ndume yakwe, e kutila icilindi ico baiselepo ilibwe. Aali no bulanda nga nshi. Tashininkishe ukuti ndume yakwe, Lasaro, uo atemenwe nafwa. Inshiku shonse shine ishapitilepo ukutula apo afwilile, baleloosha na bantu abengi baleya mu kuloosha na mu kubasansamusha.

2, 3. (a) Ilyo Marita amwene Yesu, aumfwile shani? (b) Bushe amashiwi ayacindama ayo Marita alandile yalangilila finshi pali ena?

² Ilyo papitile inshiku shine, umuntu uwali sana cibusa wa kwa Lasaro alishile. Ilyo Marita amwene Yesu, e lyo aumfwile sana ubulanda pantu Yesu e wali fye no kulenga ukuti ndume yakwe efwa. Na lyo line, alyumfwile bwino ukuyakumanya Yesu ku nse ya musumba wa Betani uwabelele mu mbali ya lupili. Mu nshita fye iinono iyo ali na Yesu, Marita alisansamushiwe pa fyo Yesu alemoneka uwa bulanda, na pa fyo aumfwile ububi pa mfwa ya kwa Lasaro. Yesu aipwishe Marita amepusho ayalengele atontonkanye sana pa citetekelo cakwe na pa fyo asumine pa kubuuka kwa bafwa. Uku kulanshanya kwalengele Marita alande amashiwi ayacindama sana, aya kuti: “Nasumina ukuti ni mwe Kristu, Umwana wa kwa Lesa, Uo batile ali no kwisa mu calo.”—Yoh. 11:27.

³ Marita ali mwanakashi uwa citetekelo nga nshi. Nangu ca kuti Baibolo yalandapo fye panono pali ena, ifyo yalandapo filatusambilisha amasambililo ayakankaala ayengatwafwa ukukosha icitetekelo cesu. Pa kuti tumone ifyo twingasambililako, natutendekele ne lyashi lya mu Baibolo ilyabalilapo ukulanda pali Marita.

4. Ni bani bali mu lupwa lwa kwa Marita, kabili bushe bucibusa bwabo na Yesu bwali shani?

⁴ Imyeshi iinono iyabangilileko, Lasaro ali fye bwino. Lasaro  ali no kupokelela Yesu Kristu, umweni uwacindama nga nshi. Ali no kufikilila mu ng’anda yakwe mu Betani. Lasaro, Marita, na Maria bali pali bumunyina kabili bonse bali abakalamba, lelo baleikala ing’anda imo. Abafwailisha batila Marita afwile e wali umukalamba pantu cimoneka kwati e waletangata abeni kabili limo e o babalilapo ukulumbula pali aba batatu. (Yoh. 11:5) Takwaba icilanga nga pali uwakwete umwina mwakwe pali aba batatu. Ico twaishiba fye ca kuti bali sana ifibusa ifya kwa Yesu. Ilyo aleshimikila mu Yudea, umo bamupatile sana kabili umo balemulwisha sana, Yesu aleikala no lu lupwa. Ukwabula no kutwishika, alitashishe sana pa fyo baleikala bwino na pa fyo balemutungilila.

5, 6. (a) Cinshi calengele ukuti Marita akwate sana imilimo ilyo Yesu abatandalile? (b) Bushe Maria acitile shani ilyo Yesu abatandalile?

⁵ Marita e waletangata sana abeni kabili ali ne cileela nga nshi. Apo alebombesha sana, cimoneka kwati ilingi alekwata sana imilimo. E fyo cali ne lyo Yesu abatandalile. Mu nshita fye iinono, atampile ukupekanishisha umweni wakwe uwacindama ifya kulya ifingi ifya kuti ena, nalimo na bantu ale-enda nabo lyonse bengalya. Kale, ukuba ne cileela cali cikankaala sana. Umweni nga aisa, balemufyompa, bamufuula indyato, bamusamba amakasa, no kumusuba amafuta ayanunkila ku mutwe. (Belengeni Luka 7:44-47.) Balemupekanishisha umwa kusendama umusuma, ifya kulya, na fyonse ifyo alekabila.

