Skip to content

Sena Twaambo Tuli mu Bbaibbele Tulakazyanya?

Sena Twaambo Tuli mu Bbaibbele Tulakazyanya?

Bwiinguzi bwamu Bbaibbele

 Peepe, Bbaibbele lyoonse kuligama lileendelana. Nokuba kuti zibalo zimwi zilakonzya kuboneka mbuli kuti Bbaibbele lilalikazya, tulakonzya kuzimvwisya kabotu kwiinda mukubelesya nzila zitobela:

  1.   Amulange-lange twaambo tuli mucibalo. Sikulemba uuli woonse ulakonzya kuboneka mbuli kuti ulalikazya kuti mabala amwi ngaakalemba agwisyigwa mucibalo.

  2.   Amulange-lange muzeezo ngwajisi sikulemba. Bantu ibakalibonena cintu cimwi kacicitika balakonzya kupandulula kabotu-kabotu icakacitika, pele inga tiibabelesya mabala aakozyene naa kwaamba twaambo tukozyene.

  3.   Amubikkile maano makani aakaindi aaluzi alimwi azilengwa.

  4.   Amuzyibe naa bbala eelyo lyabelesyegwa munzila yamaambila-mbali naa pe.

  5.   Amuzyibe kuti muntu ulakonzya kwaambwa kuti nguwakacita cintu cimwi nokuba kuti talinguwe wakacicita cacigaminina. a

  6.   Amubelesye Bbaibbele ilyakasandululwa kabotu.

  7.   Amweelebe kweendelanya ncolyaamba Bbaibbele anjiisyo zitali zyamasimpe zyamuzikombelo.

 Zikozyanyo zitobela zitondezya nzila eezyi mbozikonzya kutugwasya kupandulula twaambo tulibonya mbuli kuti tulakazyana mu Bbaibbele.

Nzila Yakusaanguna: Twaambo tuli mucibalo

  Ikuti Leza wakalyookezya mubuzuba bwaciloba, ino mbuti mbwaazumanana kubeleka? Twaambo tuli mubbuku lya Matalikilo mucibalo caamba makani aakulenga tutondezya kuti majwi aakuti Leza “wakaleka milimo yakwe njaakacitide mubuzuba obo bwamusanu aabili wakalyokezya kuzwa kumilimo yakwe yoonse njaakacita,” cacigaminina aamba mulimo wakwe uujatikizya kulenga nyika. (Matalikilo 2:​2-4) Nokuba boobo, Jesu kunyina naakali kukakazya kaambo aaka naakaamba kuti Leza “ulabeleka ambuli sunu,” nkaambo wakali kwaamba milimo ya Leza imwi. (Johane 5:​17) Milimo ya Leza ibikkilizya kusololela kulembwa kwa Bbaibbele alimwi akweendelezya bantu akubalanganya.​—Intembauzyo 20:6; 105:5; 2 Petulo 1:​21.

Nzila yabili ayatatu: Muzeezo wasikulemba alimwi amakani aakaindi

  Ino nkookuli Jesu nkwaakaponya moofwu? Ibbuku lya Luka lyaamba kuti Jesu wakaponya moofwu “naakalondelela ku Jeliko,” pele makani aamwi aakozyene aali mubbuku lya Matayo aamba bamaalumi bobilo boofwu atondezya kuti eeci cakacitika ciindi Jesu naakali “kuzwa mu Jeliko.” (Luka 18:35-​43; Matayo 20:29-​34) Zibalo eezyi zyobilo izyakalembwa abantu bajisi mizeezo iindene, zilijisi makani aayendelana nokuba kuti acimwi cijisi twaambo nsini. Kujatikizya namba yabantu, Matayo wakaamba cacigaminina kuti bakali baalumi bobilo boofwu, pele Luka wakabikkila buyo maano kumuntu omwe ooyo Jesu ngwaakaambaula awalo. Kujatikizya busena, basikuvwukkula zyakaindi bakajana kuti ciindi Jesu naakali anyika, Jeriko bwakali busena bwakajisi minzi yobilo. Akati kamunzi wakaindi waba Juda alimwi amunzi mupya wabana Roma kwakali musinzo uulampa kkilomita lyomwe acisela. Kulibonya kuti ciindi Jesu naakacita maleele aaya wakali mubusena bwakali akati kaminzi eeyi yobilo.

