HABARI KUU | JINSI BIBLIA ILIVYOOKOKA
Biblia Iliokoka Kuharibika
TATIZO: Waandishi wa Biblia na wanakili waliandika ujumbe wa Biblia kwenye ngozi na mafunjo. * (2 Timotheo 4:13) Vifaa hivyo vilihatarishaje Biblia?
Mafunjo huchanika, huchuja rangi na kuchakaa haraka. Wachimbuzi wa vitu vya kale huko Misri, Richard Parkinson na Stephen Quirke, walisema: “Karatasi za mafunjo zinaweza kuoza na kuwa udongo. Zinapohifadhiwa kwa kufukiwa ardhini, zinaweza kuharibika kwa sababu ya kuvu au kutu na zinaweza kuliwa na panya au wadudu, hasa mchwa.” Baada ya mafunjo fulani kupatikana, yaliharibika haraka kwa sababu ya unyevu au joto kali.
Ngozi hudumu kuliko mafunjo, hata hivyo, ikiwa ngozi itahifadhiwa kwenye mazingira yenye joto kali, unyevu, mwanga au isipotunzwa vizuri inaweza kuharibika. * Pia ngozi inaweza kuharibiwa na wadudu. Ndiyo sababu nakala nyingi za kale hazijadumu mpaka leo. Ikiwa Biblia ingeharibika, basi ujumbe wake haungekuwepo.
JINSI BIBLIA ILIVYOOKOKA: Sheria ya Wayahudi ilimwagiza kila mfalme ‘kujiandikia katika kitabu nakala ya sheria hii’ yaani, vitabu vitano vya kwanza vya Biblia. (Kumbukumbu la Torati 17:18) Kwa kuongezea, wanakili wenye ustadi walinakili hati nyingi hivi kwamba kufikia karne ya kwanza W.K, Maandiko yangeweza kupatikana katika masinagogi yote nchini Israeli na hata katika maeneo ya mbali ya Makedonia! (Luka 4:16, 17; Matendo 17:11) Baadhi ya hati hizo za kale ziliokoka jinsi gani hadi kufika wakati wetu?
Hati zinazojulikana kama Vitabu vya Kukunjwa vya Bahari ya Chumvi zilidumu kwa miaka mingi kwenye mitungi ya udongo iliyohifadhiwa katika mapango yaliyo katika maeneo yenye ukame.
Msomi wa Agano Jipya Philip W. Comfort alisema: “Wayahudi walikuwa na kawaida ya kuhifadhi hati-kunjo za Maandiko kwenye mitungi.” Inaonekana kwamba Wakristo waliendelea na desturi hiyo. Hivyo, baadhi ya hati za kale za Biblia zimepatikana kwenye mitungi ya udongo, mapango yenye giza na katika maeneo yenye ukame sana.
MATOKEO: Maelfu ya sehemu za hati za Biblia zilizo na zaidi ya miaka 2,000 hivi zimedumu kufikia sasa. Hakuna kitabu kingine chochote cha awali kilicho na hati nyingi za kale kama Biblia.
^ fu. 3 Mafunjo ni karatasi ambazo hutengenezwa kutokana na mmea unaoota sehemu zenye maji uitwao mfunjo. Ngozi iliandaliwa kutokana na ngozi za wanyama.
^ fu. 5 Kwa mfano, nakala rasmi ya U.S. Declaration of Independence iliandikwa katika ngozi. Kufikia sasa hati hiyo ambayo hata haijafikia miaka 250, imechuja rangi hivi kwamba maandishi yake hayawezi kusomeka.
Huenda Ukapenda Pia
MNARA WA MLINZI
Kuokoa Hazina ya Kale Kutoka Kwenye Takataka
Kipande cha hati ya Rylands yenye Injili ya Yohana ni hati ya zamani sana ya Biblia iliyopatikana yenye Maandiko ya Kigiriki ya Kikristo.
MNARA WA MLINZI
Maandishi ya Kale Yenye Thamani
Soma uone jinsi tafsiri ya kale zaidi ya Biblia katika Kigeorgia ilivyopatikana.
