အိၣ်ပလီၢ်သးထီဘိ
တၢ်ထီဒုၣ်ထီဒါလိာ်သး ကကတၢၢ်ကွံာ် လၢအခါဖဲလဲၣ်—ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် လံာ်စီဆှံတဲဝဲဒ်လဲၣ်
ဘၣ်ဃးဒီး အံၤရၤ လဲၤဒုးဝဲ အံးစရ့ ဖဲမုၢ်ဃုနံၤ လါအ့ဖြ့ၣ် ၁၃, ၂၀၂၄ န့ၣ် ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ နဲၣ်ရွဲၣ်ခိၣ်ကျၢၢ် အဲၤထိနံၤယိၤ ကူထါရဲၤ တဲဝဲလၢ “ခဲအံၤမ့ၢ်ဝဲ တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ပကဘၣ်မၤဒ်သိး တၢ်အိၣ်သး ကကိညၢ်လီၤ ဒီးမၤဒ်သိး တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ် ကစှၤလီၤအဂီၢ်. ဒီးမ့ၢ်ဝဲ တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ပှၤကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ကီၤသူၣ်ကီၤသး.”
တၢ်ထီဒုၣ်ထီဒါလၢ အကဲထီၣ်သး ဒ်သိးဒီး တၢ်လီၢ်လၢ မုၢ်ထီၣ်တၢ်ခၢၣ်သးလီၢ်ကဝီၤန့ၣ် အကဲထီၣ်ဝဲလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဝးဝး.
“စးထီၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုးခံဘျီတဘျီ ဝံၤအလီၢ်ခံ တၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်လၢ အလီၤပျံၤလီၤဖုး ဟဲအါထီၣ်ဝဲကွ့ၢ်ကွ့ၢ်. ဒီးပှၤလၢအတူၢ်ဘၣ်တၢ် ခီဖျိလၢ တၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်တဖၣ်အံၤအဃိန့ၣ် ကအိၣ်ဝဲ အကကွဲၢ် ခံကထိ အဃိ အိၣ်ဝဲ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ လွံၢ်ပူတပူညါ.”—ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအကရူၢ်, လါယနူၤအါရံၤ ၂၆, ၂၀၂၃.
လၢအံးစရ့, ကၤစၤ, ဆံရံယါ, အစၤဘၤကၠဲ, ယူၣ်ခြ့, စူၢ်ဒၣ်, အံးသံးယိဖၠံယါ, နါကၠၢၤ, ကီၢ်ပယီၤ ဒီးဟ့းထံၣ် အပူၤန့ၣ် တၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်လၢ အလီၤပျံၤလီၤဖုးတဖၣ် ကဲထီၣ်ဝဲ. a
တၢ်ထီဒုၣ်ထီဒါလိာ်သး ကကတၢၢ်ကွံာ်ဝဲ ဆံးယံာ်လဲၣ်. ထံကီၢ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကန့ၢ်ဧါ. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် လံာ်စီဆှံ တဲဝဲဒ်လဲၣ်.
ဟီၣ်ခိၣ်လၢ အပှဲၤဒီးတၢ်ဒုးတၢ်ယၤ
တၢ်ဒုးတၢ်ယၤလၢ အကဲထီၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဝးဝးန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တယံာ်လၢၤဘၣ်န့ၣ် တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ ကလီၤမၢ်ကွံာ် ဘူးထီၣ်လံ. ဒီးအပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ဝံအတၢ်စံးပာ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီးပစိၤခဲအံၤန့ၣ် ဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်. လံာ်စီဆှံ ကိးဝဲပစိၤခဲအံၤလၢ “တၢ်အစိၤလၢ အလီၢ်ခံကတၢၢ်.”—မးသဲ ၂၄:၃.
“သုကနၢ်ဟူဘၣ် တၢ်ဒုးတၢ်ယၤအသီၣ် ဒီးတၢ်ဒုးတၢ်ယၤ အကစီၣ် . . . ပှၤကလုာ် တဒူၣ်ဒီးတဒူၣ် ကဒုးလိာ်အသး ဒီးဘီမုၢ်တဘ့ၣ်ဒီးတဘ့ၣ် ကဒုးလိာ်အသးလီၤ.—မးသဲ ၂၄:၆, ၇.
နမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဒုးတၢ်ယၤလၢ ပစိၤခဲအံၤ မၤလၢပှဲၤ ဝံအတၢ်စံးပာ် ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ဖးကွၢ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢအမ့ၢ် “‘မုၢ်နံၤခံကတၢၢ်တဖၣ်အပူၤ’ လၢအမ့ၢ် ‘တၢ်အကတၢၢ် အဆၢကတီၢ်’ အတၢ်ပနီၣ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.”
တၢ်ဒုးတခါလၢ ကမၤကတၢၢ်ကွံာ် တၢ်ဒုးခဲလၢာ်
လံာ်စီဆှံ တဲဆိပာ်စၢၤဝဲ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ ကကတၢၢ်ကွံာ်အဂ့ၢ်. အကကတၢၢ်ကွံာ်ဝဲ ဒ်လဲၣ်. ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိဒု မၤကတၢၢ်ကွံာ်ဝဲတသ့ဘၣ်. တၢ်ဒုးတၢ်ယၤတဖၣ်အံၤ ကကတၢၢ်ကွံာ်ဝဲခီဖျိ လၢအၢ်မကးဒိၣ် လၢအမ့ၢ် “တၢ်ဒုးလၢ အကမၤအသး ဖဲသ့တၢ်လၢာ်ကစၢ်ယွၤ အမုၢ်နံၤဖးဒိၣ်.” (လီၣ်ဖျါ ၁၆:၁၄, ၁၆) ဖဲအၢ်မက့းဒိၣ် တၢ်ဒုးဝံၤဝဲအခါ ကစၢ်ယွၤ ကမၤလၢပှဲၤ အတၢ်အၢၣ်လီၤလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအဂီၢ် လၢအကဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် လီၤထူလီၤယိာ်.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၇:၁၀, ၁၁, ၂၉.
နမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါအါထီၣ် ဘၣ်ဃးဒီး ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဒုး ကမၤကတၢၢ်ကွံာ် တၢ်ဒုးတၢ်ယၤခဲလၢာ် အဂ့ၢ်န့ၣ် ဖးကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ် လၢအမ့ၢ် “အၢ်မက့းဒိၣ် အတၢ်ဒုးန့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.”
a ACLED Conflict Index, “Ranking violent conflict levels across the world,” January 2024