Jesu ooigire ũũ: “Rũrĩrĩ nĩ rũgookĩrĩra rũrĩa rũngĩ, na ũthamaki ũũkĩrĩre ũrĩa ũngĩ. Nĩ gũkaagĩa ithingithia nene, na ngʼaragu na mĩrimũ mĩũru kũndũ na kũndũ.” (Luka 21:10, 11) O ta ũrĩa kĩrore kĩmenyithanagia mũndũ mũna, maũndũ macio kũhaanĩka hĩndĩ ĩmwe kũngĩgaakorũo kũrĩ kĩmenyithia atĩ “Ũthamaki wa Ngai nĩ ũkuhĩrĩirie.” Hihi maũndũ macio nĩ mahaanĩkĩte hĩndĩ ĩmwe thĩinĩ wa thĩ yothe? Reke tuone ũira ũronania ũguo.

1. MBAARA

Mwaka-inĩ wa 1914, nĩ kwagĩire na mbaara nene ĩtarĩ yoneka hĩndĩ ĩngĩ mbere ĩyo historĩ-inĩ yothe ya andũ! Aandĩki a historĩ moigaga atĩ mwaka wa 1914 nĩ mwaka wa bata thĩinĩ wa historĩ, tondũ nĩguo mbaara ya mbere ya thĩ yaambĩrĩirie. Mbaara ĩyo nĩ yatũmire andũ mambĩrĩrie kũhũthĩra na gĩkĩro kĩnene indo ta ibaarũ, mbomu cia kũgũithio na ndege, mĩcinga, rĩera rĩrĩ na thumu, na matharaita mangĩ moru. Thutha wa mbaara ĩyo nĩ kwarũirũo mbaara ya kerĩ ya thĩ, ĩrĩa andũ maahũthĩrire mbomu cia atomu. Andũ nĩ makoretwo makĩrũa mbaara kũndũ na kũndũ kuuma mwaka wa 1914 na mbaara icio nĩ itũmĩte andũ milioni nyingĩ makue.

2. ITHINGITHIA

Ibuku rĩa Britannica Academic riugĩte ũũ: “O mwaka nĩ gũkoragwo na ithingithia nene ta 100 irĩ na ũhoti wa kũrehe “mwanangĩko mũnene.” Na ũthuthuria ũmwe thĩinĩ wa Amerika (US) uugĩte atĩ, “kũringana na rekondi cia ihinda iraihu (kuuma kĩndũ mwaka wa 1900), o mwaka nĩ twĩrĩgagĩrĩra ithingithia 16 nene.” O na gũtuĩka andũ amwe no moige atĩ ithingithia cionekaga ta irongerereka tondũ nĩ kũgĩte na njĩra njega cia kũmenya rĩrĩa kwagĩa na gĩthingithia, ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ ithingithia nene thĩinĩ wa thĩ nĩ irehaga mĩnyamaro na gĩkuũ na gĩkĩro kĩnene.

 3. NGʼARAGU

Kaingĩ kũgĩaga ngʼaragu nĩ ũndũ wa mbaara, ungumania, mathĩna ma kĩĩmbeca, ũrĩmi mũũru, kana kwaga mĩbango mĩega ya rĩrĩa rĩera rĩathũka. Riboti ya 2018 ya kĩama kĩrĩa kĩrũmbũyagia ũhoro wa irio kĩa Ũrũmwe wa Mabũrũri (WFP) yugĩte ũũ: “Thĩinĩ wa thĩ yothe, andũ milioni 821 matirĩ na irio cia kũigana, na andũ milioni 124 harĩ acio nĩ agũmĩre nĩ ngʼaragu.” O mwaka, ciana ta milioni 3.1 nĩ ikuaga nĩ ũndũ wa kwaga irio iria ciagĩrĩire thĩinĩ wa mwĩrĩ. Mwaka-inĩ wa 2011, hakuhĩ nuthu ya ciana iria ciakuire thĩinĩ wa thĩ yothe, ciakuire nĩ ũndũ wa kwaga irio iria ciagĩrĩire thĩinĩ wa mwĩrĩ.

