1. Нәјә ҝөрә Адәмлә Һәвва вә онларын өвладлары Әдән бағына ҝирә билмирләр вә Һабилин ән бөјүк арзусу нәдир?

ҺАБИЛ дағ дөшүндә отлајан сүрүјә бахыр. Сонра ҝөзүнү сүрүдән чәкиб узагда бәрг вуран ишылтыја нәзәр салыр. О, бу ишылтынын һарадан ҝәлдијини јахшы билир. Бу, Әдән бағынын ҝиришиндә ҝеҹә-ҝүндүз фырланан одлу гылынҹын ишылтысыдыр. Бир вахтлар онун ата-анасы о бағда јашајыб. Амма инди ора нә өзләри, нә дә өвладлары ҝирә билир. Һабил сәмаја бахыб Јарадан барәдә дүшүнүр. Хәфиф ахшам меһи онун сачыны дарајыр. О дүшүнүр: «Ҝөрәсән, Аллаһла инсанлар арасындакы учурум нә вахтса арадан галхаҹаг?» Бу ҝүнү ҝөрмәк Һабилин ән бөјүк арзусудур.

2-4. Һабил һансы мәнада бизимлә данышыр?

² Бу ҝүн Һабил бизимлә данышыр. Сиз онун сәсини ешидирсиниз? Дејә биләрсиниз ки, бу, мүмкүн дејил. Ҝөр Һабилин өлүмүндән нә гәдәр вахт кечиб. Алты мин илә јахындыр ки, чүрүјүб торпаға гарышыб. Мүгәддәс Китабда да дејилир ки, «өлүләр һеч нә билмир» (Ваиз 9:5, 10). Үстәлик, Мүгәддәс Китабда Һабилин ағзындан чыхан бир кәлмә сөз белә, јазылмајыб. Бәс онда о, бизимлә неҹә даныша биләр?

³ Һәвари Булус Аллаһдан илһам алараг Һабил һаггында демишди: «Һабил өлсә дә,.. индијәдәк данышыр». (Ибраниләрә 11:4 ајәсини оху.) О, бизимлә иманы васитәсилә данышыр. Һабил јер үзүндә илк иман саһиби олуб. О, иманыны мөһтәшәм шәкилдә ҝөстәрмишди. Буна ҝөрә дә о, ҹанлы өрнәкдир, биз ондан чох шеј өјрәнә биләрик. Әҝәр Һабилин иманыны изләсәк вә она бәнзәмәјә чалышсаг, Һабилин әһвалаты ҹанланаҹаг, бу әһвалатын ичиндән, санки, онун сәсини ешидәҹәјик.

⁴ Мүгәддәс Китабда Һабил һагда бир-ики кәлмә данышылыр. Бунунла белә, биз ондан, онун иманындан чох шеј өјрәнә биләрик. Ҝәлин ҝөрәк нә.

5. Нәјә ҝөрә Иса пејғәмбәр бәшәрин тәмәлинин гојулмасыны Һабиллә әлагәләндирмишди? (Һәмчинин һашијәјә бах.)

⁵ Һабил бәшәр тарихинин илкин чағында дүнјаја ҝөз ачыб. Сонралар Иса пејғәмбәр бәшәрин тәмәлинин гојулмасыны Һабиллә әлагәләндирмишди. (Лука 11:50, 51 ајәләрини оху.) Ҝөрүнүр, пејғәмбәр ҝүнаһдан гуртулмаға үмиди олан бәшәријјәти нәзәрдә тутурду. Һабил јер үзүндә јашамыш илк инсанлардан дөрдүнҹүсү олса да, ҝөрүнүр, Аллаһын ҝүнаһдан азад едилмәјә лајиг билдији илк инсан олуб *. Ајдын мәсәләдир ки, Һабил үчүн ҝөзәл өрнәк олмајыб.

6. Һабилин валидејнләри һаггында нә дејә биләрсиниз?

⁶ Бәшәр аиләси ҝәнҹ олса да, бәдбәхтлик онлары ағушуна алмышды. Јәгин ки, Һабилин ата-анасы ҝөзәл вә ҝүмраһ идиләр. Амма онлар һәјатларында ән бөјүк сәһви етмишдиләр вә буну дәрк едирдиләр. Бир вахтлар онлар камил идиләр, гаршыда онлары әбәди, сонсуз һәјат ҝөзләјирди. Лакин сонра Јеһова Аллаһа гаршы чыхдылар вә буна ҝөрә дә Әдән бағындан, ҹәннәтдән говулдулар. Онлар нәфсләринә һаким ола билмәдиләр, һеч нәји, һәтта өвладларыны, ҝәләҹәк нәсилләрини белә, дүшүнмәдиләр вә камилликдән, әбәди һәјатдан мәһрум олдулар (Јар. 2:15—3:24).

