Tɛla kɔ ndwokɔ mɔɔ ɩwɔ zʋ

Asʋ̃ Nyamɩnlɩ Luwalɩ Ɛlanɩlanɩlɛ Zʋ Yɛ Ɩwɔlɩ Abɔdɩ Azʋlɔtʋ Mɔɔ Nnwʋanlɩ Wɔ Nu a?

Asʋ̃ Nyamɩnlɩ Luwalɩ Ɛlanɩlanɩlɛ Zʋ Yɛ Ɩwɔlɩ Abɔdɩ Azʋlɔtʋ Mɔɔ Nnwʋanlɩ Wɔ Nu a?

Mɔɔ Bayɩbʋlʋ yɩ kã

 Anhã. Bayɩbʋlʋ yɩ kã yɩ petee kɛɛ, Nyamɩnlɩ wɔlɩ mmenii, nnamɩ nɩɩ nnuno azʋlɔtʋ kɛmɔ bo “su” dɩ. a (Gyɛnɛsɩsɩ 1:12, 21, 25, 27; Yikile 4:11) Ɩkã kɛɛ mmenii munwatĩĩ zʋ̃ yɛ awʋvʋlɔ mɔɔ beli bɔmʋnlɩ, Adamɩ nɩɩ Yifi nu yɛ bɛɣalɩ a. (Gyɛnɛsɩsɩ 3:20; 4:1) Ɛhanlɛ mɔɔ sayɩnsɩmaa kã kɛɛ Nyamɩnlɩ luwalɩ ɛlanɩlanɩlɛ (theistic evolution) zʋ yɛ ɩwɔlɩ abɔdɩ azʋlɔtʋ mɔɔ nnwʋanlɩ wɔ numɔ nɩ, ɩ nɩɩ Bayɩbʋlʋ yɩ iáyiyia. Naasʋ̃, odwokɔ yɩ yɛ lɛ kɛɛ, Bayɩbʋlʋ yɩ ɩádɩndɛ tiyia ntɩyasɩ mɔɔ sayɩnsɩmaa wɔ kɛɛ nninyeni kʋla danɩdanɩ anzɛnyɩɩ sɩnzã wɔ abɔdɩ ɔkʋ̃ bela nu nɩ.

 Asʋ̃ Nyamɩnlɩ luwalɩ ɛlanɩlanɩlɛ zʋ yɛ ɩwɔlɩ dɩyɛ a?

 Mmenii mɔɔ bede bedi kɛɛ Nyamɩnlɩ luwalɩ ɛlanɩlanɩlɛ zʋ yɛ ɩwɔlɩ nninyeni nɩ, ɩsʋnɩ abiyela yɩ adwɩnɩ wɔ kezimɔ Nyamɩnlɩ luwalɩ ɛlanɩlanɩlɛ zʋ wɔlɩ nninyeni nɩ nwʋ. Kɛmɔ Encyclopædia Britannica ma yɛnwʋ yɩ nɩ, ‘abiyemmɔ de di kɛɛ abɔdɩ azʋlɔtʋ mɔɔ bɔkʋla bɛsɩnzã bɔ nwʋ ma ɩ nɩɩ bʋwabɩlɛ mɔɔ ɩwɔ dɩka mɔɔ bɔwɔ nɩ yiyia nɩ, ɩdɩ ɔhʋanɩ ɔkʋ̃ mɔɔ Nyamɩnlɩ duwa zʋlɔ yɛ nninyeni.’

 Mmenii mɔɔ bede bedi kɛɛ Nyamɩnlɩ luwalɩ ɛlanɩlanɩlɛ zʋ yɛ ɩwɔlɩ nninyeni nɩ, adwɩnɩhilelɛ mvʋlɔ mɔɔ bɛlɛ yɩ nɩ be sʋ̃ yɛ dɩ:

  •   Abɔdɩ mɔɔ nnwʋanlɩ wɔ numɔ munwala zʋ̃ abɔdɩ mɔɔ nɩ bɛda azɩ wɔ ɔwɔkɩ nu yɛ bɛɣalɩ a.

  •   Abɔdɩ ɔkʋ̃ mɔɔ nnwʋanlɩ wɔ nu kɔhʋla kɛlanɩlanɩ kɛyɛ abɔdɩ fʋlɔ kʋlaa mɔɔ nnwʋanlɩ wɔ nu.

