യഹൂദ്യ​യി​ലെ ബേത്ത്‌ലെ​ഹെം: സെബു​ലൂൻ പ്രദേ​ശത്ത്‌ മറ്റൊരു ബേത്ത്‌ലെ​ഹെം ഉണ്ടായി​രു​ന്ന​തു​കൊണ്ട്‌ (യോശ 19:10, 15) യഹൂദ​യിൽ (യഹൂദ്യ​യിൽ) ഉണ്ടായി​രുന്ന പട്ടണത്തെ മിക്ക​പ്പോ​ഴും ‘യഹൂദ​യി​ലെ ബേത്ത്‌ലെ​ഹെം’ എന്നാണു വിളി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. (ന്യായ 17:7-9; 19:1, 2, 18) മുമ്പ്‌ ഈ പട്ടണത്തി​ന്റെ പേര്‌ എഫ്രാത്ത്‌ എന്നോ എഫ്രാത്ത എന്നോ ആയിരു​ന്ന​തു​കൊ​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കാം മിശിഹ വരുന്നതു ‘ബേത്ത്‌ലെ​ഹെം എഫ്രാത്ത’യിൽനി​ന്നാ​യി​രി​ക്കു​മെന്നു മീഖ 5:2 പറയു​ന്നത്‌.​—ഉൽ 35:19; 48:7.

ഹെരോദ്‌: ഇതു ‘മഹാനായ ഹെരോദ്‌ ’ ആണ്‌.​—പദാവലി കാണുക.

ജ്യോ​ത്സ്യ​ന്മാർ: ഗ്രീക്കിൽ മഗോയ്‌ (ബഹുവചനം, മഗോസ്‌). സാധ്യതയനുസരിച്ച്‌, തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​കൾ കുറ്റം​വി​ധി​ക്കുന്ന മന്ത്രവാ​ദ​ത്തി​ലും ജ്യോ​തി​ഷ​ത്തി​ലും നിപു​ണ​രാ​യ​വരെ കുറി​ക്കു​ന്നു. (ആവ 18:10-12) ബൈബിൾ ഇവരുടെ എണ്ണം പറയു​ന്നില്ല. ഇതേ ഗ്രീക്കു​പദം പ്രവൃ 13:6, 8 വാക്യ​ങ്ങ​ളിൽ “ആഭിചാ​രകൻ” എന്നാണു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. ദാനി 2:2, 10 വാക്യ​ങ്ങ​ളിൽ “മന്ത്രവാ​ദി” എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കുന്ന എബ്രായ, അരമായ വാക്കു​കൾക്കു തത്തുല്യ​മാ​യി സെപ്‌റ്റു​വ​ജി​ന്റിൽ കൊടു​ത്തി​രി​ക്കു​ന്ന​തും ഇതേ ഗ്രീക്കു​പ​ദ​മാണ്‌.

കിഴക്കാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോൾ: ‘കിഴക്ക്‌ ’ എന്നു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കുന്ന ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ത്തി​ന്റെ അക്ഷരാർഥം “ഉദിച്ചു​യരൽ” എന്നാണ്‌. നക്ഷത്രം കണ്ടപ്പോൾ ജ്യോ​ത്സ്യ​ന്മാർ എവി​ടെ​യാ​യി​രു​ന്നു എന്നതാ​യി​രി​ക്കാം ഒരുപക്ഷേ ഇവിടെ സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌. എന്നാൽ ആ നക്ഷത്രം കിഴക്കൻ ആകാശത്ത്‌ ‘ഉദിച്ചു​യ​രു​ന്നത്‌ ’ അഥവാ പ്രത്യ​ക്ഷ​പ്പെ​ടു​ന്നതു ജ്യോ​ത്സ്യ​ന്മാർ കണ്ടെന്നാ​യി​രി​ക്കാം അതിന്‌ അർഥ​മെന്നു ചിലർ കരുതു​ന്നു.

നക്ഷത്രം: ഇത്‌ യഥാർഥ​ത്തി​ലുള്ള ഒരു നക്ഷത്ര​മാ​യി​രി​ക്കാൻ ഒരു സാധ്യ​ത​യും ഇല്ല. ഗ്രഹങ്ങ​ളു​ടെ ഒരു സംഗമ​മാ​യി​രി​ക്കാ​നും വഴിയില്ല. നക്ഷത്രം ‘കണ്ടത്‌ ’ ജ്യോ​ത്സ്യ​ന്മാർ മാത്ര​മാണ്‌.