4. MĨRIMŨ MĨŨRU

Ibuku rĩmwe rĩa Kĩama kĩa Ũgima wa Mwĩrĩ gĩa Thĩ (WHO), riugĩte ũũ: ‘Kuuma mwaka wa 2001, nĩ gũkoretwo na mĩrimũ mĩũru. Mĩrimũ ya tene ta cholera, na yellow fever nĩ ĩcokete, na ĩngĩ mĩerũ ĩkoimĩra ta SARS, pandemic influenza, MERS, Ebola, na Zika.’ Na ica ikuhĩ nĩ kuumĩrĩte kĩngʼũki gĩa Korona. O na gũtuĩka athomi a sayansi na mandagĩtarĩ nĩ mathomete maũndũ maingĩ megiĩ mĩrimũ, matihotete kuona kĩhonia kĩa mĩrimũ yothe mĩũru ĩrĩa ĩrĩ kuo.

5. KŨHUNJIA THĨINĨ WA THĨ YOTHE

Jesu nĩ oonanirie ũndũ ũngĩ wĩgiĩ kĩmenyithia kĩu rĩrĩa ooigire ũũ: “Naguo ũhoro ũyũ mwega wa Ũthamaki nĩ ũkaahunjio thĩ yothe ĩrĩa ĩikaragwo ũtuĩke ũira kũrĩ ndũrĩrĩ ciothe, na hĩndĩ ĩyo nĩrĩo mũico ũgaakinya.” (Mathayo 24:14) O na kũrĩ na mathĩna moru ũguo thĩinĩ wa thĩ, andũ makĩria ma milioni inyanya kuuma mabũrũri-inĩ mothe nĩ marahunjia ũhoro ũrĩa mwega wa Ũthamaki wa Ngai thĩinĩ wa mabũrũri 240, na mareka ũguo makĩhũthĩra thiomi makĩria ma 1,000. Ũndũ ta ũcio ndũrĩ wekĩka rĩngĩ thĩinĩ wa historĩ ya andũ.

Maũndũ marĩa Jesu aagwetire megiĩ kĩmenyithia kĩu nĩ marekĩka mahinda-inĩ maya. Nĩkĩ nĩ twagĩrĩirũo gũkenio nĩ ũndũ ũcio? Tondũ Jesu ooigire: “Rĩrĩa mũkoona maũndũ macio magĩkĩka, menyai atĩ Ũthamaki wa Ngai nĩ ũkuhĩrĩirie.”​—Luka 21:31.

Kũhinga gwa kĩmenyithia kĩrĩa Jesu aaheanire o hamwe na ũhoro ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Bibilia, nĩ gũtũteithagia gũtaũkĩrũo atĩ Ngai aahandire Ũthamaki wake kũrĩa igũrũ mwaka wa 1914. a Hĩndĩ ĩyo nĩrĩo aatuire Mũrũwe, Jesu Kristo Mũthamaki. (Thaburi 2:2, 4, 6-9) Ica ikuhĩ, Ũthamaki wa Ngai nĩ ũgwathana thĩinĩ wa thĩ, na weherie thirikari icio ingĩ ciothe na ũtue thĩ paradiso nĩguo andũ matũũre kuo tene na tene.

Ica ikuhĩ, ciugo ici cia ihoya rĩa Mwathani rĩrĩa Jesu aarutanire nĩ irĩhinga: “Ũthamaki waku nĩ ũũke. Wendi waku nĩ wĩkwo gũkũ thĩ o ta kũu igũrũ.” (Mathayo 6:10) No hihi Ũthamaki ũcio ũkoretwo ũgĩka atĩa kuuma rĩrĩa wambĩrĩirie gwathana mwaka wa 1914? Na nĩ maũndũ marĩkũ tũngĩĩrĩgĩrĩra rĩrĩa Ũthamaki ũcio ũkaambĩrĩria gwathana?