ሮሜ ነቶም ኣብ ቀዳማይ ዘመን ኣብ ይሁዳ ዝነበሩ ሰበ ስልጣን ኣይሁድ ክሳዕ ክንደይ እያ ናጽነት ሂባቶም ነይራ፧

ኣብቲ ግዜ እቲ፡ ይሁዳ ብሮማውያን እያ እትግዛእ ነይራ፣ ንሳቶም ከኣ ኣብ ትሕቲ ትእዛዙ ዝዀኑ ወተሃደራት ዘለውዎ ሹም ይሸሙ ነይሮም። እቲ ሹም ብቐንዱ ዚዓይዮ ዕዮ፡ ንሮሜ ዚኸውን ግብሪ ምእካብ፡ ሰላምን ስርዓትን ድማ ከም ዚሕሎ ምግባር እዩ ነይሩ። ሮማውያን ንዕልዋታት ይጭፍልቑ፡ ህውከት ንዚፈጥር ዘበለ ድማ ይቐጽዑ ነበሩ። በብመዓልቱ ዚግበር ምምሕዳራዊ ንጥፈታት ግና ንመራሕቲ እቲ ኸባቢ ይገድፉሎም ነበሩ።

ዋዕላ ኣይሁድ፡ ላዕለዋይ ቤት ፍርዲ ኣይሁድን ንሕጊ ኣይሁድ ዚምልከት ጕዳያት ዚኣሊ ቤት ምኽሪ ምምሕዳርን እዩ ነይሩ። ኣብ መላእ ይሁዳ ታሕተዋይ ኣብያተ ፍርዲ እውን ነይሩ እዩ። ሲቪላውን ገበናውን ጕዳያት ኣብዚ ኣብያተ ፍርዲ እዚ ይቐርብ ነይሩ ኪኸውን ይኽእል እዩ፣ ሰበ ስልጣን ሮሜ ኸኣ ኣብዚ ኢዶም ኣየእተዉን ነይሮም ኪዀኑ ይኽእሉ እዮም። ይኹን እምበር፡ ኣብያተ ፍርዲ ኣይሁድ ንገበነኛታት ሞት ኪፈርዱ ኣይክእሉን እዮም ነይሮም፣ እዚ ፍርዲ እዚ፡ ሮማውያን ባዕሎም እዮም ዚፍጽምዎ ነይሮም። ምስናይዚ ግና፡ ኣባላት ዋዕላ ኣይሁድ ንእስጢፋኖስ ብኢደ ወነኖም ፈሪዶም ብዳርባ እምኒ ኸም ዚቕተል ገይሮምዎ እዮም።—ግብ. 6:8-15፣ 7:​54-60።

ስለዚ፡ ዋዕላ ኣይሁድ ካብ ዚግብኦ ንላዕሊ ስልጣን ይጥቀም ነይሩ እዩ። ኰይኑ ግና፡ ኤሚል ሹረር ዝስሙ ምሁር ከም ዝገለጾ፡ ‘ስልጣን ዋዕላ ኣይሁድ ኣዝዩ ድሩት እዩ ነይሩ፣ ከመይሲ፡ ሰበ ስልጣን ሮሜ ኣብ ዝደለይዎ እዋን ብናይ ገዛእ ርእሶም ተበግሶ ስጕምቲ ኺወስዱ ይኽእሉ ነይሮም እዮም፣ ፖለቲካዊ ገበን ከም እተፈጸመ ምስ ዚጥርጥሩ ኸምኡ ይገብሩ ነይሮም እዮም።’ ንኣብነት፡ ሓለቓ ሽሕ ቅላውዴዎስ ሊስያስ ነቲ ሮማዊ ዜግነት ዝነበሮ ሃዋርያ ጳውሎስ ኣብ ትሕቲ ቐይዲ ኣእትይዎ ነይሩ እዩ።—ግብ. 23:​26-30።