വണങ്ങാൻ: അഥവാ “കുമ്പിട്ട്‌ നമസ്‌ക​രി​ക്കാൻ.” ഗ്രീക്കിൽ പ്രൊ​സ്‌കി​നി​യോ. ഒരു ദൈവത്തെ അഥവാ ഏതെങ്കി​ലും ദേവീ​ദേ​വ​ന്മാ​രെ ആരാധി​ക്കുക എന്ന്‌ അർഥം വരുന്നി​ടത്ത്‌ ഈ ഗ്രീക്കു ക്രിയാപദം, “ആരാധി​ക്കുക” എന്നാണു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. എന്നാൽ ഇവിടെ “ജൂതന്മാ​രു​ടെ രാജാ​വാ​യി പിറന്നവ”നെ കാണാ​നാ​ണു ജ്യോ​ത്സ്യ​ന്മാർ വന്നത്‌. അതു​കൊണ്ട്‌ ഇവിടെ ഒരു മനുഷ്യ​രാ​ജാ​വി​നെ വണങ്ങു​ന്ന​തോ അദ്ദേഹ​ത്തോട്‌ ആദരവ്‌ കാണി​ക്കു​ന്ന​തോ ആണ്‌ ഉദ്ദേശി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു വ്യക്തം, അല്ലാതെ ഒരു ദൈവത്തെ ആരാധി​ക്കു​ന്നതല്ല. പടയാ​ളി​കൾ പരിഹാ​സ​ത്തോ​ടെ യേശു​വി​നെ “ജൂതന്മാ​രു​ടെ രാജാവേ” എന്നു വിളിച്ച്‌ ‘വണങ്ങു​ന്ന​താ​യി’ പറയുന്ന മർ 15:18, 19 വാക്യ​ങ്ങ​ളി​ലും സമാന​മായ അർഥത്തി​ലാണ്‌ ഈ വാക്ക്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌.​—മത്ത 18:26-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

താണു​വ​ണ​ങ്ങി: അഥവാ “കുമ്പിട്ട്‌ നമസ്‌ക​രി​ച്ചു; ആദരവ്‌ കാണിച്ചു.” ഒരു ദൈവ​ത്തെ​യോ ദേവ​നെ​യോ ആരാധി​ക്കുക എന്ന്‌ അർഥം വരുന്നി​ടത്ത്‌ പ്രൊ​സ്‌കി​നി​യോ എന്ന ഗ്രീക്കു​ക്രിയ “ആരാധി​ക്കുക” എന്നാണു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. എന്നാൽ ഒരു അടിമ തന്റെ മേൽ അധികാ​ര​മുള്ള വ്യക്തി​യോട്‌ ആദരവും കീഴ്‌പെ​ട​ലും കാണി​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​യാണ്‌ ഇവിടെ ഈ പദം അർഥമാ​ക്കു​ന്നത്‌.​—മത്ത 2:2; 8:2 എന്നിവ​യു​ടെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​കൾ കാണുക.

മുഖ്യ​പു​രോ​ഹി​ത​ന്മാർ: ഇവിടെ കാണുന്ന ഗ്രീക്കു​പദം ഏകവച​ന​ത്തിൽ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നി​ടത്ത്‌ “മഹാപു​രോ​ഹി​തൻ” എന്നാണു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. അദ്ദേഹം ദൈവ​മു​മ്പാ​കെ ജനത്തിന്റെ മുഖ്യ​പ്ര​തി​നി​ധി​യാ​യി​രു​ന്നു. ഇവിടെ ബഹുവ​ച​ന​രൂ​പ​ത്തിൽ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന ഈ പദം പുരോ​ഹി​ത​ഗ​ണ​ത്തി​ലെ പ്രധാ​നി​ക​ളെ​യാ​ണു കുറി​ക്കു​ന്നത്‌. ഇതിൽ മുൻ മഹാപു​രോ​ഹി​ത​ന്മാ​രും സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ 24 പുരോ​ഹി​ത​ഗ​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ തലവന്മാ​രും ഉൾപ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു.

ശാസ്‌ത്രി​മാർ: തുടക്ക​ത്തിൽ ഈ പദം തിരു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളു​ടെ പകർപ്പെ​ഴു​ത്തു​കാ​രെ​യാ​ണു കുറി​ച്ചി​രു​ന്നത്‌. എന്നാൽ യേശു​വി​ന്റെ കാലമായപ്പോഴേക്കും, മോശ​യു​ടെ നിയമ​ത്തിൽ പാണ്ഡിത്യമുള്ള, അതു പഠിപ്പി​ച്ചി​രുന്ന വ്യക്തി​ക​ളാണ്‌ ഇങ്ങനെ അറിയ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നത്‌.

ക്രിസ്‌തു: ഗ്രീക്കിൽ “ക്രിസ്‌തു” എന്ന സ്ഥാന​പ്പേ​രി​നു മുമ്പ്‌ ഒരു നിശ്ചായക ഉപപദം (definite article) ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. ഇത്‌ മിശിഹ എന്ന നിലയി​ലുള്ള യേശു​വി​ന്റെ സ്ഥാനത്തിന്‌ ഊന്നൽ നൽകാ​നാ​യി​രി​ക്കാം.