⁶ Marita na Maria balikwete imilimo iingi iya kutangata umweni wabo. Nangu line abengi bamona kwati Maria ena abikile sana amano ku kusambilila, na o afwile pa kubala alyafwileko nkashi nankwe. Lelo ilyo Yesu afikile, alilekele. Yesu abomfeshe iyi inshita ku kubasambilisha! Yesu tali nga bashimapepo baliko pali ilya nshita, pantu ena alicindike abanakashi kabili alebasambilisha pa Bufumu bwa kwa Lesa, ubo alelandapo sana ilyo aleshimikila. Maria alitemenwe kabili aikele pa nshi no kutendeka ukukutika kuli Yesu.

7, 8. Cinshi ico Marita afuliilwe, kabili alangile shani ukuti alifulilwe?

⁷ Elenganyeni ifyo Marita asakamikwe. Apo alepekanya ifya kulya ifyalekanalekana kabili alikwete imilimo iingi, alisakamikwe nga nshi no kutangalikwa. Ilyo aletabataba ninshi Maria ena ekele fye, bushe alifulilwe, nangu ukuilishanya nelyo ukakaka inkanshi? Te kuti tupape nga alifulilwe. Imilimo yalimufuliile sana!

⁸ Awe Marita asukile alanda ifyali ku mutima. Aebele Yesu ukwabula no kupita mu mbali ati: “Mwe Shikulu, bushe tamusakamene ukuti nkashi nandi andekela ndebomba neka? E ico, mwebeni anjafweko.” (Luka 10:40) Aya mashiwi, yalanga ukuti  alifulilwe, e co aebele Yesu ukuti ebe Maria pa kuti amwafweko imilimo.

9, 10. (a) Bushe Yesu ayaswike shani Marita? (b) Twaishiba shani ukuti Yesu tale-eba Marita ukuti tafwile ukubombesha?

⁹ Ifyo Yesu ayaswike Marita fyalimupapwishe, nge fyo fipapusha na babelenga Baibolo. Cikuuku cikuuku amwaswike ati: “Marita, Marita, nausakamikwa no kupamfiwa ku fintu ifingi. Lelo finono fye e filekabilwa, nelyo cimo fye. Maria ena nasala icintu icisuma, kabili tapali uukamupokolola.” (Luka 10:41, 42) Bushe Yesu aloseshe mwi? Bushe aletila Marita atemenwe ifintu fimbi ukucila ifya kwa Lesa? Bushe aleti filya Marita alebombesha pa kupekanya ifya kulya tafyacindeme?

¹⁰ Iyo. Yesu alishibe bwino bwino ukuti icalengele Marita alecita ifi, ni co alimutemenwe. Kabili taleti ukupekanishisha umweni ifya kulya ifingi cibi. Ilyo ifi fishilacitika, Yesu aliile ku “mutebeto uukalamba” uo Mateo amupekanishishe. (Luka 5:29) Ico Yesu alelandapo te fya kulya ifyo Marita alepekanya, lelo fintu Marita acindamike sana. Abikile sana amano ku kupekanya ifya kulya ifyalekanalekana ica kuti afilwa no kubika amano ku fyacindamishe. Finshi ifyo fine ifyacindamishe?

11, 12. Bushe Yesu alungike shani Marita?

¹¹ Ico Yesu, Umwana uwafyalwa eka uwa kwa Yehova Lesa ailiile mu ng’anda ya kwa Marita, kusambilisha icine. Ifya kulya ifyo alepekanya tafyacindeme ukucila ifyo Yesu alesambilisha. Yesu afwile taumfwile bwino ilyo amwene ukuti Marita talekutika ku fyali no kulenga icitetekelo cakwe ukukosa. Lelo alekele umwine acita ifyo alefwaya. * Na lyo line Marita talingile ukweba Yesu ukuti apatikishe Maria ukucita ifyali no kulenga na o eumfwa ifyo Yesu alesambilisha.