Nzila yane: Mabala aamaambila-mbali alimwi aatali aamaambila-mbali

  Sena nyika iyoonyonyoonwa? Lugwalo lwa Mukambausi 1:4 lwaamba kuti, “nyika inooliko lyoonse mane kukabe kutamani,” bamwi bantu majwi aaya baamvwa kuti alakazyanya amajwi aakuti “zyintu zyakujulu mbwaanga ziyoopya kapati, ziyooenzemuka alimwi anyika.” (2 Petulo 3:​10) Nokuba boobo, mu Bbaibbele ibbala lyakuti “nyika” lilabelesyegwa munzila zyobilo, kwaamba nyika kwiigama alimwi amumaambilambali kwaamba bantu bali mulinjiyo. (Matalikilo 1:1; 11:1) Kunyonyoonwa ‘kwanyika’ ikwaambwa mulugwalo lwa 2 Petulo 3:​10 kwaamba “lunyonyooko lwabantu basampaula Leza,” pele kutali kuumpwa kwanyika iini.​—2 Petulo 3:7.

Nzila yasanu: Kuzyiba muntu iwakacita cintu cimwi

  Ku Kapernauma, ino nguni wakaambila Jesu kulomba kwamupati wabasikalumamba? Lugwalo lwa Matayo 8:​5, 6 lwaamba kuti mupati wabasikalumba lwakwe wakaboola kuli Jesu, kakuli lugwalo lwa Luka 7:3 lwaamba kuti mupati wabasikalumamba wakatuma bapati baba Juda kuti bakamulombele. Makani aaya aamu Bbaibbele aalibonya mbuli kuti alakazyanya alakonzya kuteelelwa kuti mupati wabasikalumamba nguwakatalisya kulomba ooko, pele wakatuma bapati baba Juda kuba baiminizi bakwe.

Nzila yacisambomwe: Bbaibbele ilyakasandululwa kabotu

  Sena toonse tulabisya? Bbaibbele liyiisya kuti toonse twakakona cibi kuzwa kumuntu wakusaanguna Adamu. (Baloma 5:​12) Busanduluzi bwama Bbaibbele bumwi bulibonya kuti bulaakazya makani aaya kwiinda mukwaamba kuti muntu mubotu “tabisyi.” (1 Johane 3:6, BIT) Nokuba kuti mumwaambo wakusaanguna wa Chigiliki bbala lyakuti “tabisyi” ilili mulugwalo lwa 1 Johane 3:6 lilimvwisya mbuli kuti ncintu cicitika buyo aciindi eeco, kakuli mumwaambo ooyo citondezya kuti ncintu cizumanana kucitika. Kuli lwiindano luliko akati kacibi ncotwakakona calo ncotutakonzyi kweeleba alimwi acibi ncotucita acaali, cakuzumanana kusotoka milawo ya Leza. Aboobo, busanduluzi bumwi bulakasalazya kaambo aaka kalibonya kuti kalakazyanya kwiinda mukubelesya mabala aaluzi aakuti “tazumanani kucita cibi.”

Nzila yaciloba: Bbaibbele, kutali njiisyo zyakubeja

  Sena Jesu uleelene a Leza naa mwana kuli Leza? Cimwi ciindi Jesu wakaamba kuti: “Mebo a Taata tuli bamwi,” calo icitondezya mbuli kuti majwi aaya akazya majwi aakuti “Taata mupati kwiinda ndime.” (Johane 10:30; 14:28) Kutegwa tutumvwisye tupango ootu munzila iiluzi, tweelede kulanga-langa cini Bbaibbele ncolyaamba kujatikizya Leza alimwi a Jesu, muciindi cakwiile kweendelanya tupango ootu anjiisyo ya Butatu yalo iitazwi mu Bbaibbele. Ibbaibbele itondezya kuti Jehova tali buyo Usyi wa Jesu pele alimwi ngu Leza wa Jesu, walo Jesu ngwakomba. (Matayo 4:10; Maako 15:34; Johane 17:3; 20:17; 2 Bakolinto 1:3) Jesu teelene a Leza.

 Kweelana amajwi ngaakaamba Jesu aakuti “mebo a Taata tuli bamwi” wakali kwaamba kuti mbantu bomwe mumakanze ngobajisi walo a Bausyi, Jehova Leza. Mpoonya Jesu wakati: “Mebo a Taata tulikamantene.” (Johane 10:38) Jesu wakajisi lukamantano oolu mumakanze abasikumutobela, nkaambo wakabapailila kuli Leza kuti: “Ndabapa bulemu mbondipede, ikutegwa babe bamwi mbubonya swebo mbotuli bamwi. Mebo ambabo tukamantane alimwi ayebo ukamantane andime.”​—Johane 17:22, 23.

a Mucikozyanyo, mucibalo icaamba zyamayake aategwa Taj Mahal, bbuku litegwa Encyclopædia Britannica lyaamba kuti “akayakwa amwami Shah Jahān waci Mughal.” Pele talinguwe wakaayaka cacigaminina nkaambo cibalo cilayungizya kwaamba kuti “babelesi bainda ku 20,000 bakabelesyegwa” mumayake aaya.