Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

 BAEBOLO NE KAKYI SONLA

Bɛvale Baebolo Ne Bɛbuale Kpuyia Biala!

Bɛvale Baebolo Ne Bɛbuale Kpuyia Biala!
  • BƐWOLE YE: 1950

  • MAANLE MƆƆ ƆVI NU: SPAIN

  • ALUMUA NE: KATƆLEK RAALƐ

ME ƐBƐLA DƐBA:

Bɛwole me la, ɛnee me awovolɛ lɛ ɛya ekyi bie wɔ namule mɔɔ wɔ Galicia, mɔɔ wɔ Spain sɔlɔ adɔleɛ la. Medame a metɔ ngakula mɔtwɛ ne azo nna a. Ɛnee yɛ nye die wɔ sua nu. Zɔhane mekɛ ne, ɛnee abusua mɔɔ wɔ Spain la anu kakula ko ta kɔ asɔne ndetelɛ sukulu. Wɔ yɛ abusua ne anu, yɛle nsa a yɛhɔle bie a.

Menlile ɛvolɛ 13 la, mengɔle ndetelɛ ɛleka ne mɔɔ me diema raalɛ ne wɔ la wɔ Madrid. Ɛnee anyelielɛ ɛnle ɛkɛ. Agɔnwolɛvalɛ ɛnle ɛkɛ—mɛla, asɔneyɛlɛ nee anwongyelelɛ ala a wɔ ɛkɛ a. Nwonlomɔ mangyee ne, yɛyia asɔne sua ne anu yɛdwenledwenle edwɛkɛ nwo, ɔnva nwo kɛ ɔyɛ a mendwenle ɛhwee nwo la. Yɛwie a, yɛto asɔne edwɛne na yɛbɔ Mass, yɛyɛ ɔ muala wɔ Latin nu. Ɛnee mende debie biala abo na mendele nganeɛ kɛ asɛɛ Nyamenle wɔ moa maa me. Ɛnee mekɛ biala melua ye koonwu. Saa me nee me diema raalɛ ne yia bɔbɔ a, mɔɔ yɛkola yɛka ala a le kɛ, “Yeyɛ anwodelɛnli Mary.” Saa yɛdi debie yɛwie a, mraalɛ ne mɔ maa yɛfa dɔnehwele ko nee foa ala a yɛtendɛ a. Nea kɛzi ɛhye nee anyelielɛ mɔɔ ɛnee menyia ye wɔ sua nu le ngakyile la! Ɛnee me nwo yɛ me koonwu na meta mesu.

Meande nganeɛ ɛlɛ kɛ membikyele Nyamenle ɛdeɛ, noko menlile ɛvolɛ 17 la, bɛyɛle me mraalɛ ne mɔ anu ko. Menyɛle mɔɔ ɔwɔ kɛ meyɛ la, noko yeangyɛ membɔle ɔ bo membizale me nwo kɛ Nyamenle ɛdo ɛsalɛ ɛvɛlɛ me amgba a. Mraalɛ ne mɔ hanle kɛ menli mɔɔ ka zɔhane edwɛkɛ ne la bahɔ hellsenle nu! Noko, ɛnee zɔhane edwɛkɛ ne tɛgyegye me. Ɛnee meze kɛ Gyisɛse Kelaese ande ɔ nwo angɔndɛnla ɛleka bie; emomu, ɔvale ye mekɛ ɔhilehilele na ɔboale awie mɔ. (Mateyu 4:23-25) Menlile ɛvolɛ 20 la, ɛnee mennwu deɛmɔti ɔwɔ kɛ meyɛ asɔne raalɛ la. Mɔɔ yɛ azibɛnwo la a le kɛ, mraalɛ ne mɔ kpanyinli ne hanle hilele me kɛ saa mennwu deɛmɔti ɔwɔ kɛ meyɛ zɔ a ɛnee mengɔ ndɛndɛ. Menea a ɛnee ɔsulo kɛ mebahola meazɛkye awie mɔ adwenle. Yemɔti menvile ndetelɛ ɛleka ne.

Menziale mengɔle sua nu la, me awovolɛ dele ɔ bo bɔkɔɔ. Noko kɛmɔ ɛnee gyima ɛnle yɛ namule ne anu la ati, mengɔle Germany, ɛleka mɔɔ me mediema mrenya ne mɔ ko wɔ la. Ɛnee ɔwɔ Komunis eku bie mɔɔ Spainma mɔɔ ɛvi bɛ maanle nu  la a ɛde la anu. Ɛnee me nye die kɛ meboka menli mɔɔ kpondɛ gyinlabelɛ kpalɛ maa gyimayɛvoma yɛɛ mraalɛ la anwo. Yemɔti menyianle Komunis adwenle na awieleɛ ne mengyale eku ne anu sonla. Ɛnee medwenle kɛ melɛyɛ debie mɔɔ boa la, ɛnee mefa Komunis mbuluku memaa menli na mefa me nwo mewula atuadelɛ nu.