ബേത്ത്‌ലെ​ഹെം: “അപ്പത്തിന്റെ ഭവനം” എന്ന്‌ അർഥമുള്ള എബ്രാ​യ​പേ​രിൽനിന്ന്‌ വന്നത്‌. ദാവീദ്‌ ബേത്ത്‌ലെ​ഹെം പട്ടണക്കാ​ര​നാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ ചില​പ്പോ​ഴൊ​ക്കെ ‘ദാവീ​ദി​ന്റെ നഗരം’ എന്നും ഇതിനെ വിളി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌.​—ലൂക്ക 2:4, 11; യോഹ 7:42.

ഒട്ടും താണവനല്ല: ജനസം​ഖ്യ​യു​ടെ​യും അധികാ​ര​ത്തി​ന്റെ​യും കാര്യ​ത്തിൽ അത്ര എടുത്തു​പ​റ​യാൻ ഒന്നുമി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും (യോഹ 7:42-ൽ ‘ഗ്രാമം’ എന്നു വിളി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു.) ബേത്ത്‌ലെ​ഹെം അതീവ​പ്രാ​ധാ​ന്യ​മു​ള്ള​താ​കു​മെന്ന്‌ ഇവിടെ ഉദ്ധരി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന മീഖ 5:2-ലെ പ്രവചനം സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. കാരണം ദൈവ​ജ​ന​മായ ഇസ്രാ​യേ​ലി​നെ മേയ്‌ക്കാ​നുള്ള ഏറ്റവും മഹാനായ അധിപതി വരാനി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ അവി​ടെ​നി​ന്നാ​യി​രു​ന്നു.

അവനെ വണങ്ങാ​മ​ല്ലോ: അഥവാ “അവനെ ബഹുമാനിക്കാമല്ലോ; അവനോട്‌ ആദരവ്‌ കാണി​ക്കാ​മ​ല്ലോ.” ഒരു മനുഷ്യ​രാ​ജാ​വി​നോട്‌ ആദരവ്‌ കാണി​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചാണ്‌ ഹെരോദ്‌ ഇവിടെ പറയുന്നത്‌, അല്ലാതെ ഒരു ദൈവത്തെ ആരാധി​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചല്ല.​—ഈ ഗ്രീക്കു​പ​ദ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ കൂടുതൽ അറിയാൻ മത്ത 2:2-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

വണങ്ങാൻ: അഥവാ “കുമ്പിട്ട്‌ നമസ്‌ക​രി​ക്കാൻ.” ഗ്രീക്കിൽ പ്രൊ​സ്‌കി​നി​യോ. ഒരു ദൈവത്തെ അഥവാ ഏതെങ്കി​ലും ദേവീ​ദേ​വ​ന്മാ​രെ ആരാധി​ക്കുക എന്ന്‌ അർഥം വരുന്നി​ടത്ത്‌ ഈ ഗ്രീക്കു ക്രിയാപദം, “ആരാധി​ക്കുക” എന്നാണു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. എന്നാൽ ഇവിടെ “ജൂതന്മാ​രു​ടെ രാജാ​വാ​യി പിറന്നവ”നെ കാണാ​നാ​ണു ജ്യോ​ത്സ്യ​ന്മാർ വന്നത്‌. അതു​കൊണ്ട്‌ ഇവിടെ ഒരു മനുഷ്യ​രാ​ജാ​വി​നെ വണങ്ങു​ന്ന​തോ അദ്ദേഹ​ത്തോട്‌ ആദരവ്‌ കാണി​ക്കു​ന്ന​തോ ആണ്‌ ഉദ്ദേശി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു വ്യക്തം, അല്ലാതെ ഒരു ദൈവത്തെ ആരാധി​ക്കു​ന്നതല്ല. പടയാ​ളി​കൾ പരിഹാ​സ​ത്തോ​ടെ യേശു​വി​നെ “ജൂതന്മാ​രു​ടെ രാജാവേ” എന്നു വിളിച്ച്‌ ‘വണങ്ങു​ന്ന​താ​യി’ പറയുന്ന മർ 15:18, 19 വാക്യ​ങ്ങ​ളി​ലും സമാന​മായ അർഥത്തി​ലാണ്‌ ഈ വാക്ക്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌.​—മത്ത 18:26-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