¹² E ico, alimulungike cikuuku cikuuku. Amwitile mwi shina lyakwe imiku ibili pa kuti ubukali bwakwe butontoloke, kabili amwebele ukuti talingile ‘ukusakamikwa no kupamfiwa ku fintu ifingi.’ Alingile ukupekanya fye ifyalinga, cimo fye nelyo fibili nga fyali fye bwino, maka maka apo alebasambilisha ifya kwa Lesa. Kanshi Yesu tali na kupokolola Maria “icintu icisuma” ico asalile, e kutila ukukutika kuli Yesu!

13. Finshi twingasambilila ku fyo Yesu alandile pa kulungika Marita?

 ¹³ Abasambi ba kwa Kristu aba muno nshiku kuti basambilila amasambililo ayengi ku fyacitike mu ng’anda ya kwa Marita. Tatufwile ukuleka icintu nangu cimo calenga twakaana ukubika amano ku “fya kwa Lesa.” (Mat. 5:3) Kwena tufwile ukupashanya icileela ca kwa Marita ne fyo alebombesha, lelo tatufwile ‘ukusakamikwa no kupamfiwa’ sana ku fintu ifishacindama ica kuti twafilwa no kubika amano ku fyacindamisha. Umulandu uukalamba uo tufwaila ukubela pamo na Bena Kristu banensu, kukoseleshanya no kupeelana ubupe ubwafuma kuli Lesa, te kupekanya nelyo ukulya ifya kulya ifingi nga nshi. (Belengeni Abena Roma 1:11, 12.) Kuti twakoseleshanya no kusansamukila pamo nangu ca kuti ifya kulya fili fye ifinono.

14. Mulandu nshi cingawamina ukusambililako kuli filya Marita akonkele ukufunda?

¹⁴ Bushe Marita alyumfwile ilyo Yesu amulungike bwino bwino? Tatulingile no kutwishika. Ilyo umutumwa Yohane alelanda pali ndume ya kwa Marita, abalilepo ukusosa amashiwi ya kuti: “Nomba Yesu alitemenwe Marita na nkashi nankwe na Lasaro.” (Yoh. 11:5) Imyeshi iingi yalipitilepo ukutula apo Yesu alungikiile Marita. Marita tale-enda ne cikonko ku mukoshi kabili tafuliilwe Yesu pa fyo amulungike. Lelo alyumfwile ifyo amufundile. Ifyo acitile na fyo filatusambilisha isambililo ilisuma ilyakuma icitetekelo cesu, pantu bonse tulalufyanya kabili tulingile ukulungikwa, bushe te ifyo?

15, 16. (a) Bushe Marita acitile shani ilyo ndume yakwe alwele? (b) Cinshi calengele ifyo Marita na Maria balesuubila ficitika?

¹⁵ Ilyo ndume yakwe alwele, Marita alemutensha. Ale-esha na maka ukumusakamana pa kuti apole. Na lyo line, Lasaro alilwalishe. Bankashi yakwe balemutensha akasuba no bushiku. Ilyo Marita alemona uko ndume yakwe aleya-alenaka, afwile aleibukisha inshita balesansamukila pamo na macushi balekwata!

¹⁶ Ilyo bamwene ukuti tapali ico bali no kucita ku kwafwa Lasaro, Marita na Maria batumine amashiwi kuli Yesu. Uko aleshimikila kwali kwa kwenda inshiku shibili ukufuma ku Betani. Amashiwi batumine yali ya kuti: “Mwe Shikulu, moneni! umuntu mwatemwa nalwala.” (Yoh. 11:1, 3) Balishibe ukuti Yesu alitemenwe ndume yabo, kabili balicetekele ukuti ali no kwafwa cibusa wakwe. Bushe balesubila ukuti Yesu ali no kwisa ilyo Lasaro talafwa? Nga e fyo balesubila, ninshi calyumine umupini ku ntanshi pantu Lasaro alifwile.

17. Cinshi capapwishe Marita, kabili acitile shani ilyo aumfwile ukuti Yesu ali mupepi na ku musumba?

¹⁷ Marita na Maria balilooseshe ndume yabo, balipekenye ukumushiika, kabili balipokelele na beni abengi ukufuma ku Betani na mu ncende ishali mupepi. Marita nalimo alipapile nga nshi ilyo inshiku shalepita fye ukwabula ukuti Yesu amoneke. Awe ilyo papitile inshiku shine, Marita aumfwile ukuti Yesu ali mupepi na ku musumba. Apo ali uwacincila sana, nangu ali no bulanda, Marita alimine, ukwabula no kweba na Maria, no kuya ulubilo mu kukumanya Yesu.—Belengeni Yohane 11:20.