  •   Ɔhʋanɩ be zʋ nɩ, Nyamɩnlɩ yɩ sa wɔ eyimmɔ munwala nu.

 Asʋ̃ ɛlanɩlanɩlɛ nɩɩ Bayɩbʋlʋ yiyia a?

 Mmenii mɔɔ bede bedi kɛɛ Nyamɩnlɩ luwalɩ ɛlanɩlanɩlɛ zʋ yɛ ɩwɔlɩ nninyeni nɩ bekile kɛɛ abɔdɩ nwʋ ndwokɔ mɔɔ Bayɩbʋlʋ kã wɔ Gyɛnɛsɩsɩ nɩ iáli munli. Naasʋ̃ Gyisɛsɩ kã Gyɛnɛsɩsɩ buuku yɩ nwʋ odwokɔ kɛɛ ɩdɩ abakɔsɛmɩ mɔɔ idi munli. (Gyɛnɛsɩsɩ 1:26, 27; 2:18-24; Matiyu 19:4-6) Bayɩbʋlʋ kã kɛɛ, ansaana Gyisɛsɩ baɣa azɩlɛ yɩ zʋ nɩ, nɩ ɩ nɩɩ Nyamɩnlɩ wɔ sʋlɔ na ɩwʋwalɩ Nyamɩnlɩ ma ɩwɔlɩ “nninyeni munwala.” (Dwɔɔnʋ 1:3) Meti, adwɩnɩ mɔɔ mmenii lɛ yɩ kɛɛ Nyamɩnlɩ luwalɩ ɛlanɩlanɩlɛ zʋ yɛ ɩwɔlɩ nninyeni nɩ, ɩ nɩɩ Bayɩbʋlʋ ehilehilelɛ iáyiyia.

 Nnuno nɩɩ nnamɩ be wɔ kɛnɩ mɔɔ bɔkʋla bɛsɩnzã bɔ nwʋ na ama bɛahʋla bɛawʋwa dɩka mɔɔ bɔwɔ nɩ. Asʋ̃ mɛyɩ sʋ̃ kile ɛlanɩlanɩlɛ a?

 Bayɩbʋlʋ yɩ ɩáhã mbɔmɩ dʋdʋ mɔɔ nzɩnzalɩyɛ kɔhʋla kɔhɔlɩ zʋ wɔ abɔdɩ pɔkyɩɩ be nu. Ɔzɔ la yɛ ɩádɩndɛ tiyia dasɩlɛ mɔɔ ikile nzɩnzanlɩyɛ mɔɔ ɩkɔlɩ zʋlɔ wɔ nnamɩ nɩɩ nnuno mɔɔ Nyamɩnlɩ wɔlɩ bɛ nɩ bo nu mmɩlɩ mɔ bɔ tʋ ɩtɛlɛɛ anzɛnyɩɩ mmɩlɩ mɔ bɔhɔ bɔwʋwa dɩka fʋlɔ nɩ. Ɩwɔ numɔ kɛɛ abiyemmɔ nwʋ eyi kɛɛ ɩdɩ ɛlanɩlanɩlɛ dɩyɛ, naasʋ̃ mɛyɩ iáhile kɛɛ abɔdɩ fʋlɔ be ɩzʋ̃ numɔ ɩɣa.

a Odwokɔ pɔkɔ “su” mɔɔ Bayɩbʋlʋ fa di egyima nɩ, yɩ tʋhilelɛ kɔ aɣinzi kʋlaa tɛla sayɩnsɩmaa bo odwokɔ mɔɔ bɛkã kɛɛ “abɔdɩ zɩzɛlɩ bɔ nwʋ” (species) nɩ. Ɩyɛ a sayɩnsɩmaa kã kɛɛ abɔdɩ be ɩlanɩ, naasʋ̃ mbɔmɩ sʋ̃maa nɩ kɛ ɛlanɩlɛ mɔɔ ɩlanɩ a, mfomi ɩdɩ nzɩnzanlɩyɛ be mɔɔ ɩhɔlɩ zʋ wɔ ɔzɔ abɔdɩ pɔkyɩ̃ɩ̃ yi nu, na kɛ yi su mɔɔ Gyɛnɛsɩsɩ kã nwʋmɔ odwokɔ yɩ yɛ ɩzɩnzã ɩɣa ɩyɛ abɔdɩ fʋlɔ yi su a.