വണങ്ങാൻ: അഥവാ “കുമ്പിട്ട്‌ നമസ്‌ക​രി​ക്കാൻ.” ഗ്രീക്കിൽ പ്രൊ​സ്‌കി​നി​യോ. ഒരു ദൈവത്തെ അഥവാ ഏതെങ്കി​ലും ദേവീ​ദേ​വ​ന്മാ​രെ ആരാധി​ക്കുക എന്ന്‌ അർഥം വരുന്നി​ടത്ത്‌ ഈ ഗ്രീക്കു ക്രിയാപദം, “ആരാധി​ക്കുക” എന്നാണു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. എന്നാൽ ഇവിടെ “ജൂതന്മാ​രു​ടെ രാജാ​വാ​യി പിറന്നവ”നെ കാണാ​നാ​ണു ജ്യോ​ത്സ്യ​ന്മാർ വന്നത്‌. അതു​കൊണ്ട്‌ ഇവിടെ ഒരു മനുഷ്യ​രാ​ജാ​വി​നെ വണങ്ങു​ന്ന​തോ അദ്ദേഹ​ത്തോട്‌ ആദരവ്‌ കാണി​ക്കു​ന്ന​തോ ആണ്‌ ഉദ്ദേശി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു വ്യക്തം, അല്ലാതെ ഒരു ദൈവത്തെ ആരാധി​ക്കു​ന്നതല്ല. പടയാ​ളി​കൾ പരിഹാ​സ​ത്തോ​ടെ യേശു​വി​നെ “ജൂതന്മാ​രു​ടെ രാജാവേ” എന്നു വിളിച്ച്‌ ‘വണങ്ങു​ന്ന​താ​യി’ പറയുന്ന മർ 15:18, 19 വാക്യ​ങ്ങ​ളി​ലും സമാന​മായ അർഥത്തി​ലാണ്‌ ഈ വാക്ക്‌ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌.​—മത്ത 18:26-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

താണു​വ​ണ​ങ്ങി: അഥവാ “കുമ്പിട്ട്‌ നമസ്‌ക​രി​ച്ചു; ആദരവ്‌ കാണിച്ചു.” ഒരു ദൈവ​ത്തെ​യോ ദേവ​നെ​യോ ആരാധി​ക്കുക എന്ന്‌ അർഥം വരുന്നി​ടത്ത്‌ പ്രൊ​സ്‌കി​നി​യോ എന്ന ഗ്രീക്കു​ക്രിയ “ആരാധി​ക്കുക” എന്നാണു പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നത്‌. എന്നാൽ ഒരു അടിമ തന്റെ മേൽ അധികാ​ര​മുള്ള വ്യക്തി​യോട്‌ ആദരവും കീഴ്‌പെ​ട​ലും കാണി​ക്കു​ന്ന​തി​നെ​യാണ്‌ ഇവിടെ ഈ പദം അർഥമാ​ക്കു​ന്നത്‌.​—മത്ത 2:2; 8:2 എന്നിവ​യു​ടെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​കൾ കാണുക.

വീട്‌: ഇവിടെ വീടി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ പറഞ്ഞിരിക്കുന്നതുകൊണ്ട്‌, യേശു നവജാ​ത​ശി​ശു​വാ​യി പുൽത്തൊ​ട്ടി​യിൽ കിടക്കു​മ്പോ​ഴല്ല ജ്യോ​ത്സ്യ​ന്മാർ കാണാൻ എത്തിയ​തെന്നു വ്യക്തം.

കുട്ടി: ലൂക്ക 2:12, 16 വാക്യ​ങ്ങ​ളിൽ യേശു​വി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ‘കുഞ്ഞ്‌ ’ എന്നാണു പറഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്ന​തെ​ങ്കി​ലും ഇവിടെ അൽപ്പം​കൂ​ടി മുതിർന്ന​തെന്നു സൂചി​പ്പി​ക്കുന്ന പദമാണു മൂലഭാ​ഷ​യിൽ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നത്‌.

വണങ്ങി: അഥവാ “കുമ്പിട്ട്‌ നമസ്‌ക​രി​ച്ചു.” ഈ പദം പലപ്പോ​ഴും രാജാ​വി​നെ​പ്പോ​ലുള്ള ഒരു മനുഷ്യ​നോ​ടുള്ള ആദരവി​നെ കുറിക്കുന്നു, അല്ലാതെ ആരാധ​നയെ അല്ല.​—മത്ത 2:2; 18:26 എന്നിവ​യു​ടെ പഠനക്കു​റി​പ്പു​കൾ കാണുക.

കുന്തി​രി​ക്കം: പദാവലി കാണുക.

മീറ: പദാവലി കാണുക.

സമ്മാനം: യേശു ജനിച്ച്‌ 40 ദിവസം കഴിഞ്ഞ്‌ യേശു​വി​നെ​യും​കൊണ്ട്‌ ആലയത്തിൽ ചെന്ന സമയത്ത്‌ (ലൂക്ക 2:22-24; ലേവ 12:6-8) യോ​സേ​ഫും മറിയ​യും ദരി​ദ്ര​രാ​യി​രു​ന്നു. ഈ സമ്മാനങ്ങൾ ലഭിച്ചത്‌ അതിനു ശേഷം എപ്പോ​ഴോ ആണെന്ന്‌ അതു സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നു. എന്നാൽ അവർക്ക്‌ ആ സമ്മാനങ്ങൾ കിട്ടി​യത്‌ ഏറെ ആവശ്യ​മുള്ള സമയത്തു​ത​ന്നെ​യാ​യി​രി​ക്കാം. കാരണം ഈജി​പ്‌തി​ലാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോ​ഴത്തെ അവരുടെ ചെലവു​കൾക്ക്‌ അത്‌ ഉപകരി​ച്ചി​രി​ക്കണം.