7, 8. Габил доғуланда Һәвва нә деди вә ола билсин, о, нәји нәзәрдә тутурду?

⁷ Ҹәннәт бағындан говуландан сонра Адәмлә Һәвванын  әзаблы ҝүнләри башлады. Онлар ҝүнаһ ишләјәндә Јеһова Аллаһ демишди ки, ҝәләҹәкдә «гадындан» «өвлад» төрәјәҹәк вә о, Адәмлә Һәвваны јолдан чыхаран Шәрири мәһв едәҹәк (Јар. 3:15; 4:1). Илк өвлады Габил доғуланда Һәвва белә деди: «Јеһованын көмәји илә дүнјаја инсан ҝәтирдим». Јәгин Һәвва Јеһова Аллаһын ҹәннәтдә вердији һәмин вәди нәзәрдә тутараг бу сөзләри сөјләмишди. Бәлкә дә, о дүшүнүрдү ки, «гадын» онун өзү, «өвлад» исә Габилдир.

⁸ Әҝәр Һәвва доғрудан да белә дүшүнүрдүсә, онда о, чох јанылырды. Үстәлик, Адәмлә Һәвва Габилә бу фикри ашылајырдыларса, сөзсүз ки, Габилин үрәјиндә тәкәббүр јаранмышды. Амма икинҹи оғлу оланда Һәвва онун һаггында бу ҹүр сөзләр демәди. Адәмлә Һәвва онун адыны Һабил гојду. Ибрани дилиндә бу адын мәнасы «нәфәс», «пучлуг» демәкдир (Јар. 4:2). Нәјә ҝөрә Адәмлә Һәвва икинҹи оғулларына бу ады вермишдиләр? Бәлкә, Һабилә гардашы Габил гәдәр үмид бәсләмирдиләр? Ола биләр, амма буну дәгиг дејә билмәрик.

9. Валидејнләр Адәмлә Һәввадан нә ибрәт ҝөтүрмәлидирләр?

⁹ Валидејнләр Адәмлә Һәввадан ибрәт ҝөтүрмәлидирләр. Валидејнләр, сиз сөзләринизлә, һәрәкәтләринизлә өвладыныза нә ашылајырсыныз: тәкәббүрлү, шөһрәтпәрәст, худбин олмағы, јохса Јеһова Аллаһы севмәји вә Она јахынлашмағы? Әфсус ки, Адәмлә Һәвва валидејнлик вәзифәсини лајигинҹә јеринә јетирә билмәди. Амма онларын өвладынын ҝәләҹәјинә үмид вар иди.

10, 11. а) Габиллә Һабил һансы ишлә мәшғул идиләр? б) Һабил өзүндә һансы хүсусијјәти јетишдирмишди?

¹⁰ Адәм оғулларыны кичик јашларындан әмәјә алышдырмышды ки, аиләни доландыра билсинләр. Габил әкинчи, Һабил исә чобан иди.

¹¹ Амма Һабил пешәдән даһа ваҹиб бир шејә јијәләнмишди. О, илләр боју өзүндә сонралар һәвари Булусун тәрифләдији ҝөзәл бир хүсусијјәти, иманы јетишдирмишди. Бир дүшүнүн, Һабилә өрнәк олаҹаг бир кимсә јох иди. Бәс онда о, имана неҹә јијәләнмишди? Она үч амил көмәк етмишди. Ҝәлин онлары нәзәрдән кечирәк.

12, 13. Јеһова Аллаһын хәлг етдији шејләр Һабилә иман саһиби олмаға неҹә көмәк етмишди?

¹² Јеһова Аллаһын јаратдыглары. Торпағы әкиб-беҹәрмәк чәтин иди, чүнки Јеһова Аллаһ торпағы ләнәтләмишди, о, тикан вә гангал битирирди. Амма јенә дә торпаг Һабилин аиләси үчүн бол мәһсул верирди. Бундан әлавә, Аллаһ һејванлары, гушлары, балыглары, дағлары, дәнизләри, чајлары, ҝөлләри, сәманы, булудлары, ҝүнәши, ајы, улдузлары ләнәтләмәмишди. Һабил һара ҝөз ҝәздирирдисә, Јараданын  түкәнмәз мәһәббәтини, һикмәтини вә кәрамәтини ҝөрүрдү. (Ромалылара 1:20 ајәсини оху.) Шүбһәсиз, бунлар барәдә дүшүнәндә онун иманы даһа да мөһкәмләнирди.