18, 19. Lisubilo nshi Marita akwete, kabili mulandu nshi akwatile sana icitetekelo?

¹⁸ Ilyo Marita amwene Shikulu wakwe, amwebele amashiwi ayamucushishe pamo na Maria pa nshiku ishingi. Atile: “Mwe Shikulu,  nga mwali kuno ndume yandi nga tafwile.” Na lyo line, Marita acili alikwete isubilo ne citetekelo muli Yesu. Asosele no kuti: “Lelo ninjishiba ukuti na nomba line fyonse ifyo mwingalomba kuli Lesa, kuti amupeela.” Ilyo line fye, Yesu amwebele amashiwi ayakoseshe isubilo lyakwe, atile: “Ndume yobe alabuuka.”—Yoh. 11:21-23.

¹⁹ Marita alemona kwati Yesu alelanda pa kubuuka ukukabako ku ntanshi. E ico ayaswike ati: “Ninjishiba ukuti akema ilyo kukaba ukubuuka pa bushiku bwa kulekelesha.” (Yoh. 11:24) Icitetekelo cakwe mu kubuuka calikosele icine cine. Nangu cingati Amalembo yalesambilisha apabuuta ukuti abafwa bakabuuka, bashimapepo bamo abaYuda, abo baleita abati abaSaduke, balekaana. (Dan. 12:13; Marko 12:18) Lelo Marita ena alishibe ukuti Yesu alesambilisha ukuti kukaba ukubuuka kabili alibuushishe fye na bafwa, nangu ca kuti pali abo tapali uwafwile pa nshiku shine nga Lasaro. Nomba taishibe ico Yesu ali no kucita.

20. Londololeni umwalola amashiwi yashakalabwe ayo Yesu alandile e lyo ne fyo Marita ayaswike ifyalembwa pali Yohane 11:25-27.

 ²⁰ Lyena Yesu alandile amashiwi ayashakalabwe, aya kuti: “Nine kubuuka kabili umweo.” Na kabushe, Yehova Lesa alipeela Umwana wakwe amaka aya kubuusha abafwa abengi nga nshi ku ntanshi. Yesu aipwishe Marita ukuti: “Bushe wasumina ifi?” Na Marita pa kwasuka alandile amashiwi ayali pa ntendekelo ya cino cipandwa. Alitetekele ukuti Yesu ali ni Kristu, nelyo Mesia, no kuti ali Mwana wa kwa Yehova Lesa, e lyo no kuti bakasesema balisobele ukuti ali no kwisa pa calo.—Yoh. 5:28, 29; belengeni Yohane 11:25-27.

21, 22. (a) Bushe Yesu alangile shani ifyo abantu bomfwa ubulanda nga bafwilwa? (b) Londololeni ifyo cali ilyo Lasaro abuukile.

²¹ Bushe Yehova Lesa no Mwana wakwe, Yesu Kristu balatemwa umuntu nga akwata icitetekelo nga cilya icakwete Marita? Ifyacitike, ifyo Marita aimwenene na menso, filanga ukuti balatemwa. Alyangufyenye ukuya mu kusenda nkashi nankwe. Pa numa, amwene ukuti Yesu aali sana no bulanda ilyo alelanda na Maria na bantu bambi abengi abaleloosha. Alimwene uko Yesu alukwishe ifilamba icalelanga ukuti ali no bulanda nga nshi pa fyo abantu bakalipwa nga bafwilwa. Alyumfwile uko Yesu aebele abantu ukufumya ilibwe pa nshiishi ya kwa Lasaro.—Yoh. 11:28-39.