യഹോ​വ​യു​ടെ ദൂതൻ: മത്ത 1:20-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പും അനു. സി-യും കാണുക.

ഈജി​പ്‌ത്‌: അക്കാലത്ത്‌ ധാരാളം ജൂതന്മാർ താമസി​ച്ചി​രുന്ന ഒരു റോമൻ ഭരണ​പ്ര​ദേ​ശ​മാ​യി​രു​ന്നു ഈജി​പ്‌ത്‌. ഹെരോദ്‌ കുട്ടി​കളെ കൊല്ലാ​നുള്ള കല്‌പന പുറ​പ്പെ​ടു​വി​ക്കാ​നി​രുന്ന യരുശ​ലേ​മി​ലേക്കു പോകാ​തെ​തന്നെ യോ​സേ​ഫി​നും മറിയ​യ്‌ക്കും ബേത്ത്‌ലെ​ഹെ​മിൽനിന്ന്‌ ഈജി​പ്‌തിൽ എത്താമാ​യി​രു​ന്നു. കാരണം യരുശ​ലേം ബേത്ത്‌ലെഹെമിന്‌ ഏതാണ്ട്‌ 9 കി.മീ. വടക്കുകിഴക്കായിരുന്നു, ഈജി​പ്‌താ​കട്ടെ ബേത്ത്‌ലെഹെമിന്റെ തെക്കു​പ​ടി​ഞ്ഞാ​റും.

യഹോ​വ​യു​ടെ ദൂതൻ: എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ പല തവണ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടുള്ള ഒരു പ്രയോ​ഗം. ഉൽപ 16:7-ലാണ്‌ ആദ്യമാ​യി ഇതു കാണു​ന്നത്‌. സെപ്‌റ്റു​വ​ജി​ന്റി​ന്റെ ആദ്യകാല പ്രതി​ക​ളിൽ ഈ പ്രയോ​ഗം വരുന്നി​ടത്ത്‌ ആൻഗ​ലൊസ്‌ (ദൈവ​ദൂ​തൻ; സന്ദേശ​വാ​ഹകൻ) എന്ന ഗ്രീക്കു​വാ​ക്കി​നോ​ടൊ​പ്പം എബ്രായ അക്ഷരങ്ങൾ ഉപയോ​ഗിച്ച്‌ എഴുതി​യി​ട്ടുള്ള ദൈവ​നാ​മ​വും കാണ​പ്പെ​ടു​ന്നു. ഇസ്രാ​യേ​ലി​ലെ നഹൽ ഹെവറിൽനിന്ന്‌ കണ്ടെടുത്ത സെപ്‌റ്റു​വ​ജി​ന്റി​ന്റെ ഒരു പ്രതി​യിൽ, (ബി.സി. 50-നും എ.ഡി. 50-നും ഇടയ്‌ക്കു​ള്ള​തെന്നു കരുത​പ്പെ​ടു​ന്നു.) സെഖ 3:5, 6 വാക്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഈ പ്രയോ​ഗം കാണ​പ്പെ​ടു​ന്നത്‌ അങ്ങനെ​യാണ്‌. (അനു. സി കാണുക.) ഈ വാക്യ​ത്തി​ലെ “യഹോ​വ​യു​ടെ ദൂതൻ” എന്ന പ്രയോ​ഗ​ത്തിൽ കാണുന്ന ദൈവ​നാ​മം പല ബൈബിൾപ​രി​ഭാ​ഷ​ക​ളും വിട്ടു​ക​ള​ഞ്ഞി​ട്ടില്ല എന്നതു ശ്രദ്ധേ​യ​മാണ്‌.​—അനു. എ5-ഉം അനു. സി-യും കാണുക.

ഈജി​പ്‌തി​ലേക്കു പോയി: ബേത്ത്‌ലെ​ഹെ​മിൽനിന്ന്‌ ഈജി​പ്‌തി​ലേക്കു 120 കി.മീ. ദൂര​മെ​ങ്കി​ലും ഉണ്ടായി​രു​ന്നി​രി​ക്കണം.

ഹെരോ​ദി​ന്റെ മരണം: ബി.സി. 1-ലായി​രി​ക്കണം ഹെരോദ്‌ മരിച്ചത്‌.