¹³ Тәбии ки, Һабил Јеһова Аллаһ барәдә дүшүнүрдү. Тәсәввүр един: Һабил гојун отарыр. Гојун отармаг асан иш дејил, чобанын ҝүнү ајаг үстә кечир. О, тәпәләр ашыр, дәрәләрдән, чајлардан кечир, гојун-гузуну оту бол, сују тәмиз јерләрә апарыр, онлары јатырмаг үчүн тәһлүкәсиз јер ахтарыр. Аллаһын хәлг етдији һејванларын ичиндә гојун-гузу, санки, ән көмәксизидир! Елә бил, јараныблар ки, инсан онлары бәсләсин, горусун. Јәгин Һабил баша дүшүрдү ки, онун да инсандан гат-гат һикмәтли, гат-гат ҝүҹлү Јараданын рәһбәрлијинә, мүдафиәсинә вә гајғысына еһтијаҹы вар. Шүбһәсиз, о, белә шејләр барәдә дуа едирди вә бунун сајәсиндә Аллаһа олан иманы ҝет-ҝедә ҝүҹләнирди.

14, 15. Һабил нәләрин үзәриндә дүшүнүрдү?

¹⁴ Јеһова Аллаһын вәдләри. Чох јәгин ки, Адәмлә Һәвва оғулларына ҹәннәтдән нәјә ҝөрә говулдугларыны данышмышдылар. Буна ҝөрә дә, ола билсин, Һабил чох шеј барәдә дүшүнүрдү.

¹⁵ Јеһова Аллаһ демишди ки, торпаг ләнәтләнәҹәк. Һабил тиканлары, гангаллары ҝөрәндә бу сөзләрин јеринә јетдијинин шаһиди олурду. Һәмчинин Аллаһ-Таала сөјләмишди ки, Һәвванын һамиләлији ағры илә кечәҹәк вә о, ағры ичиндә доғаҹаг. Һәвва дүнјаја өвлад ҝәтирәндә Һабил бу сөзләрин дә дүз чыхдығыны ҝөрүрдү. Јеһова Аллаһ ону да демишди ки, Һәвва әринин мәһәббәтинә вә диггәтинә һәдсиз еһтијаҹ дујаҹаг, Адәм исә онун үзәриндә ағалыг едәҹәк. Һабил бу кәдәрли сәһнәни һәр ҝүн өз ҝөзләри илә ҝөрүрдү. О, һәр дәфә Јеһова Аллаһын сөзүнүн дүз чыхдығына шаһид олурду. Бунлар Һабилә әсас верирди ки, Аллаһын вәд етдији өвладын ҝәләҹәјинә вә Әдәндә баш галдыран гүсурлары бир ҝүн дүзәлдәҹәјинә иман ҝәтирсин (Јар. 3:15—19).

16, 17. Һабил кәррублардан нә өјрәнирди?

 ¹⁶ Јеһова Аллаһын хидмәтчиләри. Дүздүр, инсанлар арасында Һабил үчүн өрнәк јох иди. Амма она өрнәк олаҹаг башга шүурлу варлыглар вар иди. Адәмлә Һәвва Әдән бағындан говуланда Јеһова Аллаһ тәдбир ҝөрмүшдү ки, нә онлар, нә дә өвладлары ора ҝирә билмәсинләр. Буна ҝөрә дә бағын ҝиришинә јүксәк мөвгејә саһиб олан мәләкләр — кәррублар вә арамсыз фырланан одлу гылынҹ гојмушду. (Јарадылыш 3:24 ајәсини оху.)