Noko akee, mekɛ hɔle bie la, me abɛ nu bule. Mendele nganeɛ kɛ menli mɔɔ lɛ Komunis adwenle la ɛnyɛ mɔɔ bɛka la. Zɔhane ninyɛne ne mɔɔ gyegye me la yɛle kpole wɔ 1971, mekɛ mɔɔ mgbavolɛ nee mbɛlɛra mɔɔ wɔ eku ne anu yelale Spain Arane Agyakɛnugyinlavolɛ Ɛleka ne mɔɔ wɔ Frankfurt la. Bɛyɛle zɔhane bɛvale bɛdele atua bɛtiale nzisi mɔɔ ɛlɛkɔ zo wɔ Spain mɔɔ bɛka a bɛndie la. Noko ɛnee meze kɛ ɛhye le adenle ɛtane mɔɔ bɛdua zo bɛda ɛyavalɛ ali a.

Menwole me ra mɔɔ lumua la, menganle mengilele me hu kɛ menrɛhɔ Komunis ayia bieko. Me nwo yɛle me koonwu kpalɛ ɔluakɛ me gɔnwo dɛba ne mɔ ko bɔbɔ anzie ɔ ti wɔ ɛleka mɔɔ me nee me ra ne wɔ la. Ɛnee mennwu bodane mɔɔ wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu la. Nvasoɛ wɔ zo amgba kɛ awie kɛbɔ mɔdenle kɛ ɔmaa anyuhɔlɛ ara ɔ?

KƐZI BAEBOLO NE HAKYILE ME SUBANE LA:

Wɔ 1976 ne anu, Alasevolɛ nwiɔ mɔɔ bɛvi Spain la bɔle yɛ anlenkɛ ne anu na bɛmanle me Baebolo mbuluku. Bɛrale ɛkɛ ne bieko la, membɔle ɔ bo membizale bɛ kpuyia dɔɔnwo mɔɔ fane amaneɛnwunlɛ, gyinlabelɛ ngakyile yɛɛ nzisi nwo la. Ɔzinle me nwo kɛ bɛvale Baebolo ne bɛbuale kpuyia biala la! Menliele mendole nu ndɛndɛ kɛ mebazukoa Baebolo ne.

Alumua ne, ɛnee me nye die kɛ mebazukoa debie ala. Noko mekɛ mɔɔ me nee me hu bɔle ɔ bo hɔle debiezukoalɛ wɔ Gyihova Alasevolɛ Belemgbunlililɛ Asalo la, ninyɛne hakyile. Ɔkadwu zɔhane mekɛ ne la, ɛnee yɛlɛ ngakula nwiɔ. Ɛnee Alasevolɛ ne mɔ fi atiakunlukɛnlɛma nu bafa yɛ na bɛboa bɛmaa yɛnea ngakula ne mɔ wɔ debiezukoalɛ bo. Me nye liele Alasevolɛ ne mɔ anwo.

Noko akee, ɛnee asɔne nwo edwɛkɛ gyegye me. Menzile kpɔkɛ kɛ mekakpɔla me abusua ne mɔɔ wɔ Spain la. Me ankele mɔɔ le ɛsɔfo la, bɔle mɔdenle kɛ ɔmaa me abɛ nu abu na meagyakyi Baebolo ne ɛzukoalɛ. Noko Alasevolɛ mɔɔ wɔ ɛkɛ la boale me kpalɛ. Bɛvale Baebolo ne bɛbuale me kpuyia ne mɔ kɛmɔ Alasevolɛ mɔɔ wɔ Germany yɛle la. Membɔle kpɔkɛ kɛ mesia mekɔ Germany a, mebadoa me Baebolo ɛzukoalɛ ne azo. Me hu yɛle ye adwenle kɛ ɔnrɛzukoa Baebolo ne bieko ɛdeɛ, noko mendoale me debiezukoalɛ ne azo. Wɔ 1978 ne anu, bɛzɔnenle me kɛ Gyihova Dasevolɛ.

KƐZI YEBOA ME:

Baebolo ne anu nɔhalɛ ne anwo ndelebɛbo ɛmaa menyia bodane wienyi nee adehilelɛ wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu. Kɛ neazo la, 1 Pita 3:1-4 si yelɛma adua kɛ “bɛbɛlɛ bɛ nwo aze” bɛmaa bɛ hu mɔ wɔ ‘enililɛ kpole nu’ na bɛnyia ‘bɛtɛɛyɛlɛ subane mɔɔ sonle bolɛ wɔ Nyamenle anye zo la.’ Ngyinlazo zɛhae mɔ ɛboa me ɛmaa meyɛ me gyima kɛ yelɛ nee mame la.

Membanyɛle Dasevolɛ la ɛvolɛ kɛyɛ 35 ɛne. Me nye die kɛ me nee nɔhalɛ sunsum nu abusua ɛlɛsonle Gyihova la, na ɔyɛ me fɛ kpole kɛ me mra nnu ne anu nna ɛlɛyɛ zɔ la.