തന്റെ പ്രവാ​ച​ക​നി​ലൂ​ടെ യഹോവ പറഞ്ഞതു നിറ​വേറി: മത്ത 1:22-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പു കാണുക.

യഹോവ: ഈ വാക്യ​ത്തി​ലെ ഉദ്ധരണി ഹോശ 11:1-ൽനിന്നാണ്‌. തുടർന്നുള്ള വാക്യങ്ങൾ (ഹോശ 11:1-11) പരി​ശോ​ധി​ച്ചാൽ 1-ാം വാക്യ​ത്തി​ലേതു ദൈവ​മായ യഹോ​വ​യു​ടെ വാക്കു​ക​ളാ​ണെന്നു വ്യക്തമാ​കും.​—അനു. സി കാണുക.

യഹോവ (തന്റെ പ്രവാ​ച​ക​നി​ലൂ​ടെ) പറഞ്ഞ കാര്യങ്ങൾ നിറ​വേ​റേ​ണ്ട​തി​നാണ്‌: മത്തായി​യു​ടെ സുവി​ശേ​ഷ​ത്തിൽ ഇതും സമാന​മായ മറ്റു പ്രയോ​ഗ​ങ്ങ​ളും നിരവധി തവണ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടുണ്ട്‌. യേശു​വാ​ണു വാഗ്‌ദ​ത്ത​മി​ശിഹ എന്ന കാര്യം ജൂതന്മാ​രു​ടെ മനസ്സിൽ പതിപ്പി​ക്കാ​നാ​യി​രി​ക്കാം അങ്ങനെ ചെയ്‌തത്‌.​—മത്ത 2:15, 23; 4:14; 8:17; 12:17; 13:35; 21:4; 26:56; 27:9.

ആൺകു​ഞ്ഞു​ങ്ങ​ളെ​യെ​ല്ലാം കൊന്നു: മഹാനായ ഹെരോ​ദി​ന്റെ സമാന​മായ മറ്റ്‌ അനേകം അതി​ക്ര​മ​ങ്ങ​ളും ചരി​ത്ര​കാ​ര​ന്മാർ രേഖ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​ട്ടുണ്ട്‌. ഒരിക്കൽ ഒരു ശത്രു​വി​ന്റെ 45 അനുയാ​യി​ക​ളെ​യെ​ങ്കി​ലും ഹെരോദ്‌ കൊന്നു. സംശയ​ത്തി​ന്റെ പേരിൽ അദ്ദേഹം ഭാര്യ മറിയം​നെ (I), മൂന്ന്‌ ആൺമക്കൾ, ഭാര്യാസഹോദരൻ, ഭാര്യ​യു​ടെ മുത്തച്ഛ​നായ ഹിർക്കാനസ്‌, തന്റെ ചില ഉറ്റ സ്‌നേ​ഹി​തർ എന്നിങ്ങനെ പലരെ​യും വകവരു​ത്തി. താൻ മരിക്കു​മ്പോൾ ജൂതന്മാ​രി​ലെ പ്രധാ​നി​കളെ കൊന്നു​ക​ള​യ​ണ​മെന്ന്‌ അദ്ദേഹം നേര​ത്തേ​തന്നെ ഉത്തരവി​ട്ടി​രു​ന്ന​താ​യി പറയ​പ്പെ​ടു​ന്നു. തന്റെ മരണ​ത്തെ​ച്ചൊ​ല്ലി​യുള്ള ആഹ്ലാദ​പ്ര​ക​ട​നങ്ങൾ കുറയ്‌ക്കാ​നാ​യി​രു​ന്നു ഇത്‌.

രാമ: യരുശ​ലേ​മി​നു വടക്ക്‌ ബന്യാ​മീ​ന്റെ പ്രദേ​ശ​ത്തുള്ള ഒരു നഗരം. ബി.സി. 607-ൽ യരുശ​ലേം നശിപ്പി​ക്ക​പ്പെ​ട്ട​പ്പോൾ ബന്ദിക​ളാ​യി പിടിച്ച ജൂതന്മാ​രെ ബാബി​ലോ​ണി​ലേക്കു കൊണ്ടു​പോ​കു​ന്ന​തി​നു മുമ്പ്‌ രാമയിൽ ഒന്നിച്ചു​കൂ​ട്ടി​യ​താ​യി കരുത​പ്പെ​ടു​ന്നു. അവരിൽ ചിലരെ അവി​ടെ​വെച്ച്‌ കൊല​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കാ​നും സാധ്യ​ത​യുണ്ട്‌. അതുമാ​യി ബന്ധപ്പെട്ട കാര്യ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​യി​രി​ക്കാം ഇവിടെ ഉദ്ധരി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന യിര 31:15-ൽ പറഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്ന​തെന്നു ചില പണ്ഡിത​ന്മാർ കരുതു​ന്നു.