¹⁷ Тәсәввүр едирсиниз, Һабил ушаглыгдан бу мәләкләри мүшаһидә едирди! Ҹисмани бәдән алмыш бу мәләкләрин ҝөркәминдән әзәмәт, гүдрәт јағырды. Арамсыз фырланан, алов кими шөлә сачан гылынҹ да һејрәт доғурурду. Бәс ҝөрәсән, Һабил нә вахтса кәррубларын безиб јерләриндән ајрылдығыны ҝөрмүшдү? Хејр! Ҝүнләр, ајлар, илләр кечсә дә, бу шүурлу, гүдрәтли варлыглар јерләриндән тәрпәнмирдиләр. Беләҹә, Һабил баша дүшүрдү ки, Јеһова Аллаһын садиг вә салеһ гуллары вар. О ҝөрүрдү ки, онун аилә үзвләриндән фәргли олараг, кәррублар Јеһова Аллаһа садиг вә итаәткардырлар. Шүбһәсиз, мәләкләрин нүмунәси Һабилин иманыны ҝүҹләндирирди.

18. Биз нәјин сајәсиндә иман јетишдирә биләрик?

¹⁸ Јеһова Аллаһын јаратдыглары, Онун вәдләри вә садиг мәләкләри барәдә дүшүндүкҹә Һабилин иманы ҝүҹләнирди. Биз ондан чох шеј өјрәнә биләрик. Һабилин нүмунәси хүсусилә ҝәнҹләрдә өзүнәинам һисси јарада биләр. Аиләдә һеч ким Аллаһын јолу илә ҝетмәсә дә, онлар Һабил кими өзләриндә әсил иман јетишдирә биләрләр. Бу ҝүн бизим әтрафымызда Аллаһын јаратдығы ҝөзәлликләр, әлимиздә  Мүгәддәс Китаб, ҝөзүмүзүн габағында чохлу иман өрнәкләри вар. Бүтүн бунлар бизә өзүмүздә иман јетишдирмәјә көмәк едир.

19. Вахт кечдикҹә Һабил нәји баша дүшдү?

¹⁹ Һабилин Јеһоваја иманы артдыгҹа үрәјиндә бу иманы неҹәсә ҝөстәрмәк арзусу јаранырды. Амма ади бир инсан јери-ҝөјү јарадана нә верә биләр? Ахы Аллаһ һеч кимин бәхшишинә, көмәјинә мөһтаҹ дејил. Вахт кечдикҹә Һабил ваҹиб бир шеји баша дүшдү: әҝәр о, тәмиз нијјәтлә саһиб олдуғу ән јахшы шеји Аллаһа версә, Аллаһ ондан разы галаҹаг.

20, 21. Габиллә Һабил Јеһова Аллаһа нә гурбан ҝәтирдиләр вә Аллаһ онларын гурбанына неҹә јанашды?

²⁰ Һабил Аллаһа гурбан ҝәтирмәк үчүн сүрүсүндән бир нечә гојун сечди. Гојунларын биринҹи балаларыны, сүрүсүнүн ән јахшы гојунларыны кәсиб ән јахшы сајдығы тикәләри ајырды. Габил дә Аллаһын лүтфүнү вә хејир-дуасыны алмаг истәјирди. Буна ҝөрә дә әкиб-беҹәрдији торпағын мәһсулундан тәгдимә һазырлады. Амма Габилин нијјәти Һабилин нијјәтиндән фәргләнирди. Онлар гурбанларыны Аллаһа тәгдим едән заман бу үзә чыхды.

²¹ Ола билсин ки, Адәмин һәр ики оғлу гурбанҝаһ дүзәлтмишдиләр, гурбанларыны онун үстүнә гојуб јандырмышдылар. Ҝүман ки, бүтүн бу шејләр о вахт Јеһова Аллаһын јердә јеҝанә елчиси олан кәррубларын ҝөзү гаршысында баш верирди. Јеһовадан ҹаваб ҝәлди! Мүгәддәс Китабда јазылыб: «Јеһова Һабилдән вә онун бәхшишиндән разы галды» (Јар. 4:4). Лакин буну неҹә ҝөстәрдији барәдә орада һеч нә јазылмајыб.

22, 23. Нәјә ҝөрә Јеһова Аллаһ Һабилин гурбаныны гәбул етди?

²² Бәс нәјә ҝөрә Јеһова Аллаһ мәһз Һабилин гурбаныны гәбул етди? Бәлкә онун ҝәтирдији гурбана ҝөрә? Һабил Аллаһа ҹанлы варлыг, һејван гурбан ҝәтирди, онун гијмәтли ганыны ахытды. Ҝөрәсән, Һабил бу ҹүр гурбанын ҝәләҹәкдә нә гәдәр дәјәрли олаҹағыны баша дүшүрдү? Әсрләр сонра Аллаһ гүсурсуз гузу гурбаны ҝәтирмәк барәдә ганун верди. Бу гурбан Аллаһын камил Оғлунун, «Аллаһын гузусу»нун гурбанлығыны тәмсил едирди. Онун ҝүнаһсыз ганы ахыдылаҹагды (Јәһ. 1:29; Чых. 12:5—7). Сөзсүз ки, бунларын чоху Һабил үчүн гаранлыг иди.

