Aganicisye ayi: Tujile kuti Julia akulilolela paligalasi. Pakulilolela akuliwona kuti ajimbele mnope. Jwalakwe akuliŵecetela jika kuti, “Yangusosekwa kutenda ni yakuti nandipe cilu.” Nambo acinangolo ŵakwe soni acimjakwe akusamsalila kuti ali jwacilenje.

Kaneko, Julia akuganicisya yakupata litala lyacilimkamucisye kunondiya cilu cakwe panandi. Akuganisya yakunandiya kalye kwa masiku gamnono.

Ana wawojo akaŵe Julia, akatesile yatuli?

Nganikuŵa kulemwa ganicisya mwakusawonecela. Baibulo jikusalapilila ya kawonece ka acalume ni acakongwe ŵane, mpela Sala, Lakele, Abigayele, Yosefe, soni Daudi. Jikusasalasoni ya jwamkongwe jwine lina lyakwe Abisagi kuti jwaliji “jwakusalala mnope.”—1 Mafumu 1:4.

Nambope, ŵacinyamata ŵajinji akusaganicisya mnope ya mwakusawonecela. Yeleyi mpaka yiyikasye yakusawusya yejinji. Aganicisye ayi:

• Kuwungunya kwine, kwalosisye kuti asikana 58 pa 100 ŵaliwose ŵadandawulaga kuti ali ŵakwimbala mnope, nambo yakuwona yakwe yaliji yakuti asikana 17 pa 100 ŵaliwose ni ŵaŵaliji ŵakwimbala mnope.

• Kuwungunya kwinesoni kwalosisye kuti acakongwe 45 pa 100 ŵaliwose ŵaŵaliji ŵacilenje, ŵaganisyaga kuti ali ŵakwimbala mnope!

• Ligongo lyakusaka kunondiya cilu, ŵacinyamata ŵajinji akusalijima yakulya, yele pambesi pakwe yikusatandisya ulwele wangasaka kulya.

 Naga akwete yimanyilo ya ulwelewu, akusosekwa kuŵenda cikamucisyo. Candanda, akusosekwa kwasalila acinangolo ŵawo kapena mundu jwine jwamkulungwa jwampaka ŵakamucisye. Baibulo jikusati: “Mjetu jusyesyene akusatunonyela ndaŵi syosope, soni jwalakwe ali mlongo mjetu juŵapagwile kuti atukamucisyeje patusimene ni yipwetesi.”—Miyambo 17:17.

Kusala yisyene, umundu wamkati ni wawukusamtendekasya mundu kuŵa jwakumbilicika kapena iyayi. Cisyasyo pa nganiji cili ca Abisalomu, mwanace jwa Mwenye Daudi. Baibulo jikusati:

“Mu Yisalayeli mosope mwaliji mwangali mundu jwakuwoneka cenene mpela Abisalomu. . . . Nganakola liŵasi lililyose.”—2 Samueli 14:25.

Nambo, jwele mnyamataju jwaliji jwakulikwesya, soni jwakwimucila! Baibulo jangalosya kuti Abisalomu ŵaliji mundu jwambone, nambo jikusalosya kuti ŵaliji mundu jwangakulupicika, soni jwakusakala mnope.

Ni ligongo lyakwe Baibulo jikusatulimbikasya kuti:

“Awale umundu wasambano.”—Akolose 3:10.

‘Kulisalalisya kwawo kukagamba kuŵa kwakusape . . . , nambo kuŵeje kwa umundu wakusisika wa mumtima.’—1 Petulo 3:3, 4.

Kusaka kuti uwoneceje cenene nganikuŵa kwakulemweceka, nambo cindu cakusosekwa mnope cili umundu wetu wamkati. Ŵandu mpaka ŵakumbileje mnope ligongo lyakola ndamo syambone ngaŵaga ligongo lya kawonece kawope! Msikana jwine lina lyakwe Phylicia ŵatite, “Ŵandu akusajigalika mwangasawusya ni kawonece ka mundu, nambo cakusacikumbucila mnope cili umundu wakwe soni ndamo syakwe syambone.”

Ana ŵangasangalala ni mwakusawonecela?

Ana pakwete paganicisye yakuti alisalalisye mnope kapena kulya mnope yakulya yamtundu wine wakwe kuti acenje mwakusawonecela?

Yikaŵe kuti yili yakomboleka kucenga yine ni yine pa cilu cawo, ana akasacile kuti acenje cici? (Alembe msele pasi pa casagwileco.)

• ULEWU

• USITO

• KAWONECE KA UMBO

• KAWONECE KA CILU

• KAWONECE KA NGOPE

• MTUNDU WA CILU

Naga ajanjile kuti elo pa yiwusyo yiŵili yandanda yila, soni paciwusyo catatu alembile msele pasi pa yindu yitatu kapena kupunda, amanyilile ayi: Yili yangasawusya kutanda kudandawula mnope ya kawonece kawo. Nambo yili yakomboleka kuti ŵane ŵangawona mwakulemweceka mpela mwakusaliwonela wawojo jika.—1 Samueli 16:7.