റാഹേൽ: ഇസ്രാ​യേ​ലി​ലെ എല്ലാ അമ്മമാ​രു​ടെ​യും പ്രതീകം. റാഹേ​ലി​ന്റെ ശവകു​ടീ​രം ബേത്ത്‌ലെ​ഹെ​മിന്‌ അടുത്താ​യി​രു​ന്നു. ശത്രു​ക്ക​ളു​ടെ ദേശ​ത്തേക്കു ബന്ദിക​ളാ​യി പിടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടു​പോയ മക്കളെ ഓർത്ത്‌ റാഹേൽ ആലങ്കാ​രി​ക​മാ​യി കരയു​ന്ന​തി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ യിരെ​മ്യ​യു​ടെ പ്രവച​ന​ത്തിൽ പറയുന്നു. എന്നാൽ ശത്രു​ദേ​ശ​ത്തു​നി​ന്നുള്ള മടങ്ങി​വ​ര​വി​നെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള ആശ്വാ​സ​ദാ​യ​ക​മായ വാഗ്‌ദാ​ന​വും യിരെ​മ്യ​പ്ര​വ​ച​ന​ത്തി​ലുണ്ട്‌. (യിര 31:16) ദൈവ​പ്ര​ചോ​ദി​ത​നാ​യി മത്തായി ഈ പ്രവചനം എടുത്തു​പ​റ​ഞ്ഞത്‌ എന്തിനാണ്‌? പുനരു​ത്ഥാ​ന​ത്തി​ലൂ​ടെ മനുഷ്യ​ന്റെ ശത്രു​വായ മരണത്തിൽനി​ന്നുള്ള മടങ്ങി​വ​ര​വി​നെ​യാ​യി​രി​ക്കാം അതു സൂചി​പ്പി​ക്കു​ന്നത്‌.

യഹോ​വ​യു​ടെ ദൂതൻ: എബ്രാ​യ​തി​രു​വെ​ഴു​ത്തു​ക​ളിൽ പല തവണ ഉപയോ​ഗി​ച്ചി​ട്ടുള്ള ഒരു പ്രയോ​ഗം. ഉൽപ 16:7-ലാണ്‌ ആദ്യമാ​യി ഇതു കാണു​ന്നത്‌. സെപ്‌റ്റു​വ​ജി​ന്റി​ന്റെ ആദ്യകാല പ്രതി​ക​ളിൽ ഈ പ്രയോ​ഗം വരുന്നി​ടത്ത്‌ ആൻഗ​ലൊസ്‌ (ദൈവ​ദൂ​തൻ; സന്ദേശ​വാ​ഹകൻ) എന്ന ഗ്രീക്കു​വാ​ക്കി​നോ​ടൊ​പ്പം എബ്രായ അക്ഷരങ്ങൾ ഉപയോ​ഗിച്ച്‌ എഴുതി​യി​ട്ടുള്ള ദൈവ​നാ​മ​വും കാണ​പ്പെ​ടു​ന്നു. ഇസ്രാ​യേ​ലി​ലെ നഹൽ ഹെവറിൽനിന്ന്‌ കണ്ടെടുത്ത സെപ്‌റ്റു​വ​ജി​ന്റി​ന്റെ ഒരു പ്രതി​യിൽ, (ബി.സി. 50-നും എ.ഡി. 50-നും ഇടയ്‌ക്കു​ള്ള​തെന്നു കരുത​പ്പെ​ടു​ന്നു.) സെഖ 3:5, 6 വാക്യ​ങ്ങ​ളിൽ ഈ പ്രയോ​ഗം കാണ​പ്പെ​ടു​ന്നത്‌ അങ്ങനെ​യാണ്‌. (അനു. സി കാണുക.) ഈ വാക്യ​ത്തി​ലെ “യഹോ​വ​യു​ടെ ദൂതൻ” എന്ന പ്രയോ​ഗ​ത്തിൽ കാണുന്ന ദൈവ​നാ​മം പല ബൈബിൾപ​രി​ഭാ​ഷ​ക​ളും വിട്ടു​ക​ള​ഞ്ഞി​ട്ടില്ല എന്നതു ശ്രദ്ധേ​യ​മാണ്‌.​—അനു. എ5-ഉം അനു. സി-യും കാണുക.

യഹോ​വ​യു​ടെ ദൂതൻ: മത്ത 1:20-ന്റെ പഠനക്കു​റി​പ്പും അനു. സി-യും കാണുക.