²³ Амма бир шеји дәгиг билирик ки, Һабил саһиб олдуғу ән дәјәрли шеји Аллаһа гурбан ҝәтирмишди. Јеһова Аллаһ јалныз Һабилин гурбанындан јох, онун өзүндән дә разы иди. Чүнки Һабили гурбан ҝәтирмәјә Јеһова Аллаһа мәһәббәт вә иман сөвг етмишди.

24. а) Нәјә ҝөрә демәк олар ки, гүсур Габилин гурбанында дејилди? б) Габиллә буҝүнкү әксәр инсанлар арасында һансы охшарлыг вар?

 ²⁴ Бәс Габилин гурбаны һагда нә демәк олар? Јеһова Аллаһ «Габилдән вә онун ҝәтирдији бәхшишдән разы галмады» (Јар. 4:5). Әслиндә, гүсур онун ҝәтирдији гурбанда дејилди. Чүнки Аллаһ сонралар исраиллиләрә вердији ганунда торпағын мәһсулундан да гурбан ҝәтирмәји бујурмушду (Лав. 6:14, 15). Гүсур Габилин өзүндә иди. Мүгәддәс Китабда јазылыб ки, онун әмәлләри пис иди. (1 Јәһја 3:12 ајәсини оху.) Зәманәмиздәки адамларын чоху кими, јәгин, Габил дә дүшүнүрдү ки, үздән Аллаһ адамы кими ҝөрүнмәк кифајәтдир. Амма тезликлә, әслиндә, онун Аллаһы севмәдији, Она иман етмәдији үзә чыхды.

25, 26. Јеһова Аллаһ Габили нә барәдә хәбәрдар етди вә Габил нә етди?

²⁵ Габил Јеһова Аллаһын ондан разы галмадығыны баша дүшәндә нә етди? Һабилә бахыб бир шеј өјрәнди? Хејр, онун үрәјиндә гардашына гаршы нифрәт аловланды. Јеһова Аллаһ онун үрәјиндәкиләри ҝөрүрдү. О, сәбирлә Габилә өјүд-нәсиһәт верди, ону хәбәрдар етди ки, белә ҝетсә, ағыр ҝүнаһа јол верәҹәк. Һәмчинин Аллаһ Габили әмин етди ки, әҝәр өзүнү дүзәлтсә, Онун ҝөзүндә уҹалаҹаг (Јар. 4:6, 7).

²⁶ Лакин Габил Аллаһын хәбәрдарлығына мәһәл гојмады. Онун мәнфур нијјәтиндән бихәбәр олан гардашыны чөллүјә чағырды вә үстүнә һүҹум чәкиб ону өлдүрдү (Јар. 4:8). Һабил, демәк олар ки, иман јолунда илк гурбан, илк шәһид олду. Һабил өлсә дә, онун һәјат һекајәси битмәјиб.

27. а) Нәјә әсасән дејә биләрик ки, Һабил дириләҹәк? б) Ҹәннәтдә Һабили ҝөрмәк үчүн нә етмәлијик?

²⁷ Мәҹази диллә десәк, Һабилин ганы торпагдан Јеһова Аллаһа фәрјад едиб онун гисасыны алмағы диләјирди, әдаләт истәјирди. Аллаһ әдаләти бәргәрар етди, Габили ҹәзасыз гојмады (Јар. 4:9—12). Һабилин иман һекајәси бу ҝүн бизимлә данышыр. Һабил о дөвр үчүн чох гыса өмүр сүрсә дә, тәхминән јүз ил јашаса да, Аллаһы разы салан өмүр јашады. О өләндә дә әмин иди ки, Аллаһ ону севир, ондан разыдыр (Ибр. 11:4). Сөзсүз ки, Һабил Аллаһын јаддашындадыр. Вахт ҝәләҹәк, Аллаһ ону јер үзүндәки Ҹәннәтдә дирилдәҹәк (Јәһ. 5:28, 29). Ҹәннәтдә Һабили ҝөрмәк үчүн бу ҝүн онун сәсинә гулаг вермәли вә ҝөзәл иманыны өрнәк ҝөтүрмәлијик.