²² Apo Marita ali mwanakashi wa mano, alikeene, atile pali ino nshita umubili ulenunka pantu napapita inshiku shine apo afwila. Yesu amucinkwileko ukuti: “Bushe nshikwebele ukuti nga wasumina, ulemona ubukata bwa kwa Lesa?” Marita alisumine, kabili alimwene ubukata bwa kwa Yehova Lesa. Palya pene fye, Lesa alipeele Umwana wakwe amaka aya kubuusha Lasaro! Marita tabalile alaba ifyacitike. Yesu aitile ndume ya kwa Marita ati, “We Lasaro, fuma!” Awe Marita alyumfwile uko Lasaro aleima mu nshishi umo bamushiikile, atendeka no kufumina ku nse ninshi nabamupomba mu nsalu isho balepombamo uufwile. Lyena Yesu aebele abantu ati: “Mukakuleni, mulekeni aleya.” Marita aleibukisha ne fyo ena na Maria batemenwe ne fyo bakumbatile Lasaro ilyo abuukile. (Belengeni Yohane 11:40-44.) Awe e fyo ubulanda bwa kwa Marita bwapwile!

23. Finshi Yehova na Yesu bafwaya ukumucitila, kabili cinshi na imwe mulingile ukucita?

²³ Ili lyashi lilanga ukuti kukaba ukubuuka kwa bafwa; e fyo Baibolo isambilisha kabili kale kwali na babuushiwe ku bafwa. (Yobo 14:14, 15) Yehova no Mwana wakwe balalambula aba citetekelo,  nge fyo bacitile kuli Marita, Maria, na Lasaro. Na imwe bene bakamulambula nga mwaba ne citetekelo cakosa.

24. Finshi Baibolo yalandapo umuku wa kulekeleshako pali Marita?

²⁴ Baibolo yalilumbula Marita umuku na umbi uwa kulekeleshako. Yamulumbula ilyo yalanda pa fyalecitika mu mulungu wa kulekeleshako uo Yesu ali pano calo. Apo Yesu alishibe amacushi ayo ali no kupitamo, apingwilepo ukuya mu kwikala ku mwabo Marita ku Betani. Alefuma ku Betani pa kuya ku Yerusalemu apali amakilomita yatatu. Yesu na Lasaro balelya ica kulya mu ng’anda ya kwa Simone uwa fibashi, kabili ni pali iyi ine inshita e po Baibolo yalanda pali Marita umuku wa kulekelesha ukuti: “Marita alebomba imilimo.”—Yoh. 12:2.

25. Mulandu nshi ciwamina ukukwata abanakashi mu filonganino ababa nga Marita?

²⁵ Ala uyu mwanakashi alebombesha! Umuku wa kubalilapo ilyo Baibolo yamulandapo, itila alebomba. No muku wa kulekeleshako ukumulandapo, na o wine yatila alebomba kabili aleafwa sana abantu. Mu filonganino fya basambi ba kwa Kristu ifya muno nshiku mwaliba abanakashi ababombesha nga Marita, abashipa kabili bakapekape, abalanga icitetekelo cabo ilyo baipeelesha ukubomba imilimo. Bushe Marita alitwalilile ukubombesha? Afwile alitwalilile. Nga alitwalilile, ninshi alicitile bwino pantu kwali amafya na yambi ayo ali no kupitamo.

26. Bushe icitetekelo ca kwa Marita camwafwile ukucita cinshi?

²⁶ Mu nshiku fye ishinono, Marita ali no kucula sana pa mulandu wa kuti Shikulu wakwe, Yesu, uo atemenwe sana ali no kufwa. Kabili, balya bantu ba bumbimunda abaipeye Yesu balefwaya no kwipaya Lasaro, pantu ukubuuka kwakwe kwalengele abengi ukutetekela Yesu. (Belengeni Yohane 12:9-11.) Na kabili, imfwa yasukile yapaatukanya aba bantu abatemwanene nga nshi, e kutila Marita, nkashi nankwe, na ndume yabo. Tatwaishiba ifyo bafwile ne lyo bafwile, lelo ico twingashininkisha ca kuti: Icitetekelo cakosa ico Marita akwete calimwafwile ukushipikisha ukufika na ku mpela. E mulandu wine Abena Kristu ba muno nshiku balingile ukupashanishisha Marita ukuba ne citetekelo.