ജീവൻ: “ദേഹി” എന്നു ചില ബൈബി​ളു​കൾ പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കുന്ന സൈക്കി എന്ന ഗ്രീക്കു​പദം ആദ്യമാ​യി കാണു​ന്നത്‌ ഇവി​ടെ​യാണ്‌. ഇവിടെ അത്‌ ഒരു വ്യക്തി​യു​ടെ ജീവനെ കുറി​ക്കു​ന്നു. ജീവൻ അപഹരി​ക്കാൻ നോക്കുക എന്ന പ്രയോ​ഗം ‘കൊല്ലാൻ നോക്കുക’ എന്നും പരിഭാ​ഷ​പ്പെ​ടു​ത്താം.​—പുറ 4:19; പദാവ​ലി​യിൽ “ദേഹി” കാണുക.

അർക്കെ​ല​യൊസ്‌: മഹാനായ ഹെരോ​ദി​ന്റെ മകൻ. ക്രൂര​നായ ഒരു ഭരണാ​ധി​കാ​രി. അപ്പനെ​പ്പോ​ലെ​തന്നെ ഇദ്ദേഹ​ത്തെ​യും ജൂതന്മാർക്ക്‌ ഇഷ്ടമല്ലാ​യി​രു​ന്നു. ഒരു കലാപം അടിച്ച​മർത്താ​നുള്ള ശ്രമത്തിൽ ആലയപ​രി​സ​ര​ത്തു​വെച്ച്‌ 3,000 പേരെ കൊന്നു​ക​ള​ഞ്ഞ​തി​നു പിന്നിൽ ഇദ്ദേഹ​മാ​യി​രു​ന്നു. ഈജി​പ്‌തിൽനിന്ന്‌ തിരിച്ചുവരുമ്പോൾ, പതിയി​രി​ക്കുന്ന അപകട​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ദൈവ​ത്തിൽനിന്ന്‌ മുന്നറി​യി​പ്പു കിട്ടി​യ​തു​കൊണ്ട്‌ യോ​സേഫ്‌ കുടും​ബ​ത്തോ​ടൊ​പ്പം ഗലീല​യി​ലെ നസറെ​ത്തിൽ താമസ​മാ​ക്കി. ആ പ്രദേശം അർക്കെ​ല​യൊ​സി​ന്റെ അധികാ​ര​ത്തിൻകീ​ഴി​ല​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു.

നസറെത്ത്‌: സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ “മുളപ്പ​ട്ടണം” എന്ന്‌ അർഥം. താഴേ-ഗലീല​യി​ലെ ഒരു പട്ടണമാ​യി​രു​ന്നു നസറെത്ത്‌. ഭൂമി​യി​ലെ ജീവി​ത​ത്തി​ന്റെ ഭൂരി​ഭാ​ഗ​വും യേശു ചെലവ​ഴി​ച്ചത്‌ ഇവി​ടെ​യാണ്‌.

“അവൻ നസറെ​ത്തു​കാ​രൻ എന്നു വിളി​ക്ക​പ്പെ​ടും” എന്നു പ്രവാ​ച​ക​ന്മാ​രി​ലൂ​ടെ പറഞ്ഞത്‌: സാധ്യ​ത​യ​നു​സ​രിച്ച്‌ വാഗ്‌ദ​ത്ത​മി​ശി​ഹയെ “യിശ്ശാ​യി​യു​ടെ വേരു​ക​ളിൽനി​ന്നുള്ള ഒരു ചില്ല [അഥവാ “മുള” (എബ്രായയിൽ, നേസെർ)]” എന്ന്‌ യശയ്യ പ്രവാ​ച​കന്റെ പുസ്‌ത​ക​ത്തിൽ പറഞ്ഞി​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നെ (യശ 11:1) കുറി​ക്കു​ന്നു. മത്തായി ഇവിടെ ‘പ്രവാ​ച​ക​ന്മാർ’ എന്നു ബഹുവ​ച​ന​രൂ​പ​ത്തിൽ പറഞ്ഞിരിക്കുന്നത്‌, യിരെ​മ്യ​യെ​യും സെഖര്യ​യെ​യും കൂടെ മനസ്സിൽക്ക​ണ്ടാ​യി​രി​ക്കാം. കാരണം ദാവീ​ദിൽനി​ന്നുള്ള ‘നീതി​യുള്ള മുള​യെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ’ യിരെ​മ്യ​യും (യിര 23:5; 33:15) രാജാ​വും പുരോ​ഹി​ത​നും ആയി സേവി​ക്കുന്ന “നാമ്പ്‌ (അഥവാ “മുള”) എന്നു പേരുള്ള” മനുഷ്യ​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ സെഖര്യ​യും (സെഖ 3:8; 6:12, 13) പറയു​ന്നുണ്ട്‌. “നസറെ​ത്തു​കാ​രൻ” എന്നതു യേശു​വി​നെ തിരി​ച്ച​റി​യി​ക്കുന്ന പേരാ​യി​ത്തീർന്നു. പിന്നീട്‌ യേശു​വി​ന്റെ അനുഗാ​മി​ക​ളും ആ പേരിൽ അറിയ​പ്പെ​ടാൻതു​ടങ്ങി.